ഉപനിഷത്തുകൾ/മൈത്രായണ്യുപനിഷദ്

മൈത്രായണ്യുപനിഷത് ഉപനിഷത്തുകൾ

മൈത്രായണ്യുപനിഷത്

സാമവേദീയ സാമാന്യ ഉപനിഷത് ..
വൈരാഗ്യോത്ഥഭക്തിയുക്തബ്രഹ്മമാത്രപ്രബോധതഃ .
യത്പദം മുനയോ യാന്തി തത്ത്രൈപദമഹം മഹഃ ..
ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ ശ്രോതമഥോ
ബലമിന്ദ്രിയാണി ച .
      സർവാണി സർവം ബ്രഹ്മോപനിഷദം മാഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം
മാ മാ ബ്രഹ്മ
നിരാകരോദനിരാകരണമസ്ത്വനിരാകരണം മേസ്തു തദാത്മനി നിരതേ യ
ഉപനിഷത്സു
      ധർമാസ്തേ മയി സന്തു തേ മയി സന്തു ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
മൈത്രായണീ കൗഷിതകീ ബൃഹജ്ജാബാലതാപനീ .
കാലാഗ്നിരുദ്രമൈത്രേയീ സുബാലക്ഷുരമന്ത്രികാ .
ഓം ബൃഹദ്രഥോ ഹ വൈ നാമ രാജാ രാജ്യേ ജ്യേഷ്ഠം പുത്രം
നിധാപയിത്വേദമശാശ്വതം മന്യമാനഃ ശാരീരം
വൈരാഗ്യമുപേതോഽരണ്യം നിർജഗാമ സ തത്ര പരമം തപ
ആസ്ഥായാദിത്യമീക്ഷമാണ ഊർധ്വബാഹുസ്തിഷ്ഠത്യന്തേ സഹസ്രസ്യ
മുനിരന്തികമാജഗാമാഗ്നിരിവാധൂമകസ്തേജസാ
നിർദഹന്നിവാത്മവിദ്ഭഗവാഞ്ഛാകായന്യ ഉത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ വരം
വൃണീശ്വേതി രാജാനമബ്രവീത്സ തസ്മൈ നമസ്കൃത്യോവാച
ഭഗവന്നാഹമാത്മവിത്ത്വം തത്ത്വവിച്ഛൃണുമോ വയം സ ത്വം നോ
ബ്രൂഹീത്യേതദ്വൃതം പുരസ്താദശക്യം മാ പൃച്ഛ
പ്രശ്നമൈക്ഷ്വാകാന്യാൻകാമാന്വൃണീശ്വേതി ശാകായന്യസ്യ
ചരണവഭിമൃശ്യമാനോ രാജേമാം ഗാഥാം ജഗാദ .. 1..
ഭഗവന്നസ്ഥിചർമസ്നായുമജ്ജാമാംസശുക്രശോണിതശ്ലേഷ്മാശ്രുദൂ
ഷിതേ വിണ്മൂത്രവാതപിത്തകഫസംഘാതേ ദുർഗന്ധേ
നിഃസാരേഽസ്മിഞ്ഛരീരേ കിം കാമോപഭോഗൈഃ .. 2..
കാമക്രോധലോഭഭയവിഷാദേർഷ്യേഷ്ടവിയോഗാനിഷ്ടസമ്പ്രയോഗക്ഷു
ത്പിപാസാജരാമൃത്യുരോഗശോകാദ്യൈരഭിഹതേഽസ്മിഞ്ഛരീരേ കിം
കാമോപഭോഗൈഃ .. 3..
സർവം ചേദം ക്ഷയിഷ്ണു പശ്യാമോ യഥേമേ
ദംശമശകാദയസ്തൃണവന്നശ്യതയോദ്ഭൂതപ്രധ്വംസിനഃ .. 4..
അഥ കിമേതൈർവാ പരേഽന്യേ മഹാധനുർധരാശ്ചക്രവർതിനഃ
കേചിത്സുദ്യുമ്നഭൂരിദ്യുമ്നേന്ദ്രദ്യുമ്നകുവലയാശ്വയൗവനാശ്വവദ്ധിയാ
ശ്വാശ്വപതിഃ ശശബിന്ദുർഹാരിശ്ചന്ദ്രോഽംബരീഷോ
നനൂക്തസ്വയാതിര്യയാതിനരണ്യോക്ഷസേനോത്ഥമരുത്തഭരതപ്രഭൃതയോ
രാജാനോ മിഷതോ ബന്ധുവർഗസ്യ മഹതീം ശ്രിയം
ത്യക്ത്വാസ്മാല്ലോകാദമും ലോകം പ്രയാന്തി .. 5..
അഥ കിമേതൈർവാ പരേഽന്യേ
ഗന്ധർവാസുരയക്ഷരാക്ഷസഭൂതഗണപിശാചോരഗഗ്രഹാദീനാം
നിരോധനം പശ്യാമഃ .. 6..
