ഉപനിഷത്തുകൾ/പൈംഗലോപനിഷദ്

←ഉപനിഷത്തുകൾ

പൈംഗലോപനിഷത് ഉപനിഷത്തുകൾ

ഉപനിഷത്തുകൾ→

പൈംഗലോപനിഷത്

ശുക്ലയജുർവേദീയ സാമാന്യ ഉപനിഷത് ..
പൈംഗലോപനിഷദ്വേദ്യം പരമാനന്ദവിഗ്രഹം .
പരിതഃ കലയേ രാമം പരമാക്ഷരവൈഭവം ..
ഓം പൂർണമദഃ പൂർണമിദം പൂർണാത്പൂർണമുദച്യതേ .
പൂർണസ്യ പൂർണമാദായ പൂർണമേവാവശിഷ്യതേ ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
അഥ ഹ പൈംഗലോ യാജ്ഞവൽക്യമുപസമേത്യ
ദ്വാദശവർശശുശ്രൂഷാപൂർവകം
പരമരഹസ്യകൈവല്യമനുബ്രൂഹീതി പപ്രച്ഛ . സ ഹോവാച
യാജ്ഞ്നവൽക്യഃ സദേവ സോമ്യേദമഗ്ര ആസീത് .
തന്നിത്യമുക്തമവിക്രിയം സത്യജ്ഞാനാനന്ദം പരിപൂർണം
സനാതനമേകമേവാദ്വിതീയം ബ്രഹ്മ .
തസ്മിന്മരുശുക്തികാസ്ഥാണുസ്ഫടികാദൗ
ജലരൗപ്യപുരുഷരേഖാദിവല്ലോഹിതശുക്ലകൃഷ്ണഗുണമയീ
ഗുണസാമ്യാനിർവാച്യാ മൂലപ്രകൃതിരാസീത് . തത്പ്രതിബിംബിതം
യത്തത്സാക്ഷിചൈതന്യമാസീത് . സാ പുനർവികൃതിം പ്രാപ്യ
സത്ത്വോദ്രിക്താഽവ്യക്താഖ്യാവരണശക്തിരാസീത് . തത്പ്രതിബിംബിതം
യത്തദീശ്വരചൈതന്യമാസീത് . സ സ്വാധീനമായഃ സർവജ്ഞഃ
സൃഷ്ടിസ്ഥിതിലയാനാമാദികർതാ ജഗദങ്കുരരൂപോ ഭവതി .
സ്വസ്മിന്വിലീനം സകലം ജഗദാവിർഭാവയതി .
പ്രാണികർമവശാദേഷ പടോ യദ്വത്പ്രസാരിതഃ
പ്രാണികർമക്ഷയാത്പുനസ്തിരോഭാവയതി . തസ്മിന്നേവാഖിലം വിശ്വം
സങ്കോചിതപടവദ്വർതതേ . ഈശാധിഷ്ഠിതാവരണശക്തിതോ
രജോദ്രിക്താ മഹദാഖ്യാ വിക്ഷേപശക്തിരാസീത് . തത്പ്രതിബിംബിതം
യത്തദ്ധിരണ്യഗർഭചൈതന്യമാസീത് . സ മഹത്തത്ത്വാഭിമാനീ
സ്പഷ്ടാസ്പഷ്ടവപുർഭവതി .
ഹിരണ്യഗർഭാധിഷ്ഠിതവിക്ഷേപശക്തിതസ്തമോദ്രിക്താഹങ്കാരാഭിധാ
സ്ഥൂലശക്തിരാസീത് . തത്പ്രതിബിംബിതം
യത്തദ്വിരാടചൈതന്യമാസീത് . സ തദഭിമാനീ സ്പഷ്ടവപുഃ
സർവസ്ഥൂലപാലകോ വിഷ്ണുഃ പ്രധാനപുരുഷോ ഭവതി .
തസ്മാദാത്മന ആകാശഃ സംഭൂതഃ . ആകാശാദ്വായുഃ . വായോരഗ്നിഃ
. അഗ്നേരാപഃ . അദ്ഭ്യഃ പൃഥിവീ . താനി പഞ്ച തന്മാത്രാണി
ത്രിഗുണാനി ഭവന്തി . സ്രഷ്ടുകാമോ ജഗദ്യോനിസ്തമോഗുണമധിഷ്ഠായ
സൂക്ഷ്മതന്മാത്രാണി ഭൂതാനി സ്ഥൂലീകർതും സോഽകാമയത .
