ഛാന്ദോഗ്യോപനിഷത്ത്

←[[../]]

ഛാന്ദോഗ്യോപനിഷദ് ഉപനിഷത്തുകൾ

[[../]]→

ഛാന്ദോഗ്യോപനിഷദ്

ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ച്ക്ഷുഃ
ശ്രോത്രമഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച സർവാണി |
സർവം ബ്രഹ്മൗപനിഷദം മാഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ
നിരാകരോദനികാരണമസ്ത്വനികാരണം മേഽസ്തു |
തദാത്മനി നിരതേ യ ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ
മയി സന്തു തേ മയി സന്തു ||
|| ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ||

________________________________________

|| പ്രഥമോഽധ്യായഃ ||
|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||
ഓമിത്യേതദക്ഷരമുദ്ഗീഥമുപാസീത |
ഓമിതി ഹ്യുദ്ഗായതി തസ്യോപവ്യാഖ്യാനം || 1. 1. 1||
ഏഷാം ഭൂതാനാം പൃഥിവീ രസഃ പൃഥിവ്യാ അപോ രസഃ |
അപാമോഷധയോ രസ ഓഷധീനാം പുരുഷോ രസഃ
പുരുഷസ്യ വാഗ്രസോ വാച ഋഗ്രസ ഋചഃ സാമ രസഃ
സാമ്ന ഉദ്ഗീഥോ രസഃ || 1. 1. 2||
സ ഏഷ രസാനാം ̐രസതമഃ പരമഃ പരാർധ്യോഽഷ്ടമോ
യദുദ്ഗീഥഃ || 1. 1. 3||
കതമാ കതമർക്കതമത്കതമത്സാമ കതമഃ കതമ ഉദ്ഗീഥ
ഇതി വിമൃഷ്ടം ഭവതി || 1. 1. 4||
വാഗേവർക്പ്രാണഃ സാമോമിത്യേതദക്ഷരമുദ്ഗീഥഃ |
തദ്വാ ഏതന്മിഥുനം യദ്വാക്ച പ്രാണശ്ചർക്ച സാമ ച || 1. 1. 5||
തദേതന്മിഥുനമോമിത്യേതസ്മിന്നക്ഷരേ സം ̐സൃജ്യതേ
യദാ വൈ മിഥുനൗ സമാഗച്ഛത ആപയതോ വൈ
താവന്യോന്യസ്യ കാമം || 1. 1. 6||
ആപയിതാ ഹ വൈ കാമാനാം ഭവതി യ ഏതദേവം
വിദ്വാനക്ഷരമുദ്ഗീഥമുപാസ്തേ || 1. 1. 7||
തദ്വാ ഏതദനുജ്ഞാക്ഷരം യദ്ധി കിഞ്ചാനുജാനാത്യോമിത്യേവ
തദാഹൈഷോ ഏവ സമൃദ്ധിര്യദനുജ്ഞാ സമർധയിതാ ഹ വൈ
കാമാനാം ഭവതി യ ഏതദേവം വിദ്വാനക്ഷരമുദ്ഗീഥമുപാസ്തേ || 1. 1. 8||
തേനേയം ത്രയീവിദ്യാ വർതതേ ഓമിത്യാശ്രാവയത്യോമിതി
ശം ̐സത്യോമിത്യുദ്ഗായത്യേതസ്യൈവാക്ഷരസ്യാപചിത്യൈ മഹിമ്നാ
രസേന || 1. 1. 9||
തേനോഭൗ കുരുതോ യശ്ചൈതദേവം വേദ യശ്ച ന വേദ |
നാനാ തു വിദ്യാ ചാവിദ്യാ ച യദേവ വിദ്യയാ കരോതി
ശ്രദ്ധയോപനിഷദാ തദേവ വീര്യവത്തരം ഭവതീതി
ഖല്വേതസ്യൈവാക്ഷരസ്യോപവ്യാഖ്യാനം ഭവതി || 1. 1. 10||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

ദേവാസുരാ ഹ വൈ യത്ര സംയേതിരേ ഉഭയേ പ്രാജാപത്യാസ്തദ്ധ
ദേവാ ഉദ്ഗീഥമാജഹ്രുരനേനൈനാനഭിഭവിഷ്യാമ ഇതി || 1. 2. 1||
തേ ഹ നാസിക്യം പ്രാണമുദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്രിരേ
തം ̐ ഹാസുരാഃ പാപ്മനാ വിവിധുസ്തസ്മാത്തേനോഭയം ജിഘ്രതി
സുരഭി ച ദുർഗന്ധി ച പാപ്മനാ ഹ്യേഷ വിദ്ധഃ || 1. 2. 2||
അഥ ഹ വാചമുദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്രിരേ താം ̐ ഹാസുരാഃ പാപ്മനാ
വിവിധുസ്തസ്മാത്തയോഭയം വദതി സത്യം ചാനൃതം ച
പാപ്മനാ ഹ്യേഷാ വിദ്ധാ || 1. 2. 3||
അഥ ഹ ചക്ഷുരുദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്രിരേ തദ്ധാസുരാഃ
പാപ്മനാ വിവിധുസ്തസ്മാത്തേനോഭയം പശ്യതി ദർശനീയം
ചാദർശനീയം ച പാപ്മനാ ഹ്യേതദ്വിദ്ധം || 1. 2. 4||
അഥ ഹ ശ്രോത്രമുദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്രിരേ തദ്ധാസുരാഃ
പാപ്മനാ വിവിധുസ്തസ്മാത്തേനോഭയം ̐ ശൃണോതി ശ്രവണീയം
ചാശ്രവണീയം ച പാപ്മനാ ഹ്യേതദ്വിദ്ധം || 1. 2. 5||
അഥ ഹ മന ഉദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്രിരേ തദ്ധാസുരാഃ
പാപ്മനാ വിവിധുസ്തസ്മാത്തേനോഭയം ̐സങ്കൽപതേ സങ്കൽപനീയഞ്ച
ചാസങ്കൽപനീയം ച പാപ്മനാ ഹ്യേതദ്വിദ്ധം || 1. 2. 6||
അഥ ഹ യ ഏവായം മുഖ്യഃ പ്രാണസ്തമുദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്രിരേ
തം ̐ഹാസുരാ ഋത്വാ വിദധ്വംസുര്യഥാശ്മാനമാഖണമൃത്വാ
വിധ്വം ̐സേതൈവം || 1. 2. 7||
യഥാശ്മാനമാഖണമൃത്വാ വിധ്വം ̐സത ഏവം ̐ ഹൈവ
സ വിധ്വം ̐സതേ യ ഏവംവിദി പാപം കാമയതേ
യശ്ചൈനമഭിദാസതി സ ഏഷോഽശ്മാഖണഃ || 1. 2. 8||
നൈവൈതേന സുരഭി ന ദുർഗന്ധി വിജാനാത്യപഹതപാപ്മാ ഹ്യേഷ
തേന യദശ്നാതി യത്പിബതി തേനേതരാൻപ്രാണാനവതി ഏതമു
ഏവാന്തതോഽവിത്ത്വോത്ക്രമതി വ്യാദദാത്യേവാന്തത ഇതി || 1. 2. 9||
തം ̐ ഹാംഗിരാ ഉദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്ര ഏതമു ഏവാംഗിരസം
മന്യന്തേഽംഗാനാം യദ്രസഃ || 1. 2. 10||
തേന തം ̐ ഹ ബൃഹസ്പതിരുദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്ര ഏതമു ഏവ ബൃഹസ്പതിം
മന്യന്തേ വാഗ്ഘി ബൃഹതീ തസ്യാ ഏഷ പതിഃ || 1. 2. 11 ||
തേന തം ̐ ഹായാസ്യ ഉദ്ഗീഥമുപാസാഞ്ചക്ര ഏതമു ഏവായാസ്യം
മന്യന്ത ആസ്യാദ്യദയതേ || 1. 2. 12||
തേന തം ̐ഹ ബകോ ദാൽഭ്യോ വിദാഞ്ചകാര |
സ ഹ നൈമിശീയാനാമുദ്ഗാതാ ബഭൂവ സ ഹ സ്മൈഭ്യഃ
കാമാനാഗായതി || 1. 2. 13||
ആഗാതാ ഹ വൈ കാമാനാം ഭവതി യ ഏതദേവം
വിദ്വാനക്ഷരമുദ്ഗീഥമുപാസ്ത ഇത്യധ്യാത്മം || 1. 2. 14||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥാധിദൈവതം യ ഏവാസൗ തപതി
തമുദ്ഗീഥമുപാസീതോദ്യന്വാ ഏഷ പ്രജാഭ്യ ഉദ്ഗായതി |
ഉദ്യം ̐സ്തമോ ഭയമപഹന്ത്യപഹന്താ ഹ വൈ ഭയസ്യ
തമസോ ഭവതി യ ഏവം വേദ || 1. 3. 1||
സമാന ഉ ഏവായം ചാസൗ ചോഷ്ണോഽയമുഷ്ണോഽസൗ
സ്വര ഇതീമമാചക്ഷതേ സ്വര ഇതി പ്രത്യാസ്വര ഇത്യമും
തസ്മാദ്വാ ഏതമിമമമും ചോദ്ഗീഥമുപാസീത || 1. 3. 2||
അഥ ഖലു വ്യാനമേവോദ്ഗീഥമുപാസീത യദ്വൈ പ്രാണിതി
സ പ്രാണോ യദപാനിതി സോഽപാനഃ |
അഥ യഃ പ്രാണാപാനയോഃ സന്ധിഃ സ വ്യാനോ യോ വ്യാനഃ
സാ വാക് |
തസ്മാദപ്രാണന്നനപാനന്വാചമഭിവ്യാഹരതി || 1. 3. 3||
യാ വാക്സർക്തസ്മാദപ്രാണന്നനപാനന്നൃചമഭിവ്യാഹരതി
യർക്തത്സാമ തസ്മാദപ്രാണന്നനപാനൻസാമ ഗായതി
യത്സാമ സ ഉദ്ഗീഥസ്തസ്മാദപ്രാണന്നനപാനന്നുദ്ഗായതി || 1. 3. 4||
അതോ യാന്യന്യാനി വീര്യവന്തി കർമാണി യഥാഗ്നേർമന്ഥനമാജേഃ
സരണം ദൃഢസ്യ ധനുഷ ആയമനമപ്രാണന്നനപാനം ̐സ്താനി
കരോത്യേതസ്യ ഹേതോർവ്യാനമേവോദ്ഗീഥമുപാസീത || 1. 3. 5||
അഥ ഖലൂദ്ഗീഥാക്ഷരാണ്യുപാസീതോദ്ഗീഥ ഇതി
പ്രാണ ഏവോത്പ്രാണേന ഹ്യുത്തിഷ്ഠതി വാഗ്ഗീർവാചോ ഹ
ഗിര ഇത്യാചക്ഷതേഽന്നം ഥമന്നേ ഹീദം ̐സർവം ̐സ്ഥിതം || 1. 3. 6||
ദ്യൗരേവോദന്തരിക്ഷം ഗീഃ പൃഥിവീ ഥമാദിത്യ
ഏവോദ്വായുർഗീരഗ്നിസ്ഥം ̐ സാമവേദ ഏവോദ്യജുർവേദോ
ഗീരൃഗ്വേദസ്ഥം ദുഗ്ധേഽസ്മൈ വാഗ്ദോഹം യോ വാചോ
ദോഹോഽന്നവാനന്നാദോ ഭവതി യ ഏതാന്യേവം
വിദ്വാനുദ്ഗീഥാക്ഷരാണ്യുപാസ്ത ഉദ്ഗീഥ ഇതി || 1. 3. 7||
അഥ ഖല്വാശീഃസമൃദ്ധിരുപസരണാനീത്യുപാസീത
യേന സാമ്നാ സ്തോഷ്യൻസ്യാത്തത്സാമോപധാവേത് || 1. 3. 8||
യസ്യാമൃചി താമൃചം യദാർഷേയം തമൃഷിം യാം
ദേവതാമഭിഷ്ടോഷ്യൻസ്യാത്താം ദേവതാമുപധാവേത് || 1. 3. 9||
യേന ച്ഛന്ദസാ സ്തോഷ്യൻസ്യാത്തച്ഛന്ദ ഉപധാവേദ്യേന
സ്തോമേന സ്തോഷ്യമാണഃ സ്യാത്തം ̐സ്തോമമുപധാവേത് || 1. 3. 10||
യാം ദിശമഭിഷ്ടോഷ്യൻസ്യാത്താം ദിശമുപധാവേത് || 1. 3. 11||
ആത്മാനമന്തത ഉപസൃത്യ സ്തുവീത കാമം
ധ്യായന്നപ്രമത്തോഽഭ്യാശോ ഹ യദസ്മൈ സ കാമഃ സമൃധ്യേത
യത്കാമഃ സ്തുവീതേതി യത്കാമഃ സ്തുവീതേതി || 1. 3. 12||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഓമിത്യേതദക്ഷരമുദ്ഗീഥമുപാസീതോമിതി ഹ്യുദ്ഗായതി
തസ്യോപവ്യാഖ്യാനം || 1. 4. 1||
ദേവാ വൈ മൃത്യോർബിഭ്യതസ്ത്രയീം വിദ്യാം പ്രാവിശം ̐സ്തേ
ഛന്ദോഭിരച്ഛാദയന്യദേഭിരച്ഛാദയം ̐സ്തച്ഛന്ദസാം
ഛന്ദസ്ത്വം || 1. 4. 2||
താനു തത്ര മൃത്യുര്യഥാ മത്സ്യമുദകേ പരിപശ്യേദേവം
പര്യപശ്യദൃചി സാമ്നി യജുഷി |
തേ നു വിദിത്വോർധ്വാ ഋചഃ സാമ്നോ യജുഷഃ സ്വരമേവ
പ്രാവിശൻ || 1. 4. 3||
യദാ വാ ഋചമാപ്നോത്യോമിത്യേവാതിസ്വരത്യേവം ̐സാമൈവം
യജുരേഷ ഉ സ്വരോ യദേതദക്ഷരമേതദമൃതമഭയം തത്പ്രവിശ്യ
ദേവാ അമൃതാ അഭയാ അഭവൻ || 1. 4. 4||
സ യ ഏതദേവം വിദ്വാനക്ഷരം പ്രണൗത്യേതദേവാക്ഷരം ̐
സ്വരമമൃതമഭയം പ്രവിശതി തത്പ്രവിശ്യ യദമൃതാ
ദേവാസ്തദമൃതോ ഭവതി || 1. 4. 5||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഖലു യ ഉദ്ഗീഥഃ സ പ്രണവോ യഃ പ്രണവഃ സ ഉദ്ഗീഥ
ഇത്യസൗ വാ ആദിത്യ ഉദ്ഗീഥ ഏഷ പ്രണവ ഓമിതി
ഹ്യേഷ സ്വരന്നേതി || 1. 5. 1||
ഏതമു ഏവാഹമഭ്യഗാസിഷം തസ്മാന്മമ ത്വമേകോഽസീതി
ഹ കൗഷീതകിഃ പുത്രമുവാച രശ്മീം ̐സ്ത്വം പര്യാവർതയാദ്ബഹവോ
വൈ തേ ഭവിഷ്യന്തീത്യധിദൈവതം || 1. 5. 2||
അഥാധ്യാത്മം യ ഏവായം മുഖ്യഃ
പ്രാണസ്തമുദ്ഗീഥമുപാസീതോമിതി ഹ്യേഷ സ്വരന്നേതി || 1. 5. 3||
ഏതമു ഏവാഹമഭ്യഗാസിഷം തസ്മാന്മമ ത്വമേകോഽസീതി ഹ
കൗഷീതകിഃ പുത്രമുവാച പ്രാണാം ̐സ്ത്വം
ഭൂമാനമഭിഗായതാദ്ബഹവോ വൈ മേ ഭവിഷ്യന്തീതി || 1. 5. 4||
അഥ ഖലു യ ഉദ്ഗീഥഃ സ പ്രണവോ യഃ പ്രണവഃ
സ ഉദ്ഗീഥ ഇതി ഹോതൃഷദനാദ്ധൈവാപി
ദുരുദ്ഗീഥമനുസമാഹരതീത്യനുസമാഹരതീതി || | 1. 5. 5||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഇയമേവർഗഗ്നിഃ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ ഗീയത ഇയമേവ
സാഗ്നിരമസ്തത്സാമ || 1. 6. 1||
അന്തരിക്ഷമേവർഗ്വായുഃ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ ഗീയതേഽന്തരിക്ഷമേവ സാ
വായുരമസ്തത്സാമ || 1. 6. 2||
ദ്യൗരേവർഗാദിത്യഃ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ ഗീയതേ ദ്യൗരേവ
സാദിത്യോഽമസ്തത്സാമ || 1. 6. 3||
നക്ഷത്രാന്യേവർക്ചന്ദ്രമാഃ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ ഗീയതേ നക്ഷത്രാണ്യേവ സാ ചന്ദ്രമാ
അമസ്തത്സാമ || 1. 6. 4||
അഥ യദേതദാദിത്യസ്യ ശുക്ലം ഭാഃ സൈവർഗഥ യന്നീലം പരഃ
കൃഷ്ണം തത്സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐ സാമ ഗീയതേ || 1. 6. 5||
അഥ യദേവൈതദാദിത്യസ്യ ശുക്ലം ഭാഃ സൈവ
സാഥ യന്നീലം പരഃ കൃഷ്ണം തദമസ്തത്സാമാഥ
യ ഏഷോഽന്തരാദിത്യേ ഹിരണ്മയഃ പുരുഷോ ദൃശ്യതേ
ഹിരണ്യശ്മശ്രുർഹിരണ്യകേശ ആപ്രണസ്വാത്സർവ ഏവ
സുവർണഃ || 1. 6. 6||
തസ്യ യഥാ കപ്യാസം പുണ്ഡരീകമേവമക്ഷിണീ
തസ്യോദിതി നാമ സ ഏഷ സർവേഭ്യഃ പാപ്മഭ്യ ഉദിത
ഉദേതി ഹ വൈ സർവേഭ്യഃ പാപ്മഭ്യോ യ ഏവം വേദ || 1. 6. 7||
തസ്യർക്ച സാമ ച ഗേഷ്ണൗ
തസ്മാദുദ്ഗീഥസ്തസ്മാത്ത്വേവോദ്ഗാതൈതസ്യ ഹി ഗാതാ
സ ഏഷ യേ ചാമുഷ്മാത്പരാഞ്ചോ ലോകാസ്തേഷാം ചേഷ്ടേ
ദേവകാമാനാം ചേത്യധിദൈവതം || 1. 6. 8||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥാധ്യാത്മം വാഗേവർക്പ്രാണഃ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐
സാമ തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ ഗീയതേ|
വാഗേവ സാ പ്രാണോഽമസ്തത്സാമ || 1. 7. 1||
ചക്ഷുരേവർഗാത്മാ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ ഗീയതേ |
ചക്ഷുരേവ സാത്മാമസ്തത്സാമ || 1. 7. 2||
ശ്രോത്രമേവർങ്മനഃ സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ ഗീയതേ |
ശ്രോത്രമേവ സാ മനോഽമസ്തത്സാമ || 1. 7. 3||
അഥ യദേതദക്ഷ്ണഃ ശുക്ലം ഭാഃ സൈവർഗഥ യന്നീലം പരഃ
കൃഷ്ണം തത്സാമ തദേതദേതസ്യാമൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ
തസ്മാദൃച്യധ്യൂഢം ̐സാമ ഗീയതേ |
അഥ യദേവൈതദക്ഷ്ണഃ ശുക്ലം ഭാഃ സൈവ സാഥ യന്നീലം പരഃ
കൃഷ്ണം തദമസ്തത്സാമ || 1. 7. 4||
അഥ യ ഏഷോഽന്തരക്ഷിണി പുരുഷോ ദൃശ്യതേ സൈവർക്തത്സാമ
തദുക്ഥം തദ്യജുസ്തദ്ബ്രഹ്മ തസ്യൈതസ്യ തദേവ രൂപം യദമുഷ്യ രൂപം
യാവമുഷ്യ ഗേഷ്ണൗ തൗ ഗേഷ്ണൗ യന്നാമ തന്നാമ || 1. 7. 5||
സ ഏഷ യേ ചൈതസ്മാദർവാഞ്ചോ ലോകാസ്തേഷാം ചേഷ്ടേ മനുഷ്യകാമാനാം
ചേതി തദ്യ ഇമേ വീണായാം ഗായന്ത്യേതം തേ ഗായന്തി
തസ്മാത്തേ ധനസനയഃ || 1. 7. 6||
അഥ യ ഏതദേവം വിദ്വാൻസാമ ഗായത്യുഭൗ സ ഗായതി
സോഽമുനൈവ സ ഏഷ ചാമുഷ്മാത്പരാഞ്ചോ
ലോകാസ്താം ̐ശ്ചാപ്നോതി ദേവകാമാം ̐ശ്ച || 1. 7. 7||
അഥാനേനൈവ യേ ചൈതസ്മാദർവാഞ്ചോ ലോകാസ്താം ̐ശ്ചാപ്നോതി
മനുഷ്യകാമാം ̐ശ്ച തസ്മാദു ഹൈവംവിദുദ്ഗാതാ ബ്രൂയാത് || 1. 7. 8||
കം തേ കാമമാഗായാനീത്യേഷ ഹ്യേവ കാമാഗാനസ്യേഷ്ടേ യ
ഏവം വിദ്വാൻസാമ ഗായതി സാമ ഗായതി || 1. 7. 9||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ത്രയോ ഹോദ്ഗീഥേ കുശലാ ബഭൂവുഃ ശിലകഃ ശാലാവത്യശ്ചൈകിതായനോ
ദാൽഭ്യഃ പ്രവാഹണോ ജൈവലിരിതി തേ ഹോചുരുദ്ഗീഥേ
വൈ കുശലാഃ സ്മോ ഹന്തോദ്ഗീഥേ കഥാം വദാമ ഇതി || 1. 8. 1||
തഥേതി ഹ സമുപവിവിശുഃ സ ഹ പ്രാവഹണോ ജൈവലിരുവാച
ഭഗവന്താവഗ്രേ വദതാം ബ്രാഹ്മണയോർവദതോർവാചം ̐ ശ്രോഷ്യാമീതി
|| 1. 8. 2||
സ ഹ ശിലകഃ ശാലാവത്യശ്ചൈകിതായനം ദാൽഭ്യമുവാച
ഹന്ത ത്വാ പൃച്ഛാനീതി പൃച്ഛേതി ഹോവാച || 1. 8. 3||
കാ സാമ്നോ ഗതിരിതി സ്വര ഇതി ഹോവാച സ്വരസ്യ കാ
ഗതിരിതി പ്രാണ ഇതി ഹോവാച പ്രാണസ്യ കാ
ഗതിരിത്യന്നമിതി ഹോവാചാന്നസ്യ കാ ഗതിരിത്യാപ
ഇതി ഹോവാച || 1. 8. 4||
അപാം കാ ഗതിരിത്യസൗ ലോക ഇതി ഹോവാചാമുഷ്യ ലോകസ്യ
കാ ഗതിരിതി ന സ്വർഗം ലോകമിതി നയേദിതി ഹോവാച സ്വർഗം
വയം ലോകം ̐ സാമാഭിസംസ്ഥാപയാമഃ സ്വർഗസം ̐സ്താവം ̐ഹി
സാമേതി || 1. 8. 5||
തം ̐ ഹ ശിലകഃ ശാലാവത്യശ്ചൈകിതായനം
ദാൽഭ്യമുവാചാപ്രതിഷ്ഠിതം വൈ കില തേ ദാൽഭ്യ സാമ
യസ്ത്വേതർഹി ബ്രൂയാന്മൂർധാ തേ വിപതിഷ്യതീതി മൂർധാ തേ
വിപതേദിതി || 1. 8. 6||
ഹന്താഹമേതദ്ഭഗവതോ വേദാനീതി വിദ്ധീതി ഹോവാചാമുഷ്യ
ലോകസ്യ കാ ഗതിരിത്യയം ലോക ഇതി ഹോവാചാസ്യ ലോകസ്യ
കാ ഗതിരിതി ന പ്രതിഷ്ഠാം ലോകമിതി നയേദിതി ഹോവാച
പ്രതിഷ്ഠാം വയം ലോകം ̐ സാമാഭിസം ̐സ്ഥാപയാമഃ
പ്രതിഷ്ഠാസം ̐സ്താവം ̐ ഹി സാമേതി || 1. 8. 7||
തം ̐ ഹ പ്രവാഹണോ ജൈവലിരുവാചാന്തവദ്വൈ കില തേ
ശാലാവത്യ സാമ യസ്ത്വേതർഹി ബ്രൂയാന്മൂർധാ തേ വിപതിഷ്യതീതി
മൂർധാ തേ വിപതേദിതി ഹന്താഹമേതദ്ഭഗവതോ വേദാനീതി
വിദ്ധീതി ഹോവാച || 1. 8. 8||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അസ്യ ലോകസ്യ കാ ഗതിരിത്യാകാശ ഇതി ഹോവാച
സർവാണി ഹ വാ ഇമാനി ഭൂതാന്യാകാശാദേവ സമുത്പദ്യന്ത
ആകാശം പ്രത്യസ്തം യന്ത്യാകാശോ ഹ്യേവൈഭ്യോ ജ്യായാനകാശഃ
പരായണം || 1. 9. 1||
സ ഏഷ പരോവരീയാനുദ്ഗീഥഃ സ ഏഷോഽനന്തഃ പരോവരീയോ
ഹാസ്യ ഭവതി പരോവരീയസോ ഹ ലോകാഞ്ജയതി
യ ഏതദേവം വിദ്വാൻപരോവരീയാം ̐സമുദ്ഗീഥമുപാസ്തേ || 1. 9. 2||
തം ̐ ഹൈതമതിധന്വാ ശൗനക ഉദരശാണ്ഡില്യായോക്ത്വോവാച
യാവത്ത ഏനം പ്രജായാമുദ്ഗീഥം വേദിഷ്യന്തേ പരോവരീയോ
ഹൈഭ്യസ്താവദസ്മിം ̐ല്ലോകേ ജീവനം ഭവിഷ്യതി || 1. 9. 3||
തഥാമുഷ്മിം ̐ല്ലോകേ ലോക ഇതി സ യ ഏതമേവം വിദ്വാനുപാസ്തേ
പരോവരീയ ഏവ ഹാസ്യാസ്മിം ̐ല്ലോകേ ജീവനം ഭവതി
തഥാമുഷ്മിം ̐ല്ലോകേ ലോക ഇതി ലോകേ ലോക ഇതി || 1. 9. 4||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

