ഉപനിഷത്തുകൾ/വരാഹോപനിഷദ്

വരാഹോപനിഷത് ഉപനിഷത്തുകൾ

വരാഹോപനിഷത്

ശ്രീമദ്വാരാഹോപനിഷദ്വേദ്യാഖണ്ഡസുഖാകൃതി .
ത്രിപാന്നാരായണാഖ്യം തദ്രാമചന്ദ്രപദം ഭജേ ..
ഓം സഹ നാവവതു സഹ നൗ ഭുനക്തു സഹ വീര്യം കരവാവഹൈ ..
തേജസ്വിനാവധീ തമസ്തു മാ വിദ്വിഷാവഹൈ ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഹരിഃ ഓം .. അഥ ഋഭുർവൈ മഹാമുനിർദേവമാനേന ദ്വാദശവത്സരം
തപശ്ചചാര . തദവസാനേ വരാഹരൂപീ ഭഗവാൻപ്രാദുരഭൂത് .
സ ഹോവാചോത്തിഷ്ഠോത്തിഷ്ഠ വരം വൃണീശ്വേതി . സോദതിഷ്ഠത് .
തസ്മൈ നമസ്കൃത്യോവാച ഭഗവൻകാമിഭിര്യദ്യത്കാമിതം
തത്തത്ത്വത്സകാശാത്സ്വപ്നേഽപി ന യാചേ . സമസ്തവേദശാസ്ത്രേതിഹാസപുരാണാനി
സമസ്തവിദ്യാജാലാനി ബ്രഹ്മാദയഃ സുരാഃ സർവേ ത്വദ്രൂപജ്ഞാനാന്മുക്തിമാഹുഃ .
അതസ്ത്വദ്രൂപപ്രതിപാദികാം ബ്രഹ്മവിദ്യാം ബ്രൂഹീതി ഹോവാച . തഥേതി സ ഹോവാച
വരാഹരൂപീ ഭഗവാൻ . ചതുർവിംശതിതത്ത്വാനി കേചിദിച്ഛന്തി വാദിനഃ .
കേചിത്ഷട്ത്രിംശത്തത്ത്വാനി കേചിത്ഷണ്ണവതീനി ച .. 1..
തേഷാം ക്രമം പ്രവക്ഷ്യാമി സാവധാനമനാഃ ശൃണു .
ജ്ഞാനേന്ദ്രിയാണി പഞ്ചൈവ ശ്രോത്രത്വഗ്ലോചനാദയഃ .. 2..
കർമേന്ദ്രിയാണി പഞ്ചൈവ വാക്പാണ്യംഘ്ര്യാദയഃ ക്രമാത് .
പ്രാണാദതസ്തു പഞ്ചൈവ പഞ്ച ശബ്ദാദയസ്തഥാ .. 3..
മനോബുദ്ധിരഹങ്കാരശ്ചിത്തം ചേതി ചതുഷ്ടയം .
ചതുർവിംശതിതത്ത്വാനി താനി ബ്രഹ്മവിദോ വിദുഃ .. 4..
ഏതൈസ്തത്ത്വൈഃ സമം പഞ്ചീകൃതഭൂതാനി പഞ്ച ച .
പൃഥിവ്യാപസ്തഥാ തേജോ വായുരാകാശമേവ ച .. 5..
ദേഹത്രയം സ്ഥൂലസൂക്ഷ്മകാരണാനി വിദുർബുധാഃ .
അവസ്ഥാത്രിതയം ചൈവ ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തയഃ .. 6..
ആഹത്യ തത്ത്വജാതാനാം ഷട്ത്രിംശന്മുനയോ വിദുഃ .
പൂർവോക്തൈസ്തത്ത്വജാതൈസ്തു സമം തത്ത്വാനി യോജയേത് .. 7..
ഷഡ്ഭാവവികൃതിശ്ചാസ്തി ജായതേ വർധതേഽപി ച .
പരിണാമം ക്ഷയം നാശം ഷഡ്ഭാവവികൃതിം വിദുഃ .. 8..
അശനാ ച പിപാസാ ച ശോകമോഹൗ ജരാ മൃതിഃ .
ഏതേ ഷഡൂർമയഃ പ്രോക്താഃ ഷട്കോശാനഥ വച്മി തേ .. 9..
ത്വക്ച രക്തം മാംസമേദോമജ്ജാസ്ഥീനി നിബോധത .
കാമക്രോധൗ ലോഭമോഹൗ മദോ മാത്സര്യമേവ ച .. 10..
ഏതേഽരിഷഡ്വാ വിശ്വശ്ച തൈജസഃ പ്രാജ്ഞ ഏവ ച .
ജീവത്രയം സത്ത്വരജസ്തമാംസി ച ഗുണത്രയം .. 11..
പ്രാരബ്ധാഗാമ്യർജിതാനി കർമത്രയമിതീരിതം .
വചനാദാനഗമനവിസർഗാനന്ദപഞ്ചകം .. 12..
സങ്കൽപോഽധ്യവസായശ്ച അഭിമാനോഽവധാരണാ .
മുദിതാ കരുണാ മൈത്രീ ഉപേക്ഷാ ച ചതുഷ്ടയം .. 13..
ദിഗ്വാതാർകപ്രചേതോഽശ്വിവഹ്നീന്ദ്രോപേന്ദ്രമൃത്യുകാഃ .
തഥാ ചന്ദ്രശ്ചതുർവക്ത്രോ രുദ്രഃ ക്ഷേത്രജ്ഞ ഈശ്വരഃ .. 14..
ആഹത്യ തത്ത്വജാതാനാം ഷണ്ണവത്യസ്തു കീർതിതാഃ .
പൂർവോക്തതത്ത്വജാതാനാം വൈലക്ഷണ്യമനാമയം .. 15..
വരാഹരൂപിണം മാം യേ ഭജന്തി മയി ഭക്തിതഃ .
വിമുക്താജ്ഞാനതത്കാര്യാ ജീവന്മുക്താ ഭവന്തി തേ .. 16..
യേ ഷണ്ണവതിതത്ത്വജ്ഞാ യത്ര കുത്രാശ്രമേ രതാഃ .
ജടീ മുണ്ഡീ ശിഖീ വാപി മുച്യതേ നാത്ര സംശയഃ .. 17.. ഇതി..
ഇതി പ്രഥമോഽധ്യായഃ ..
ഋഭുർനാമ മഹായോഗീ ക്രോഡരൂപം രമാപതിം .
വരിഷ്ഠാം ബ്രഹ്മവിദ്യാം ത്വമധീഹി ഭഗവന്മമ .
ഏവം സ സ്പൃഷ്ടോ ഭഗവാൻപ്രാഹ ഭക്താർതിഭഞ്ജനഃ .. 1..
സ്വവർണാശ്രമധർമേണ തപസാ ഗുരുതോഷണാത് .
സാധനം പ്രഭവേത്പുംസാം വൈരാഗ്യാദിചതുഷ്ടയം .. 2..
നിത്യാനിത്യവിവേകശ്ച ഇഹാമുത്ര വിരാഗതാ .
ശമാദിഷട്കസമ്പത്തിർമുമുക്ഷാ താം സമഭ്യസേത് .. 3..
ഏവം ജിതേന്ദ്രിയോ ഭൂത്വാ സർവത്ര മമതാമതിം .
വിഹായ സാക്ഷിചൈതന്യേ മയി കുര്യാദഹംമതിം .. 4..
ദുർലഭം പ്രാപ്യ മാനുഷ്യം തത്രാപി നരവിഗ്രഹം .
ബ്രാഹ്മണ്യം ച മഹാവിഷ്ണോർവേദാന്തശ്രവണാദിനാ .. 5..
അതിവർണാശ്രമം രൂപം സച്ചിദാനന്ദലക്ഷണം .
യോ ന ജാനാതി സോഽവിദ്വാൻകദാ മുക്തോ ഭവിഷ്യതി .. 6..
അഹമേവ സുഖം നാന്യദന്യച്ചേന്നൈവ തത്സുഖം .
അമദർഥം ന ഹി പ്രേയോ മദർഥം ന സ്വതഃപ്രിയം .. 7..
പരപ്രേമാസ്പദതയാ മാ ന ഭൂവമഹം സദാ .
ഭൂയാസമിതി യോ ദ്രഷ്ടാ സോഽഹം വിഷ്ണുർമുനീശ്വര .. 8..
ന പ്രകാശോഽഹമിത്യുക്തിര്യത്പ്രകാശൈകബന്ധനാ .
സ്വപ്രകാശം തമാത്മാനമപ്രകാശഃ കഥം സ്പൃശേത് .. 9..
സ്വയം ഭാതം നിരാധാരം യേ ജാനന്തി സുനിശ്ചിതം .
തേ ഹി വിജ്ഞാനസമ്പന്നാ ഇതി മേ നിശ്ചിതാ മതിഃ .. 10..
