കേനോപനിഷത്ത്

കേനോപനിഷത്ത് (ഉപനിഷത്തുകൾ)

        || അഥ കേനോപനിഷത് ||
ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ
ശ്രോത്രമഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച സർവാണി |
സർവം ബ്രഹ്മൗപനിഷദം
മാഽഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ
നിരാകരോദനിരാകരണമസ്ത്വനിരാകരണം മേഽസ്തു |
തദാത്മനി നിരതേ യ
ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ മയി സന്തു തേ മയി സന്തു |
        ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ||
________________________________________

ഓം കേനേഷിതം പതതി പ്രേഷിതം മനഃ
  കേന പ്രാണഃ പ്രഥമഃ പ്രൈതി യുക്തഃ |
കേനേഷിതാം വാചമിമാം വദന്തി
  ചക്ഷുഃ ശ്രോത്രം ക ഉ ദേവോ യുനക്തി || 1||
ശ്രോത്രസ്യ ശ്രോത്രം മനസോ മനോ യദ്
  വാചോ ഹ വാചം സ ഉ പ്രാണസ്യ പ്രാണഃ |
ചക്ഷുഷശ്ചക്ഷുരതിമുച്യ ധീരാഃ
  പ്രേത്യാസ്മാല്ലോകാദമൃതാ ഭവന്തി || 2||
ന തത്ര ചക്ഷുർഗച്ഛതി ന വാഗ്ഗച്ഛതി നോ മനഃ |
ന വിദ്മോ ന വിജാനീമോ യഥൈതദനുശിഷ്യാത് || 3||
അന്യദേവ തദ്വിദിതാദഥോ അവിദിതാദധി |
ഇതി ശുശ്രുമ പൂർവേഷാം യേ നസ്തദ്വ്യാചചക്ഷിരേ || 4||
യദ്വാചാഽനഭ്യുദിതം യേന വാഗഭ്യുദ്യതേ |
തദേവ ബ്രഹ്മ ത്വം വിദ്ധി നേദം യദിദമുപാസതേ || 5||
യന്മനസാ ന മനുതേ യേനാഹുർമനോ മതം |
തദേവ ബ്രഹ്മ ത്വം വിദ്ധി നേദം യദിദമുപാസതേ || 6||
യച്ചക്ഷുഷാ ന പശ്യതി യേന ചക്ഷൂം ̐ഷി പശ്യതി |
തദേവ ബ്രഹ്മ ത്വം വിദ്ധി നേദം യദിദമുപാസതേ || 7||
യച്ഛ്രോത്രേണ ന ശൃണോതി യേന ശ്രോത്രമിദം ശ്രുതം |
തദേവ ബ്രഹ്മ ത്വം വിദ്ധി നേദം യദിദമുപാസതേ || 8||
യത്പ്രാണേന ന പ്രാണിതി യേന പ്രാണഃ പ്രണീയതേ |
തദേവ ബ്രഹ്മ ത്വം വിദ്ധി നേദം യദിദമുപാസതേ || 9||
        || ഇതി കേനോപനിഷദി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||
________________________________________

യദി മന്യസേ സുവേദേതി ദഹരമേവാപി
  നൂനം ത്വം വേത്ഥ ബ്രഹ്മണോ രൂപം |
യദസ്യ ത്വം യദസ്യ ദേവേഷ്വഥ നു
  മീമാം ̐സ്യേമേവ തേ മന്യേ വിദിതം || 1||
നാഹം മന്യേ സുവേദേതി നോ ന വേദേതി വേദ ച |
യോ നസ്തദ്വേദ തദ്വേദ നോ ന വേദേതി വേദ ച || 2||
യസ്യാമതം തസ്യ മതം മതം യസ്യ ന വേദ സഃ |
അവിജ്ഞാതം വിജാനതാം വിജ്ഞാതമവിജാനതാം || 3||
പ്രതിബോധവിദിതം മതമമൃതത്വം ഹി വിന്ദതേ |
ആത്മനാ വിന്ദതേ വീര്യം വിദ്യയാ വിന്ദതേഽമൃതം || 4||
ഇഹ ചേദവേദീദഥ സത്യമസ്തി
  ന ചേദിഹാവേദീന്മഹതീ വിനഷ്ടിഃ |
ഭൂതേഷു ഭൂതേഷു വിചിത്യ ധീരാഃ
  പ്രേത്യാസ്മാല്ലോകാദമൃതാ ഭവന്തി || 5||
     || ഇതി കേനോപനിഷദി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||
________________________________________