മടചീഹതേഷു കുരുഷ്വാടിക്യാ സഹ ജായയോഷസ്തിർഹ
ചാക്രായണ ഇഭ്യഗ്രാമേ പ്രദ്രാണക ഉവാസ || 1. 10. 1||
സ ഹേഭ്യം കുൽമാഷാൻഖാദന്തം ബിഭിക്ഷേ തം ̐ ഹോവാച |
നേതോഽന്യേ വിദ്യന്തേ യച്ച യേ മ ഇമ ഉപനിഹിതാ ഇതി
|| 1. 10. 2||
ഏതേഷാം മേ ദേഹീതി ഹോവാച താനസ്മൈ പ്രദദൗ
ഹന്താനുപാനമിത്യുച്ഛിഷ്ടം വൈ മേ പീതം ̐സ്യാദിതി ഹോവാച
|| 1. 10. 3||
ന സ്വിദേതേഽപ്യുച്ഛിഷ്ടാ ഇതി ന വാ
അജീവിഷ്യമിമാനഖാദന്നിതി ഹോവാച കാമോ മ
ഉദപാനമിതി || 1. 10. 4||
സ ഹ ഖാദിത്വാതിശേഷാഞ്ജായായാ ആജഹാര സാഗ്ര ഏവ
സുഭിക്ഷാ ബഭൂവ താൻപ്രതിഗൃഹ്യ നിദധൗ || 1. 10. 5||
സ ഹ പ്രാതഃ സഞ്ജിഹാന ഉവാച യദ്ബതാന്നസ്യ ലഭേമഹി
ലഭേമഹി ധനമാത്രാം ̐രാജാസൗ യക്ഷ്യതേ സ മാ
സർവൈരാർത്വിജ്യൈർവൃണീതേതി || 1. 10. 6||
തം ജായോവാച ഹന്ത പത ഇമ ഏവ കുൽമാഷാ ഇതി
താൻഖാദിത്വാമും യജ്ഞം വിതതമേയായ || 1. 10. 7||
തത്രോദ്ഗാതൄനാസ്താവേ സ്തോഷ്യമാണാനുപോപവിവേശ
സ ഹ പ്രസ്തോതാരമുവാച || 1. 10. 8||
പ്രസ്തോതര്യാ ദേവതാ പ്രസ്താവമന്വായത്താ താം ചേദവിദ്വാൻപ്രസ്തോഷ്യസി
മൂർധാ തേ വിപതിഷ്യതീതി || 1. 10. 9||
ഏവമേവോദ്ഗാതാരമുവാചോദ്ഗാതര്യാ ദേവതോദ്ഗീഥമന്വായത്താ
താം ചേദവിദ്വാനുദ്ഗാസ്യസി മൂർധാ തേ വിപതിഷ്യതീതി || 1. 10. 10||
ഏവമേവ പ്രതിഹർതാരമുവാച പ്രതിഹർതര്യാ ദേവതാ
പ്രതിഹാരമന്വായത്താ താം ചേദവിദ്വാൻപ്രതിഹരിഷ്യസി മൂർധാ തേ
വിപതിഷ്യതീതി തേ ഹ സമാരതാസ്തൂഷ്ണീമാസാഞ്ചക്രിരേ
|| 1. 10. 11||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹൈനം യജമാന ഉവാച ഭഗവന്തം വാ അഹം
വിവിദിഷാണീത്യുഷസ്തിരസ്മി ചാക്രായണ ഇതി ഹോവാച || 1. 11. 1||
സ ഹോവാച ഭഗവന്തം വാ അഹമേഭിഃ സർവൈരാർത്വിജ്യൈഃ
പര്യൈഷിഷം ഭഗവതോ വാ അഹമവിത്ത്യാന്യാനവൃഷി || 1. 11. 2||
ഭഗവാം ̐സ്ത്വേവ മേ സർവൈരാർത്വിജ്യൈരിതി തഥേത്യഥ
തർഹ്യേത ഏവ സമതിസൃഷ്ടാഃ സ്തുവതാം യാവത്ത്വേഭ്യോ ധനം
ദദ്യാസ്താവന്മമ ദദ്യാ ഇതി തഥേതി ഹ യജമാന ഉവാച
|| 1. 11. 3||
അഥ ഹൈനം പ്രസ്തോതോപസസാദ പ്രസ്തോതര്യാ ദേവതാ
പ്രസ്താവമന്വായത്താ താം ചേദവിദ്വാൻപ്രസ്തോഷ്യസി മൂർധാ തേ
വിപതിഷ്യതീതി മാ ഭഗവാനവോചത്കതമാ സാ ദേവതേതി
|| 1. 11. 4||
പ്രാണ ഇതി ഹോവാച സർവാണി ഹ വാ ഇമാനി ഭൂതാനി
പ്രാണമേവാഭിസംവിശന്തി പ്രാണമഭ്യുജ്ജിഹതേ സൈഷാ ദേവതാ
പ്രസ്താവമന്വായത്താ താം ചേദവിദ്വാൻപ്രാസ്തോഷ്യോ
മൂർധാ തേ വ്യപതിഷ്യത്തഥോക്തസ്യ മയേതി || 1. 11. 5||
അഥ ഹൈനമുദ്ഗാതോപസസാദോദ്ഗാതര്യാ ദേവതോദ്ഗീഥമന്വായത്താ
താം ചേദവിദ്വാനുദ്ഗാസ്യസി മൂർധാ തേ വിപതിഷ്യതീതി
മാ ഭഗവാനവോചത്കതമാ സാ ദേവതേതി || 1. 11. 6||
ആദിത്യ ഇതി ഹോവാച സർവാണി ഹ വാ ഇമാനി
ഭൂതാന്യാദിത്യമുച്ചൈഃ സന്തം ഗായന്തി സൈഷാ
ദേവതോദ്ഗീഥമന്വായത്താ താം ചേദവിദ്വാനുദഗാസ്യോ
മൂർധാ തേ വ്യപതിഷ്യത്തഥോക്തസ്യ മയേതി || 1. 11. 7||
അഥ ഹൈനം പ്രതിഹർതോപസസാദ പ്രതിഹർതര്യാ ദേവതാ
പ്രതിഹാരമന്വായത്താ താം ചേദവിദ്വാൻപ്രതിഹരിഷ്യസി
മൂർധാ തേ വിപതിഷ്യതീതി മാ ഭഗവാനവോചത്കതമാ
സാ ദേവതേതി || 1. 11. 8||
അന്നമിതി ഹോവാച സർവാണി ഹ വാ ഇമാനി ഭൂതന്യന്നമേവ
പ്രതിഹരമാണാനി ജീവന്തി സൈഷാ ദേവതാ പ്രതിഹാരമന്വായത്താ
താം ചേദവിദ്വാൻപ്രത്യഹരിഷ്യോ മൂർധാ തേ വ്യപതിഷ്യത്തഥോക്തസ്യ
മയേതി തഥോക്തസ്യ മയേതി || 1. 11. 9||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥാതഃ ശൗവ ഉദ്ഗീഥസ്തദ്ധ ബകോ ദാൽഭ്യോ ഗ്ലാവോ വാ
മൈത്രേയഃ സ്വാധ്യായമുദ്വവ്രാജ || 1. 12. 1||
തസ്മൈ ശ്വാ ശ്വേതഃ പ്രാദുർബഭൂവ തമന്യേ ശ്വാന
ഉപസമേത്യോചുരന്നം നോ ഭഗവാനാഗായത്വശനായാമവാ
ഇതി || 1. 12. 2||
താൻഹോവാചേഹൈവ മാ പ്രാതരുപസമീയാതേതി തദ്ധ ബകോ ദാൽഭ്യോ
ഗ്ലാവോ വാ മൈത്രേയഃ പ്രതിപാലയാഞ്ചകാര || 1. 12. 3||
തേ ഹ യഥൈവേദം ബഹിഷ്പവമാനേന സ്തോഷ്യമാണാഃ സം ̐രബ്ധാഃ
സർപന്തീത്യേവമാസസൃപുസ്തേ ഹ സമുപവിശ്യ
ഹിം ചക്രുഃ || 1. 12. 4||
ഓ3മദാ3മോം3പിബാ3മോം3 ദേവോ വരുണഃ
പ്രജപതിഃ സവിതാ2ന്നമിഹാ2ഹരദന്നപതേ3ഽന്നമിഹാ
2ഹരാ2ഹരോ3മിതി || 1. 12. 5||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അയം വാവ ലോകോ ഹാഉകാരഃ വായുർഹാഇകാരശ്ചന്ദ്രമാ
അഥകാരഃ | ആത്മേഹകാരോഽഗ്നിരീകാരഃ || 1. 13. 1||
ആദിത്യ ഊകാരോ നിഹവ ഏകാരോ വിശ്വേ ദേവാ
ഔഹോയികാരഃ പ്രജപതിർഹിങ്കാരഃ പ്രാണഃ സ്വരോഽന്നം യാ
വാഗ്വിരാട് || 1. 13. 2||
അനിരുക്തസ്ത്രയോദശഃ സ്തോഭഃ സഞ്ചരോ ഹുങ്കാരഃ || 1. 13. 3||
ദുഗ്ധേഽസ്മൈ വാഗ്ദോഹം യോ വാചോ ദോഹോഽന്നവാനന്നാദോ ഭവതി
യ ഏതാമേവം ̐സാമ്നാമുപനിഷദം വേദോപനിഷദം വേദേതി || 1. 13. 4||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി പ്രഥമോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