സ്വപൂർണാത്മാതിരേകേണ ജഗജ്ജീവേശ്വരാദയഃ .
ന സന്തി നാസ്തി മായാ ച തേഭ്യശ്ചാഹം വിലക്ഷണഃ .. 11..
അജ്ഞാനാന്ധതമോരൂപം കർമധർമാദിലക്ഷണം .
സ്വയമ്പ്രകാശമാത്മാനം നൈവ മാം സ്പ്രഷ്ടുമാർഹതി .. 12..
സർവസാക്ഷിണമാത്മാനം വർണാശ്രമവിവർജിതം .
ബ്രഹ്മരൂപതയാ പശ്യൻബ്രഹ്മൈവ ഭവതി സ്വയം .. 13..
ഭാസമാനമിദം സർവം മാനരൂപം പരം പദം .
പശ്യന്വേദാന്തമാനേന സദ്യ ഏവ വിമുച്യതേ .. 14..
ദേഹാത്മജ്ഞാനവജ്ജ്ഞാനം ദേഹാത്മജ്ഞാനബാധകം .
ആത്മന്യേവ ഭവേദ്യസ്യ സ നേച്ഛന്നപി മുച്യതേ .. 15..
സത്യജ്ഞാനാനന്ദപൂർണലക്ഷണം തമസഃ പരം .
ബ്രഹ്മാനന്ദം സദാ പശ്യൻകഥം ബധ്യേത കർമണാ .. 16..
ത്രിധാമസാക്ഷിണം സത്യജ്ഞാനാനന്ദാദിലക്ഷണം .
ത്വമഹംശബ്ദലക്ഷ്യാർഥമസക്തം സർവദോഷതഃ .. 17..
സർവഗം സച്ചിദാത്മാനം ജ്ഞാനചക്ഷുർനിരീക്ഷതേ .
അജ്ഞാനചക്ഷുർനേക്ഷേത ഭാസ്വന്തം ഭാനുമന്ധവത് .. 18..
പ്രജ്ഞാനമേവ തദ്ബ്രഹ്മ സത്യപ്രജ്ഞാലക്ഷണം .
ഏവം ബ്രഹ്മപരിജ്ഞാനാദേവ മർത്യോഽമൃതോ ഭവേത് .. 19..
തദ്ബ്രഹ്മാനന്ദമദ്വന്ദ്വം നിർഗുണം സത്യചിദ്ഘനം .
വിദിത്വാ സ്വാത്മനോ രൂപം ന ബിഭേതി കുതശ്ചന .. 20..
ചിന്മാത്രം സർവഗം നിത്യം സമ്പൂർണം സുഖമദ്വയം .
സാക്ഷാദ്ബ്രഹ്മൈവ നാന്യോഽസ്തീത്യേവം ബ്രഹ്മവിദാം സ്ഥിതിഃ .. 21..
അജ്ഞസ്യ ദുഃഖൗഘമയം ജ്ഞസ്യാനന്ദമയം ജഗത് .
അന്ധം ഭുവനമന്ധസ്യ പ്രകാശം തു സുചക്ഷുഷാം .. 22..
അനന്തേ സച്ചിദാനന്ദേ മയി വാരാഹരൂപിണീ .
സ്ഥിതേഽദ്വിതീയഭാവഃ സ്യാത്കോ ബന്ധഃ കശ്ച മുച്യതേ .. 23..
സ്വസ്വരൂപം തു ചിന്മാത്രം സർവദാ സർവദേഹിനാം .
നൈവ ദേഹാദിസംഘാതോ ഘടവദ്ദൃശിഗോചരഃ .. 24..
സ്വാത്മനോഽന്യദിവാഭാതം ചരാചരമിദം ജഗത് .
സ്വാത്മമാത്രതയാ ബുദ്ധ്വാ തദസ്മീതി വിഭാവയ .. 25..
സ്വസ്വരൂപം സ്വയം ഭുങ്ക്തേ നാസ്തി ഭോജ്യം പൃഥക് സ്വതഃ .
അസ്തി ചേദസ്തിതാരൂപം ബ്രഹ്മൈവാസ്തിത്വലക്ഷണം .. 26..
ബ്രഹ്മവിജ്ഞാനസമ്പന്നഃ പ്രതീതമഖിലം ജഗത് .
പശ്യന്നപി സദാ നൈവ പശ്യതി സ്വാത്മനഃ പൃഥക് .. 27..
മത്സ്വരൂപപരിജ്ഞാനാത്കർമഭിർന സ ബധ്യതേ .. 28..
യഃ ശരീരേന്ദ്രിയാദിഭ്യോ വിഹീനം സർവസാക്ഷിണം .
പരമാർഥൈകവിജ്ഞാനം സുഖാത്മാനം സ്വയമ്പ്രഭം .. 29..
സ്വസ്വരൂപതയാ സർവം വേദ സ്വാനുഭവേന യഃ .
സ ധീരഃ സ തു വിജ്ഞേയഃ സോഽഹം തത്ത്വം ഋഭോ ഭവ .. 30..
അതഃ പ്രപഞ്ചാനുഭവഃ സദാ ന ഹി
   സ്വരൂപബോധാനുഭവഃ സദാ ഖലു .
ഇതി പ്രപശ്യൻപരിപൂർണവേദനോ
   ന ബന്ധമുക്തോ ന ച ബദ്ധ ഏവ തു .. 31..
സ്വസ്വരൂപാനുസന്ധാനാന്നൃത്യന്തം സർവസാക്ഷിണം .
മുഹൂർതം ചിന്തയേന്മാം യഃ സർവബന്ധൈഃ പ്രമുച്യതേ .. 32..
സർവഭൂതാന്തരസ്ഥായ നിത്യമുക്തചിദാത്മനേ .
പ്രത്യക്ചൈതന്യരൂപായ മഹ്യമേവ നമോനമഃ .. 33..
ത്വം വഹമസ്മി ഭഗവോ ദേവതേഽഹം വൈ ത്വമസി .
തുഭ്യം മഹ്യമനന്തായ മഹ്യം തുഭ്യം ചിദാത്മനേ .. 34..
നമോ മഹ്യം പരേശായ നമസ്തുഭ്യം ശിവായ ച .
കിം കരോമി ക്വ ഗച്ഛാമി കിം ഗൃഹ്ണാമി ത്യജാമി കിം .. 35..
യന്മയാ പൂരിതം വിശ്വം മഹാകൽപാംബുനാ യഥാ .
അന്തഃസംഗം ബഹിഃസംഗമാത്മസംഗം ച യസ്ത്യജേത് .
സർവസംഗനിവൃത്താത്മാ സ മാമേതി ന സംശയഃ .. 36..
അഹിരിവ ജനയോഗം സർവദാ വർജയേദ്യഃ
   കുണപമിവ സുനാരീം ത്യക്തുകാമോ വിരാഗീ .
വിഷമിവ വിഷയാദീന്മന്യമാനോ ദുരന്താ-
   ഞ്ജഗതി പരമഹംസോ വാസുദേവോഽഹമേവ .. 37..
ഇദം സത്യമിദം സത്യം സത്യമേതദിഹോച്യതേ .
അഹം സത്യം പരം ബ്രഹ്മ മത്തഃ കിഞ്ചിന്ന വിദ്യതേ .. 38..
ഉപ സമീപേ യോ വാസോ ജീവാത്മപരമാത്മനോഃ .
ഉപവാസഃ സ വിജ്ഞേയോ ന തു കായസ്യ ശോഷണം .. 39..
കായശോഷണമാത്രേണ കാ തത്ര ഹ്യവിവേകിനാം .
വൽമീകതാഡനാദേവ മൃതഃ കിം നു മഹോരഗഃ .. 40..
അസ്തി ബ്രഹ്മേതി ചേദ്വേദ പരോക്ഷജ്ഞാനമേവ തത് .
അഹം ബ്രഹ്മേതി ചേദ്വേദ സാക്ഷാത്കാരഃ സ ഉച്യതേ .. 41..
യസ്മിൻകാലേ സ്വമാത്മാനം യോഗീ ജാനാതി കേവലം .
തസ്മാത്കാലാത്സമാരഭ്യ ജീവന്മുക്തോ ഭയേദസൗ .. 42..
അഹം ബ്രഹ്മേതി നിയതം മോക്ഷഹേതുർമഹാത്മനാം .
ദ്വേ പദേ ബന്ധമോക്ഷായ നിർമമേതി മമേതി ച .. 43..
മമേതി ബധ്യതേ ജന്തുർനിർമമേതി വിമുച്യതേ .
ബാഹ്യചിന്താ ന കർതവ്യാ തഥൈവാന്തരചിന്തികാ .
സർവചിന്താം സമുത്സൃജ്യ സ്വസ്ഥോ ഭവ സദാ ഋഭോ .. 44..
സങ്കൽപമാത്രകലനേന ജഗത്സമഗ്രം
   സങ്കൽപമാത്രകലനേ ഹി ജഗദ്വിലാസഃ .