സൃഷ്ടേഃ പരിമിതാനി ഭൂതാന്യേകമേകം ദ്വിധാ വിധായ
പുനശ്ചതുർധാ കൃത്വാ സ്വസ്വേതരദ്വിതീയാംശൈഃ പഞ്ചധാ
സംയോജ്യ പഞ്ചീകൃതഭൂതൈരനന്തകോടിബ്രഹ്മാണ്ഡാനി
തത്തദണ്ഡോചിതഗോലകസ്ഥൂലശരീരാണ്യസൃജത് . സ
പഞ്ചഭൂതാനാം രജോംശാംശ്ചതുർധാ കൃത്വാ
ഭാഗത്രയാത്പഞ്ചവൃത്ത്യാത്മകം പ്രാണമസൃജത് . സ തേഷാം
തുര്യഭാഗേന കർമേന്ദ്രിയാണ്യസൃജത് . സ തേഷാം സത്ത്വാംശം
ചതുർധാ കൃത്വാ ഭാഗത്രയസമഷ്ടിതഃ
പഞ്ചക്രിയാവൃത്ത്യാത്മകമന്തഃകരണമസൃജത് . സ തേഷാം
സത്ത്വതുരീയഭാഗേന ജ്ഞാനേന്ദ്രിയാണ്യസൃജത് . സത്ത്വസമഷ്ടിത
ഇന്ദ്രിയപാലകാനസൃജത് . താനി സൃഷ്ടാന്യണ്ഡേ പ്രാചിക്ഷിപത്
. തദാജ്ഞയാ സമഷ്ട്യണ്ഡം വ്യാപ്യ താന്യതിഷ്ഠൻ .
തദാജ്ഞയാഹങ്കാരസമന്വിതോ വിരാട് സ്ഥൂലാന്യരക്ഷത് .
ഹിരണ്യഗർഭസ്തദാജ്ഞയാ സൂക്ഷ്മാണ്യപാലയത് . അണ്ഡസ്ഥാനി താനി
തേന വിനാ സ്പന്ദിതും ചേഷ്ടിതും വാ ന ശേകുഃ . താനി
ചേതനീകർതും സോഽകാമയത ബ്രഹ്മാണ്ഡബ്രഹ്മരന്ധ്രാണി
സമസ്തവ്യഷ്ടിമസ്തകാന്വിദാര്യ തദേവാനുപ്രാവിശത് . തദാ
ജഡാന്യപി താനി ചേതനവത്സ്വകർമാണി ചക്രിരേ . സർവജ്ഞേശോ
മായാലേശസമന്വിതോ വ്യഷ്ടിദേഹം പ്രവിശ്യ തയാ മോഹിതോ
ജീവത്വമഗമത് .
ശരീരത്രയതാദാത്മ്യാത്കർതൃത്വഭോക്തൃത്വതാമഗമത് .
ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിമൂർച്ഛാമരണധർമയുക്തോ
ഘടീയന്ത്രവദുദ്വിഗ്നോ ജാതോ മൃത ഇവ കുലാലചക്രന്യായേന
പരിഭ്രമതീതി .. ഇതി പ്രഥമോഽധ്യായഃ .. 1..

അഥ പൈംഗലോ യാജ്ഞവൽക്യമുവാച സർവലോകാനാം
സൃഷ്ടിസ്ഥിത്യന്തകൃദ്വിഭൂരീശഃ കഥം ജീവത്വമഗമദിതി . സ
ഹോവാച യാജ്ഞവൽക്യഃ സ്ഥൂലസൂക്ഷ്മകാരണദേഹോദ്ഭവപൂർവകം
ജീവേശ്വരസ്വരൂപം വിവിച്യ കഥയാമീതി
സാവധാനേനൈകാഗ്രതയാ ശ്രൂയതാം . ഈശഃ
പഞ്ചീകൃതമഹാഭൂതലേശാനാദായ
വ്യഷ്ടിസമഷ്ട്യാത്മകസ്ഥൂലശരീരാണി യഥാക്രമമകരോത് .
കപാലചർമാന്ത്രാസ്ഥിമാംസനഖാനി പൃഥിവ്യംശാഃ .
രക്തമൂത്രലാലാസ്വേദാദികമവംശാഃ .
ക്ഷുത്തൃഷ്ണോഷ്ണമോഹമൈഥുനാദ്യാ അഗ്ന്യംശാഃ .