സമസ്തസ്യ ഖലു സാമ്ന ഉപാസനം ̐ സാധു യത്ഖലു സാധു
തത്സാമേത്യാചക്ഷതേ യദസാധു തദസാമേതി || 2. 1. 1||
തദുതാപ്യാഹുഃ സാമ്നൈനമുപാഗാദിതി സാധുനൈനമുപാഗാദിത്യേവ
തദാഹുരസാമ്നൈനമുപാഗാദിത്യസാധുനൈനമുപഗാദിത്യേവ
തദാഹുഃ || 2. 1. 2||
അഥോതാപ്യാഹുഃ സാമ നോ ബതേതി യത്സാധു ഭവതി സാധു ബതേത്യേവ
തദാഹുരസാമ നോ ബതേതി യദസാധു ഭവത്യസാധു ബതേത്യേവ
തദാഹുഃ || 2. 1. 3||
സ യ ഏതദേവം വിദ്വാനസാധു സാമേത്യുപാസ്തേഽഭ്യാശോ ഹ യദേനം ̐
സാധവോ ധർമാ ആ ച ഗച്ഛേയുരുപ ച നമേയുഃ || 2. 1. 4||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

ലോകേഷു പഞ്ചവിധം ̐ സാമോപാസീത പൃഥിവീ ഹിങ്കാരഃ |
അഗ്നിഃ പ്രസ്താവോഽന്തരിക്ഷമുദ്ഗീഥ ആദിത്യഃ പ്രതിഹാരോ
ദ്യൗർനിധനമിത്യൂർധ്വേഷു || 2. 2. 1||
അഥാവൃത്തേഷു ദ്യൗർഹിങ്കാര ആദിത്യഃ
പ്രസ്താവോഽന്തരിക്ഷമുദ്ഗീഥോഽഗ്നിഃ പ്രതിഹാരഃ പൃഥിവീ
നിധനം || 2. 2. 2||
കൽപന്തേ ഹാസ്മൈ ലോകാ ഊർധ്വാശ്ചാവൃത്താശ്ച യ ഏതദേവം
വിദ്വാം ̐ല്ലോകേഷു പഞ്ചവിധം സാമോപാസ്തേ || 2. 2. 3||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

വൃഷ്ടൗ പഞ്ചവിധം ̐ സാമോപാസീത പുരോവാതോ ഹിങ്കാരോ
മേഘോ ജായതേ സ പ്രസ്താവോ വർഷതി സ ഉദ്ഗീഥോ വിദ്യോതതേ
സ്തനയതി സ പ്രതിഹാര ഉദ്ഗൃഹ്ണാതി തന്നിധനം || 2. 3. 1||
വർഷതി ഹാസ്മൈ വർഷയതി ഹ യ ഏതദേവം വിദ്വാന്വൃഷ്ടൗ
പഞ്ചവിധം ̐സാമോപാസ്തേ || 2. 3. 2||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

സർവാസ്വപ്സു പഞ്ചവിധം ̐സാമോപാസീത മേഘോ യത്സമ്പ്ലവതേ
സ ഹിങ്കാരോ യദ്വർഷതി സ പ്രസ്താവോ യാഃ പ്രാച്യഃ സ്യന്ദന്തേ
സ ഉദ്ഗീഥോ യാഃ പ്രതീച്യഃ സ പ്രതിഹാരഃ
സമുദ്രോ നിധനം || 2. 4. 1||
ന ഹാപ്സു പ്രൈത്യപ്സുമാൻഭവതി യ ഏതദേവം വിദ്വാൻസർവാസ്വപ്സു
പഞ്ചവിധം ̐സാമോപാസ്തേ || 2. 4. 2||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഋതുഷു പഞ്ചവിധം ̐ സാമോപാസീത വസന്തോ ഹിങ്കാരഃ
ഗ്രീഷ്മഃ പ്രസ്താവോ വർഷാ ഉദ്ഗീഥഃ ശരത്പ്രതിഹാരോ
ഹേമന്തോ നിധനം || 2. 5. 1||
കൽപന്തേ ഹാസ്മാ ഋതവ ഋതുമാൻഭവതി യ ഏതദേവം
വിദ്വാനൃതുഷു പഞ്ചവിധം ̐ സാമോപാസ്തേ || 2. 5. 2||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

പശുഷു പഞ്ചവിധം ̐ സാമോപാസീതാജാ ഹിങ്കാരോഽവയഃ
പ്രസ്താവോ ഗാവ ഉദ്ഗീഥോഽശ്വാഃ പ്രതിഹാരഃ
പുരുഷോ നിധനം || 2. 6. 1||
ഭവന്തി ഹാസ്യ പശവഃ പശുമാൻഭവതി യ ഏതദേവം
വിദ്വാൻപശുഷു പഞ്ചവിധം ̐ സാമോപാസ്തേ || 2. 6. 2||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

പ്രാണേഷു പഞ്ചവിധം പരോവരീയഃ സാമോപാസീത പ്രാണോ
ഹിങ്കാരോ വാക്പ്രസ്താവശ്ചക്ഷുരുദ്ഗീഥഃ ശ്രോത്രം പ്രതിഹാരോ
മനോ നിധനം പരോവരീയാം ̐സി വാ ഏതാനി || 2. 7. 1||
പരോവരീയോ ഹാസ്യ ഭവതി പരോവരീയസോ ഹ ലോകാഞ്ജയതി
യ ഏതദേവം വിദ്വാൻപ്രാണേഷു പഞ്ചവിധം പരോവരീയഃ
സാമോപാസ്ത ഇതി തു പഞ്ചവിധസ്യ || 2. 7. 2||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ സപ്തവിധസ്യ വാചി സപ്തവിധ്ം ̐ സാമോപാസീത
യത്കിഞ്ച വാചോ ഹുമിതി സ ഹിങ്കാരോ യത്പ്രേതി സ പ്രസ്താവോ
യദേതി സ ആദിഃ || 2. 8. 1||
യദുദിതി സ ഉദ്ഗീഥോ യത്പ്രതീതി സ പ്രതിഹാരോ
യദുപേതി സ ഉപദ്രവോ യന്നീതി തന്നിധനം || 2. 8. 2||
ദുഗ്ധേഽസ്മൈ വാഗ്ദോഹം യോ വാചോ ദോഹോഽന്നവാനന്നാദോ ഭവതി
യ ഏതദേവം വിദ്വാന്വാചി സപ്തവിധം ̐ സാമോപാസ്തേ || 2. 8. 3||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഖല്വമുമാദിത്യം ̐സപ്തവിധം ̐ സാമോപാസീത സർവദാ
സമസ്തേന സാമ മാം പ്രതി മാം പ്രതീതി സർവേണ
സമസ്തേന സാമ || 2. 9. 1||
തസ്മിന്നിമാനി സർവാണി ഭൂതാന്യന്വായത്താനീതി
വിദ്യാത്തസ്യ യത്പുരോദയാത്സ ഹിങ്കാരസ്തദസ്യ
പശവോഽന്വായത്താസ്തസ്മാത്തേ ഹിം കുർവന്തി
ഹിങ്കാരഭാജിനോ ഹ്യേതസ്യ സാമ്നഃ || 2. 9. 2||
അഥ യത്പ്രഥമോദിതേ സ പ്രസ്താവസ്തദസ്യ മനുഷ്യാ
അന്വായത്താസ്തസ്മാത്തേ പ്രസ്തുതികാമാഃ പ്രശം ̐സാകാമാഃ
പ്രസ്താവഭാജിനോ ഹ്യേതസ്യ സാമ്നഃ || 2. 9. 3||
അഥ യത്സംഗവവേലായാം ̐ സ ആദിസ്തദസ്യ വയാം ̐സ്യന്വായത്താനി
തസ്മാത്താന്യന്തരിക്ഷേഽനാരംബണാന്യാദായാത്മാനം
പരിപതന്ത്യാദിഭാജീനി ഹ്യേതസ്യ സാമ്നഃ || 2. 9. 4||
അഥ യത്സമ്പ്രതിമധ്യന്ദിനേ സ ഉദ്ഗീഥസ്തദസ്യ
ദേവാ അന്വായത്താസ്തസ്മാത്തേ സത്തമാഃ
പ്രാജാപത്യാനാമുദ്ഗീഥഭാജിനോ ഹ്യേതസ്യ സാമ്നഃ || 2. 9. 5||
അഥ യദൂർധ്വം മധ്യന്ദിനാത്പ്രാഗപരാഹ്ണാത്സ
പ്രതിഹാരസ്തദസ്യ ഗർഭാ അന്വായത്താസ്തസ്മാത്തേ
പ്രതിഹൃതാനാവപദ്യന്തേ പ്രതിഹാരഭാജിനോ
ഹ്യേതസ്യ സാമ്നഃ || 2. 9. 6||
അഥ യദൂർധ്വമപരാഹ്ണാത്പ്രാഗസ്തമയാത്സ
ഉപദ്രവസ്തദസ്യാരണ്യാ അന്വായത്താസ്തസ്മാത്തേ പുരുഷം
ദൃഷ്ട്വാ കക്ഷം ̐ശ്വഭ്രമിത്യുപദ്രവന്ത്യുപദ്രവഭാജിനോ
ഹ്യേതസ്യ സാമ്നഃ || 2. 9. 7||
അഥ യത്പ്രഥമാസ്തമിതേ തന്നിധനം തദസ്യ
പിതരോഽന്വായത്താസ്തസ്മാത്താന്നിദധതി നിധനഭാജിനോ
ഹ്യേതസ്യ സാമ്ന ഏവം ഖല്വമുമാദിത്യം ̐ സപ്തവിധം ̐
സാമോപാസ്തേ || 2. 9. 8||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഖല്വാത്മസംമിതമതിമൃത്യു സപ്തവിധം ̐
സാമോപാസീത ഹിങ്കാര ഇതി ത്ര്യക്ഷരം പ്രസ്താവ
ഇതി ത്ര്യക്ഷരം തത്സമം || 2. 10. 1||
ആദിരിതി ദ്വ്യക്ഷരം പ്രതിഹാര ഇതി ചതുരക്ഷരം
തത ഇഹൈകം തത്സമം || 2. 10. 2||
ഉദ്ഗീഥ ഇതി ത്ര്യക്ഷരമുപദ്രവ ഇതി ചതുരക്ഷരം
ത്രിഭിസ്ത്രിഭിഃ സമം ഭവത്യക്ഷരമതിശിഷ്യതേ
ത്ര്യക്ഷരം തത്സമം || 2. 10. 3||
നിധനമിതി ത്ര്യക്ഷരം തത്സമമേവ ഭവതി
താനി ഹ വാ ഏതാനി ദ്വാവിം ̐ശതിരക്ഷരാണി || 2. 10. 4||
ഏകവിം ̐ശത്യാദിത്യമാപ്നോത്യേകവിം ̐ശോ വാ
ഇതോഽസാവാദിത്യോ ദ്വാവിം ̐ശേന പരമാദിത്യാജ്ജയതി
തന്നാകം തദ്വിശോകം || 2. 10. 5||
ആപ്നോതീ ഹാദിത്യസ്യ ജയം പരോ ഹാസ്യാദിത്യജയാജ്ജയോ
ഭവതി യ ഏതദേവം വിദ്വാനാത്മസംമിതമതിമൃത്യു
സപ്തവിധം ̐ സാമോപാസ്തേ സാമോപാസ്തേ || 2. 10. 6||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