സങ്കൽപമാത്രമിദമുത്സൃജ നിർവികൽപ-
   മാശ്രിത്യ മാമകപദം ഹൃദി ഭാവയസ്വ .. 45..
മച്ചിന്തനം മത്കഥനമന്യോന്യം മത്പ്രഭാഷണം .
മദേകപരമോ ഭൂത്വാ കാലം നയ മഹാമതേ .. 46..
ചിദിഹാസ്തീതി ചിന്മാത്രമിദം ചിന്മയമേവ ച .
ചിത്ത്വം ചിദഹമേതേ ച ലോകാശ്ചിദിതി ഭാവയ .. 47..
രാഗം നീരാഗതാം നീത്വാ നിർലേപോ ഭവ സർവദാ .
അജ്ഞാനജന്യകർത്രാദികാരകോത്പന്നകർമണാ .. 48..
ശ്രുത്യുത്പന്നാത്മവിജ്ഞാനപ്രദീപോ ബാധ്യതേ കഥം .
അനാത്മനാം പരിത്യജ്യ നിർവികാരോ ജഗത്സ്ഥിതൗ .. 49..
ഏകനിഷ്ഠതയാന്തസ്ഥസംവിന്മാത്രപരോ ഭവ .
ഘടാകാശമഠാകാശൗ മഹാകാശേ പ്രതിഷ്ഠിതൗ .. 50..
ഏവം മയി ചിദാകാശേ ജീവേശൗ പരികൽപിതൗ .
യാ ച പ്രാഗാത്മനോ മായാ തഥാന്തേ ച തിരസ്കൃതാ .. 51..
ബ്രഹ്മവാദിഭിരുദ്ഗീതാ സാ മായേതി വിവേകതഃ .
മായാതത്കാര്യവിലയേ നേശ്വരത്വം ന ജീവതാ .. 52..
തതഃ ശുദ്ധശ്ചിദേവാഹം വ്യോമവന്നിരുപാധികഃ .
ജീവേശ്വരാദിരൂപേണ ചേതനാചേതനാത്മകം .. 53..
ഈക്ഷണാദിപ്രവേശാന്താ സൃഷ്ടിരീശേന കൽപിതാ .
ജാഗ്രദാദിവിമോക്ഷാന്തഃ സംസാരോ ജീവകൽപിതഃ .. 54..
ത്രിണാചികാദിയോഗാന്താ ഈശ്വരഭ്രാന്തിമാശ്രിതാഃ .
ലോകായതാദിസാംഖ്യാന്താ ജീവവിശ്രാന്തിമാശ്രിതാഃ .. 55..
തസ്മാന്മുമുക്ഷിഭിർനൈവ മതിർജീവേശവാദയോഃ .
കാര്യാ കിന്തു ബ്രഹ്മതത്ത്വം നിശ്ചലേന വിചാര്യതാം .. 56.
അദ്വിതീയബ്രഹ്മതത്ത്വം ന ജാനന്തി യഥാ തഥാ .
ഭ്രാന്താ ഏവാഖിലാസ്തേഷാം ക്വ മുക്തിഃ ക്വേഹ വാ സുഖം .. 57..
ഉത്തമാധമഭാവശ്ചേത്തേഷാം സ്യാദസ്തി തേന കിം .
സ്വപ്നസ്ഥരാജ്യഭിക്ഷാഭ്യാം പ്രബുദ്ധഃ സ്പൃശതേ ഖലു .. 58..
അജ്ഞാനേ ബുദ്ധിവിലയേ നിദ്രാ സാ ഭണ്യതേ ബുധൈഃ .
വിലീനാജ്ഞാനതത്കാര്യേ മയി നിദ്രാ കഥം ഭവേത് .. 59..
ബുദ്ധേഃ പൂർണവികാസോഽയം ജാഗരഃ പരികീർത്യതേ .
വികാരാദിവിഹീനത്വാജ്ജാഗരോ മേ ന വിദ്യതേ .. 60..
സൂക്ഷ്മനാഡിഷു സഞ്ചാരോ ബുദ്ധേഃ സ്വപ്നഃ പ്രജായതേ .
സഞ്ചാരധർമരഹിതേ മയി സ്വപ്നോ ന വിദ്യതേ .. 61..
സുഷുപ്തികാലേ സകലേ വിലീനേ തമസാവൃതേ .
സ്വരൂപം മഹദാനന്ദം ഭുങ്ക്തേ വിശ്വവിവർജിതഃ .. 62..
അവിശേഷേണ സർവം തു യഃ പശ്യതി ചിദന്വയാത് .
സ ഏവ സാക്ഷാദ്വിജ്ഞാനീ സ ശിവഃ സ ഹരിർവിധിഃ .. 63..
ദീർഘസ്വപ്നമിദം യത്തദ്ദീർഘം വാ ചിത്തവിഭ്രമം .
ദീർഘം വാപി മനോരാജ്യം സംസാരം ദുഃഖസാഗരം .
സുപ്തേരുത്ഥായ സുപ്ത്യന്തം ബ്രഹ്മൈകം പ്രവിചിന്ത്യതാം .. 64..
ആരോപിതസ്യ ജഗതഃ പ്രവിലാപനേന
   ചിത്തം മദാത്മകതയാ പരികൽപിതം നഃ .
ശത്രൂന്നിഹത്യ ഗുരുഷട്കഗണാന്നിപാതാ-
   ദ്ഗന്ധദ്വിപോ ഭവതി കേവലമദ്വിതീയഃ .. 65..
അദ്യാസ്തമേതു വപുരാശശിതാരമാസ്താം
   കസ്താവതാപി മമ ചിദ്വപുഷോ വിശേഷഃ .
കുംഭേ വിനശ്യതി ചിരം സമവസ്ഥിതേ വാ
   കുംഭാംബരസ്യ നഹി കോഽപി വിശേഷലേശഃ .. 66..
അഹിനിർല്വയനീ സർപനിർമോകോ ജീവവർജിതഃ .
വൽമീകേ പതിതസ്തിഷ്ഠേത്തം സർപോ നാഭിമന്യതേ .. 67..
ഏവം സ്ഥൂലം ച സൂക്ഷ്മം ച ശരീരം നാഭിമന്യതേ .
പ്രത്യഗ്ജ്ഞാനശിഖിധ്വസ്തേ മിഥ്യാജ്ഞാനേ സഹേതുകേ .
നേതി നേതീതി രൂപത്വാദശരീരോ ഭവത്യയം .. 68..
ശാസ്ത്രേണ ന സ്യാത്പരമാർഥദൃഷ്ടിഃ
   കാര്യക്ഷമം പശ്യതി ചാപരോക്ഷം .
പ്രാരബ്ധനാശാത്പ്രതിഭാനനാശ
  ഏവം ത്രിധാ നശ്യതി ചാത്മമായാ .. 69..
ബ്രഹ്മത്വേ യോജിതേ സ്വാമിഞ്ജീവഭാവോ ന ഗച്ഛതി .
അദ്വൈതേ ബോധിതേ തത്ത്വേ വാസനാ വിനിവർതതേ .. 70..
പ്രാരബ്ധാന്തേ ദേഹഹാനിർമായേതി ക്ഷീയതേഽഖിലാ .
അസ്തീത്യുക്തേ ജഗത്സർവം സദ്രസം ബ്രഹ്മ തദ്ഭവേത് .. 71..
ഭാതീത്യുക്തേ ജഗത്സർവം ഭാനം ബ്രഹ്മൈവ കേവലം .
മരുഭൂമൗ ജലം സർവം മരുഭൂമാത്രമേവ തത് .
ജഗത്ത്രയമിദം സർവം ചിന്മാത്രം സ്വവിചാരതഃ .. 72..
അജ്ഞാനമേവ ന കുതോ ജഗതഃ പ്രസംഗോ
   ജീവേശദേശികവികൽപകഥാതിദൂരേ .
ഏകാന്തകേവലചിദേകരസസ്വഭാവേ
   ബ്രഹ്മൈവ കേവലമഹം പരിപൂർണമസ്മി .. 73..
ബോധചന്ദ്രമസി പൂർണവിഗ്രഹേ
   മോഹരാഹുമുഷിതാത്മതേജസി .
സ്നാനദാനയജനാദികാഃ
   ക്രിയാ മോചനാവധി വൃഥൈവ തിഷ്ഠതേ .. 74..
സലിലേ സൈന്ധവം യദ്വത്സാമ്യം ഭവതി യോഗതഃ .
തഥാത്മമനസോരൈക്യം സമാധിരിതി കഥ്യതേ .. 75..
ദുർലഭോ വിഷയത്യാഗോ ദുർലഭം തത്ത്വദർശനം .
ദുർലഭാ സഹജാവസ്ഥാ സദ്ഗുരോഃ കരുണാം വിനാ .. 76..