അഥ കിമേതൈർവാന്യാനാം ശോഷണം മഹാർണവാനാം ശിഖരിണാം
പ്രപതനം ധ്രുവസ്യ പ്രചലനം സ്ഥാനം വാ തരൂണാം
നിമജ്ജനം പൃഥിവ്യാഃ സ്ഥാനാദപസരണം സുരാണം
സോഽഹമിത്യേതദ്വിധേഽസ്മിൻസംസാരേ കിം
കാമോപഭോഗൈര്യൈരേവാശ്രിതസ്യാസകൃദിഹാവർതനം ദൃശ്യത
ഇത്യുദ്ധർതുമർഹസീത്യന്ധോദപാനസ്ഥോ ഭേക ഇവാഹമസ്മിൻസംസാരേ
ഭഗവംസ്ത്വം നോ ഗതിസ്ത്വം നോ ഗതിഃ .. 7.. ഇതി പ്രഥമഃ
പ്രപാഠകഃ ..
അഥ ഭഗവാഞ്ഛാകായന്യഃ സുപ്രീതോഽബ്രവീദ്രാജാനം മഹാരാജ
ബൃഹദ്രഥേക്ഷ്വാകുവംശധ്വജശീർഷാത്മജഃ കൃതകൃത്യസ്ത്വം
മരുന്നാമ്നോ വിശ്രുതോഽസീത്യയം വാ വ ഖല്വാത്മാ തേ കതമോ
ഭഗവാന്വർണ്യ ഇതി തം ഹോവാച ഇതി .. 1..
യ ഏഷോ ബാഹ്യാവഷ്ടംഭനേനോർധ്വമുത്ക്രാന്തോ
വ്യഥമാനോഽവ്യഥമാനസ്തമഃ പ്രണുദത്യേഷ ആത്മേത്യാഹ
ഭഗവാനഥ യ ഏഷ സമ്പ്രസാദോഽസ്മാഞ്ഛരീരാത്സമുത്ഥായ
പരം ജ്യോതിരുപസമ്പദ്യ സ്വേന രൂപേണാഭിനിഷ്പദ്യത ഏഷ ആത്മേതി
ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേതി .. 2..
അഥ ഖല്വിയം ബ്രഹ്മവിദ്യാ സർവോപനിഷദ്വിദ്യാ വാ രാജന്നസ്മാകം
ഭഗവതാ മൈത്രേയേണ വ്യാഖ്യാതാഹം തേ
കഥയിഷ്യാമീത്യഥാപഹതപാപ്മാനസ്തിഗ്മതേജസ ഊർധ്വരേതസോ
വാലഖില്യാ ഇതി ശ്രുയന്തേഽഥൈതേ
പ്രജാപതിമബ്രുവൻഭഗവഞ്ശകടമിവാചേതനമിദം ശരീരം
കസ്യൈഷ ഖല്വീദൃശോ മഹിമാതീന്ദ്രിയഭൂതസ്യ
യേനൈതദ്വിധമിദം ചേതനവത്പ്രതിഷ്ഠാപിതം പ്രചോദയിതാസ്യ കോ
ഭഗവന്നേതദസ്മാകം ബ്രൂഹീതി താൻഹോവാച .. 3..
യോ ഹ ഖലു വാചോപരിസ്ഥഃ ശ്രൂയതേ സ ഏവ വാ ഏഷ ശുദ്ധഃ
പൂതഃ ശൂന്യഃ ശാന്തോ പ്രാണോഽനീശത്മാഽനന്തോഽക്ഷയ്യഃ സ്ഥിരഃ
ശാശ്വതോഽജഃ സ്വതന്ത്രഃ സ്വേ മഹിമ്നി തിഷ്ഠത്യനേനേദം ശരീരം
ചേതനവത്പ്രതിഷ്ഠാപിതം പ്രചോദയിതാ ചൈഷോഽസ്യേതി തേ
ഹോചുർഭഗവൻകഥമനേനേദൃശേനാനിച്ഛേനൈതദ്വിധമിദം
ചേതനവത്പ്രതിഷ്ഠാപിതം പ്രചോദയിതാ ചൈഷോഽസ്യേതി കഥമിതി
താൻഹോവാച .. 4..
സ വാ ഏഷ സൂക്ഷ്മോഽഗ്രാഹ്യോഽദൃശ്യഃ പുരുഷസഞ്ജ്ഞകോ
ബുദ്ധിപൂർവമിഹൈവാവർതതേംഽശേന സുഷുപ്തസ്യൈവ ബുദ്ധിപൂർവം
നിബോധയത്യഥ യോഹ ഖലു വാവാഇതസ്യാംശോഽയം
യശ്ചേതനമാത്രഃ പ്രതിപൂരുഷം ക്ഷേത്രജ്ഞഃ
സങ്കൽപാധ്യവസായാഭിമാനലിംഗഃ പ്രജാപതിർവിശ്വക്ഷസ്തേന
ചേതനേനേദം ശരീരം ചേതനവത്പ്രതിഷ്ഠാപിതം പ്രചോദയിതാ
ചൈഷോഽസ്യേതി തേ ഹോചുർഭഗവന്നീദൃശസ്യ കഥമംശേന
വർതനമിതി താൻഹോവാച .. 5..
പ്രജാപതിർവാ ഏഷോഽഗ്രേഽതിഷ്ഠത്സ നാരമതൈകഃ സ
ആത്മനമഭിധ്യായദ്ബവ്ഹീഃ പ്രജാ അസൃജത്ത അസ്യൈവാത്മപ്രബുദ്ധാ
അപ്രാണാ സ്ഥാണുരിവ തിഷ്ഠമാനാ അപശ്യത്സ നാരമത
സോഽമന്യതൈതാസം പ്രതിബോധനായാഭ്യന്തരം പ്രാവിശാനീത്യഥ സ
വായുമിവാത്മാനം കൃത്വാഭ്യന്തരം പ്രാവിശത്സ ഏകോ നാവിശത്സ
പഞ്ചധാത്മാനം പ്രവിഭജ്യോച്യതേ യഃ പ്രാണോഽപാനഃ സമാന
ഉദാനോ വ്യാന ഇതി .. 6..