ബ്രഹ്മ ഹ ദേവേഭ്യോ വിജിഗ്യേ തസ്യ ഹ ബ്രഹ്മണോ
വിജയേ ദേവാ അമഹീയന്ത || 1||
ത ഐക്ഷന്താസ്മാകമേവായം വിജയോഽസ്മാകമേവായം മഹിമേതി |
തദ്ധൈഷാം വിജജ്ഞൗ തേഭ്യോ ഹ പ്രാദുർബഭൂവ തന്ന വ്യജാനത
കിമിദം യക്ഷമിതി || 2||
തേഽഗ്നിമബ്രുവഞ്ജാതവേദ ഏതദ്വിജാനീഹി
കിമിദം യക്ഷമിതി തഥേതി || 3||
തദഭ്യദ്രവത്തമഭ്യവദത്കോഽസീത്യഗ്നിർവാ
അഹമസ്മീത്യബ്രവീജ്ജാതവേദാ വാ അഹമസ്മീതി || 4||
തസ്മിം ̐സ്ത്വയി കിം വീര്യമിത്യപീദം ̐ സർവം
ദഹേയം യദിദം പൃഥിവ്യാമിതി || 5||
തസ്മൈ തൃണം നിദധാവേതദ്ദഹേതി |
തദുപപ്രേയായ സർവജവേന തന്ന ശശാക ദഗ്ധും സ തത ഏവ
നിവവൃതേ നൈതദശകം വിജ്ഞാതും യദേതദ്യക്ഷമിതി || 6||
അഥ വായുമബ്രുവന്വായവേതദ്വിജാനീഹി
കിമേതദ്യക്ഷമിതി തഥേതി || 7||
തദഭ്യദ്രവത്തമഭ്യവദത്കോഽസീതി വായുർവാ
അഹമസ്മീത്യബ്രവീന്മാതരിശ്വാ വാ അഹമസ്മീതി || 8||
തസ്മിം ̐സ്ത്വയി കിം വീര്യമിത്യപീദം ̐
സർവമാദദീയ യദിദം പൃഥിവ്യാമിതി || 9||
തസ്മൈ തൃണം നിദധാവേതദാദത്സ്വേതി
തദുപപ്രേയായ സർവജവേന തന്ന ശശാകാദതും സ തത ഏവ
നിവവൃതേ നൈതദശകം വിജ്ഞാതും യദേതദ്യക്ഷമിതി || 10||
അഥേന്ദ്രമബ്രുവന്മഘവന്നേതദ്വിജാനീഹി കിമേതദ്യക്ഷമിതി തഥേതി
തദഭ്യദ്രവത്തസ്മാത്തിരോദധേ || 11||
സ തസ്മിന്നേവാകാശേ സ്ത്രിയമാജഗാമ ബഹുശോഭമാനാമുമാം ̐
ഹൈമവതീം താം ̐ഹോവാച കിമേതദ്യക്ഷമിതി || 12||
        || ഇതി കേനോപനിഷദി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||
________________________________________

സാ ബ്രഹ്മേതി ഹോവാച ബ്രഹ്മണോ വാ ഏതദ്വിജയേ മഹീയധ്വമിതി
തതോ ഹൈവ വിദാഞ്ചകാര ബ്രഹ്മേതി || 1||
തസ്മാദ്വാ ഏതേ ദേവാ അതിതരാമിവാന്യാന്ദേവാന്യദഗ്നിർവായുരിന്ദ്രസ്തേ
ഹ്യേനന്നേദിഷ്ഠം പസ്പർശുസ്തേ ഹ്യേനത്പ്രഥമോ വിദാഞ്ചകാര ബ്രഹ്മേതി || 2||
തസ്മാദ്വാ ഇന്ദ്രോഽതിതരാമിവാന്യാന്ദേവാൻസ
ഹ്യേനന്നേദിഷ്ഠം പസ്പർശ സ ഹ്യേനത്പ്രഥമോ വിദാഞ്ചകാര ബ്രഹ്മേതി || 3||
തസ്യൈഷ ആദേശോ യദേതദ്വിദ്യുതോ വ്യദ്യുതദാ3
Extra ’AഽkAr is used in the sense of comparison
ഇതീൻ ന്യമീമിഷദാ3 ഇത്യധിദൈവതം || 4||
അഥാധ്യാത്മം യദ്ദേതദ്ഗച്ഛതീവ ച മനോഽനേന
ചൈതദുപസ്മരത്യഭീക്ഷ്ണം ̐ സങ്കൽപഃ || 5||
തദ്ധ തദ്വനം നാമ തദ്വനമിത്യുപാസിതവ്യം സ യ ഏതദേവം വേദാഭി
ഹൈനം ̐ സർവാണി ഭൂതാനി സംവാഞ്ഛന്തി || 6||
ഉപനിഷദം ഭോ ബ്രൂഹീത്യുക്താ ത ഉപനിഷദ്ബ്രാഹ്മീം വാവ ത
ഉപനിഷദമബ്രൂമേതി || 7||
തസൈ തപോ ദമഃ കർമേതി പ്രതിഷ്ഠാ വേദാഃ സർവാംഗാനി
സത്യമായതനം || 8||
യോ വാ ഏതാമേവം വേദാപഹത്യ പാപ്മാനമനന്തേ സ്വർഗേ
ലോകേ ജ്യേയേ പ്രതിതിഷ്ഠതി പ്രതിതിഷ്ഠതി || 9||
        || ഇതി കേനോപനിഷദി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||
________________________________________

ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ
ശ്രോത്രമഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച സർവാണി |
സർവം ബ്രഹ്മൗപനിഷദം
മാഽഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ
നിരാകരോദനിരാകരണമസ്ത്വനിരാകരണം മേഽസ്തു |
തദാത്മനി നിരതേ യ
ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ മയി സന്തു തേ മയി സന്തു |
        ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ||
        
        || ഇതി കേനോപനിഷത് ||