ഉത്പന്നശക്തിബോധസ്യ ത്യക്തനിഃശേഷകർമണഃ .
യോഗിനഃ സഹജാവസ്ഥാ സ്വയമേവ പ്രകാശതേ .. 77..
രസസ്യ മനസശ്ചൈവ ചഞ്ചലത്വം സ്വഭാവതഃ .
രസോ ബദ്ധോ മനോ ബദ്ധം കിം ന സിദ്ധ്യതി ഭൂതലേ .. 78..
മൂർച്ഛിതോ ഹരതി വ്യാധിം മൃതോ ജീവയതി സ്വയം .
ബദ്ധഃ ഖേചരതാം ധത്തേ ബ്രഹ്മത്വം രസചേതസി .. 79..
ഇന്ദ്രിയാണാം മനോ നാഥോ മനോനാഥസ്തു മാരുതഃ .
മാരുതസ്യ ലയോ നാഥസ്തന്നാഥം ലയമാശ്രയ .. 80..
നിശ്ചേഷ്ടോ നിർവികാരശ്ച ലയോ ജീവതി യോഗിനാം .
ഉച്ഛിന്നസർവസങ്കൽപോ നിഃശേഷാശേഷചേഷ്ടിതഃ .
സ്വാവഗമ്യോ ലയഃ കോഽപി മനസാം വാഗഗോചരഃ .. 81..
പുംഖാനുപുംഖവിഷയേക്ഷണതത്പരോഽപി
   ബ്രഹ്മാവലോകനധിയം ന ജഹാതി യോഗീ .
സംഗീതതാലലയവാദ്യവശം ഗതാപി
   മൗലിസ്ഥകുംഭപരിരക്ഷണധീർനടീവ .. 82..
സർവചിന്താം പരിത്യജ്യ സാവധാനേന ചേതസാ .
നാദ ഏവാനുസന്ധേയോ യോഗസാമ്രാജ്യമിച്ഛതാ .. 83..
ഇതി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ .. 2..
നഹി നാനാസ്വരൂപം സ്യാദേകം വസ്തു കദാചന .
തസ്മാദഖണ്ഡ ഏവാസ്മി യന്മദന്യന്ന കിഞ്ചന .. 1..
ദൃശ്യതേ ശ്രൂയതേ യദ്യദ്ബ്രഹ്മണോഽന്യന്ന തദ്ഭവേത് .
നിത്യശുദ്ധ വിമുക്തൈകമഖണ്ഡാനന്ദമദ്വയം .
സത്യം ജ്ഞാനമനന്തം യത്പരം ബ്രഹ്മാഹമേവ തത് .. 2..
ആനന്ദരൂപോഽഹമഖണ്ഡബോധഃ
   പരാത്പരോഽഹം ഘനചിത്പ്രകാശഃ .
മേഘാ യഥാ വ്യോമ ന ച സ്പൃശന്തി
   സംസാരദുഃഖാനി ന മാം സ്പൃശന്തി .. 3..
സർവം സുഖം വിദ്ധി സുദുഃഖനാശാ-
   ത്സർവം ച സദ്രൂപമസത്യനാശാത് .
ചിദ്രൂപമേവ പ്രതിഭാനയുക്തം
   തസ്മാദഖണ്ഡം മമ രൂപമേതത് .. 4..
ന ഹി ജനിർമരണം ഗമനാഗമൗ
   ന ച മലം വിമലം ന ച വേദനം .
ചിന്മയം ഹി സകലം വിരാജതേ
   സ്ഫുടതരം പരമസ്യ തു യോഗിനഃ .. 5..
സത്യചിദ്ഘനമഖണ്ഡമദ്വയം
   സർവദൃശ്യരഹിതം നിരാമയം .
യത്പദം വിമലമദ്വയം ശിവം
   തത്സദാഹമിതി മൗനമാശ്രയ .. 6..
ജന്മമൃത്യുസുഖദുഃഖവർജിതം
   ജാതിനീതികുലഗോത്രദൂരഗം .
ചിദ്വിവർതജഗതോഽസ്യ കാരണം
  തത്സദാഹമിതി മൗനമാശ്രയ .. 7..
പൂർണമദ്വയമഖണ്ഡചേതനം
   വിശ്വഭേദകലനാദിവർജിതം .
അദ്വിതീയപരസംവിദംശകം
   തത്സദാഹമിതി മൗനമാശ്രയ .. 8..
കേനാപ്യബാധിതത്വേന ത്രികാലേഽപ്യേകരൂപതഃ .
വിദ്യമാനത്വമസ്ത്യേതത്സദ്രൂപത്വം സദാ മമ .. 9..
നിരുപാധികനിത്യം യത്സുപ്തൗ സർവസുഖാത്പരം .
സുഖരൂപത്വമസ്ത്യേതദാനന്ദത്വം സദാ മമ .. 10..
ദിനകരകിരണൈർഹി ശാർവരം തമോ
   നിബിഡതരം ഝടിതി പ്രണാശമേതി .
ഘനതരഭവകാരണം തമോ യദ്ദ്-
   ഹരിദിനകൃത്പ്രഭയാ ന ചാന്തരേണ .. 11..
മമ ചരണസ്മരണേന പൂജയാ ച
   സ്വകതമസഃ പരിമുച്യതേ ഹി ജന്തുഃ .
ന ഹി മരണപ്രഭവപ്രണാശഹേതു-
   ർമമ ചരണസ്മരണാദൃതേഽസ്തി കിഞ്ചിത് .. 12..
ആദരേണ യഥാ സ്തൗതി ധനവന്തം ധനേച്ഛയാ .
തഥാ ചേദ്വിശ്വകർതാരം കോ ന മുച്യേത ബന്ധനാത് .. 13..
ആദിത്യസംനിധൗ ലോകശ്ചേഷ്ടതേ സ്വയമേവ തു .
തഥാ മത്സംനിധാവേവ സമസ്തം ചേഷ്ടതേ ജഗത് .. 14..
ശുക്തികായാ യഥാ താരം കൽപിതം മായയാ തഥാ .
മഹദാദി ജഗന്മായാമയം മയ്യേവ കേവലം .. 15..
ചണ്ഡാലദേഹേ പശ്വാദിസ്ഥാവരേ ബ്രഹ്മവിഗ്രഹേ .
അന്യേഷു താരതമ്യേന സ്ഥിതേഷു ന തഥാ ഹ്യഹം .. 16..
വിനഷ്ടദിഗ്ഭ്രമസ്യാപി യഥാപൂർവം വിഭാതി ദിക് .
തഥാ വിജ്ഞാനവിധ്വസ്തം ജഗന്മേ ഭാതി തന്ന ഹി .. 17..
ന ദേഹോ നേന്ദ്രിയപ്രാണോ ന മനോബുദ്ധ്യഹങ്കൃതി .
ന ചിത്തം നൈവ മായാ ച ന ച വ്യോമാദികം ജഗത് .. 18..
ന കർതാ നൈവ ഭോക്താ ച ന ച ഭോജയിതാ തഥാ .
കേവലം ചിത്സദാനന്ദബ്രഹ്മൈവാഹം ജനാർദനഃ .. 19..
ജലസ്യ ചലനാദേവ ചഞ്ചലത്വം യഥാ രവേഃ .
തഥാഹങ്കാരസംബധാദേവ സംസാര ആത്മനഃ .. 20..
ചിത്തമൂലം ഹി സംസാരസ്തത്പ്രയത്നേന ശോധയേത് .
ഹന്ത ചിത്തമഹത്തായാം കൈഷാ വിശ്വാസതാ തവ .. 21..
ക്വ ധനാനി മഹീപാനാം ബ്രഹ്മണഃ ക്വ ജഗന്തി വാ .
പ്രാക്തനാനി പ്രയാതാനി ഗതാഃ സർഗപരമ്പരഃ .
കോടയോ ബ്രഹ്മണാം യാതാ ഭൂപാ നഷ്ടാഃ പരാഗവത് .. 22..
സ ചാധ്യാത്മാഭിമാനോഽപി വിദുഷോഽയാസുരത്വതഃ .
വിദുഷോഽപ്യാസുരശ്ചേത്സ്യാന്നിഷ്ഫലം തത്ത്വദർശനം .. 23..
ഉത്പാദ്യമാനാ രാഗാദ്യാ വിവേകജ്ഞാനവഹ്നിനാ .
യദാ തദൈവ ദഹ്യന്തേ കുതസ്തേഷാം പ്രരോഹണം .. 24..
യഥാ സുനിപുണഃ സമ്യക് പരദോഷേക്ഷണേ രതഃ .
തഥാ ചേന്നിപുണഃ സ്വേഷു കോ ന മുച്യേത ബന്ധനാത് .. 25..
അനാത്മവിദമുക്തോഽപി സിദ്ധിജാലാനി വാഞ്ഛതി .
ദ്രവ്യമന്ത്രക്രിയാകാലയുക്ത്യാപ്നോതി മുനീശ്വര .. 26..