അഥ യോഽയമൂർധ്വമുത്ക്രാമതീത്യേഷ വാവ സ പ്രാണോഽഥ
യോയമാവഞ്ചം സങ്ക്രാമത്വേഷ വാവ സോഽപാനോഽഥ യോയം
സ്ഥവിഷ്ഠമന്നധാതുമപാനേ സ്ഥാപയത്യണിഷ്ഠം ചാംഗേഽംഗേ
സമം നയത്യേഷ വാവ സ സമാനോഽഥ യോഽയം പീതാശിതമുദ്ഗിരതി
നിഗിരതീതി ചൈഷ വാവ സ ഉദാനോഽഥ യേനൈതാഃ ശിരാ
അനുവ്യാപ്താ ഏഷ വാവ സ വ്യാനഃ .. 7..
അഥോപാംശുരന്തര്യാമ്യമിഭവത്യന്തര്യാമമുപാംശുമേതയോരന്തരാലേ
ചൗഷ്ണ്യം മാസവദൗഷ്ണ്യം സ പുരുഷോഽഥ യഃ പുരുഷഃ
സോഽഗ്നിർവൈശ്വാനരോഽപ്യന്യത്രാപ്യുക്തമയമഗ്നിർവൈശ്വാനരോ
യോഽയമനന്തഃ പുരുഷോ യേനേദമന്നം പച്യതേ യദിദമദ്യതേ
തസ്യൈഷ ഘോഷോ ഭവതി യദേതത്കർണാവപിധായ ശൃണോതി സ
യദോത്ക്രമിഷ്യൻഭവതി നൈനം ഘോഷം ശൃണോതി .. 8..
സ വാ ഏഷ പഞ്ചധാത്മാനം പ്രവിഭജ്യ നിഹിതോ ഗുഹായാം
മനോമയഃ പ്രാണശരീരോ ബഹുരൂപഃ സത്യസം കൽപ ആത്മേതി സ വാ
ഏഷോഽസ്യ ഹൃദന്തരേ തിഷ്ഠന്നകൃതാർഥോഽമന്യതാർഥാനസാനി
തത്സ്വാനീമാനി ഭിത്ത്വോദിതഃ പഞ്ചഭീ രശ്മിഭിർവിഷയാനത്തീതി
ബുദ്ധീന്ദ്രിയാണി യാനീമാന്യേതാന്യസ്യ രശ്മയഃ കർമേന്ദ്രിയാണ്യസ്യ
ഹയാ രഥഃ ശരീരം മനോ നിയന്താ പ്രകൃതിമയോസ്യ പ്രതോദനേന
ഖല്വീരിതം പരിഭ്രമതീദം ശരീരം ചക്രമിവ മൃതേ ച
നേദം ശരീരം ചേതനവത്പ്രതിഷ്ഠാപിതം പ്രചോദയിതാ
ചൈഷോഽസ്യേതി .. 9..
സ വാ ഏഷ ആത്മേത്യദോ വശം നീത ഇവ സിതാസിതൈഃ
കർമഫലൈരഭിഭൂയമാന ഇവ പ്രതിശരീരേഷു
ചരത്യവ്യക്തത്വാത്സൂക്ഷ്മത്വാദദൃശ്യത്വാദഗ്രാഹ്യത്വാന്നിർമമത്വാ
ച്ചാനവസ്ഥോഽകർതാ കർതേവാവസ്ഥിതഃ .. 10..
സ വാ ഏഷ ശുദ്ധഃ സ്ഥിരോഽചലശ്ചാലേപോഽവ്യഗ്രോ നിഃസ്പൃഹഃ
പ്രേക്ഷകവദവസ്ഥിതഃ സ്വസ്യ ചരിതഭുഗ്ഗുണമയേന
പടേനാത്മാനമന്തർധീയാവസ്ഥിത ഇത്യവസ്ഥിത ഇതി .. 11.. ഇതി
ദ്വിതീയഃ പ്രപാഠകഃ ..
തേ ഹോചുർഭഗവന്യദ്യേവമസ്യാത്മനോ മഹിമാനം സൂചയസീത്യന്യോ
വാ പരഃ കോഽയമാത്മാ സിതാസിതൈഃ കർമഫലൈരഭിഭൂയമാനഃ
സദസദ്യോനിമാപദ്യത ഇത്യവാചീം വോർധ്വാം വാ ഗതം
ദ്വന്ദ്വൈരഭിഭൂയമാനഃ പരിഭ്രമതീതി കതമ ഏഷ ഇതി
താൻഹോവാച .. 1..