പ്രചാരണോത്താരണശ്വാസാദികാ വായ്വംശാഃ . കാമക്രോധാദയോ
വ്യോമാംശാഃ . ഏതത്സംഘാതം കർമണി സഞ്ചിതം ത്വഗാദിയുക്തം
ബാല്യാദ്യവസ്ഥാഭിമാനാസ്പദം ബഹുദോപാശ്രയം സ്ഥൂലശരീരം
ഭവതി ..
അഥാപഞ്ചീകൃതമഹാഭൂതരജോംശഭാഗത്രയസമഷ്ടിതഃ
പ്രാണമസൃജത് . പ്രാണാപാനവ്യാനോദാനസമാനാഃ പ്രാണവൃത്തയഃ
. നാഗകൂർമകൃകരദേവദത്തധനഞ്ജയാ ഉപപ്രാണാഃ .
ഹൃദാസനനാഭികണ്ഠസർവാംഗാനി സ്ഥാനാനി .
ആകാശാദിരജോഗുണതുരീയഭാഗേന കർമേന്ദ്രിയമസൃജത് .
വാക്പാണിപാദപായൂപാസ്ഥാസ്തദ്വൃത്തയഃ .
വചനാദാനഗമനവിസർഗാനന്ദാസ്തദ്വിഷയാഃ ..
ഏവം ഭൂതസത്ത്വാംശഭാഗത്രയസമഷ്ടിതോഽന്തഃകരണമസൃജത്
. അന്തഃകരണമനോബുദ്ധിചിത്താഹങ്കാരാസ്തദ്വൃത്തയഃ .
സങ്കൽപനിശ്ചയസ്മരണാഭിമാനാനുസന്ധാനാസ്തദ്വിഷയാഃ .
ഗലവദനനാഭിഹൃദയഭ്രൂമധ്യം സ്ഥാനം .
ഭൂതസത്വതുരീയഭാഗേന ജ്ഞാനേന്ദ്രിയമസൃജത് .
ശ്രോത്രത്വക്ചക്ഷുർജിവ്ഹാഘ്രാണാസ്തദ്വൃത്തയഃ .
ശബ്ദസ്പർശരൂപരസഗന്ധാസ്തദ്വിഷയാഃ .
ദിഗ്വാതാർകപ്രചേതോഽശ്വിവഹ്നീന്ദ്രോപേന്ദ്രമൃത്യുകാഃ . ചന്ദ്രോ
വിഷ്ണുശ്ചതുർവക്ത്രഃ ശംഭുശ്ച കാരണാധിപാഃ ..
അഥാന്നമയപ്രാണമയമനോമയവിജ്ഞാമയാനന്ദമയാഃ പഞ്ച
കോശാഃ . അന്നരസേനൈവ ഭൂത്വാന്നരസേനാഭിവൃദ്ധിം
പ്രാപ്യാന്നരസമയപൃഥിവ്യാം യദ്വിലീയതേ സോഽന്നമയകോശഃ .
തദേവ സ്ഥൂലശരീരം . കർമേന്ദ്രിയൈഃ സഹ പ്രാണാദിപഞ്ചകം
പ്രാണമയകോശഃ . ജ്ഞാനേന്ദ്രിയൈഃ സഹ ബുദ്ധിർവിജ്ഞാനമയകോശഃ .
ഏതത്കോശത്രയം ലിംഗശരീരം .
സ്വരൂപാജ്ഞാനമാനന്ദമയകോശഃ . തത്കാരണശരീരം ..
അഥ ജ്ഞാനേന്ദ്രിയപഞ്ചകം കർമേന്ദ്രിയപഞ്ചകം
പ്രാണാദിപഞ്ചകം വിയദാദിപഞ്ചകമന്തഃകരണചതുഷ്ടയം
കാമകർമതമാംസ്യഷ്ടപുരം ..
ഇശാജ്ഞയാ വിരാജോ വ്യഷ്ടിദേഹം പ്രവിശ്യ ബുദ്ധിമധിഷ്ഠായ
വിശ്വത്വമഗമത് . വിജ്ഞാനാത്മാ ചിദാഭാസോ വിശ്വോ വ്യാവഹാരികോ
ജാഗ്രത്സ്ഥൂലദേഹാഭിമാനീ കർമഭൂരിതി ച വിശ്വസ്യ നാമ
ഭവതി . ഈശാജ്ഞയാ സൂത്രാത്മാ വ്യഷ്ടിസൂക്ഷ്മശരീരം
പ്രവിശ്യ മന അധിഷ്ഠായ തൈജസത്വമഗമത് . തൈജസഃ
പ്രാതിഭാസികഃ സ്വപ്നകൽപിത ഇതി തൈജസസ്യ നാമ ഭവതി .