നാത്മജ്ഞസ്യൈഷ വിഷയ ആത്മജ്ഞോ ഹ്യാത്മമാത്രദൃക് .
ആത്മനാത്മനി സന്തൃപ്തോ നാവിദ്യാമനുധാവതി .. 27..
യേ കേചന ജഗദ്ഭാവാസ്താനവിദ്യാമയാന്വിദുഃ .
കഥം തേഷു കിലാത്മജ്ഞസ്ത്യക്താവിദ്യോ നിമജ്ജതി .. 28..
ദ്രവ്യമന്ത്രക്രിയാകാലയുക്തയഃ സാധുസിദ്ധിദാഃ .
പരമാത്മപദപ്രാപ്തൗ നോപകുർവന്തി കാശ്ചന .. 29..
സർവേച്ഛാകലനാശാന്താവാത്മലാഭോദയാഭിധഃ .
സ പുനഃ സിദ്ധിവാഞ്ഛായാം കഥമർഹത്യചിത്തതഃ .. 30.. ഇതി..
ഇതി തൃതീയോധ്യായഃ .. 3..
അഥ ഹ ഋഭും ഭഗവന്തം നിദാഘഃ പപ്രച്ഛ ജീവന്മുക്തിലക്ഷണമനുബ്രൂഹീതി .
തഥേതി സ ഹോവാച . സപ്തഭൂമിഷു ജീവന്മുക്താശ്ചത്വാരഃ .
ശുഭേച്ഛാ പ്രഥമാ ഭൂമികാ ഭവതി . വിചാരണാ ദ്വിതീയാ . തനുമാനസീ തൃതീയാ .
സത്ത്വാപത്തിസ്തുരീയാ . അസംസക്തിഃ പഞ്ചമീ . പദാർഥഭാവനാ ഷഷ്ഠീ . തുരീയഗാ സപ്തമീ .
പ്രണവാത്മികാ ഭൂമികാ അകാരോകാരമകാരാർധമാത്രാത്മികാ . സ്ഥൂലസൂക്ഷ്മബീജസാക്ഷിഭേദേനാകാരാദയശ്ചതുർവിധാഃ .
തദവസ്ഥാ ജാഗ്രത്സ്വപ്നസുഷുപ്തിതുരീയാഃ .
അകാരസ്ഥൂലാംശേ ജാഗ്രദ്വിശ്വഃ .
സൂക്ഷ്മാംശേ തത്തൈജസഃ . ബീജാംശേ തത്പ്രാജ്ഞഃ . സാക്ഷ്യംശേ തത്തുരീയഃ .
മകാരസ്ഥൂലാംശേ സുഷുപ്തവിശ്വഃ .
സൂക്ഷ്മാംശേ തത്തൈജസഃ . ബീജാംശേ തത്പ്രാജ്ഞഃ . സാക്ഷ്യംശേ തത്തുരീയഃ .
അർധമാത്രാസ്ഥൂലാംശേ തുരീയവിശ്വഃ .
സൂക്ഷ്മാംശേ തത്തൈജസഃ . ബീജാംശേ തത്പ്രാജ്ഞഃ . സാക്ഷ്യംശേ തുരീയതുരീയഃ .
അകാരതുരീയാംശാഃ പ്രഥമദ്വിതീയതൃതീയഭൂമികാഃ .
ഉകാരതുരീയാംശാ ചതുർഥീ ഭൂമികാ .
മകാരതുരീയാംശാ പഞ്ചമീ .
അർധമാത്രാതുരീയാംശാ ഷഷ്ഠീ .
തദതീതാ സപ്തമീ .
ഭൂമിത്രയേഷു വിഹരന്മുമുക്ഷുർഭവതി .
തുരീയഭൂമ്യാം വിഹരൻബ്രഹ്മവിദ്ഭവതി .
പഞ്ചമഭൂമ്യാം വിഹരൻബ്രഹ്മവിദ്വരോ ഭവതി .
ഷഷ്ഠഭൂമ്യാം വിഹരൻബ്രഹ്മവിദ്വരീയാൻഭവതി .
സപ്തമഭൂമ്യാം വിഹരൻബ്രഹ്മവിദ്വരിഷ്ഠോ ഭവതി .
തത്രൈതേ ശ്ലോകാ ഭവന്തി .
ജ്ഞാനഭൂമിഃ ശുഭേച്ഛാ സ്യാത്പ്രഥമാ സമുദീരിതാ .
വിചാരണാ ദ്വിതീയാ തു തൃതീയാ തനുമാനസാ .. 1..
സത്ത്വാപത്തിശ്ചതുർഥീ സ്യാത്തതോഽസംസക്തിനാമികാ .
പദാർഥഭാവനാ ഷഷ്ഠീ സപ്തമീ തുര്യഗാ സ്മൃതാ .. 2..
സ്ഥിതഃ കിം മൂഢ ഏവാസ്മി പ്രേക്ഷ്യോഽഹം ശാസ്ത്രസജ്ജനൈഃ .
വൈരാഗ്യപൂർണമിച്ഛേതി ശുഭേച്ഛേത്യുച്യതേ ബുധൈഃ .. 3..
ശാസ്ത്രസജ്ജനസമ്പർകവൈരാഗ്യാഭ്യാസപൂർവകം .
സദാചാരപ്രവൃത്തിര്യാ പ്രോച്യതേ സാ വിചാരണാ .. 4..
വിചാരണാശുഭേച്ഛാഭ്യാമിന്ദ്രിയാർഥേഷു രക്തതാ .
യത്ര സാ തനുതാമേതി പ്രോച്യതേ തനുമാനസീ .. 5..
ഭൂമികാത്രിതയാഭ്യാസാചിത്തേഽർഥവിരതേർവശാത് .
സത്വാത്മനി സ്ഥിതേ ശുദ്ധേ സത്ത്വാപത്തിരുദാഹൃതാ .. 6..
ദശാചതുഷ്ടയാഭ്യാസാദസംസർഗഫലാ തു യാ .
രൂഢസത്ത്വചമത്കാരാ പ്രോക്താ സംസക്തിനാമികാ .. 7..
ഭൂമികാപഞ്ചകാഭ്യാസാത്സ്വാത്മാരാമതയാ ഭൃശം .
ആഭ്യന്തരാണാം ബാഹ്യാനാം പദാർഥാനാമഭാവനാത് .. 8..
പരപ്രയുക്തേന ചിരം പ്രത്യയേനാവബോധനം .
പദാർഥഭാവനാനാമ ഷഷ്ഠീ ഭവതി ഭൂമികാ .. 9..
ഷഡ്ഭൂമികാചിരാഭ്യാസദ്ഭേദസ്യാനുപലംഭനാത് .
യത്സ്വഭാവൈകനിഷ്ഠത്വം സാ ജ്ഞേയാ തുര്യഗാ ഗതിഃ .. 10..
ശുഭേച്ഛാദിത്രയം ഭൂമിഭേദാഭേദയുതം സ്മൃതം .
യഥാവദ്വേദ ബുദ്ധ്യേദം ജഗജ്ജാഗ്രതി ദൃശ്യതേ .. 11..
അദ്വൈതേ സ്ഥൈര്യമായാതേ ദ്വൈതേ ച പ്രശമം ഗതേ .
പശ്യന്തി സ്വപ്നവല്ലോകം തുര്യഭൂമി സുയോഗതഃ .. 12..
വിച്ഛിന്നശരദഭ്രാംശവിലയം പ്രവിലീയതേ .
സത്വാവശേഷ ഏവാസ്തേ ഹി നിദാഘ ദൃഢീകുരു .. 13..
പഞ്ചഭൂമിം സമാരുഹ്യ സുഷുപ്തിപദനാമികാം .
ശാന്താശേഷവിശേഷാംശസ്തിഷ്ഠത്യദ്വൈതമാത്രകേ .. 14..
അന്തർമുഖതയാ നിത്യം ബഹിർവൃത്തിപരോഽപി സൻ .
പരിശ്രാന്തതയാ നിത്യം നിദ്രാലുരിവ ലക്ഷ്യതേ .. 15..
കുർവന്നഭ്യാസമേതസ്യാം ഭൂമ്യാം സമ്യഗ്വിവാസനഃ .
സപ്തമീ ഗാഢസുപ്താഖ്യാ ക്രമപ്രാപ്താ പുരാതനീ .. 16..
യത്ര നാസന്ന സദ്രൂപോ നാഹം നാപ്യനഹങ്കൃതിഃ .
കേവലം ക്ഷീണമനന ആസ്തേഽദ്വൈതേഽതിനിർഭയഃ .. 17..
അന്തഃശൂന്യോ ബഹിഃശൂന്യഃ ശൂന്യകുംഭ ഇവാംബരേ .
അന്തഃപൂർണോ ബഹിഃപൂർണഃ പൂർണകുംഭ ഇവാർണവേ .. 18..