മനോ ഹിങ്കാരോ വാക്പ്രസ്താവശ്ചക്ഷുരുദ്ഗീഥഃ ശ്രോത്രം പ്രതിഹാരഃ
പ്രാണോ നിധനമേതദ്ഗായത്രം പ്രാണേഷു പ്രോതം || 2. 11. 1||
സ ഏവമേതദ്ഗായത്രം പ്രാണേഷു പ്രോതം വേദ പ്രാണീ ഭവതി
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി
മഹാൻകീർത്യാ മഹാമനാഃ സ്യാത്തദ്വ്രതം || 2. 11. 2||

|| ഇതി ഏകദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഭിമന്ഥതി സ ഹിങ്കാരോ ധൂമോ ജായതേ സ പ്രസ്താവോ
ജ്വലതി സ ഉദ്ഗീഥോഽംഗാരാ ഭവന്തി സ പ്രതിഹാര
ഉപശാമ്യതി തന്നിധനം ̐ സം ̐ശാമ്യതി
തന്നിധനമേതദ്രഥന്തരമഗ്നൗ പ്രോതം || 2. 12. 1||
സ യ ഏവമേതദ്രഥന്തരമഗ്നൗ പ്രോതം വേദ ബ്രഹ്മവർചസ്യന്നാദോ
ഭവതി സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ
പശുഭിർഭവതി മഹാൻകീർത്യാ ന പ്രത്യങ്ങഗ്നിമാചാമേന്ന
നിഷ്ഠീവേത്തദ്വ്രതം || 2. 12. 2||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഉപമന്ത്രയതേ സ ഹിങ്കാരോ ജ്ഞപയതേ സ പ്രസ്താവഃ
സ്ത്രിയാ സഹ ശേതേ സ ഉദ്ഗീഥഃ പ്രതി സ്ത്രീം സഹ ശേതേ
സ പ്രതിഹാരഃ കാലം ഗച്ഛതി തന്നിധനം പാരം ഗച്ഛതി
തന്നിധനമേതദ്വാമദേവ്യം മിഥുനേ പ്രോതം || 2. 13. 1||
സ യ ഏവമേതദ്വാമദേവ്യം മിഥുനേ പ്രോതം വേദ
മിഥുനീ ഭവതി മിഥുനാന്മിഥുനാത്പ്രജായതേ
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി
മഹാൻകീർത്യാ ന കാഞ്ചന പരിഹരേത്തദ്വ്രതം || 2. 13. 2||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഉദ്യൻഹിങ്കാര ഉദിതഃ പ്രസ്താവോ മധ്യന്ദിന ഉദ്ഗീഥോഽപരാഹ്ണഃ
പ്രതിഹാരോഽസ്തം യന്നിധനമേതദ്ബൃഹദാദിത്യേ പ്രോതം || 2. 14. 1||
സ യ ഏവമേതദ്ബൃഹദാദിത്യേ പ്രോതം വേദ തേജസ്വ്യന്നാദോ
ഭവതി സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ
പശുഭിർഭവതി മഹാൻകീർത്യാ തപന്തം ന നിന്ദേത്തദ്വ്രതം
|| 2. 14. 2||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഭ്രാണി സമ്പ്ലവന്തേ സ ഹിങ്കാരോ മേഘോ ജായതേ
സ പ്രസ്താവോ വർഷതി സ ഉദ്ഗീഥോ വിദ്യോതതേ സ്തനയതി
സ പ്രതിഹാര ഉദ്ഗൃഹ്ണാതി തന്നിധനമേതദ്വൈരൂപം പർജന്യേ പ്രോതം
|| 2. 15. 1||
സ യ ഏവമേതദ്വൈരൂപം പർജന്യേ പ്രോതം വേദ
വിരൂപാം ̐ശ്ച സുരൂപം ̐ശ്ച പശൂനവരുന്ധേ
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി
മഹാൻകീർത്യാ വർഷന്തം ന നിന്ദേത്തദ്വ്രതം || 2. 15. 2||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

വസന്തോ ഹിങ്കാരോ ഗ്രീഷ്മഃ പ്രസ്താവോ വർഷാ ഉദ്ഗീഥഃ
ശരത്പ്രതിഹാരോ ഹേമന്തോ നിധനമേതദ്വൈരാജമൃതുഷു പ്രോതം
|| 2. 16. 1||
സ യ ഏവമേതദ്വൈരാജമൃതുഷു പ്രോതം വേദ വിരാജതി
പ്രജയാ പശുഭിർബ്രഹ്മവർചസേന സർവമായുരേതി
ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി
മഹാൻകീർത്യർതൂന്ന നിന്ദേത്തദ്വ്രതം || 2. 16. 2||

|| ഇതി ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പൃഥിവീ ഹിങ്കാരോഽന്തരിക്ഷം പ്രസ്താവോ ദ്യൗരുദ്ഗീഥോ
ദിശഃ പ്രതിഹാരഃ സമുദ്രോ നിധനമേതാഃ ശക്വര്യോ
ലോകേഷു പ്രോതാഃ || 2. 17. 1||
സ യ ഏവമേതാഃ ശക്വര്യോ ലോകേഷു പ്രോതാ വേദ ലോകീ ഭവതി
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി
മഹാൻകീർത്യാ ലോകാന്ന നിന്ദേത്തദ്വ്രതം || 2. 17. 2||

|| ഇതി സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അജാ ഹിങ്കാരോഽവയഃ പ്രസ്താവോ ഗാവ ഉദ്ഗീഥോഽശ്വാഃ പ്രതിഹാരഃ
പുരുഷോ നിധനമേതാ രേവത്യഃ പശുഷു പ്രോതാഃ || 2. 18. 1||
സ യ ഏവമേതാ രേവത്യഃ പശുഷു പ്രോതാ വേദ
പശുമാൻഭവതി സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി
മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി മഹാൻകീർത്യാ
പശൂന്ന നിന്ദേത്തദ്വ്രതം || 2. 18. 2||

|| ഇതി അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകോനവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ലോമ ഹിങ്കാരസ്ത്വക്പ്രസ്താവോ മാം ̐സമുദ്ഗീഥോസ്ഥി
പ്രതിഹാരോ മജ്ജാ നിധനമേതദ്യജ്ഞായജ്ഞീയമംഗേഷു
പ്രോതം || 2. 19. 1||
സ യ ഏവമേതദ്യജ്ഞായജ്ഞീയമംഗേഷു പ്രോതം വേദാംഗീ ഭവതി
നാംഗേന വിഹൂർഛതി സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി
മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി മഹാൻകീർത്യാ സംവത്സരം
മജ്ജ്ഞോ നാശ്നീയാത്തദ്വ്രതം മജ്ജ്ഞോ
നാശ്നീയാദിതി വാ || 2. 19. 2||

|| ഇതി ഏകോനവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| വിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഗ്നിർഹിങ്കാരോ വായുഃ പ്രസ്താവ ആദിത്യ ഉദ്ഗീഥോ
നക്ഷത്രാണി പ്രതിഹാരശ്ചന്ദ്രമാ നിധനമേതദ്രാജനം
ദേവതാസു പ്രോതം || 2. 20. 1||
സ യ ഏവമേതദ്രാജനം ദേവതാസു പ്രോതം വേദൈതാസാമേവ
ദേവതാനാം ̐സലോകതാം ̐സർഷ്ടിതാം ̐സായുജ്യം ഗച്ഛതി
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി മഹാൻപ്രജയാ പശുഭിർഭവതി
മഹാൻകീർത്യാ ബ്രാഹ്മണാന്ന നിന്ദേത്തദ്വ്രതം || 2. 20. 2||

|| ഇതി വിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ത്രയീ വിദ്യാ ഹിങ്കാരസ്ത്രയ ഇമേ ലോകാഃ സ
പ്രസ്താവോഽഗ്നിർവായുരാദിത്യഃ സ ഉദ്ഗീഥോ നക്ഷത്രാണി
വയാം ̐സി മരീചയഃ സ പ്രതിഹാരഃ സർപാ ഗന്ധർവാഃ
പിതരസ്തന്നിധനമേതത്സാമ സർവസ്മിൻപ്രോതം || 2. 21. 1||
സ യ ഏവമേതത്സാമ സർവസ്മിൻപ്രോതം വേദ സർവം ̐ ഹ
ഭവതി || 2. 21. 2||
തദേഷ ശ്ലോകോ യാനി പഞ്ചധാ ത്രീണീ ത്രീണി
തേഭ്യോ ന ജ്യായഃ പരമന്യദസ്തി || 2. 21. 3||
യസ്തദ്വേദ സ വേദ സർവം ̐ സർവാ ദിശോ ബലിമസ്മൈ ഹരന്തി
സർവമസ്മീത്യുപാസിത തദ്വ്രതം തദ്വ്രതം || 2. 21. 4||

|| ഇതി ഏകവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

വിനർദി സാമ്നോ വൃണേ പശവ്യമിത്യഗ്നേരുദ്ഗീഥോഽനിരുക്തഃ
പ്രജാപതേർനിരുക്തഃ സോമസ്യ മൃദു ശ്ലക്ഷ്ണം വായോഃ
ശ്ലക്ഷ്ണം ബലവദിന്ദ്രസ്യ ക്രൗഞ്ചം ബൃഹസ്പതേരപധ്വാന്തം
വരുണസ്യ താൻസർവാനേവോപസേവേത വാരുണം ത്വേവ വർജയേത് || 2. 22. 1||
അമൃതത്വം ദേവേഭ്യ ആഗായാനീത്യാഗായേത്സ്വധാം
പിതൃഭ്യ ആശാം മനുഷ്യേഭ്യസ്തൃണോദകം പശുഭ്യഃ
സ്വർഗം ലോകം യജമാനായാന്നമാത്മന ആഗായാനീത്യേതാനി
മനസാ ധ്യായന്നപ്രമത്തഃ സ്തുവീത || 2. 22. 2||
സർവേ സ്വരാ ഇന്ദ്രസ്യാത്മാനഃ സർവ ഊഷ്മാണഃ
പ്രജാപതേരാത്മാനഃ സർവേ സ്പർശാ മൃത്യോരാത്മാനസ്തം
യദി സ്വരേഷൂപാലഭേതേന്ദ്രം ̐ശരണം പ്രപന്നോഽഭൂവം
സ ത്വാ പ്രതി വക്ഷ്യതീത്യേനം ബ്രൂയാത് || 2. 22. 3||
അഥ യദ്യേനമൂഷ്മസൂപാലഭേത പ്രജാപതിം ̐ശരണം
പ്രപന്നോഽഭൂവം സ ത്വാ പ്രതി പേക്ഷ്യതീത്യേനം
ബ്രൂയാദഥ യദ്യേനം ̐ സ്പർശേഷൂപാലഭേത മൃത്യും ̐ ശരണം
പ്രപന്നോഽഭൂവം സ ത്വാ പ്രതി ധക്ഷ്യതീത്യേനം ബ്രൂയാത്
|| 2. 22. 4||
സർവേ സ്വരാ ഘോഷവന്തോ ബലവന്തോ വക്തവ്യാ ഇന്ദ്രേ ബലം
ദദാനീതി സർവ ഊഷ്മാണോഽഗ്രസ്താ അനിരസ്താ വിവൃതാ
വക്തവ്യാഃ പ്രജാപതേരാത്മാനം പരിദദാനീതി സർവേ സ്പർശാ
ലേശേനാനഭിനിഹിതാ വക്തവ്യാ മൃത്യോരാത്മാനം
പരിഹരാണീതി || 2. 22. 5||

|| ഇതി ദ്വാവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ത്രയോ ധർമസ്കന്ധാ യജ്ഞോഽധ്യയനം ദാനമിതി പ്രഥമസ്തപ
ഏവ ദ്വിതീയോ ബ്രഹ്മചാര്യാചാര്യകുലവാസീ
തൃതീയോഽത്യന്തമാത്മാനമാചാര്യകുലേഽവസാദയൻസർവ
ഏതേ പുണ്യലോകാ ഭവന്തി ബ്രഹ്മസം ̐സ്ഥോഽമൃതത്വമേതി || 2. 23. 1||
പ്രജാപതിർലോകാനഭ്യതപത്തേഭ്യോഽഭിതപ്തേഭ്യസ്ത്രയീ വിദ്യാ
സമ്പ്രാസ്രവത്താമഭ്യതപത്തസ്യാ അഭിതപ്തായാ ഏതാന്യക്ഷരാണി
സമ്പ്രാസ്ര്വന്ത ഭൂർഭുവഃ സ്വരിതി || 2. 23. 2||
താന്യഭ്യതപത്തേഭ്യോഽഭിതപ്തേഭ്യ ഓങ്കാരഃ
സമ്പ്രാസ്രവത്തദ്യഥാ ശങ്കുനാ സർവാണി പർണാനി
സന്തൃണ്ണാന്യേവമോങ്കാരേണ സർവാ വാക്സന്തൃണ്ണോങ്കാര ഏവേദം ̐
സർവമോങ്കാര ഏവേദം ̐ സർവം || 2. 23. 3||