ഈശാജ്ഞയാ മായോപാധിരവ്യക്തസമന്വിതോ വ്യഷ്ടികാരണശരീരം
പ്രവിശ്യ പ്രാജ്ഞത്വമഗമത് . പ്രാജ്ഞോവിച്ഛിന്നഃ പാരമാർഥികഃ
സുഷുപ്ത്യഭിമാനീതി പ്രാജ്ഞസ്യ നാമ ഭവതി .
അവ്യക്തലേശാജ്ഞാനാച്ഛാദിതപാരമാർഥികജീവസ്യ
തത്ത്വമസ്യാദിവാക്യാനി ബ്രഹ്മണൈകതാം ജഗുഃ
നേതരയോർവ്യാവഹാരികപ്രാതിഭാസികയോഃ .
അന്തഃകരണപ്രതിബിംബിതചൈതന്യം യത്തദേവാവസ്ഥാത്രയഭാഗ്ഭവതി
. സ ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്ത്യവസ്ഥാഃ പ്രാപ്യ ഘടീയന്ത്രവദുദ്വിഗ്നോ
ജാതോ മൃത ഇവ സ്ഥിതോ ഭവതി . അഥ
ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിമൂർച്ഛാമരണാദ്യവസ്ഥാഃ പഞ്ച ഭവന്തി
..
തത്തദ്ദേവതാഗ്രഹാന്വിതൈഃ ശ്രോത്രാദിജ്ഞാനേന്ദ്രിയൈഃ
ശബ്ദ്യാദ്യർഥവിഷയഗ്രഹണജ്ഞാനം ജാഗ്രദവസ്ഥാ ഭവതി .
തത്ര ഭ്രൂമധ്യം ഗതോ ജീവ ആപാദമസ്തകം വ്യാപ്യ
കൃഷിശ്രവണാദ്യഖിലക്രിയാകർതാ ഭവതി . തത്തത്ഫലഭുക് ച
ഭവതി . ലോകാന്തരഗതഃ കർമാർജിതഫലം സ ഏവ ഭുങ്ക്തേ . സ
സാർവഭൗമവദ്വ്യവഹാരാച്ഛ്രാന്ത അന്തർഭവനം പ്രവേഷ്ടും
മാർഗമാശ്രിത്യ തിഷ്ഠതി . കരണോപരമേ
ജാഗ്രത്സംസ്കാരോത്ഥപ്രബോധവദ്ഗ്രാഹ്യഗ്രാഹകരൂപസ്ഫുരണം
സ്വപ്നാവസ്ഥാ ഭവതി . തത്ര വിശ്വ ഏവ
ജാഗ്രദ്വ്യവഹാരലോപാന്നാഡീമധ്യം ചരംസ്തൈജസത്വമവാപ്യ
വാസനാരൂപകം ജഗദ്വൈചിത്ര്യം സ്വഭാസാ ഭാസയന്യഥേപ്സിതം
സ്വയം ഭുങ്ക്തേ ..
ചിത്തൈകകരണാ സുഷുപ്ത്യവസ്ഥാ ഭവതി .
ഭ്രമവിശ്രാന്തശകുനിഃ പക്ഷൗ സംഹൃത്യ നീഡാഭിമുഖം യഥാ
ഗച്ഛതി തഥാ ജീവോഽപി ജാഗ്രത്സ്വപ്നപ്രപഞ്ചേ വ്യവഹൃത്യ
ശ്രാന്തോഽജ്ഞാനം പ്രവിശ്യ സ്വാനന്ദം ഭുങ്ക്തേ ..
അകസ്മാന്മുദ്ഗരദണ്ഡാദ്യൈസ്താഡിതവദ്ഭയാജ്ഞാനാഭ്യാമിന്ദ്രിയസംഘ്
ആതൈഃ കമ്പന്നിവ മൃതതുല്യാ മൂർച്ഛാ ഭവതി .
ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിമൂർച്ഛാവസ്ഥാനാമന്യാ
ബ്രഹ്മാദിസ്തംബപര്യന്തം സർവജീവഭയപ്രദാ സ്ഥൂലദേഹവിസർജനീ
മരണാവസ്ഥാ ഭവതി . കർമേന്ദ്രിയാണി ജ്ഞാനേന്ദ്രിയാണി
തത്തദ്വിഷയാൻപ്രാണാൻസംഹൃത്യ കാമകർമാന്വിത
അവിദ്യാഭൂതവേഷ്ടിതോ ജീവോ ദേഹാന്തരം പ്രാപ്യ ലോകാന്തരം
ഗച്ഛതി . പ്രാക്കർമഫലപാകേനാവർതാന്തരകീടവദ്വിശ്രാന്തിം
നൈവ ഗച്ഛതി . സത്കർമപരിപാകതോ ബഹൂനാം ജന്മനാമന്തേ
നൃണാം മോക്ഷേച്ഛാ ജായതേ . തദാ സദ്ഗുരുമാശ്രിത്യ
ചിരകാലസേവയാ ബന്ധം മോക്ഷം കശ്ചിത്പ്രയാതി . അവിചാരകൃതോ
ബന്ധോ വിചാരാന്മോക്ഷോ ഭവതി . തസ്മാത്സദാ വിചാരയേത് .
അധ്യാരോപാപവാദതഃ സ്വരൂപം നിശ്ചയീകർതും ശക്യതേ .
തസ്മാത്സദാ വിചാരയേജ്ജഗജ്ജീവപരമാത്മനോ
ജീവഭാവജഗദ്ഭാവബാധേ പ്രത്യഗഭിന്നം ബ്രഹ്മൈവാവശിഷ്യത
ഇതി .. ഇതി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ .. 2..

അഥ ഹൈനം പൈംഗലഃ പ്രപച്ഛ യാജ്ഞവൽക്യം
മഹാവാക്യവിവരണമനുബ്രൂഹീതി . സ ഹോവാച
യാജ്ഞവൽക്യസ്തത്ത്വമസി ത്വം തദസി ത്വം ബ്രഹ്മാസ്യഹം
ബ്രഹ്മാസ്മീത്യനുസന്ധാനം കുര്യാത് . തത്ര പാരോക്ഷ്യശബലഃ
സർവജ്ഞത്വാദിലക്ഷണോ മായോപാധിഃ സച്ചിദാനന്ദലക്ഷണോ
ജഗദ്യോനിസ്തത്പദവാച്യോ ഭവതി . സ
ഏവാന്തഃകരണസംഭിന്നബോധോഽസ്മത്പ്രത്യയാവലംബനസ്ത്വമ്പദവാച്യോ
ഭവതി . പരജീവോപാധിമായാവിദ്യേ വിഹായ തത്ത്വമ്പദലക്ഷ്യം
പ്രത്യഗഭിന്നം ബ്രഹ്മ . തത്ത്വമസീത്യഹം ബ്രഹ്മാസ്മീതി
വാക്യാർഥവിചാരഃ ശ്രവണം ഭവതി . ഏകാന്തേന
ശ്രവണാർഥാനുസന്ധാനം മനനം ഭവതി .
ശ്രവണമനനനിർവിചികിത്സേഽർഥേ വസ്തുന്യേകതാനവത്തയാ
ചേതഃസ്ഥാപനം നിദിധ്യാസനം ഭവതി . ധ്യാതൃധ്യാനേ വിഹായ
നിവാതസ്ഥിതദീപവദ്ധ്യേയൈകഗോചരം ചിത്തം സമാധിർഭവതി .
തദാനീമാത്മഗോചരാ വൃത്തയഃ സമുത്ഥിതാ അജ്ഞാതാ ഭവന്തി .
താഃ സ്മരണാദനുമീയന്തേ . ഇഹാനാദിസംസാരേ സഞ്ചിതാഃ
കർമകോടയോഽനേനൈവ വിലയം യാന്തി .
തതോഭ്യാസപാടവാത്സഹസ്രശഃ സദാമൃതധാരാ വർഷതി . തതോ
യോഗവിത്തമാഃ സമാധിം ധർമമേഘം പ്രാഹുഃ . വാസനാജാലേ
നിഃശേഷമമുനാ പ്രവിലാപിതേ കർമസഞ്ചയേ പുണ്യപാപേ
സമൂലോന്മൂലിതേ പ്രാക്പരോക്ഷമപി
കരതലാമലകവദ്വാക്യമപ്രതിബദ്ധാപരോക്ഷസാക്ഷാത്കാരം
പ്രസൂയതേ . തദാ ജീവന്മുക്തോ ഭവതി ..