മാ ഭവ ഗ്രാഹ്യഭാവാത്മാ ഗ്രാഹകാത്മാ ച മാ ഭവ .
ഭാവനാമഖിലാം ത്യക്ത്വാ യച്ഛിഷ്ടം തന്മയോ ഭവ .. 19..
ദ്ര്ഷ്ടൃദർശനദൃശ്യാനി ത്യക്ത്വാ വാസനയാ സഹ .
ദർശനപ്രഥമാഭാസമാത്മാനം കേവലം ഭജ .. 20..
യഥാസ്ഥിതമിദം യസ്യ വ്യവഹാരയതോഽപി ച .
അസ്തംഗതം സ്ഥിതം വ്യോമ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 21..
നോദേതി നാസ്തമായാതി സുഖേ ദുഃഖേ മനഃപ്രഭാ .
യഥാപ്രാപ്തസ്ഥിതിര്യസ്യ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 22..
യോ ജാഗർതി സുഷുപ്തിസ്ഥോ യസ്യ ജാഗ്രന്ന വിദ്യതേ .
യസ്യ നിർവാസനോ ബോധഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 23..
രാഗദ്വേഷഭയാദീനാമനുരൂപം ചരന്നപി .
യോഽന്തർവ്യോമവദച്ഛന്നഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 24..
യസ്യ നാഹങ്കൃതോ ഭാവോ ബുദ്ധിര്യസ്യ ന ലിപ്യതേ .
കുർവതോഽകുർവതോ വാപി സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 25..
യസ്മാന്നോദ്വിജതേ ലോകോ ലോകാന്നോദ്വിജതേ ച യഃ .
ഹർഷാമർഷഭയോന്മുക്തഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 26..
യഃ സമസ്താർഥജാലേഷു വ്യവഹാര്യപി ശീതലഃ .
പരാർഥേഷ്വിവ പൂർണാത്മാ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 27..
പ്രജഹാതി യദാ കാമാൻസർവാംശ്ചിത്തഗതാന്മുനേ .
മയി സർവാത്മകേ തുഷ്ടഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 28..
ചൈത്യവർജിതചിന്മാത്രേ പദേ പരമപാവനേ .
അക്ഷുബ്ധചിത്തോ വിശ്രാന്തഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 29..
ഇദം ജഗദഹം സോഽയം ദൃശ്യജാതമവാസ്തവം .
യസ്യ ചിത്തേ ന സ്ഫുരതി സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 30..
സദ്ബ്രഹ്മണി സ്ഥിരേ സ്ഫാരേ പൂർണേ വിഷയവർജിതേ .
ആചാര്യശാസ്ത്രമാർഗേണ പ്രവിശ്യാശു സ്ഥിരോ ഭവ .. 31..
ശിവോ ഗുരുഃ ശിവോ വേദഃ ശിവ ദേവഃ ശിവഃ പ്രഭുഃ .
ശിവോഽസ്മ്യഹം ശിവഃ സർവം ശിവദന്യന്ന കിഞ്ചന .. 32..
തമേവ ധീരോ വിജ്ഞായ പ്രജ്ഞാം കുർവീത ബ്രാഹ്മണഃ .
നാനുധ്യായാദ്ബഹൂഞ്ഛബ്ദാന്വാചോ വിഗ്ലാപനം ഹി തത് .. 33..
ശുകോ മുക്തോ വാമദേവോഽപി മുക്ത-
   സ്താഭ്യാം വിനാ മുക്തിഭാജോ ന സന്തി .
ശുകമാർഗം യേഽനുസരന്തി ധീരാഃ
   സദ്യോ മുക്താസ്തേ ഭവന്തീഹ ലോകേ .. 34..
വാമദേവം യേഽനുസരന്തി നിത്യം
   മൃത്വാ ജനിത്വാ ച പുനഃപുനസ്തത് .
തേ വൈ ലോകേ ക്രമമുക്താ ഭവന്തി
   യോഗൈഃ സാംഖ്യൈഃ കർമഭിഃ സത്ത്വയുക്തൈഃ .. 35..
ശുകശ്ച വാമദേവശ്ച ദ്വേ സൃതീ ദേവനിർമിതേ .
ശുകഃ വിഹംഗമഃ പ്രോക്തോ വാമദേവഃ പിപീലികാ .. 36..
അതദ്വ്യാവൃത്തിരൂപേണ സാക്ഷാദ്വിധിമുഖേന വാ .
മഹാവാക്യവിചാരേണ സാംഖ്യയോഗസമാധിനാ .. 37..
വിദിത്വാ സ്വാത്മനോ രൂപം സമ്പ്രജ്ഞാതസമാധിതഃ .
ശുകമാർഗേണ വിരജാഃ പ്രയാന്തി പരമം പദം .. 38..
യമാദ്യാസനജായാസഹഠാഭ്യാസാത്പുനഃപുനഃ .
വിഘ്നബാഹുല്യസഞ്ജാത അണിമാദിവശാദിഹ .. 39..
അലബ്ധ്വാപി ഫലം സമ്യക്പുനർഭൂത്വാ മഹാകുലേ .
പുനർവാസനയൈവായം യോഗാഭ്യാസം പുനശ്ചരൻ .. 40..
അനേകജന്മാഭ്യാസേന വാമദേവേന വൈ പഥാ .
സോഽപി മുക്തിം സമാപ്നോതി തദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദം .. 41..
ദ്വാവിമാവപി പന്ഥാനൗ ബ്രഹ്മപ്രാപ്തികരൗ ശിവൗ .
സദ്യോമുക്തിപ്രദശ്ചൈകഃ ക്രമമുക്തിപ്രദഃ പരഃ .
അത്ര കോ മോഹഃ കഃ ശോക ഏകത്വമനുപശ്യതഃ .. 42..
യസ്യാനുഭവപര്യന്താ ബുദ്ധിസ്തത്ത്വേ പ്രവർതതേ .
തദ്ദൃഷ്ടിഗോചരാഃ സർവേ മുച്യന്തേ സർവപാതകൈഃ .. 43..
ഖേചരാ ഭൂചരാഃ സർവേ ബ്രഹ്മവിദ്ദൃഷ്ടിഗോചരാഃ .
സദ്യ ഏവ വിമുച്യന്തേ കോടിജന്മാർജിതൈരഘൈഃ .. 44.. ഇതി..
ഇതി ചതുർഥോഽദ്യായഃ .. 4..
അഥ ഹൈനം ഋഭും ഭഗവന്തം നിദാഘഃ പപ്രച്ഛ
യോഗാഭ്യാസവിധിമനുബ്രൂഹീതി . തഥേതി സ ഹോവാച .
പഞ്ചഭൂതാത്മകോ ദേഹഃ പഞ്ചമണ്ഡലപൂരിതഃ .
കാഠിന്യം പൃഥിവീമേകാ പാനീയം തദ്ദ്രവാകൃതി .. 1..
ദീപനം ച ഭവേത്തേജഃ പ്രചാരോ വായുലക്ഷണം .
ആകാശഃ സത്ത്വതഃ സർവം ജ്ഞാതവ്യം യോഗമിച്ഛതാ .. 2..
ഷട്ശതാന്യധികാന്യത്ര സഹസ്രാണ്യേകവിംശതിഃ .
അഹോരാത്രവഹിഃ ശ്വാസൈർവായുമണ്ഡലഘാതതഃ .. 3..
തത്പൃഥ്വീമണ്ഡലേ ക്ഷീണേ വലിരായാതി ദേഹിനാം .
തദ്വദാപോ ഗണാപായേ കേശാഃ സ്യുഃ പാണ്ഡുരാഃ ക്രമാത് .. 4..
തേജഃക്ഷയേ ക്ഷുധാ കാന്തിർനശ്യതേ മാരുതക്ഷയേ .
വേപഥുഃ സംഭവേന്നിത്യം നാംഭസേനൈവ ജീവതി .. 5..
ഇത്ഥംഭൂതം ക്ഷയാന്നിത്യം ജീവിതം ഭൂതധാരണം .
ഉഡ്ഡ്യാണം കുരുതേ യസ്മാദവിശ്രാന്തം മഹാഖഗഃ .. 6..
ഉഡ്ഡിയാണം തദേവ സ്യാത്തത്ര ബന്ധോഽഭിധീയതേ .
ഉഡ്ഡിയാണോ ഹ്യസൗ ബന്ധോ മൃത്യുമാതംഗകേശരീ .. 7..
തസ്യ മുക്തിസ്തനോഃ കായാത്തസ്യ ബന്ധോ ഹി ദുഷ്കരഃ .
അഗ്നൗ തു ചാലിതേ കുക്ഷൗ വേദനാ ജായതേ ഭൃശം .. 8..
ന കാര്യാ ക്ഷുധി തേനാപി നാപി വിണ്മൂത്രവേഗിനാ .
ഹിതം മിതം ച ഭോക്തവ്യം സ്തോകം സ്തോകമനേകധാ .. 9..