|| ഇതി ത്രയോവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ബ്രഹ്മവാദിനോ വദന്തി യദ്വസൂനാം പ്രാതഃ സവനം ̐ രുദ്രാണാം
മാധ്യന്ദിനം ̐ സവനമാദിത്യാനാം ച വിശ്വേഷാം ച
ദേവാനാം തൃതീയസവനം || 2. 24. 1||
ക്വ തർഹി യജമാനസ്യ ലോക ഇതി സ യസ്തം ന വിദ്യാത്കഥം
കുര്യാദഥ വിദ്വാൻകുര്യാത് || 2. 24. 2||
പുരാ പ്രാതരനുവാകസ്യോപാകരണാജ്ജഘനേന
ഗാർഹപത്യസ്യോദാങ്മുഖ ഉപവിശ്യ സ വാസവം ̐
സാമാഭിഗായതി || 2. 24. 3||
ലോ3കദ്വാരമപാവാ3ർണൂ 33 പശ്യേമ ത്വാ വയം ̐
രാ 33333 ഹു 3 ം ആ 33 ജ്യാ 3 യോ 3 ആ 32111
ഇതി || 2. 24. 4||
അഥ ജുഹോതി നമോഽഗ്നയേ പൃഥിവീക്ഷിതേ ലോകക്ഷിതേ
ലോകം മേ യജമാനായ വിന്ദൈഷ വൈ യജമാനസ്യ ലോക
ഏതാസ്മി || 2. 24. 5||
അത്ര യജമാനഃ പരസ്താദായുഷഃ സ്വാഹാപജഹി
പരിഘമിത്യുക്ത്വോത്തിഷ്ഠതി തസ്മൈ വസവഃ പ്രാതഃസവനം ̐
സമ്പ്രയച്ഛന്തി || 2. 24. 6||
പുരാ മാധ്യന്ദിനസ്യ
സവനസ്യോപാകരണാജ്ജഘനേനാഗ്നീധ്രീയസ്യോദങ്മുഖ
ഉപവിശ്യ സ രൗദ്രം ̐സാമാഭിഗായതി || 2. 24. 7||
ലോ3കദ്വാരമപാവാ3ർണൂ33 പശ്യേമ ത്വാ വയം
വൈരാ33333 ഹു3ം ആ33ജ്യാ 3യോ3ആ32111ഇതി
|| 2. 24. 8||
അഥ ജുഹോതി നമോ വായവേഽന്തരിക്ഷക്ഷിതേ ലോകക്ഷിതേ
ലോകം മേ യജമാനായ വിന്ദൈഷ വൈ യജമാനസ്യ ലോക
ഏതാസ്മി || 2. 24. 9||
അത്ര യജമാനഃ പരസ്താദായുഷഃ സ്വാഹാപജഹി
പരിഘമിത്യുക്ത്വോത്തിഷ്ഠതി തസ്മൈ രുദ്രാ
മാധ്യന്ദിനം ̐സവനം ̐സമ്പ്രയച്ഛന്തി || 2. 24. 10||
പുരാ തൃതീയസവനസ്യോപാകരണാജ്ജഘനേനാഹവനീയസ്യോദങ്മുഖ
ഉപവിശ്യ സ ആദിത്യം ̐സ വൈശ്വദേവം ̐ സാമാഭിഗായതി
|| 2. 24. 11||
ലോ3കദ്വാരമപാവാ3ർണൂ33പശ്യേമ ത്വാ വയം ̐ സ്വാരാ
33333 ഹു3ം ആ33 ജ്യാ3 യോ3ആ 32111 ഇതി
|| 2. 24. 12||
ആദിത്യമഥ വൈശ്വദേവം ലോ3കദ്വാരമപാവാ3ർണൂ33 പശ്യേമ
ത്വാ വയം ̐സാമ്രാ33333 ഹു3ം ആ33 ജ്യാ3യോ3ആ 32111
ഇതി || 2. 24. 13||
അഥ ജുഹോതി നമ ആദിത്യേഭ്യശ്ച വിശ്വേഭ്യശ്ച ദേവേഭ്യോ
ദിവിക്ഷിദ്ഭ്യോ ലോകക്ഷിദ്ഭ്യോ ലോകം മേ യജമാനായ
വിന്ദത || 2. 24. 14||
ഏഷ വൈ യജമാനസ്യ ലോക ഏതാസ്മ്യത്ര യജമാനഃ
പരസ്താദായുഷഃ സ്വാഹാപഹത പരിഘമിത്യുക്ത്വോത്തിഷ്ഠതി
|| 2. 24. 15||
തസ്മാ ആദിത്യാശ്ച വിശ്വേ ച ദേവാസ്തൃതീയസവനം ̐
സമ്പ്രയച്ഛന്ത്യേഷ ഹ വൈ യജ്ഞസ്യ മാത്രാം വേദ യ ഏവം വേദ
യ ഏവം വേദ || 2. 24. 16||

|| ഇതി ചതുർവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| തൃതീയോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അസൗ വാ ആദിത്യോ ദേവമധു തസ്യ ദ്യൗരേവ
തിരശ്ചീനവം ̐ശോഽന്തരിക്ഷമപൂപോ മരീചയഃ പുത്രാഃ || 3. 1. 1||
തസ്യ യേ പ്രാഞ്ചോ രശ്മയസ്താ ഏവാസ്യ പ്രാച്യോ മധുനാഡ്യഃ |
ഋച ഏവ മധുകൃത ഋഗ്വേദ ഏവ പുഷ്പം താ അമൃതാ
ആപസ്താ വാ ഏതാ ഋചഃ || 3. 1. 2||
ഏതമൃഗ്വേദമഭ്യതപം ̐സ്തസ്യാഭിതപ്തസ്യ യശസ്തേജ
ഇന്ദ്രിയം വീര്യമന്നാദ്യം ̐രസോഽജായത || 3. 1. 3||
തദ്വ്യക്ഷരത്തദാദിത്യമഭിതോഽശ്രയത്തദ്വാ
ഏതദ്യദേതദാദിത്യസ്യ രോഹിതം ̐രൂപം || 3. 1. 4||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യേഽസ്യ ദക്ഷിണാ രശ്മയസ്താ ഏവാസ്യ ദക്ഷിണാ
മധുനാഡ്യോ യജൂം ̐ഷ്യേവ മധുകൃതോ യജുർവേദ ഏവ പുഷ്പം
താ അമൃത ആപഃ || 3. 2. 1||
താനി വാ ഏതാനി യജൂം ̐ഷ്യേതം
യജുർവേദമഭ്യതപം ̐സ്തസ്യാഭിതപ്തസ്യ യശസ്തേജ ഇന്ദ്രിയം
വീര്യമന്നാദ്യം ̐രസോജായത || 3. 2. 2||
തദ്വ്യക്ഷരത്തദാദിത്യമഭിതോഽശ്രയത്തദ്വാ
ഏതദ്യദേതദാദിത്യസ്യ ശുക്ലം ̐ രൂപം || 3. 2. 3||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യേഽസ്യ പ്രത്യഞ്ചോ രശ്മയസ്താ ഏവാസ്യ പ്രതീച്യോ
മധുനാഡ്യഃ സാമാന്യേവ മധുകൃതഃ സാമവേദ ഏവ പുഷ്പം
താ അമൃതാ ആപഃ || 3. 3. 1||
താനി വാ ഏതാനി സാമാന്യേതം ̐
സാമവേദമഭ്യതപം ̐സ്തസ്യാഭിതപ്തസ്യ യശസ്തേജ ഇന്ദ്രിയം
വീര്യമന്നാദ്യം ̐രസോഽജായത || 3. 3. 2||
തദ്വ്യക്ഷരത്തദാദിത്യമഭിതോഽശ്രയത്തദ്വാ
ഏതദ്യദേതദാദിത്യസ്യ കൃഷ്ണം ̐രൂപം || 3. 3. 3||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യേഽസ്യോദഞ്ചോ രശ്മയസ്താ ഏവാസ്യോദീച്യോ
മധുനാഡ്യോഽഥർവാംഗിരസ ഏവ മധുകൃത
ഇതിഹാസപുരാണം പുഷ്പം താ അമൃതാ ആപഃ || 3. 4. 1||
തേ വാ ഏതേഽഥർവാംഗിരസ ഏതദിതിഹാസപൂരാണമഭ്യതപം ̐
സ്തസ്യാഭിതപ്തസ്യ യശസ്തേജ ഇന്ദ്രിയാം
വീര്യമന്നാദ്യം ̐രസോഽജായത || 3. 4. 2||
തദ്വ്യക്ഷരത്തദാദിത്യമഭിതോഽശ്രയത്തദ്വാ
ഏതദ്യദേതദാദിത്യസ്യ പരം കൃഷ്ണം ̐രൂപം || 3. 4. 3||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യേഽസ്യോർധ്വാ രശ്മയസ്താ ഏവാസ്യോർധ്വാ
മധുനാഡ്യോ ഗുഹ്യാ ഏവാദേശാ മധുകൃതോ ബ്രഹ്മൈവ
പുഷ്പം താ അമൃതാ ആപഃ || 3. 5. 1||
തേ വാ ഏതേ ഗുഹ്യാ ആദേശാ ഏതദ്ബ്രഹ്മാഭ്യതപം ̐
സ്തസ്യാഭിതപ്തസ്യ യശസ്തേജ ഇന്ദ്രിയം
വീര്യമന്നാദ്യം ̐രസോഽജായത || 3. 5. 2||
തദ്വ്യക്ഷരത്തദാദിത്യമഭിതോഽശ്രയത്തദ്വാ
ഏതദ്യദേതദാദിത്യസ്യ മധ്യേ ക്ഷോഭത ഇവ || 3. 5. 3||
തേ വാ ഏതേ രസാനാം ̐രസാ വേദാ ഹി രസാസ്തേഷാമേതേ
രസാസ്താനി വാ ഏതാന്യമൃതാനാമമൃതാനി വേദാ
ഹ്യമൃതാസ്തേഷാമേതാന്യമൃതാനി || 3. 5. 4||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

തദ്യത്പ്രഥമമമൃതം തദ്വസവ ഉപജീവന്ത്യഗ്നിനാ മുഖേന ന വൈ
ദേവാ അശ്നന്തി ന പിബന്ത്യേതദേവാമൃതം ദൃഷ്ട്വാ
തൃപ്യന്തി || 3. 6. 1||
ത ഏതദേവ രൂപമഭിസംവിശന്ത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദ്യന്തി || 3. 6. 2||
സ യ ഏതദേവമമൃതം വേദ വസൂനാമേവൈകോ ഭൂത്വാഗ്നിനൈവ
മുഖേനൈതദേവാമൃതം ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യതി സ യ ഏതദേവ
രൂപമഭിസംവിശത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദേതി || 3. 6. 3||
സ യാവദാദിത്യഃ പുരസ്താദുദേതാ പശ്ചാദസ്തമേതാ
വസൂനാമേവ താവദാധിപത്യം ̐സ്വാരാജ്യം പര്യേതാ || 3. 6. 4||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യദ്ദ്വിതീയമമൃതം തദ്രുദ്രാ ഉപജീവന്തീന്ദ്രേണ
മുഖേന ന വൈ ദേവാ അശ്നന്തി ന പിബന്ത്യേതദേവാമൃതം
ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യന്തി || 3. 7. 1||
ത ഏതദേവ രൂപമഭിസംവിശന്ത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദ്യന്തി || 3. 7. 2||
സ യ ഏതദേവമമൃതം വേദ രുദ്രാണാമേവൈകോ ഭൂത്വേന്ദ്രേണൈവ
മുഖേനൈതദേവാമൃതം ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യതി സ ഏതദേവ
രൂപമഭിസംവിശത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദേതി || 3. 7. 3||
സ യാവദാദിത്യഃ പുരസ്താദുദേതാ പശ്ചാദസ്തമേതാ
ദ്വിസ്താവദ്ദക്ഷിണത ഉദേതോത്തരതോഽസ്തമേതാ രുദ്രാണാമേവ
താവദാധിപത്യം ̐സ്വാരാജ്യം പര്യേതാ || 3. 7. 4||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യത്തൃതീയമമൃതം തദാദിത്യാ ഉപജീവന്തി വരുണേന
മുഖേന ന വൈ ദേവാ അശ്നന്തി ന പിബന്ത്യേതദേവാമൃതം
ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യന്തി || 3. 8. 1||
ത ഏതദേവ രൂപമഭിസംവിശന്ത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദ്യന്തി || 3. 8. 2||
സ യ ഏതദേവമമൃതം വേദാദിത്യാനാമേവൈകോ ഭൂത്വാ വരുണേനൈവ
മുഖേനൈതദേവാമൃതം ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യതി സ ഏതദേവ
രൂപമഭിസംവിശത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദേതി || 3. 8. 3||
സ യാവദാദിത്യോ ദക്ഷിണത ഉദേതോത്തരതോഽസ്തമേതാ
ദ്വിസ്താവത്പശ്ചാദുദേതാ പുരസ്താദസ്തമേതാദിത്യാനാമേവ
താവദാധിപത്യം ̐സ്വാരാജ്യം പര്യേതാ || 3. 8. 4||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യച്ചതുർഥമമൃതം തന്മരുത ഉപജീവന്തി സോമേന
മുഖേന ന വൈ ദേവാ അശ്നന്തി ന പിബന്ത്യേതദേവാമൃതം
ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യന്തി || 3. 9. 1||
ത ഏതദേവ രൂപമഭിസംവിശന്ത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദ്യന്തി || 3. 9. 2||
സ യ ഏതദേവമമൃതം വേദ മരുതാമേവൈകോ ഭൂത്വാ സോമേനൈവ
മുഖേനൈതദേവാമൃതം ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യതി സ ഏതദേവ
രൂപമഭിസംവിശത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദേതി || 3. 9. 3||
സ യാവദാദിത്യഃ പശ്ചാദുദേതാ പുരസ്താദസ്തമേതാ
ദ്വിസ്താവദുത്തരത ഉദേതാ ദക്ഷിണതോഽസ്തമേതാ മരുതാമേവ
താവദാധിപത്യ്ം ̐സ്വാരാജ്യം പര്യേതാ || 3. 9. 4||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യത്പഞ്ചമമമൃതം തത്സാധ്യാ ഉപജീവന്തി ബ്രഹ്മണാ
മുഖേന ന വൈ ദേവാ അശ്നന്തി ന പിബന്ത്യേതദേവാമൃതം
ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യന്തി || 3. 10. 1||
ത ഏതദേവ രൂപമഭിസംവിശന്ത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദ്യന്തി || 3. 10. 2||
സ യ ഏതദേവമമൃതം വേദ സാധ്യാനാമേവൈകോ ഭൂത്വാ
ബ്രഹ്മണൈവ മുഖേനൈതദേവാമൃതം ദൃഷ്ട്വാ തൃപ്യതി സ ഏതദേവ
രൂപമഭിസംവിശത്യേതസ്മാദ്രൂപാദുദേതി || 3. 10. 3||
സ യാവദാദിത്യ ഉത്തരത ഉദേതാ ദക്ഷിണതോഽസ്തമേതാ
ദ്വിസ്താവദൂർധ്വം ഉദേതാർവാഗസ്തമേതാ സാധ്യാനാമേവ
താവദാധിപത്യം ̐സ്വാരാജ്യം പര്യേതാ || 3. 10. 4||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ തത ഊർധ്വ ഉദേത്യ നൈവോദേതാ നാസ്തമേതൈകല ഏവ
മധ്യേ സ്ഥാതാ തദേഷ ശ്ലോകഃ || 3. 11. 1||
ന വൈ തത്ര ന നിമ്ലോച നോദിയായ കദാചന |
ദേവാസ്തേനാഹം ̐സത്യേന മാ വിരാധിഷി ബ്രഹ്മണേതി || 3. 11. 2||
ന ഹ വാ അസ്മാ ഉദേതി ന നിമ്ലോചതി സകൃദ്ദിവാ ഹൈവാസ്മൈ
ഭവതി യ ഏതാമേവം ബ്രഹ്മോപനിഷദം വേദ || 3. 11. 3||
തദ്ധൈതദ്ബ്രഹ്മാ പ്രജാപതയ ഉവാച പ്രജാപതിർമനവേ
മനുഃ പ്രജാഭ്യസ്തദ്ധൈതദുദ്ദാലകായാരുണയേ ജ്യേഷ്ഠായ പുത്രായ
പിതാ ബ്രഹ്മ പ്രോവാച || 3. 11. 4||
ഇദം വാവ തജ്ജ്യേഷ്ഠായ പുത്രായ പിതാ ബ്രഹ്മ
പ്രബ്രൂയാത്പ്രണായ്യായ വാന്തേവാസിനേ || 3. 11. 5||
നാന്യസ്മൈ കസ്മൈചന യദ്യപ്യസ്മാ ഇമാമദ്ഭിഃ പരിഗൃഹീതാം
ധനസ്യ പൂർണാം ദദ്യാദേതദേവ തതോ ഭൂയ ഇത്യേതദേവ
തതോ ഭൂയ ഇതി || 3. 11. 6||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഗായത്രീ വാ ഈദം ̐ സർവം ഭൂതം യദിദം കിം ച വാഗ്വൈ ഗായത്രീ
വാഗ്വാ ഇദം ̐ സർവം ഭൂതം ഗായതി ച ത്രായതേ ച || 3. 12. 1||
യാ വൈ സാ ഗായത്രീയം വാവ സാ യേയം പൃഥിവ്യസ്യാം ̐ ഹീദം ̐
സർവം ഭൂതം പ്രതിഷ്ഠിതമേതാമേവ നാതിശീയതേ || 3. 12. 2||
യാ വൈ സാ പൃഥിവീയം വാവ സാ യദിദമസ്മിൻപുരുഷേ
ശരീരമസ്മിൻഹീമേ പ്രാണാഃ പ്രതിഷ്ഠിതാ ഏതദേവ
നാതിശീയന്തേ || 3. 12. 3||
യദ്വൈ തത്പുരുഷേ ശരീരമിദം വാവ തദ്യദിദമസ്മിന്നന്തഃ
പുരുഷേ ഹൃദയമസ്മിൻഹീമേ പ്രാണാഃ പ്രതിഷ്ഠിതാ ഏതദേവ
നാതിശീയന്തേ || 3. 12. 4||
സൈഷാ ചതുഷ്പദാ ഷഡ്വിധാ ഗായത്രീ തദേതദൃചാഭ്യനൂക്തം
|| 3. 12. 5||
താവാനസ്യ മഹിമാ തതോ ജ്യായാം ̐ശ്ച പൂരുഷഃ |
പാദോഽസ്യ സർവാ ഭൂതാനി ത്രിപാദസ്യാമൃതം ദിവീതി || 3. 12. 6||
യദ്വൈ തദ്ബ്രഹ്മേതീദം വാവ തദ്യോയം ബഹിർധാ
പുരുഷാദാകാശോ യോ വൈ സ ബഹിർധാ പുരുഷാദാകാശഃ || 3. 12. 7||
അയം വാവ സ യോഽയമന്തഃ പുരുഷ അകാശോ യോ വൈ സോഽന്തഃ
പുരുഷ ആകാശഃ || 3. 12. 8||
അയം വാവ സ യോഽയമന്തർഹൃദയ ആകാശസ്തദേതത്പൂർണമപ്രവർതി
പൂർണമപ്രവർതിനീം ̐ശ്രിയം ലഭതേ യ ഏവം വേദ || 3. 12. 9||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തസ്യ ഹ വാ ഏതസ്യ ഹൃദയസ്യ പഞ്ച ദേവസുഷയഃ
സ യോഽസ്യ പ്രാങ്സുഷിഃ സ പ്രാണസ്തച്ചക്ഷുഃ
സ ആദിത്യസ്തദേതത്തേജോഽന്നാദ്യമിത്യുപാസീത
തേജസ്വ്യന്നാദോ ഭവതി യ ഏവം വേദ || 3. 13. 1||
അഥ യോഽസ്യ ദക്ഷിണഃ സുഷിഃ സ വ്യാനസ്തച്ഛ്രോത്രം ̐
സ ചന്ദ്രമാസ്തദേതച്ഛ്രീശ്ച യശശ്ചേത്യുപാസീത
ശ്രീമാന്യശസ്വീ ഭവതി യ ഏവം വേദ || 3. 13. 2||
അഥ യോഽസ്യ പ്രത്യങ്സുഷിഃ സോഽപാനഃ
സാ വാക്സോഽഗ്നിസ്തദേതദ്ബ്രഹ്മവർചസമന്നാദ്യമിത്യുപാസീത
ബ്രഹ്മവർചസ്യന്നാദോ ഭവതി യ ഏവം വേദ || 3. 13. 3||
അഥ യോഽസ്യോദങ്സുഷിഃ സ സമാനസ്തന്മനഃ
സ പർജന്യസ്തദേതത്കീർതിശ്ച വ്യുഷ്ടിശ്ചേത്യുപാസീത
കീർതിമാന്വ്യുഷ്ടിമാൻഭവതി യ ഏവം വേദ || 3. 13. 4||
അഥ യോഽസ്യോർധ്വഃ സുഷിഃ സ ഉദാനഃ സ വായുഃ
സ ആകാശസ്തദേതദോജശ്ച മഹശ്ചേത്യുപാസീതൗജസ്വീ
മഹസ്വാൻഭവതി യ ഏവം വേദ || 3. 13. 5||
തേ വാ ഏതേ പഞ്ച ബ്രഹ്മപുരുഷാഃ സ്വർഗസ്യ ലോകസ്യ
ദ്വാരപാഃ സ യ ഏതാനേവം പഞ്ച ബ്രഹ്മപുരുഷാൻസ്വർഗസ്യ
ലോകസ്യ ദ്വാരപാന്വേദാസ്യ കുലേ വീരോ ജായതേ പ്രതിപദ്യതേ
സ്വർഗം ലോകം യ ഏതാനേവം പഞ്ച ബ്രഹ്മപുരുഷാൻസ്വർഗസ്യ
ലോകസ്യ ദ്വാരപാന്വേദ || 3. 13. 6||
അഥ യദതഃ പരോ ദിവോ ജ്യോതിർദീപ്യതേ വിശ്വതഃ പൃഷ്ഠേഷു
സർവതഃ പൃഷ്ഠേഷ്വനുത്തമേഷൂത്തമേഷു ലോകേഷ്വിദം വാവ
തദ്യദിദമസ്മിന്നന്തഃ പുരുഷേ ജ്യോതിഃ || 3. 13. 7||
തസ്യൈഷാ ദൃഷ്ടിര്യത്രിതദസ്മിഞ്ഛരീരേ സം ̐സ്പർശേനോഷ്ണിമാനം
വിജാനാതി തസ്യൈഷാ ശ്രുതിര്യത്രൈതത്കർണാവപിഗൃഹ്യ നിനദമിവ
നദഥുരിവാഗ്നേരിവ ജ്വലത ഉപശൃണോതി തദേതദ്ദൃഷ്ടം ച
ശ്രുതം ചേത്യുപാസീത ചക്ഷുഷ്യഃ ശ്രുതോ ഭവതി യ ഏവം വേദ
യ ഏവം വേദ || 3. 13. 8||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