അസ്തി ഖല്വന്യോഽപരോ ഭൂതാത്മാ യോഽയം സിതാസിതൈഃ
കർമഫലൈരഭിഭൂയമാനഃ സദസദയോനിമാപദ്യത ഇത്യവാചീം
വോർധ്വാം ഗതിം ദ്വന്ദ്വൈരഭിഭൂയമാനഃ
പരിഭ്രമതീത്യസ്യോപവ്യാഖ്യാനം പഞ്ച തന്മാത്രാണി
ഭൂതശബ്ദേനോച്യന്തേ പഞ്ച മഹാഭൂതാനി
ഭൂതശബ്ദേനോച്യന്തേഽഥ തേഷാം യഃ സമുദായഃ
ശരീരമിത്യുക്തമഥ യോ ഹ ഖലു വാവ ശരീരമിത്യുക്തം സ
ഭൂതാത്മേത്യുക്തമഥാസ്തി തസ്യാത്മാ ബിന്ദുരിവ പുഷ്കര ഇതി സ വാ
ഏഷോഽഭിഭൂതഃ
പ്രാകൃത്യൈർഗുണൈരിത്യതോഽഭിഭൂതത്വാത്സംമൂഢത്വം
പ്രയാത്യസംമൂഢസ്ത്വാദാത്മസ്ഥം പ്രഭും ഭഗവന്തം
കാരയിതാരം നാപശ്യദ്ഗുണൗഘൈസ്തൃപ്യമാനഃ
കലുഷീകൃതാസ്ഥിരശ്ചഞ്ചലോ ലോലുപ്യമാനഃ സസ്പൃഹോ
വ്യഗ്രശ്ചാഭിമാനത്വം പ്രയാത ഇത്യഹം സോ മമേദമിത്യേവം
മന്യമാനോ നിബധ്നാത്യാത്മനാത്മാനം ജാലേനൈവ ഖചരഃ
കൃതസ്യാനുഫലൈരഭിഭൂയമാനഃ പരിഭ്രമതീതി .. 2..
അഥാന്യത്രാപ്യുക്തം യഃ കർതാ സോഽയം വൈ ഭൂതാത്മാ കരണൈഃ
കാരയിതാന്തഃപുരുഷോഽഥ യഥാഗ്നിനായഃപിണ്ഡോ വാഭിഭൂതഃ
കർതൃഭിർഹന്യമാനോ നാനാത്വമുപൈത്യേവം വാവ ഖല്വസൗ
ഭൂതാത്മാന്തഃപുരുഷേണാഭിഭൂതോ ഗുണൈർഹന്യമാനോ
നാനാത്വമുപൈത്യഥ യത്ത്രിഗുണം ചതുരശീതിലക്ഷയോനിപരിണതം
ഭൂതത്രിഗുണമേതദ്വൈ നാനാത്വസ്യ രൂപം താനി ഹ വാ ഇമാനി
ഗുണാനി പുരുഷേണേരിതാനി ചക്രമിവ ചക്രിണേത്യഥ യഥായഃപിണ്ഡേ
ഹന്യമാനേ നാഗ്നിരഭിഭൂയത്യേവം നാഭിഭൂയത്യസൗ
പുരുഷോഽഭിഭൂയത്യയം ഭൂതാത്മോപസംശ്ലിഷ്ടത്വാദിതി .. 3..
അഥാന്യത്രാപ്യുക്തം ശരീരമിദം മൈഥുനാദേവോദ്ഭൂതം
സംവിദപേതം നിരയ ഏവ മൂത്രദ്വാരേണ
നിഷ്ക്രാമന്തമസ്ഥിഭിശ്ചിതം മാംസേനാനുലിപ്തം
ചർമണാവബദ്ധം വിണ്മൂത്രപിത്തകഫമജ്ജാമേദോവസാഭിരന്യൈശ്ച
മലൈർബഹുഭിഃ പരിപൂർണം കോശ ഇവാവസന്നേതി .. 4..
അഥാന്യത്രാപ്യുക്തം സംമോഹോ ഭയം വിഷാദോ നിദ്രാ തന്ദ്രീ വ്രണോ
ജരാ ശോകഃ ക്ഷുത്പിപാസാ കാർപണ്യം ക്രോധോ നാസ്തിക്യമജ്ഞാനം
മാത്സര്യം വൈകാരുണ്യം മൂഢത്വം നിർവ്രീഡത്വം
നികൃതത്വമുദ്ധാതത്വമസമത്വമിതി താമസാന്വിതസ്തൃഷ്ണാ സ്നേഹോ
രാഗോ ലോഭോ ഹിംസാ രതിർദൃഷ്ടിവ്യാപൃതത്വമീർഷ്യാ
കാമമവസ്ഥിതത്വം ചഞ്ചലത്വം ജിഹീർഷാർഥോപാർജനം
മിത്രാനുഗ്രഹണം പരിഗ്രഹാവലംബോഽനിഷ്ടേഷ്വിന്ദ്രിയാർഥേഷു
ദ്വിഷ്ടിരിഷ്ടേശ്വഭിഷംഗ ഇതി രാജസാന്വിതൈഃ പരിപൂർണ
ഏതൈരഭിഭൂത ഇത്യയം ഭൂതാത്മാ
തസ്മാന്നാനാരൂപാണ്യാപ്നോതീത്യാപ്നോതീതി .. 5.. തൃതീയഃ
പ്രപാഠകഃ ..
തേ ഹ ഖല്വഥോർധ്വരേതസോഽതിവിസ്മിതാ അതിസമേത്യോചുർഭഗവന്നമസ്തേ
ത്വം നഃ ശാധി ത്വമസ്മാകം ഗതിരന്യാ ന വിദ്യത ഇത്യസ്യ
കോഽതിഥിർഭൂതാത്മനോ യേനേദം ഹിത്വാമന്യേവ സായുജ്യമുപൈതി
താൻഹോവാച .. 1..