മൃദുമധ്യമമന്ത്രേഷു ക്രമാന്മന്ത്രം ലയം ഹഠം .
ലയമന്ത്രഹഠാ യോഗാ യോഗോ ഹ്യഷ്ടാംഗസംയുതഃ .. 10..
യമശ്ച നിയമശ്ചൈവ തഥാ ചാസനമേവ ച .
പ്രാണായമസ്തഥാ പശ്ചാത്പ്രത്യാഹാരസ്തഥാ പരം .. 11..
ധാരണാ ച തഥാ ധ്യാനം സമധിശ്ചാഷ്ടമോ ഭവേത് .
അഹിംസാ സത്യമസ്തേയം ബ്രഹ്മചര്യം ദയാർജവം .. 12..
ക്ഷമാ ധൃതിർമിതാഹാരഃ ശൗചം ചേതി യമാ ദശ .
തപഃ സന്തോഷമാസ്തിക്യം ദാനമീശ്വരപൂജനം .. 13..
സിദ്ധാന്തശ്രവണം ചൈവ ഹ്രീർമതിശ്ച ജപോ വ്രതം .
ഏതേ ഹി നിയമാഃ പ്രോക്താ ദശധൈവ മഹാമതേ .. 14..
ഏകാദശാസനാനി സ്യുശ്ചക്രാദി മുനിസത്തമ .
ചക്രം പദ്മാസനം കൂർമം മയൂരം കുക്കുടം തഥാ .. 15..
വീരാസനം സ്വസ്തികം ച ഭദ്രം സിംഹാസനം തഥാ .
മുക്താസനം ഗോമുഖം ച കീർതിതം യോഗവിത്തമൈഃ .. 16..
സവ്യോരു ദക്ഷിണേ ഗുൽഫേ ദക്ഷിണം ദക്ഷിണേതരേ .
നിദധ്യാദൃജുകായസ്തു ചക്രാസനമിദം മതം .. 17..
പൂരകഃ കുംഭകസ്തദ്വദ്രേചകഃ പൂരകഃ പുനഃ .
പ്രാണായാമഃ സ്വനാഡീഭിസ്തസ്മാന്നാഡീഃ പ്രചക്ഷതേ .. 18..
ശരീരം സർവജന്തൂനാം ഷണ്ണവത്യംഗുലാത്മകം .
തന്മധ്യേ പായുദേശാത്തു ദ്വ്യംഗുലാത്പരതഃ പരം .. 19..
മേഢ്രദേശാദധസ്താത്തു ദ്വ്യംഗുലാന്മധ്യമുച്യതേ .
മേഢ്രാന്നതാംഗുലാദൂർധ്വം നാഡീനാം കന്ദമുച്യതേ .. 20..
ചതുരംഗുലമുത്സേധം ചതുരംഗുലമായതം .
അണ്ഡാകാരം പരിവൃതം മേദോമജ്ജാസ്ഥിശോണിതൈഃ .. 21..
തത്രൈവ നാഡീചക്രം തു ദ്വാദശാരം പ്രതിഷ്ഠിതം .
ശരീരം ധ്രിയതേ യേന വർതതേ തത്ര കുണ്ഡലീ .. 22..
ബ്രഹ്മരന്ധ്രം സുഷുമ്ണാ യാ വദനേന പിധായ സാ .
അലംബുസാ സുഷുമ്ണായാഃ കുഹൂർനാഡീ വസത്യസൗ .. 23..
അനന്തരാരയുഗ്മേ തു വാരുണാ ച യശസ്വിനീ .
ദക്ഷിണാരേ സുഷുമ്ണായാഃ പിംഗലാ വർതതേ ക്രമാത് .. 24..
തദന്തരാരയോഃ പൂഷാ വർതതേ ച പയസ്വിനീ .
സുഷുമ്നാ പശ്ചിമേ ചാരേ സ്ഥിതാ നാഡീ സരസ്വതീ .. 25..
ശംഖിനീ ചൈവ ഗാന്ധാരീ തദനന്തരയോഃ സ്ഥിതേ .
ഉത്തരേ തു സുഷുമ്നായാ ഇഡാഖ്യാ നിവസത്യസൗ .. 26..
അനന്തരം ഹസ്തിജിഹ്വാ തതോ വിശ്വോദരീ സ്ഥിതാ .
പ്രദക്ഷിണക്രമേണൈവ ചക്രസ്യാരേഷു നാഡയഃ .. 27..
വർതന്തേ ദ്വാദശ ഹ്യേതാ ദ്വാദശാനിലവാഹകാഃ .
പടവത്സംസ്ഥിതാ നാഡ്യോ നാനാവർണാഃ സമീരിതാഃ .. 28..
പടമധ്യം തു യത്സ്ഥാനം നാഭിചക്രം തദുച്യതേ .
നാദാധാരാ സമാഖ്യാതാ ജ്വലന്തീ നാദരൂപിണീ .. 29..
പരരന്ധ്രാ സുഷുമ്നാ ച ചത്വാരോ രത്നപൂരിതാഃ .
കുണ്ഡല്യാ പിഹിതം ശശ്വദ്ബ്രഹ്മരന്ധ്രസ്യ മധ്യമം .. 30..
ഏവമേതാസു നാഡീഷു ധരന്തി ദശവായവഃ .
ഏവം നാഡീഗതിം വായുഗതിം ജ്ഞാത്വാ വിചക്ഷണഃ .. 31..
സമഗ്രീവശിരഃ കായഃ സംവൃതാസ്യഃ സുനിശ്ചലഃ .
നാസാഗ്രേ ചൈവ ഹൃന്മധ്യേ ബിന്ദുമധ്യേ തുരീയകം .. 32..
സ്രവന്തമമൃതം പശ്യേന്നേത്രാഭ്യാം സുസമാഹിതഃ .
അപാനം മുകുലീകൃത്യ പായുമാകൃഷ്യ ചോന്മുഖം .. 33..
പ്രണവേന സമുത്ഥാപ്യ ശ്രീബീജേന നിവർതയേത് .
സ്വാത്മാനം ച ശ്രിയം ധ്യായേദമൃതപ്ലാവനം തഥാ .. 34..
കാലവഞ്ചനമേതദ്ധി സർവമുഖ്യം പ്രചക്ഷതേ .
മനസാ ചിന്തിതാ കാര്യം മനസാ യേന സിധ്യതി .. 35..
ജലേഽഗ്നിജ്വലനാച്ഛാഖാപല്ലവാനി ഭവന്തി ഹി .
നാധന്യം ജാഗതം വാക്യം വിപരീതാ ഭവേത്ക്രിയാ .. 36..
മാർഗേ ബിന്ദും സമാബധ്യ വഹ്നിം പ്രജ്വാല്യ ജീവനേ .
ശോഷയിത്വാ തു സലിലം തേന കായം ദൃഢം ഭവേത് .. 37..
ഗുദയോനിസമായുക്ത ആകുഞ്ചത്യേകകാലതഃ .
അപാനമൂർധ്വഗം കൃത്വാ സമാനോന്നേ നിയോജയേത് .. 38..
സ്വാത്മാനം ച ശ്രിയം ധ്യായേദമൃതപ്ലാവനം തതഃ .
ബലം സമാരഭേദ്യോഗം മധ്യമദ്വാരഭാഗതഃ .. 39..
ഭാവയേദൂർധ്വഗത്യർഥം പ്രാണാപാനസുയോഗതഃ .
ഏഷ യോഗോ വരോ ദേഹേ സിദ്ധിമാർഗപ്രകാശകഃ .. 40..
യഥൈവാപാംഗതഃ സേതുഃ പ്രവാഹസ്യ നിരോധകഃ .
തഥാ ശരീരഗാ ച്ഛായാ ജ്ഞാതവ്യാ യോഗിഭിഃ സദാ .. 41..
സർവാസാമേവ നാഡീനാമേഷ ബന്ധഃ പ്രകീർതിതഃ .
ബന്ധസ്യാസ്യ പ്രസാദേന സ്ഫുടീഭവതി ദേവതാ .. 42..
ഏവം ചതുഷ്പഥോ ബന്ധോ മാർഗത്രയനിരോധകഃ .
ഏകം വികാസയന്മാർഗം യേന സിദ്ധാഃ സുസംഗതാഃ .. 43..
ഉദാനമൂർധ്വഗം കൃത്വാ പ്രാണേന സഹ വേഗതഃ .
ബന്ധോഽയം സർവനാഡീനാമൂർധ്വം യാതി നിരോധകഃ .. 44..
അയം ച സമ്പുടോ യോഗോ മൂലബന്ധോഽപ്യയം മതഃ .
ബന്ധത്രയമനേനൈവ സിദ്ധ്യത്യഭ്യാസയോഗതഃ .. 45..
ദിവാരാത്രമവിച്ഛിന്നം യാമേയാമേ യദാ യദാ .