സർവം ഖല്വിദം ബ്രഹ്മ തജ്ജലാനിതി ശാന്ത ഉപാസീത |
അഥ ഖലു ക്രതുമയഃ പുരുഷോ യഥാക്രതുരസ്മിം ̐ല്ലോകേ
പുരുഷോ ഭവതി തഥേതഃ പ്രേത്യ ഭവതി സ ക്രതും കുർവീത
|| 3. 14. 1||
മനോമയഃ പ്രാണശരീരോ ഭാരൂപഃ സത്യസങ്കൽപ
ആകാശാത്മാ സർവകർമാ സർവകാമഃ സർവഗന്ധഃ സർവരസഃ
സർവമിദമഭ്യത്തോഽവാക്യനാദരഃ || 3. 14. 2||
ഏഷ മ ആത്മാന്തർഹൃദയേഽണീയാന്വ്രീഹേർവാ യവാദ്വാ
സർഷപാദ്വാ ശ്യാമാകാദ്വാ ശ്യാമാകതണ്ഡുലാദ്വൈഷ
മ ആത്മാന്തർഹൃദയേ ജ്യായാൻപൃഥിവ്യാ
ജ്യായാനന്തരിക്ഷാജ്ജ്യായാന്ദിവോ ജ്യായാനേഭ്യോ
ലോകേഭ്യഃ || 3. 14. 3||
സർവകർമാ സർവകാമഃ സർവഗന്ധഃ സർവരസഃ
സർവമിദമഭ്യാത്തോഽവാക്യനാദര ഏഷ മ ആത്മാന്തർഹൃദയ
ഏതദ്ബ്രഹ്മൈതമിതഃ പ്രേത്യാഭിസംഭവിതാസ്മീതി യസ്യ സ്യാദദ്ധാ
ന വിചികിത്സാസ്തീതി ഹ സ്മാഹ ശാണ്ഡില്യഃ ശാണ്ഡില്യഃ
|| 3. 14. 4||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അന്തരിക്ഷോദരഃ കോശോ ഭൂമിബുധ്നോ ന ജീര്യതി ദിശോ
ഹ്യസ്യ സ്രക്തയോ ദ്യൗരസ്യോത്തരം ബിലം ̐ സ ഏഷ കോശോ
വസുധാനസ്തസ്മിന്വിശ്വമിദം ̐ ശ്രിതം || 3. 15. 1||
തസ്യ പ്രാചീ ദിഗ്ജുഹൂർനാമ സഹമാനാ നാമ ദക്ഷിണാ
രാജ്ഞീ നാമ പ്രതീചീ സുഭൂതാ നാമോദീചീ താസാം
വായുർവത്സഃ സ യ ഏതമേവം വായും ദിശാം വത്സം വേദ ന
പുത്രരോദം ̐ രോദിതി സോഽഹമേതമേവം വായും ദിശാം വത്സം
വേദ മാ പുത്രരോദം ̐രുദം || 3. 15. 2||
അരിഷ്ടം കോശം പ്രപദ്യേഽമുനാമുനാമുനാ
പ്രാണം പ്രപദ്യേഽമുനാമുനാമുനാ ഭൂഃ പ്രപദ്യേഽമുനാമുനാമുനാ
ഭുവഃ പ്രപദ്യേഽമുനാമുനാമുനാ സ്വഃ പ്രപദ്യേഽമുനാമുനാമുനാ
|| 3. 15. 3||
സ യദവോചം പ്രാണം പ്രപദ്യ ഇതി പ്രാണോ വാ ഇദം ̐ സർവം
ഭൂതം യദിദം കിഞ്ച തമേവ തത്പ്രാപത്സി || 3. 15. 4||
അഥ യദവോചം ഭൂഃ പ്രപദ്യ ഇതി പൃഥിവീം പ്രപദ്യേഽന്തരിക്ഷം
പ്രപദ്യേ ദിവം പ്രപദ്യ ഇത്യേവ തദവോചം || 3. 15. 5||
അഥ യദവോചം ഭുവഃ പ്രപദ്യ ഇത്യഗ്നിം പ്രപദ്യേ വായും
പ്രപദ്യ ആദിത്യം പ്രപദ്യ ഇത്യേവ തദവോചം || 3. 15. 6||
അഥ യദവോചം ̐സ്വഃ പ്രപദ്യ ഇത്യൃഗ്വേദം പ്രപദ്യേ യജുർവേദം പ്രപദ്യേ
സാമവേദം പ്രപദ്യ ഇത്യേവ തദവോചം തദവോചം || 3. 15. 7||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പുരുഷോ വാവ യജ്ഞസ്തസ്യ യാനി ചതുർവിം ̐ശതി വർഷാണി
തത്പ്രാതഃസവനം ചതുർവിം ̐ശത്യക്ഷരാ ഗായത്രീ ഗായത്രം
പ്രാതഃസവനം തദസ്യ വസവോഽന്വായത്താഃ പ്രാണാ വാവ വസവ
ഏതേ ഹീദം ̐സർവം വാസയന്തി || 3. 16. 1||
തം ചേദേതസ്മിന്വയസി കിഞ്ചിദുപതപേത്സ ബ്രൂയാത്പ്രാണാ
വസവ ഇദം മേ പ്രാതഃസവനം മാധ്യന്ദിനം ̐സവനമനുസന്തനുതേതി
മാഹം പ്രാണാനാം വസൂനാം മധ്യേ യജ്ഞോ വിലോപ്സീയേത്യുദ്ധൈവ
തത ഏത്യഗദോ ഹ ഭവതി || 3. 16. 2||
അഥ യാനി ചതുശ്ചത്വാരിം ̐ശദ്വർഷാണി തന്മാധ്യന്ദിനം ̐
സവനം ചതുശ്ചത്വാരിം ̐ശദക്ഷരാ ത്രിഷ്ടുപ്ത്രൈഷ്ടുഭം
മാധ്യന്ദിനം ̐സവനം തദസ്യ രുദ്രാ അന്വായത്താഃ പ്രാണാ
വാവ രുദ്രാ ഏതേ ഹീദം ̐സർവം ̐രോദയന്തി || 3. 16. 3||
തം ചേദേതസ്മിന്വയസി കിഞ്ചിദുപതപേത്സ ബ്രൂയാത്പ്രാണാ രുദ്രാ
ഇദം മേ മാധ്യന്ദിനം ̐സവനം തൃതീയസവനമനുസന്തനുതേതി
മാഹം പ്രാണാനാം ̐രുദ്രാണാം മധ്യേ യജ്ഞോ വിലോപ്സീയേത്യുദ്ധൈവ
തത ഏത്യഗദോ ഹ ഭവതി || 3. 16. 4||
അഥ യാന്യഷ്ടാചത്വാരിം ̐ശദ്വർഷാണി
തത്തൃതീയസവനമഷ്ടാചത്വാരിം ̐ശദക്ഷരാ
ജഗതീ ജാഗതം തൃതീയസവനം തദസ്യാദിത്യാ അന്വായത്താഃ
പ്രാണാ വാവാദിത്യാ ഏതേ ഹീദം ̐സർവമാദദതേ || 3. 16. 5||
തം ചേദേതസ്മിന്വയസി കിഞ്ചിദുപതപേത്സ ബ്രൂയാത്പ്രാണാ
അദിത്യാ ഇദം മേ തൃതീയസവനമായുരനുസന്തനുതേതി മാഹം
പ്രാണാനാമാദിത്യാനാം മധ്യേ യജ്ഞോ വിലോപ്സീയേത്യുദ്ധൈവ
തത ഏത്യഗദോ ഹൈവ ഭവതി || 3. 16. 6||
ഏതദ്ധ സ്മ വൈ തദ്വിദ്വാനാഹ മഹിദാസ ഐതരേയഃ
സ കിം മ ഏതദുപതപസി യോഽഹമനേന ന പ്രേഷ്യാമീതി
സ ഹ ഷോഡശം വർഷശതമജീവത്പ്ര ഹ ഷോഡശം
വർഷശതം ജീവതി യ ഏവം വേദ || 3. 16. 7||

|| ഇതി ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

സ യദശിശിഷതി യത്പിപാസതി യന്ന രമതേ താ അസ്യ
ദീക്ഷാഃ || 3. 17. 1||
അഥ യദശ്നാതി യത്പിബതി യദ്രമതേ തദുപസദൈരേതി || 3. 17. 2||
അഥ യദ്ധസതി യജ്ജക്ഷതി യന്മൈഥുനം ചരതി സ്തുതശസ്ത്രൈരേവ
തദേതി || 3. 17. 3||
അഥ യത്തപോ ദാനമാർജവമഹിം ̐സാ സത്യവചനമിതി
താ അസ്യ ദക്ഷിണാഃ || 3. 17. 4||
തസ്മാദാഹുഃ സോഷ്യത്യസോഷ്ടേതി പുനരുത്പാദനമേവാസ്യ
തന്മരണമേവാവഭൃഥഃ || 3. 17. 5||
തദ്ധൈതദ്ഘോർ ആംഗിരസഃ കൃഷ്ണായ
ദേവകീപുത്രായോക്ത്വോവാചാപിപാസ ഏവ സ ബഭൂവ
സോഽന്തവേലായാമേതത്ത്രയം പ്രതിപദ്യേതാക്ഷിതമസ്യച്യുതമസി
പ്രാണസം ̐ശിതമസീതി തത്രൈതേ ദ്വേ ഋചൗ ഭവതഃ || 3. 17. 6||
ആദിത്പ്രത്നസ്യ രേതസഃ |
ഉദ്വയം തമസസ്പരി ജ്യോതിഃ പശ്യന്ത ഉത്തരം ̐സ്വഃ
പശ്യന്ത ഉത്തരം ദേവം ദേവത്രാ സൂര്യമഗന്മ
ജ്യോതിരുത്തമമിതി ജ്യോതിരുത്തമമിതി || 3. 17. 7||