അഥാന്യത്രാപ്യുക്തം മഹാനദീഷൂർമയ ഇവ നിവർതകമസ്യ
യത്പുരാകൃതം സമുദ്രവേലേവ ദുർനിവാര്യമസ്യ മൃത്യോരാഗമനം
സദസത്ഫലമയൈർഹി പാശൈഃ പശുരിവ ബദ്ധം
ബന്ധനസ്ഥസ്യേവാസ്വാതന്ത്ര്യം യമവിഷയസ്ഥസ്യൈവ
ബഹുഭയാവസ്ഥം മദിരോന്മത്ത ഇവാമോദമമദിരോന്മത്തം പാപ്മനാ
ഗൃഹീത ഇവ ഭ്രാമ്യമാണം മഹോരഗദഷ്ട ഇവ വിപദൃഷ്ടം
മഹാന്ധകാര ഇവ രാഗാന്ധമിന്ദ്രജാലമിവ മായാമയം സ്വപ്നമിവ
മിഥ്യാദർശനം കദലീഗർഭ ഇവാസാരം നട ഇവ ക്ഷണവേഷം
ചിത്രഭിത്തിരിവ മിഥ്യാമനോരമമിത്യഥോക്തം .. ശബ്ദസ്പർശാദയോ
യേഽർഥാ അനർഥാ ഇവ തേ സ്ഥിതാഃ . യേഷ്വാസക്തസ്തു ഭൂതാത്മാ ന
സ്മരേച്ച പരം പദം .. 2..
അയം വാ വ ഖല്വസ്യ പ്രതിവിധിർഭൂതാത്മനോ യദ്യേവ
വിദ്യാധിഗമസ്യ ധർമസ്യാനുചരണം സ്വാശ്രമേഷ്വാനുക്രമണം
സ്വധർമ ഏവ സർവം ധത്തേ
സ്തംഭശാഖേവേതരാണ്യനേനോർധ്വഭാഗ്ഭവത്യന്യഥധഃ പതത്യേഷ
സ്വധർമാഭിഭൂതോ യോ വേദേഷു ന സ്വധർമാതിക്രമേണാശ്രമീ
ഭവത്യാശ്രമേഷ്വേവാവസ്ഥിതസ്തപസ്വീ ചേത്യുച്യത ഏതദപ്യുക്തം
നാതപസ്കസ്യാത്മധ്യാനേഽധിഗമഃ കർമശുദ്ധിർവേത്യേവം ഹ്യാഹ ..
തപസാ പ്രാപ്യതേ സത്ത്വം സത്ത്വാത്സമ്പ്രാപ്യതേ മനഃ .
മനസാ പ്രാപ്യതേ ത്വാത്മാ ഹ്യാത്മാപത്ത്യാ നിവർതത ഇതി .. 3..
അത്രൈതേ ശ്ലോകാ ഭവന്തി ..
യഥാ നിരിന്ധനോ വഹ്നിഃ സ്വയോനാവുപശാമ്യതി .
തഥാ വൃത്തിക്ഷയാച്ചിത്തം സ്വയോനാവുപശാമ്യതി .. 1..
സ്വയോനാവുപശാന്തസ്യ മനസഃ സത്യഗാമിനഃ .
ഇന്ദ്രിയാർഥാവിമൂഢസ്യാനൃതാഃ കർമവശാനുഗാഃ .. 2..
ചിത്തമേവ ഹി സംസാരസ്തത്പ്രയത്നേന ശോധയേത് .
യച്ചിത്തസ്തന്മയോ ഭവതി ഗുഹ്യമേതത്സനാതനം .. 3..
ചിത്തസ്യ ഹി പ്രസാദേന ഹന്തി കർമ ശുഭാശുഭം .
പ്രസന്നാത്മാത്മനി സ്ഥിത്വാ സുഖമവ്യയമശ്നുതേ.. 4..
സമാസക്തം യദാ ചിത്തം ജന്തോർവിഷയഗോചരേ .
യദ്യേവം ബ്രഹ്മണി സ്യാത്തത്കോ ന മുച്യേത ബന്ധനാത് .. 5..
മനോ ഹി ദ്വിവിധം പ്രോക്തം ശുദ്ധം ചാശുദ്ധമേവ ച .
അശുദ്ധം കാമസങ്കൽപം ശുദ്ധം കാമവിവർജിതം .. 6..
ലയവിക്ഷേപരഹിതം മനഃ കൃത്വാ സുനിശ്ചലം .
യദാ യാത്യമനീഭാവം തദാ തത്പരമം പദം .. 7..
താവദേവ നിരോദ്ധവ്യം ഹൃദി യാവത്ക്ഷയം ഗതം .
ഏതജ്ജ്ഞാനം ച മോക്ഷം ച ശേഷാസ്തു ഗ്രന്ഥവിസ്തരാഃ .. 8..
സമാധിനിർധൂതമലസ്യ ചേതസോ
     നിവേശിതസ്യാത്മനി യത്സുഖം ലഭേത് .
ന ശക്യതേ വർണയിതും ഗിരാ തദാ
     സ്വയം തദന്തഃകരണേന ഗൃഹ്യതേ .. 9..