അനേനാഭ്യാസയോഗേന വായുരഭ്യസിതോ ഭവേത് .. 46..
വായാവഭ്യസിതേ വഹ്നിഃ പ്രത്യഹം വർധതേ തനൗ .
വഹ്നൗ വിവർധമാനേ തു സുഖമന്നാദി ജീര്യതേ .. 47..
അന്നസ്യ പരിപാകേന രസവൃദ്ധിഃ പ്രജായതേ .
രസേ വൃദ്ധിം ഗതേ നിത്യം വർധന്തേ ധാതവസ്തഥാ .. 48..
ധാതൂനാം വർധനേനൈവ പ്രബോധോ വർതതേ തനൗ .
ദഹ്യന്തേ സർവപാപാനി ജന്മകോട്യർജിതാനി ച .. 49..
ഗുദമേഢ്രാന്തരാലസ്ഥം മൂലാധാരം ത്രികോണകം .
ശിവസ്യ ബിന്ദുരൂപസ്യ സ്ഥാനം തദ്ധി പ്രകാശകം .. 50..
യത്ര കുണ്ഡലിനീ നാമ പരാ ശക്തിഃ പ്രതിഷ്ഠിതാ .
യസ്മാദുത്പദ്യതേ വായുര്യസ്മാദ്വഹ്നിഃ പ്രവർധതേ .. 51..
യസ്മാദുത്പദ്യതേ ബിന്ദുര്യസ്മാന്നാദഃ പ്രവർധതേ .
യസ്മാദുത്പദ്യതേ ഹംസോ യസ്മാദുത്പദ്യതേ മനഃ .. 52..
മൂലാധാരാദിഷട്ചക്രം ശക്തിസ്ഥാനമുദീരിതം .
കണ്ഠാദുപരി മൂർധാന്തം ശാംഭവം സ്ഥാനമുച്യതേ .. 53..
നാഡീനാമാശ്രയഃ പിണ്ഡോ നാഡ്യഃ പ്രാണസ്യ ചാശ്രയഃ .
ജീവസ്യ നിലയഃ പ്രാണോ ജീവോ ഹംസസ്യ ചാശ്രയഃ .. 54..
ഹംസഃ ശക്തേരധിഷ്ഠാനം ചരാചരമിദം ജഗത് .
നിർവികൽപഃ പ്രസന്നാത്മാ പ്രാണായാം സമഭ്യസേത് .. 55..
സമ്യഗ്ബന്ധത്രയസ്ഥോഽപി ലക്ഷ്യലക്ഷണകാരണം .
വേദ്യം സമുദ്ധരേന്നിത്യം സത്യസന്ധാനമാനസഃ .. 56..
രേചകം പൂരകം ചൈവ കുംഭമധ്യേ നിരോധയേത് .
ദൃശ്യമാനേ പരേ ലക്ഷ്യേ ബ്രഹ്മണി സ്വയമാശ്രിതഃ .. 57..
ബാഹ്യസ്ഥവിഷയം സർവം രേചകഃ സമുദാഹൃതഃ .
പൂരകം ശാസ്ത്രവിജ്ഞാനം കുംഭകം സ്വഗതം സ്മൃതം .. 58..
ഏവമഭ്യാസചിത്തശ്ചേത്സമുക്തോ നാത്ര സംശയഃ .
കുംഭകേന സമാരോപ്യ കുംഭകേന പൂരയേത് .. 59..
കുംഭേന കുംഭയേത്കുംഭം തദന്തസ്ഥഃ പരം ശിവം .
പുനരാസ്ഫാലയേദദ്യ സുസ്ഥിരം കണ്ഠമുദ്രയാ .. 60..
വായൂനാം ഗതിമാവൃത്യ ധൃത്വാ പൂരകകുംഭകൗ .
സമഹസ്തയുഗം ഭൂമൗ സമം പാദയുഗം തഥാ .. 61..
വേധകക്രമയോഗേന ചതുഷ്പീഠം തു വായുനാ .
ആസ്ഫാലയേന്മഹാമേരും വായുവക്ത്രേ പ്രകോടിഭിഃ .. 62..
പുടദ്വയം സമാകൃഷ്യ വായുഃ സ്ഫുരതി സത്വരം .
സോമസൂര്യാഗ്നിസംബധാജ്ജാനീയാദമൃതായ വൈ .. 63..
മേരുമധ്യഗതാ ദേവാശ്ചലന്തേ മേരുചാലനാത് .
ആദൗ സഞ്ജായതേ ക്ഷിപ്രം വേധോഽസ്യ ബ്രഹ്മഗ്രന്ഥിതഃ .. 64..
ബ്രഹ്മഗ്രന്ഥിം തതോ ഭിത്ത്വാ വിഷ്ണുഗ്രന്ഥിം ഭിനത്ത്യസൗ .
വിഷ്ണുഗ്രന്ഥിം തതോ ഭിത്ത്വാ രുദ്രഗ്രന്ഥിം ഭിനത്ത്യസൗ .. 65..
രുദ്രഗ്രന്ഥിം തതോ ഭിത്ത്വാ ഛിത്വാ മോഹമലം തഥാ .
അനേകജന്മസംസ്കാരഗുരുദേവപ്രസാദതഃ .. 66..
യോഗാഭ്യാസാത്തതോ വേധോ ജായതേ തസ്യ യോഗിനഃ .
ഇഡാപിംഗലയോർമധ്യേ സുഷുമ്നാനാഡിമണ്ഡലേ .. 67..
മുദ്രാബന്ധവിശേഷേണ വായുമൂർധ്വം ച കാരയേത് .
റ്ഹസ്വോ ദഹതി പാപാനി ദീർഘോ മോക്ഷപ്രദായകഃ .. 68..
ആപ്യായനഃ പ്ലുതോ വാപി ത്രിവിധോച്ചാരണേന തു .
തൈലധാരാമിവച്ഛിന്നം ദീർഘഘണ്ടാനിനാദവത് .. 69..
അവാച്യം പ്രണവസ്യാഗ്രം യസ്തം വേദ സ വേദവിത് .
റ്ഹസ്വം ബിന്ദുഗതം ദൈർഘ്യം ബ്രഹ്മരന്ധ്രഗതം പ്ലുതം .
ദ്വാദശാന്തഗതം മന്ത്രം പ്രസാദം മന്ത്രസിദ്ധയേ .. 70
സർവവിഘ്നഹരശ്ചായം പ്രണവഃ സർവദോഷഹാ .
ആരംഭശ്ച ഘടശ്ചൈവ പുനഃ പരിചയസ്തഥാ .. 71..
നിഷ്പത്തിശ്ചേതി കഥിതാശ്ചതസ്രസ്തസ്യ ഭൂമികാഃ .
കാരണത്രയസംഭൂതം ബാഹ്യം കർമ പരിത്യജൻ .. 72..
ആന്തരം കർമ കുരുതേ യത്രാരംഭഃ സ ഉച്യതേ .
വായുഃ പശ്ചിമതോ വേധം കുർവന്നാപൂര്യ സുസ്ഥിരം .. 73..
യത്ര തിഷ്ഠതി സാ പ്രോക്താ ഘടാഖ്യാ ഭൂമികാ ബുധൈഃ .
ന സജീവോ ന നിർജീവഃ കായേ തിഷ്ഠതി നിശ്ചലം .
യത്ര വായുഃ സ്ഥിരഃ ഖേ സ്യാത്സേയം പ്രഥമഭൂമികാ .. 74..
യത്രാത്മനാ സൃഷ്ടിലയൗ ജീവന്മുക്തിദശാഗതഃ .
സഹജഃ കുരുതേ യോഗം സേയം നിഷ്പത്തിഭൂമികാ .. 75.. ഇതി..
ഏതദുപനിഷദം യോഽധീതേ സോഽഗ്നിപൂതോ ഭവതി .
സ വായുപൂതോ ഭവതി . സുരാപാനാത്പൂതോ ഭവതി .
സ്വർണസ്തേയാത്പൂതോ ഭവതി . സ ജീവന്മുക്തോ ഭവതി .
തദേതദൃചാഭ്യുക്തം . തദ്വിഷ്ണോഃ പരമം പദം സദാ പശ്യന്തി സൂരയഃ .
ദിവീവ ചക്ഷുരാതതം . തദ്വിപ്രാസോ വിപന്യവോ ജാഗൃവാംസഃ സമിന്ധതേ .
വിഷ്ണോര്യത്പരമം പദമിത്യുപനിഷത് ..
ഇതി പഞ്ചമോഽധ്യായഃ .. .. 5..
ഓം സഹ നാവവതു സഹ നൗ ഭുനക്തു സഹ വീര്യം കരവാവഹൈ ..
തേജസ്വിനാവധീ തമസ്തു മാ വിദ്വിഷാവഹൈ ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ .. ഹരിഃ ഓം തത്സത് ..
ഇതി വരാഹോപനിഷത്സമാപ്താ ..