|| ഇതി സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

മനോ ബ്രഹ്മേത്യുപാസീതേത്യധ്യാത്മമഥാധിദൈവതമാകാശോ
ബ്രഹ്മേത്യുഭയമാദിഷ്ടം ഭവത്യധ്യാത്മം ചാധിദൈവതം ച
|| 3. 18. 1||
തദേതച്ചതുഷ്പാദ്ബ്രഹ്മ വാക്പാദഃ പ്രാണഃ പാദശ്ചക്ഷുഃ
പാദഃ ശ്രോത്രം പാദ ഇത്യധ്യാത്മമഥാധിദൈവതമഗ്നിഃ
പാദോ വായുഃ പാദാ അദിത്യഃ പാദോ ദിശഃ പാദ
ഇത്യുഭയമേവാദിഷ്ടം ഭവത്യധ്യാത്മം ചൈവാധിദൈവതം ച
|| 3. 18. 2||
വാഗേവ ബ്രഹ്മണശ്ചതുർഥഃ പാദഃ സോഽഗ്നിനാ ജ്യോതിഷാ
ഭാതി ച തപതി ച ഭാതി ച തപതി ച കീർത്യാ യശസാ
ബ്രഹ്മവർചസേന യ ഏവം വേദ || 3. 18. 3||
പ്രാണ ഏവ ബ്രഹ്മണശ്ചതുർഥഃ പാദഃ സ വായുനാ ജ്യോതിഷാ
ഭാതി ച തപതി ച് ഭാതി ച തപതി ച കീർത്യാ യശസാ
ബ്രഹ്മവർചസേന യ ഏവം വേദ || 3. 18. 4||
ചക്ഷുരേവ ബ്രഹ്മണശ്ചതുർഥഃ പാദഃ സ ആദിത്യേന ജ്യോതിഷാ
ഭാതി ച തപതി ച ഭാതി ച തപതി ച കീർത്യാ യശസാ
ബ്രഹ്മവർചസേന യ ഏവം വേദ || 3. 18. 5||
ശ്രോത്രമേവ ബ്രഹ്മണശ്ചതുർഥഃ പാദഃ സ ദിഗ്ഭിർജ്യോതിഷാ
ഭാതി ച തപതി ച ഭാതി ച തപതി ച കീർത്യാ യശസാ
ബ്രഹ്മവർചസേന യ ഏവം വേദ യ ഏവം വേദ || 3. 18. 6||

|| ഇതി അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകോനവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ആദിത്യോ ബ്രഹ്മേത്യാദേശസ്തസ്യോപവ്യാഖ്യാനമസദേവേദമഗ്ര
ആസീത് | തത്സദാസീത്തത്സമഭവത്തദാണ്ഡം നിരവർതത
തത്സംവത്സരസ്യ മാത്രാമശയത തന്നിരഭിദ്യത തേ ആണ്ഡകപാലേ
രജതം ച സുവർണം ചാഭവതാം || 3. 19. 1||
തദ്യദ്രജതം ̐ സേയം പൃഥിവീ യത്സുവർണം ̐ സാ ദ്യൗര്യജ്ജരായു
തേ പർവതാ യദുൽബം ̐ സമേഘോ നീഹാരോ യാ ധമനയസ്താ
നദ്യോ യദ്വാസ്തേയമുദകം ̐ സ സമുദ്രഃ || 3. 19. 2||
അഥ യത്തദജായത സോഽസാവാദിത്യസ്തം ജായമാനം ഘോഷാ
ഉലൂലവോഽനൂദതിഷ്ഠന്ത്സർവാണി ച ഭൂതാനി സർവേ ച
കാമാസ്തസ്മാത്തസ്യോദയം പ്രതി പ്രത്യായനം പ്രതി ഘോഷാ
ഉലൂലവോഽനൂത്തിഷ്ഠന്തി സർവാണി ച ഭൂതാനി സർവേ ച കാമാഃ
|| 3. 19. 3||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാനാദിത്യം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽഭ്യാശോ ഹ
യദേനം ̐ സാധവോ ഘോഷാ ആ ച ഗച്ഛേയുരുപ ച
നിമ്രേഡേരന്നിമ്രേഡേരൻ || 3. 19. 4||

|| ഇതി ഏകോനവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി തൃതീയോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| ചതുർഥോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ജാനശ്രുതിർഹ പൗത്രായണഃ ശ്രദ്ധാദേയോ ബഹുദായീ ബഹുപാക്യ ആസ
സ ഹ സർവത ആവസഥാന്മാപയാഞ്ചക്രേ സർവത ഏവ
മേഽന്നമത്സ്യന്തീതി || 4. 1. 1||
അഥ ഹം ̐സാ നിശായാമതിപേതുസ്തദ്ധൈവം ̐ ഹം ̐ സോഹം ̐ സമഭ്യുവാദ
ഹോ ഹോഽയി ഭല്ലാക്ഷ ഭല്ലാക്ഷ ജാനശ്രുതേഃ പൗത്രായണസ്യ
സമം ദിവാ ജ്യോതിരാതതം തന്മാ പ്രസാങ്ക്ഷീ സ്തത്ത്വാ
മാ പ്രധാക്ഷീരിതി || 4. 1. 2||
തമു ഹ പരഃ പ്രത്യുവാച കമ്വര ഏനമേതത്സന്തം ̐ സയുഗ്വാനമിവ
രൈക്വമാത്ഥേതി യോ നു കഥം ̐ സയുഗ്വാ രൈക്വ ഇതി || 4. 1. 3||
യഥാ കൃതായവിജിതായാധരേയാഃ സംയന്ത്യേവമേനം ̐ സർവം
തദഭിസമൈതി യത്കിഞ്ച പ്രജാഃ സാധു കുർവന്തി യസ്തദ്വേദ
യത്സ വേദ സ മയൈതദുക്ത ഇതി || 4. 1. 4||
തദു ഹ ജാനശ്രുതിഃ പൗത്രായണ ഉപശുശ്രാവ
സ ഹ സഞ്ജിഹാന ഏവ ക്ഷത്താരമുവാചാംഗാരേ ഹ സയുഗ്വാനമിവ
രൈക്വമാത്ഥേതി യോ നു കഥം ̐ സയുഗ്വാ രൈക്വ ഇതി || 4. 1. 5||
യഥാ കൃതായവിജിതായാധരേയാഃ സംയന്ത്യേവമേനം ̐ സർവം
തദഭിസമൈതി യത്കിഞ്ച പ്രജാഃ സാധു കുർവന്തി യസ്തദ്വേദ
യത്സ വേദ സ മയൈതദുക്ത ഇതി || 4. 1. 6||
സ ഹ ക്ഷത്താന്വിഷ്യ നാവിദമിതി പ്രത്യേയായ തം ̐ ഹോവാച
യത്രാരേ ബ്രാഹ്മണസ്യാന്വേഷണാ തദേനമർച്ഛേതി || 4. 1. 7||
സോഽധസ്താച്ഛകടസ്യ പാമാനം കഷമാണമുപോപവിവേശ
തം ̐ ഹാഭ്യുവാദ ത്വം നു ഭഗവഃ സയുഗ്വാ രൈക്വ
ഇത്യഹം ̐ ഹ്യരാ3 ഇതി ഹ പ്രതിജജ്ഞേ സ ഹ ക്ഷത്താവിദമിതി
പ്രത്യേയായ || 4. 1. 8 ||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

തദു ഹ ജാനശ്രുതിഃ പൗത്രായണഃ ഷട്ശതാനി ഗവാം
നിഷ്കമശ്വതരീരഥം തദാദായ പ്രതിചക്രമേ തം ̐ ഹാഭ്യുവാദ
|| 4. 2. 1||
രൈക്വേമാനി ഷട്ശതാനി ഗവാമയം നിഷ്കോഽയമശ്വതരീരഥോഽനു
മ ഏതാം ഭഗവോ ദേവതാം ̐ ശാധി യാം ദേവതാമുപാസ്സ ഇതി
|| 4. 2. 2||
തമു ഹ പരഃ പ്രത്യുവാചാഹ ഹാരേത്വാ ശൂദ്ര തവൈവ സഹ
ഗോഭിരസ്ത്വിതി തദു ഹ പുനരേവ ജാനശ്രുതിഃ പൗത്രായണഃ
സഹസ്രം ഗവാം നിഷ്കമശ്വതരീരഥം ദുഹിതരം തദാദായ
പ്രതിചക്രമേ || 4. 2. 3||
തം ̐ ഹാഭ്യുവാദ രൈക്വേദം ̐ സഹസ്രം ഗവാമയം
നിഷ്കോഽയമശ്വതരീരഥ ഇയം ജായായം ഗ്രാമോ
യസ്മിന്നാസ്സേഽന്വേവ മാ ഭഗവഃ ശാധീതി || 4. 2. 4 ||
തസ്യാ ഹ മുഖമുപോദ്ഗൃഹ്ണന്നുവാചാജഹാരേമാഃ ശൂദ്രാനേനൈവ
മുഖേനാലാപയിഷ്യഥാ ഇതി തേ ഹൈതേ രൈക്വപർണാ നാമ
മഹാവൃഷേഷു യത്രാസ്മാ ഉവാസ സ തസ്മൈ ഹോവാച || 4. 2. 5 ||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

വായുർവാവ സംവർഗോ യദാ വാ അഗ്നിരുദ്വായതി വായുമേവാപ്യേതി
യദാ സൂര്യോഽസ്തമേതി വായുമേവാപ്യേതി യദാ ചന്ദ്രോഽസ്തമേതി
വായുമേവാപ്യേതി || 4. 3. 1||
യദാപ ഉച്ഛുഷ്യന്തി വായുമേവാപിയന്തി
വായുർഹ്യേവൈതാൻസർവാൻസംവൃങ്ക്ത ഇത്യധിദൈവതം || 4. 3. 2||
അഥാധ്യാത്മം പ്രാണോ വാവ സംവർഗഃ സ യദാ സ്വപിതി പ്രാണമേവ
വാഗപ്യേതി പ്രാണം ചക്ഷുഃ പ്രാണം ̐ ശ്രോത്രം പ്രാണം മനഃ പ്രാണോ
ഹ്യേവൈതാൻസർവാൻസംവൃങ്ക്ത ഇതി || 4. 3. 3||
തൗ വാ ഏതൗ ദ്വൗ സമ്വർഗൗ വായുരേവ ദേവേഷു പ്രാണഃ പ്രാണേഷു
|| 4. 3. 4||
അഥ ഹ ശൗനകം ച കാപേയമഭിപ്രതാരിണം ച കാക്ഷസേനിം
പരിവിഷ്യമാണൗ ബ്രഹ്മചാരീ ബിഭിക്ഷേ തസ്മാ ഉ ഹ ന ദദതുഃ
|| 4. 3. 5||
സ ഹോവാച മഹാത്മനശ്ചതുരോ ദേവ ഏകഃ കഃ സ ജഗാര
ഭുവനസ്യ ഗോപാസ്തം കാപേയ നാഭിപശ്യന്തി മർത്യാ
അഭിപ്രതാരിൻബഹുധാ വസന്തം യസ്മൈ വാ ഏതദന്നം തസ്മാ
ഏതന്ന ദത്തമിതി || 4. 3. 6||
തദു ഹ ശൗനകഃ കാപേയഃ പ്രതിമന്വാനഃ പ്രത്യേയായാത്മാ ദേവാനാം
ജനിതാ പ്രജാനാം ̐ ഹിരണ്യദം ̐ഷ്ട്രോ ബഭസോഽനസൂരിർമഹാന്തമസ്യ
മഹിമാനമാഹുരനദ്യമാനോ യദനന്നമത്തീതി വൈ വയം
ബ്രഹ്മചാരിന്നേദമുപാസ്മഹേ ദത്താസ്മൈ ഭിക്ഷാമിതി || 4. 3. 7||
തസ്മ ഉ ഹ ദദുസ്തേ വാ ഏതേ പഞ്ചാന്യേ പഞ്ചാന്യേ ദശ
സന്തസ്തത്കൃതം തസ്മാത്സർവാസു ദിക്ഷ്വന്നമേവ ദശ കൃതം ̐ സൈഷാ
വിരാഡന്നാദീ തയേദം ̐ സർവം ദൃഷ്ടം ̐ സർവമസ്യേദം ദൃഷ്ടം
ഭവത്യന്നാദോ ഭവതി യ ഏവം വേദ യ ഏവം വേദ || 4. 3. 8||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