അപാമപോഽഗ്നിരഗ്നൗ വാ വ്യോമ്നി വ്യോമ ന ലക്ഷയേത് .
ഏവമന്തർഗതം ചിത്തം പുരുഷഃ പ്രതിമുച്യതേ .. 10..
മന ഏവ മനുഷ്യാണാം കാരണം ബന്ധമോക്ഷയോഃ .
ബന്ധായ വിഷയാസക്തം മുക്ത്യൈ നിർവിഷയം സ്മൃതമിതി .. 11..
അഥ യഥേയം കൗത്സായനിസ്തുതിഃ ..
ത്വം ബ്രഹ്മാ ത്വം ച വൈ വിഷ്ണുസ്ത്വം രുദ്രസ്ത്വം പ്രജാപതിഃ .
ത്വമഗ്നിർവരുണോ വായുസ്ത്വമിന്ദ്രസ്ത്വം നിശാകരഃ .. 12..
ത്വം മനുസ്ത്വം യമശ്ച ത്വം പൃഥിവീ ത്വമഥാച്യുതഃ .
സ്വാർഥേ സ്വാഭാവികേഽർഥേ ച ബഹുധാ തിഷ്ഠസേ ദിവി .. 13..
വിശ്വേശ്വര നമസ്തുഭ്യം വിശ്വാത്മാ വിശ്വകർമകൃത് .
വിശ്വഭുഗ്വിശ്വമായസ്ത്വം വിശ്വക്രീഡാരതിഃ പ്രഭുഃ .. 14..
നമഃ ശാന്താത്മനേ തുഭ്യം നമോ ഗുഹ്യതമായ ച .
അചിന്ത്യായാപ്രമേയായ അനാദിനിധനായ ചേതി .. 15.. .. 4..
തമോ വാ ഇദമേകമാസ തത്പശ്ചാത്പരേണേരിതം വിഷയത്വം
പ്രയാത്യേതദ്വൈ രജസോ രൂപം തദ്രജഃ ഖല്വീരിതം വിഷമത്വം
പ്രയാത്യേതദ്വൈ തമസോ രൂപം തത്തമഃ ഖല്വീരിതം തമസഃ
സമ്പ്രാസ്രവത്യേതദ്വൈ സത്ത്വസ്യ രൂപം തത്സത്ത്വമേവേരിതം
തത്സത്ത്വാത്സമ്പ്രാസ്രവത്സോംഽശോഽയം യശ്ചേതനമാത്രഃ
പ്രതിപുരുഷം ക്ഷേത്രജ്ഞഃ സങ്കൽപാധ്യവസായാഭിമാനലിംഗഃ
പ്രജാപതിസ്തസ്യ പ്രോക്താ അഗ്ര്യാസ്തനവോ ബ്രഹ്മാ രുദ്രോ വിഷ്ണുരിത്യഥ
യോ ഹ ഖലു വാവാസ്യ രാജസോംഽശോഽസൗ സ യോഽയം ബ്രഹ്മാഥ യോ ഹ
ഖലു വാവാസ്യ താമസോംഽശോഽസൗ സ യോഽയം രുദ്രോഽഥ യോ ഹ
ഖലു വാവാസ്യ സാത്വികോംഽശോഽസൗ സ ഏവം വിഷ്ണുഃ സ വാ ഏഷ
ഏകസ്ത്രിധാഭൂതോഽഷ്ടധൈകാദശധാ ദ്വാദശധാപരിമിതധാ
ചോദ്ഭൂത ഉദ്ഭൂതത്വാദ്ഭൂതേഷു ചരതി പ്രതിഷ്ഠാ
സർവഭൂതാനാമധിപതിർബഭൂവേത്യസാവാത്മാന്തർബഹിശ്ചാന്തർബഹിസ്
ഹ്ച .. 5.. ചതുർഥഃ പ്രപാഠകഃ ..
ദ്വിധാ വാ ഏഷ ആത്മാനം ബിഭർത്യയം യഃ പ്രാണോ
യശ്ചാസാവാദിത്യോഽഥ ദ്വൗ വാ ഏതാവാസ്താം പഞ്ചധാ
നാമാന്തർബഹിശ്ചാഹോരാത്രേ തൗ വ്യാവർതേതേ അസൗ വാ ആദിത്യോ
ബഹിരാത്മാന്തരാത്മാ പ്രാണോ ബഹിരാത്മാ ഗത്യാന്തരാത്മനാനുമീയതേ
. ഗതിരിത്യേവം ഹ്യാഹ യഃ
കശ്ചിദ്വിദ്വാനപഹതപാപ്മാധ്യക്ഷോഽവദാതമനാസ്തന്നിഷ്ഠ
ആവൃത്തചക്ഷുഃ സോഽന്തരാത്മാഗത്യാ ബഹിരാത്മനോഽനുമീയതേ
ഗതിരിത്യേവം ഹ്യാഹാഥ യ ഏഷോഽന്തരാദിത്യേ ഹിരണ്മയഃ പുരുഷോ
യഃ പശ്യതി മാം ഹിരണ്യവത്സ ഏഷോഽന്തരേ ഹൃത്പുഷ്കര
ഏവാശ്രിതോഽന്നമത്തി .. 1..