ഈശഃ പഞ്ചീകൃതഭൂതാനാമപഞ്ചീകരണം കർതും
സോഽകാമയത . ബ്രഹ്മാണ്ഡതദ്ഗതലോകാൻകാര്യരൂപാംശ്ച
കാരണത്വം പ്രാപയിത്വാ തതഃ സൂക്ഷ്മാംഗം കർമേന്ദ്രിയാണി
പ്രാണാംശ്ച ജ്ഞാനേന്ദ്രിയാണ്യന്തഃകരണചതുഷ്ടയം
ചൈകീകൃത്യ സർവാണി ഭൗതികാനി കാരണേ ഭൂതപഞ്ചകേ സംയോജ്യ
ഭൂമിം ജലേ ജലം വഹ്നൗ വഹ്നിം വായൗ വായുമാകാശേ
ചാകാശമഹങ്കാരേ ചാഹങ്കാരം മഹതി മഹദവ്യക്തേഽവ്യക്തം
പുരുഷേ ക്രമേണ വിലീയതേ . വിരാദ്ഡ്ഢിരണ്യഗർഭേശ്വരാ
ഉപാധിവിലയാത്പരമാത്മനി ലീയന്തേ .
പഞ്ചീകൃതമഹാഭൂതസംഭവകർമസഞ്ചിതസ്ഥൂലദേഹഃ
കർമക്ഷയാത്സത്കർമപരിപാകതോഽപഞ്ചീകരണം പ്രാപ്യ
സൂക്ഷ്മേണൈകീഭൂത്വാ കാരണരൂപത്വമാസാദ്യ തത്കാരണം
കൂടസ്ഥേ പ്രത്യഗാത്മനി വിലീയതേ . വിശ്വതൈജസപ്രാജ്ഞാഃ
സ്വസ്വോപാധിലയാത്പ്രത്യഗാത്മനി ലീയന്തേ . അണ്ഡം ജ്ഞാനാഗ്നിനാ
ദഗ്ധം കാരണൈഃ സഹ പരമാത്മനി ലീനം ഭവതി . തതോ ബ്രാഹ്മണഃ
സമാഹിതോ ഭൂത്വാ തത്ത്വമ്പദൈക്യമേവ സദാ കുര്യാത് . തതോ
മേഘാപായേംഽശുമാനിവാത്മാവിർഭവതി . ധ്യാത്വാ
മധ്യസ്ഥമാത്മാനം കലശാന്തരദീപവത് .
അംഗുഷ്ഠമാത്രമാത്മാനമധൂമജ്യോതിരൂപകം .. 1..
പ്രകാശയന്തമന്തഃസ്ഥം ധ്യായേത്കൂടസ്ഥമവ്യയം .
ധ്യായന്നാസ്തേ മുനിശ്ചൈവ ചാസുപ്തേരാമൃതേസ്തു യഃ .. 2..
ജീവന്മുക്തഃ സ വിജ്ഞേയഃ സ ധന്യഃ കൃതകൃത്യവാൻ .
ജീവന്മുക്തപദം ത്യക്ത്വാ സ്വദേഹേ കാലസാത്കൃതേ .
വിശത്യദേഹമുക്തത്വം പവനോഽസ്പന്ദതാമിവ .. 3..
അശബ്ദമസ്പർശമരൂപമവ്യയം
    തഥാ രസം നിത്യമഗന്ധവച്ച യത് .
അനാദ്യനന്തം മഹതഃ പരം ധ്രുവം
    തദേവ ശിഷ്യത്യമലം നിരാമയം .. 4.. ഇതി .. ഇതി
തൃതീയോഽധ്യായഃ .. 3..

അഥ ഹൈനം പൈംഗലഃ പ്രപച്ഛ യാജ്ഞവൽക്യം ജ്ഞാനിനഃ കിം
കർമ കാ ച സ്ഥിതിരിതി . സ ഹോവാച യാജ്ഞവൽക്യഃ .
അമാനിത്വാദിസമ്പന്നോ മുമുക്ഷുരേകവിംശതികുലം താരയതി .
ബ്രഹ്മവിന്മാത്രേണ കുലമേകോത്തരശതം താരയതി .
ആത്മാനം രഥിനം വിദ്ധി ശരീരം രഥമേവ ച . ബുദ്ധിം തു
സാരഥിം വിദ്ധി മനഃ പ്രഗ്രഹമേവ ച .. 1..
ഇന്ദ്രിയാണി ഹയാനാഹുർവിഷയാംസ്തേഷു ഗോചരാൻ . ജംഗമാനി
വിമാനാനി ഹൃദയാനി മനീഷിണഃ .. 2..
ആത്മേന്ദ്രിയമനോയുക്തം ഭോക്തേത്യാഹുർമഹർഷയഃ . തതോ നാരായണഃ
സാക്ഷാദ്ധൃദയേ സുപ്രതിഷ്ഠിതഃ .. 3..
പ്രാരബ്ധകർമപര്യന്തമഹിനിർമോകവദ്വ്യവഹരതി .
ചന്ദ്രവച്ചരതേ ദേഹീ സ മുക്തശ്ചാനികേതനഃ .. 4..
തീർഥേ ശ്വപചഗൃഹേ വാ തനും വിഹായ യാതി കൈവല്യം .
പ്രാണാനവകീര്യ യാതി കൈവല്യം ..
തം പശ്ചാദ്ദിഗ്ബലിം കുര്യാദഥവാ ഖനനം ചരേത് . പുംസഃ
പ്രവ്രജനം പ്രോക്തം നേതരായ കദാചന .. 5..
നാശൗചം നാഗ്നികാര്യം ച ന പിണ്ഡം നോദകക്രിയാ . ന
കുര്യാത്പാർവണാദീനി ബ്രഹ്മഭൂതായ ഭിക്ഷവേ .. 6..
ദഗ്ധസ്യ ദഹനം നാസ്തി പക്വസ്യ പചനം യഥാ .
ജ്ഞാനാഗ്നിദഗ്ധദേഹസ്യ ന ച ശ്രാദ്ധം ന ച ക്രിയാ .. 7..
യാവച്ചോപാധിപര്യന്തം താവച്ഛുശ്രൂഷയേദ്ഗുരും .
ഗുരുവദ്ഗുരുഭാര്യായാം തത്പുത്രേഷു ച വർതനം .. 8..
ശുദ്ധമാനസഃ ശുദ്ധചിദ്രൂപഃ സഹിഷ്ണുഃ സോഽഹമസ്മി സഹിഷ്ണുഃ
സോഽഹമസ്മീതി പ്രാപ്തേ ജ്ഞാനേന വിജ്ഞാനേ ജ്ഞേയേ പരമാത്മനി ഹൃദി
സംസ്ഥിതേ ദേഹേ ലബ്ധശാന്തിപദം ഗതേ തദാ
പ്രഭാമനോബുദ്ധിശൂന്യം ഭവതി . അമൃതേന തൃപ്തസ്യ പയസാ കിം
പ്രയോജനം . ഏവം സ്വാത്മാനം ജ്ഞാത്വാ വേദൈഃ പ്രയോജനം കിം
ഭവതി . ജ്ഞാനാമൃതതൃപ്തയോഗിനോ ന കിഞ്ചിത്കർതവ്യമസ്തി
തദസ്തി ചേന്ന സ തത്ത്വവിദ്ഭവതി . ദൂരസ്ഥോഽപി ന ദൂരസ്ഥഃ
പിണ്ഡവർജിതഃ പിണ്ഡസ്ഥോഽപി പ്രത്യഗാത്മാ സർവവ്യാപീ ഭവതി .
ഹൃദയം നിർമലം കൃത്വാ ചിന്തയിത്വാപ്യനാമയം . അഹമേവ
പരം സർവമിതി പശ്യേത്പരം സുഖം .. 9..
യഥാ ജലേ ജലം ക്ഷിപ്തം ക്ഷീരേ ക്ഷീരം ഘൃതേ ഘൃതം .
അവിശേഷോ ഭവേത്ത്ദ്വജ്ജിവാത്മപരമാത്മനോഃ .. 10..
ദേഹേ ജ്ഞാനേന ദീപിതേ ബുദ്ധിരഖണ്ഡാകാരരൂപാ യദാ ഭവതി
തദാ വിദ്വാൻബ്രഹ്മജ്ഞാനാഗ്നിനാ കർമബന്ധം നിർദഹേത് . തതഃ
പവിത്രം പരമേശ്വരാഖ്യമദ്വൈതരൂപം വിമലാംബരാഭം .
യഥോദകേ തോയമനുപ്രവിഷ്ടം തഥാത്മരൂപോ നിരുപാധിസംസ്ഥിതഃ
.. 11..
ആകാശവത്സൂക്ഷ്മശരീര ആത്മാ ന ദൃശ്യതേ വായുവദന്തരാത്മാ .