അഥ യ ഏഷോഽന്തരേ ഹൃത്പുഷ്കര ഏവാശ്രിതോഽന്നമത്തി സ
ഏഷോഽഗ്നിർദിവി ശ്രിതഃ സൗരഃ കാലാഖ്യോഽദൃശ്യഃ
സർവഭൂതാന്നമത്തി കഃ പുഷ്കരഃ കിമയം വേദ വാ വ
തത്പുഷ്കരം യോഽയമാകാശോഽസ്യേമാശ്ചതസ്രോ ദിശശ്ചതസ്ര
ഉപദിശഃ സംസ്ഥാ അയമർവാഗഗ്നിഃ പരത ഏതൗ
പ്രാണാദിത്യാവേതാവുപാസീതോമിത്യക്ഷരേണ വ്യാഹൃതിഭിഃ സാവിത്ര്യാ
ചേതി .. 2..
ദ്വേ വാവ ബ്രഹ്മണോ രൂപേ മൂർതം ചാമൂർതം ചാഥ യന്മൂർതം
തദസത്യം യദമൂർതം തത്സത്യം തദ്ബ്രഹ്മ യദ്ബ്രഹ്മ
തജ്ജ്യോതിര്യജ്ജ്യോതിഃ സ ആദിത്യഃ സ വാ ഏഷ ഓമിത്യേതദാത്മാ സ
ത്രേധാത്മാനം വ്യകുരുത ഓമിതി തിസ്രോ മാത്രാ ഏതാഭിഃ സർവമിദമോതം
പ്രോതം ചൈവാസ്മിന്നിത്യേവം ഹ്യാഹൈതദ്വാ ആദിത്യ ഓമിത്യേവം
ധ്യായംസ്തഥാത്മാനം യുഞ്ജീതേതി .. 3..
അഥാന്യത്രാപ്യുക്തമഥ ഖലു യ ഉദ്ഗീഥഃ സ പ്രണവോ യഃ പ്രണവഃ
സ ഉദ്ഗീഥ ഇത്യസാവാദിത്യ ഉദ്ഗീഥ ഏവ പ്രണവ ഇത്യേവം
ഹ്യാഹോദ്ഗീഥഃ പ്രണവാഖ്യം പ്രണേതാരം നാമരൂപം വിഗതനിദ്രം
വിജരമവിമൃത്യും പുനഃ പഞ്ചധാ ജ്ഞേയം നിഹിതം
ഗുഹായാമിത്യേവം ഹ്യാഹോർധ്വമൂലം വാ ആബ്രഹ്മശാഖാ
ആകാശവായ്വഗ്ന്യുദകഭൂമ്യാദയ ഏകേനാത്തമേതദ്ബ്രഹ്മ
തത്തസ്യൈതത്തേ യദസാവാദിത്യ ഓമിത്യേതദക്ഷരസ്യ
ചൈതത്തസ്മാദോമിത്യനേനൈതദുപാസീതാജസ്രമിത്യേകോഽസ്യ രസം
ബോധയീത ഇത്യേവം ഹ്യാഹൈതദേവാക്ഷരം പുണ്യമേതദേവാക്ഷരം
ജ്ജ്ഞാത്വാ യോ യദിച്ഛതി തസ്യ തത് .. 4..
അഥാന്യത്രാപ്യുക്തം സ്തനയത്യേപാസ്യ തനൂര്യാ ഓമിതി
സ്ത്രീപുംനപുംസകമിതി ലിംഗവത്യേഷാഥാഗ്നിർവായുരാദിത്യ ഇതി
ഭാസ്വത്യേഷാഥ രുദ്രോ വിഷ്ണുരിത്യധിപതിരിത്യേഷാഥ ഗാർഹപത്യോ
ദക്ഷണാഗ്നിരാഹവനീയ ഇതി മുഖവത്യേഷാഥ ഋഗ്യജുഃസാമേതി
വിജാനാത്യേഷഥ ഭൂർഭുവസ്വരിതി ലോകവത്യേഷാഥ ഭൂതം
ഭവ്യം ഭവിഷ്യദിതി കാലവത്യേഷാഥ പ്രാണോഽഗ്നിഃ സൂര്യഃ ഇതി
പ്രതാപവത്യേഷാഥാന്നമാപശ്ചന്ദ്രമാ ഇത്യാപ്യായനവത്യേഷാഥ
ബുദ്ധിർമനോഽഹങ്കാര ഇതി ചേതനവത്യേഷാഥ പ്രാണോഽപാനോ വ്യാന
ഇതി പ്രാണവത്യേകേ ത്യജാമീത്യുക്തൈതാഹ പ്രസ്തോതാർപിതാ
ഭവതീത്യേവം ഹ്യാഹൈതദ്വൈ സത്യകാമ പരം ചാപരം ച
യദോമിത്യേതദക്ഷരമിതി .. 5..
അഥ വ്യാത്തം വാ ഇദമാസീത്സത്യം പ്രജാപതിസ്തപസ്തപ്ത്വാ
അനുവ്യാഹരദ്ഭൂർഭുവഃസ്വരിത്യേഷാ ഹാഥ പ്രജാപതേഃ സ്ഥവിഷ്ഠാ
തനൂർവാ ലോകവതീതി സ്വരിത്യസ്യാഃ ശിരോ നാഭിർഭുവോ ഭൂഃ പാദാ
ആദിത്യശ്ചക്ഷുരായത്തഃ പുരുഷസ്യ മഹതോ മാത്രാശ്ചക്ഷുഷാ
ഹ്യയം മാത്രാശ്ചരിതി സത്യം വൈ ചക്ഷുരക്ഷിണ്യുപസ്ഥിതോ ഹി
പുരുഷഃ സർവാർഥേഷു
വദത്യേതസ്മാദ്ഭൂർഭുവഃസ്വരിത്യുപാസീതാന്നം ഹി
പ്രജാപതിർവിശ്വാത്മാ വിശ്വചക്ഷുരിവോപാസിതോ ഭവതീത്യേവം
ഹ്യാഹൈഷാ വൈ പ്രജാപതിർവിശ്വഭൃത്തനൂരേതസ്യാമിദം
സർവമന്തർഹിതമസ്മിॅംശ്ച സർവസ്മിന്നേഷാന്തർഹിതേതി
തസ്മാദേഷോപാസീതേതി .. 6..
തത്സവിതുർവരേണ്യമിത്യസൗ വാ ആദിത്യഃ സവിതാ സ വാ ഏവം
പ്രവരണായ ആത്മകാമേനേത്യാഹുർബ്രഹ്മവാദിനോഽഥ ഭർഗോ ദേവസ്യ
ധീമഹീതി സവിതാ വൈ തേഽവസ്ഥിതാ യോഽസ്യ ഭർഗഃ കം
സഞ്ചിതയാമീത്യാഹുർബ്രഹ്മവാദിനോഽഥ ധിയോ യോ നഃ പ്രചോദയാദിതി
ബുദ്ധയോ വൈ ധിയസ്താ യോഽസ്മാകം
പ്രചോദയാദിത്യാഹുർബ്രഹ്മവാദിനോഽഥ ഭർഗ ഇതി യോ ഹ വാ
അസ്മിന്നാദിത്യേ നിഹിതസ്താരകേഽക്ഷിണി ചൈഷ ഭർഗാഖ്യോ
ഭാഭിർഗതിരസ്യ ഹീതി ഭർഗോ ഭർജതി വൈഷ ഭർഗ ഇതി
ബ്രഹ്മവാദിനോഽഥ ഭർഗ ഇതി ഭാസയതീമാॅംല്ലോകാനിതി
രഞ്ജയതീമാനി ഭൂതാനി ഗച്ഛത ഇതി
ഗച്ഛത്യസ്മിന്നാഗച്ഛത്യസ്മാ ഇമാഃ
പ്രജാസ്തസ്മാദ്ഭാരകത്വാദ്ഭർഗഃ ശത്രൂൻസൂയമാനത്വാത്സൂര്യഃ
സവ്നാത്സവിതാ ദാനാദാദിത്യഃ
പവനാത്പാവമാനോഽഥായോഽഥായനാദാദിത്യ ഇത്യേവം ഹ്യാഹ
ഖല്വാത്മനാത്മാമൃതാഖ്യശ്ചേതാ മന്താ ഗന്താ സ്രഷ്ടാ
നന്ദയിതാ കർതാ വക്താ രസയിതാ ഘ്രാതാ സ്പർശയിതാ ച
വിഭുവിഗ്രഹേ സന്നിഷ്ഠാ ഇത്യേവം ഹ്യാഹാഥ യത്ര ദ്വൈതീഭൂതം
വിജ്ഞാനം തത്ര ഹി ശൃണോതി പശ്യതി ജിഘ്രതീതി രസയതേ ചൈവ
സ്പർശയതി സർവമാത്മാ ജാനീതേതി യത്രാദ്വൈതീഭൂതം വിജ്ഞാനം
കാര്യകാരണനിർമുക്തം നിർവചനമനൗപമ്യം നിരുപാഖ്യം കിം
തദംഗ വാച്യം .. 7..
ഏഷ ഹി ഖല്വാത്മേശാനഃ ശംഭുർഭവോ രുദ്രഃ
പ്രജാപതിർവിശ്വസൃഡ്ഢിരണ്യഗർഭഃ സത്യം പ്രാണോ ഹംസഃ ശാന്തോ
വിഷ്ണുർനാരായണോഽർകഃ സവിതാ ധാതാ സമ്രാഡിന്ദ്ര ഇന്ദുരിതി യ
ഏഷ തപത്യഗ്നിനാ പിഹിതഃ സഹസ്രാക്ഷേണ ഹിരണ്മയേനാനന്ദേനൈഷ
വാവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യോഽന്വേഷ്ടവ്യഃ സർവഭൂതേഭ്യോഽഭയം
ദത്ത്വാരണ്യം ഗത്വാഥ
ബഹിഃകൃതേന്ദ്രിയാർഥാൻസ്വശരീരാദുപലഭതേഽഥൈനമിതി
വിശ്വരൂപം ഹരിണം ജാതവേദസം പരായണം ജ്യോതിരേകം
തപന്തം . സഹസ്രരശ്മിഃ ശതധാ വർതമാനഃ പ്രാണഃ
പ്രജാനാമുദയത്യേഷ സൂര്യഃ .. 8.. ഇതി പഞ്ചമഃ പ്രപാഠകഃ ..
ഓം ആപ്യായന്ത്വിതി ശാന്തിഃ ..
ഇതി മൈത്രായണ്യുപനിഷത്സമാപ്താ ..