സ ബാഹ്യമഭ്യന്തരനിശ്ചലാത്മാ ജ്ഞാനോൽകയാപശ്യതി
ചാന്തരാത്മാ .. 12..
യത്രയത്ര മൃതോ ജ്ഞാനീ യേന വാ കേന മൃത്യുനാ . യഥാ
സർവഗതം വ്യോമ തത്രതത്ര ലയം ഗതഃ .. 13..
ഘടാകാശമിവാത്മാനം വിലയം വേത്തി തത്ത്വതഃ . സ ഗച്ഛതി
നിരാലംബം ജ്ഞാനാലോകം സമന്തതഃ .. 14..
തപേദ്വർഷസഹസ്രാണി ഏകപാദസ്ഥിതോ നരഃ . ഏതസ്യ ധ്യാനയോഗസ്യ
കലാം നാർഹതി ഷോഡശീം .. 15..
ഇദം ജ്ഞാനമിദം ജ്ഞേയം തത്സർവം ജ്ഞാതുമിച്ഛതി . . അപി
വർഷസഹസ്രായുഃ ശാസ്ത്രാന്തം നാധിഗച്ഛതി .. 16..
വിജ്ഞേയോഽക്ഷരതന്മാത്രോ ജീവിതം വാപി ചഞ്ചലം . വിഹായ
ശാസ്ത്രജാലാനി യത്സത്യം തദുപാസതാം .. 17..
അനന്തകർമശൗചം ച ജപോ യജ്ഞസ്തഥൈവ ച .
തീർഥയാത്രാഭിഗമനം യാവത്തത്ത്വം ന വിന്ദതി .. 18..
അഹം ബ്രഹ്മേതി നിയതം മോക്ഷഹേതുർമഹാത്മനാം . ദ്വേ പദേ
ബന്ധമോക്ഷായ ന മമേതി മമേതി ച .. 19..
മമേതി ബധ്യതേ ജന്തുർനിർമമേതി വിമുച്യതേ . മനസോ ഹ്യുന്മനീ ഭാവേ
ദ്വൈതം നൈവോപലഭ്യതേ .. 20..
യദാ യാത്യുന്മനീഭാവസ്തദാ തത്പരമം പദം . യത്രയത്ര മനോ
യാതി തത്രതത്ര പരം പദം .. 21..
തത്രതത്ര പരം ബ്രഹ്മ സർവത്ര സമവസ്ഥിതം .
ഹന്യാന്മുഷ്ടിഭിരാകാശം ക്ഷുധാർതഃ ഖണ്ഡയേത്തുഷം .. 22..
നാഹം ബ്രഹ്മേതി ജാനാതി തസ്യ മുക്തിർന ജായതേ . യ
ഏതദുപനിഷദം നിത്യമധീതേ സോഽഗ്നിപൂതോ ഭവതി . സ വായുപൂതോ
ഭവതി . സ ആദിത്യപൂതോ ഭവതി . സ ബ്രഹ്മപൂതോ ഭവതി . സ
വിഷ്ണുപൂതോ ഭവതി . സ രുദ്രപൂതോ ഭവതി . സ സർവേഷു
തീർഥേഷു സ്നാതോ ഭവതി . സ സർവേഷു വേദേഷ്വധീതോ ഭവതി .
സ സർവവേദവ്രതചര്യാസു ചരിതോ ഭവതി . തേനേതിഹാസപുരാണാനാം
രുദ്രാണാം ശതസഹസ്രാണി ജപ്താനി ഫലാനി ഭവന്തി .
പ്രണവാനാമയുതം ജപ്തം ഭവതി . ദശ
പൂർവാന്ദശോത്തരാൻപുനാതി . സ പങ്ക്തിപാവനോ ഭവതി . സ
മഹാൻഭവതി .
ബ്രഹ്മഹത്യാസുരാപാനസ്വർണസ്തേയഗുരുതൽപഗമനതത്സംയോഗിപാതകേഭ്യ
ഃ പൂതോ ഭവതി . തദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദം സദാ പശ്യന്തി സൂരയഃ
. ദിവീവ ചക്ഷുരാതതം .. തദ്വിപ്രാസോ വിപന്യവോ ജാഗൃവാംസഃ
സമിന്ധതേ . വിഷ്ണോര്യത്പരമം പദം .. ഓം സത്യമിത്യുപനിഷത്
..
ഓം പൂർണാമദ ഇതി ശാന്തിഃ ..

ഇതി പൈംഗലോപനിഷ്ത്സമാപ്താ ..