സത്യകാമോ ഹ ജാബാലോ ജബാലാം മാതരമാമന്ത്രയാഞ്ചക്രേ
ബ്രഹ്മചര്യം ഭവതി വിവത്സ്യാമി കിംഗോത്രോ ന്വഹമസ്മീതി
|| 4. 4. 1||
സാ ഹൈനമുവാച നാഹമേതദ്വേദ താത യദ്ഗോത്രസ്ത്വമസി
ബഹ്വഹം ചരന്തീ പരിചാരിണീ യൗവനേ ത്വാമലഭേ
സാഹമേതന്ന വേദ യദ്ഗോത്രസ്ത്വമസി ജബാലാ തു നാമാഹമസ്മി
സത്യകാമോ നാമ ത്വമസി സ സത്യകാമ ഏവ ജാബാലോ
ബ്രവീഥാ ഇതി || 4. 4. 2||
സ ഹ ഹാരിദ്രുമതം ഗൗതമമേത്യോവാച ബ്രഹ്മചര്യം ഭഗവതി
വത്സ്യാമ്യുപേയാം ഭഗവന്തമിതി || 4. 4. 3||
തം ̐ ഹോവാച കിംഗോത്രോ നു സോമ്യാസീതി സ ഹോവാച
നാഹമേതദ്വേദ ഭോ യദ്ഗോത്രോഽഹമസ്മ്യപൃച്ഛം മാതരം ̐
സാ മാ പ്രത്യബ്രവീദ്ബഹ്വഹം ചരന്തീ പരിചരിണീ യൗവനേ
ത്വാമലഭേ സാഹമേതന്ന വേദ യദ്ഗോത്രസ്ത്വമസി ജബാലാ തു
നാമാഹമസ്മി സത്യകാമോ നാമ ത്വമസീതി സോഽഹം ̐
സത്യകാമോ ജാബാലോഽസ്മി ഭോ ഇതി || 4. 4. 4||
തം ̐ ഹോവാച നൈതദബ്രാഹ്മണോ വിവക്തുമർഹതി സമിധം ̐
സോമ്യാഹരോപ ത്വാ നേഷ്യേ ന സത്യാദഗാ ഇതി തമുപനീയ
കൃശാനാമബലാനാം ചതുഃശതാ ഗാ നിരാകൃത്യോവാചേമാഃ
സോമ്യാനുസംവ്രജേതി താ അഭിപ്രസ്ഥാപയന്നുവാച
നാസഹസ്രേണാവർതേയേതി സ ഹ വർഷഗണം പ്രോവാസ താ യദാ
സഹസ്രം ̐ സമ്പേദുഃ || 4. 4. 5||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹൈനമൃഷഭോഽഭ്യുവാദ സത്യകാമ3 ഇതി
ഭഗവ ഇതി ഹ പ്രതിശുശ്രാവ പ്രാപ്താഃ സോമ്യ സഹസ്രം ̐ സ്മഃ
പ്രാപയ ന ആചാര്യകുലം || 4. 5. 1||
ബ്രഹ്മണശ്ച തേ പാദം ബ്രവാണീതി ബ്രവീതു മേ ഭഗവാനിതി
തസ്മൈ ഹോവാച പ്രാചീ ദിക്കലാ പ്രതീചീ ദിക്കലാ
ദക്ഷിണാ ദിക്കലോദീചീ ദിക്കലൈഷ വൈ സോമ്യ ചതുഷ്കലഃ
പാദോ ബ്രഹ്മണഃ പ്രകാശവാന്നാമ || 4. 5. 2||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം പാദം ബ്രഹ്മണഃ
പ്രകാശവാനിത്യുപാസ്തേ പ്രകാശവാനസ്മിം ̐ല്ലോകേ ഭവതി
പ്രകാശവതോ ഹ ലോകാഞ്ജയതി യ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം
പാദം ബ്രഹ്മണഃ പ്രകാശവാനിത്യുപാസ്തേ || 4. 5. 3||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഗ്നിഷ്ടേ പാദം വക്തേതി സ ഹ ശ്വോഭൂതേ ഗ
ആഭിപ്രസ്ഥാപയാഞ്ചകാര താ യത്രാഭി സായം
ബഭൂവുസ്തത്രാഗ്നിമുപസമാധായ ഗാ ഉപരുധ്യ സമിധമാധായ
പശ്ചാദഗ്നേഃ പ്രാങുപോപവിവേശ || 4. 6. 1||
തമഗ്നിരഭ്യുവാദ സത്യകാമ3 ഇതി ഭഗവ ഇതി
ഹ പ്രതിശുശ്രാവ || 4. 6. 2||
ബ്രഹ്മണഃ സോമ്യ തേ പാദം ബ്രവാണീതി ബ്രവീതു മേ ഭഗവാനിതി
തസ്മൈ ഹോവാച പൃഥിവീ കലാന്തരിക്ഷം കലാ ദ്യൗഃ കലാ
സമുദ്രഃ കലൈഷ വൈ സോമ്യ ചതുഷ്കലഃ പാദോ
ബ്രഹ്മണോഽനന്തവാന്നാമ || 4. 6. 3||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം പാദം
ബ്രഹ്മണോഽനന്തവാനിത്യുപാസ്തേഽനന്തവാനസ്മിം ̐ല്ലോകേ
ഭവത്യനന്തവതോ ഹ ലോകാഞ്ജയതി യ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം
പാദം ബ്രഹ്മണോഽനന്തവാനിത്യുപാസ്തേ || 4. 6. 4||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഹം ̐സസ്തേ പാദം വക്തേതി സ ഹ ശ്വോഭൂതേ ഗാ
അഭിപ്രസ്ഥാപയാഞ്ചകാര താ യത്രാഭി സായം
ബഭൂവുസ്തത്രാഗ്നിമുപസമാധായ ഗാ ഉപരുധ്യ സമിധമാധായ
പശ്ചാദഗ്നേഃ പ്രാങുപോപവിവേശ || 4. 7. 1||
തം ̐ഹം ̐സ ഉപനിപത്യാഭ്യുവാദ സത്യകാമ3 ഇതി ഭഗവ
ഇതി ഹ പ്രതിശുശ്രാവ || 4. 7. 2||
ബ്രഹ്മണഃ സോമ്യ തേ പാദം ബ്രവാണീതി ബ്രവീതു മേ ഭഗവാനിതി
തസ്മൈ ഹോവാചാഗ്നിഃ കലാ സൂര്യഃ കലാ ചന്ദ്രഃ കലാ
വിദ്യുത്കലൈഷ വൈ സോമ്യ ചതുഷ്കലഃ പാദോ ബ്രഹ്മണോ
ജ്യോതിഷ്മാന്നാമ || 4. 7. 3||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം പാദം ബ്രഹ്മണോ
ജ്യോതിഷ്മാനിത്യുപാസ്തേ ജ്യോതിഷ്മാനസ്മിം ̐ല്ലോകേ ഭവതി
ജ്യോതിഷ്മതോ ഹ ലോകാഞ്ജയതി യ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം
പാദം ബ്രഹ്മണോ ജ്യോതിഷ്മാനിത്യുപാസ്തേ || 4. 7. 4||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

മദ്ഗുഷ്ടേ പാദം വക്തേതി സ ഹ ശ്വോഭൂതേ ഗാ അഭിപ്രസ്ഥാപയാഞ്ചകാര
താ യത്രാഭി സായം ബഭൂവുസ്തത്രാഗ്നിമുപസമാധായ ഗാ
ഉപരുധ്യ സമിധമാധായ പശ്ചാദഗ്നേഃ പ്രാങുപോപവിവേശ || 4. 8. 1||
തം മദ്ഗുരുപനിപത്യാഭ്യുവാദ സത്യകാമ3 ഇതി ഭഗവ ഇതി
ഹ പ്രതിശുശ്രാവ || 4. 8. 2||
ബ്രഹ്മണഃ സോമ്യ തേ പാദം ബ്രവാണീതി ബ്രവീതു മേ ഭഗവാനിതി
തസ്മൈ ഹോവാച പ്രാണഃ കലാ ചക്ഷുഃ കലാ ശ്രോത്രം കലാ മനഃ
കലൈഷ വൈ സോമ്യ ചതുഷ്കലഃ പാദോ ബ്രഹ്മണ ആയതനവാന്നാമ
|| 4. 8. 3||
സ യൈ ഏതമേവം വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം പാദം ബ്രഹ്മണ
ആയതനവാനിത്യുപാസ്ത ആയതനവാനസ്മിം ̐ല്ലോകേ
ഭവത്യായതനവതോ ഹ ലോകാഞ്ജയതി യ ഏതമേവം
വിദ്വാം ̐ശ്ചതുഷ്കലം പാദം ബ്രഹ്മണ ആയതനവാനിത്യുപാസ്തേ
|| 4. 8. 4||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

പ്രാപ ഹാചര്യകുലം തമാചര്യോഽഭ്യുവാദ സത്യകാമ3 ഇതി
ഭഗവ ഇതി ഹ പ്രതിശുശ്രാവ || 4. 9. 1||
ബ്രഹ്മവിദിവ വൈ സോമ്യ ഭാസി കോ നു ത്വാനുശശാസേത്യന്യേ
മനുഷ്യേഭ്യ ഇതി ഹ പ്രതിജജ്ഞേ ഭഗവാം ̐സ്ത്വേവ മേ കാമേ ബ്രൂയാത്
|| 4. 9. 2||
ശ്രുതം ̐ഹ്യേവ മേ ഭഗവദ്ദൃശേഭ്യ ആചാര്യാദ്ധൈവ വിദ്യാ വിദിതാ
സാധിഷ്ഠം പ്രാപതീതി തസ്മൈ ഹൈതദേവോവാചാത്ര ഹ ന കിഞ്ചന
വീയായേതി വീയായേതി || 4. 9. 3||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഉപകോസലോ ഹ വൈ കാമലായനഃ സത്യകാമേ ജാബാലേ
ബ്രഹ്മചാര്യമുവാസ തസ്യ ഹ ദ്വാദശ വാർഷാണ്യഗ്നീൻപരിചചാര
സ ഹ സ്മാന്യാനന്തേവാസിനഃ സമാവർതയം ̐സ്തം ഹ സ്മൈവ ന
സമാവർതയതി || 4. 10. 1||
തം ജായോവാച തപ്തോ ബ്രഹ്മചാരീ കുശലമഗ്നീൻപരിചചാരീന്മാ
ത്വാഗ്നയഃ പരിപ്രവോചൻപ്രബ്രൂഹ്യസ്മാ ഇതി തസ്മൈ ഹാപ്രോച്യൈവ
പ്രവാസാഞ്ചക്രേ || 4. 10. 2||
സ ഹ വ്യാധിനാനശിതും ദധ്രേ തമാചാര്യജായോവാച
ബ്രഹ്മചാരിന്നശാന കിം നു നാശ്നാസീതി സ ഹോവാച
ബഹവ ഇമേഽസ്മിൻപുരുഷേ കാമാ നാനാത്യയാ വ്യാധീഭിഃ
പ്രതിപൂർണോഽസ്മി നാശിഷ്യാമീതി || 4. 10. 3||
അഥ ഹാഗ്നയഃ സമൂദിരേ തപ്തോ ബ്രഹ്മചാരീ കുശലം നഃ
പര്യചാരീദ്ധന്താസ്മൈ പ്രബ്രവാമേതി തസ്മൈ ഹോചുഃ പ്രാണോ ബ്രഹ്മ
കം ബ്രഹ്മ ഖം ബ്രഹ്മേതി || 4. 10. 4||
സ ഹോവാച വിജാനാമ്യഹം യത്പ്രാണോ ബ്രഹ്മ കം ച തു ഖം ച ന
വിജാനാമീതി തേ ഹോചുര്യദ്വാവ കം തദേവ ഖം യദേവ ഖം തദേവ
കമിതി പ്രാണം ച ഹാസ്മൈ തദാകാശം ചോചുഃ || 4. 10. 5||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹൈനം ഗാർഹപത്യോഽനുശശാസ പൃഥിവ്യഗ്നിരന്നമാദിത്യ
ഇതി യ ഏഷ ആദിത്യേ പുരുഷോ ദൃശ്യതേ സോഽഹമസ്മി സ
ഏവാഹമസ്മീതി || 4. 11. 1||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാനുപാസ്തേഽപഹതേ പാപകൃത്യാം ലോകീ ഭവതി
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി നാസ്യാവരപുരുഷാഃ ക്ഷീയന്ത ഉപ
വയം തം ഭുഞ്ജാമോഽസ്മിം ̐ശ്ച ലോകേഽമുഷ്മിം ̐ശ്ച യ ഏതമേവം
വിദ്വാനുപാസ്തേ || 4. 11. 2||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹൈനമന്വാഹാര്യപചനോഽനുശശാസാപോ ദിശോ നക്ഷത്രാണി
ചന്ദ്രമാ ഇതി യ ഏഷ ചന്ദ്രമസി പുരുഷോ ദൃശ്യതേ സോഽഹമസ്മി
സ ഏവാഹമസ്മീതി || 4. 12. 1||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാനുപാസ്തേഽപഹതേ പാപകൃത്യാം ലോകീ ഭവതി
സർവമായുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി നാസ്യാവരപുരുഷാഃ ക്ഷീയന്ത ഉപ
വയം തം ഭുഞ്ജാമോഽസ്മിം ̐ശ്ച ലോകേഽമുഷ്മിം ̐ശ്ച യ ഏതമേവം
വിദ്വാനുപാസ്തേ || 4. 12. 2||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹൈനമാഹവനീയോഽനുശശാസ പ്രാണ ആകാശോ ദ്യൗർവിദ്യുദിതി
യ ഏഷ വിദ്യുതി പുരുഷോ ദൃശ്യതേ സോഽഹമസ്മി സ
ഏവാഹമസ്മീതി || 4. 13. 1||
സ യ ഏതമേവം വിദ്വാനുപാസ്തേഽപഹതേ പാപകൃത്യാം ലോകീ ഭവതി
സർവമയുരേതി ജ്യോഗ്ജീവതി നാസ്യാവരപുരുഷാഃ ക്ഷീയന്ത ഉപ
വയം തം ഭുഞ്ജാമോഽസ്മിം ̐ശ്ച ലോകേഽമുഷ്മിം ̐ശ്ച യ ഏതമേവം
വിദ്വാനുപാസ്തേ || 4. 13. 2||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തേ ഹോചുരുപകോസലൈഷാ സോമ്യ തേഽസ്മദ്വിദ്യാത്മവിദ്യാ
ചാചാര്യസ്തു തേ ഗതിം വക്തേത്യാജഗാമ
ഹാസ്യാചാര്യസ്തമാചാര്യോഽഭ്യുവാദോപകോസല3 ഇതി
|| 4. 14. 1||
ഭഗവ ഇതി ഹ പ്രതിശുശ്രാവ ബ്രഹ്മവിദ ഇവ സോമ്യ തേ മുഖം ഭാതി
കോ നു ത്വാനുശശാസേതി കോ നു മാനുശിഷ്യാദ്ഭോ ഇതീഹാപേവ
നിഹ്നുത ഇമേ നൂനമീദൃശാ അന്യാദൃശാ ഇതീഹാഗ്നീനഭ്യൂദേ
കിം നു സോമ്യ കില തേഽവോചന്നിതി || 4. 14. 2||
ഇദമിതി ഹ പ്രതിജജ്ഞേ ലോകാന്വാവ കില സോമ്യ തേഽവോചന്നഹം
തു തേ തദ്വക്ഷ്യാമി യഥാ പുഷ്കരപലാശ ആപോ ന ശ്ലിഷ്യന്ത
ഏവമേവംവിദി പാപം കർമ ന ശ്ലിഷ്യത ഇതി ബ്രവീതു മേ
ഭഗവാനിതി തസ്മൈ ഹോവാച || 4. 14. 3||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ജദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യ ഏഷോഽക്ഷിണി പുരുഷോ ദൃശ്യത ഏഷ ആത്മേതി
ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേതി
തദ്യദ്യപ്യസ്മിൻസർപിർവോദകം വാ സിഞ്ചതി വർത്മനീ ഏവ
ഗച്ഛതി || 4. 15. 1||
ഏതം ̐ സംയദ്വാമ ഇത്യാചക്ഷത ഏതം ̐ ഹി സർവാണി
വാമാന്യഭിസംയന്തി സർവാണ്യേനം വാമാന്യഭിസംയന്തി
യ ഏവം വേദ || 4. 15. 2||
ഏഷ ഉ ഏവ വാമനീരേഷ ഹി സർവാണി വാമാനി നയതി
സർവാണി വാമാനി നയതി യ ഏവം വേദ || 4. 15. 3||
ഏഷ ഉ ഏവ ഭാമനീരേഷ ഹി സർവേഷു ലോകേഷു ഭാതി
സർവേഷു ലോകേഷു ഭാതി യ ഏവം വേദ || 4. 15. 4||
അഥ യദു ചൈവാസ്മിഞ്ഛവ്യം കുർവന്തി യദി ച
നാർചിഷമേവാഭിസംഭവന്ത്യർചിഷോഽഹരഹ്ന
ആപൂര്യമാണപക്ഷമാപൂര്യമാണപക്ഷാദ്യാൻഷഡുദങ്ങേതി
മാസാം ̐സ്താന്മാസേഭ്യഃ സംവത്സരം ̐
സംവത്സരാദാദിത്യമാദിത്യാച്ചന്ദ്രമസം ചന്ദ്രമസോ വിദ്യുതം
തത് പുരുഷോഽമാനവഃ സ ഏനാൻബ്രഹ്മ ഗമയത്യേഷ ദേവപഥോ
ബ്രഹ്മപഥ ഏതേന പ്രതിപദ്യമാനാ ഇമം മാനവമാവർതം നാവർതന്തേ
നാവർതന്തേ || 4. 15. 5||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഏഷ ഹ വൈ യജ്ഞോ യോഽയം പവതേ ഏഷ ഹ യന്നിദം ̐ സർവം പുനാതി
യദേഷ യന്നിദം ̐ സർവം പുനാതി തസ്മാദേഷ ഏവ യജ്ഞസ്തസ്യ
മനശ്ച വാക്ച വർതനീ || 4. 16. 1||
തയോരന്യതരാം മനസാ സം ̐സ്കരോതി ബ്രഹ്മാ വാചാ
ഹോതാധ്വര്യുരുദ്ഗാതാന്യതരാം ̐സ യത്രൗപാകൃതേ പ്രാതരനുവാകേ
പുരാ പരിധാനീയായാ ബ്രഹ്മാ വ്യവദതി || 4. 16. 2||
അന്യതരാമേവ വർതനീം ̐ സം ̐സ്കരോതി ഹീയതേഽന്യതരാ
സ യഥൈകപാദ്വ്രജന്രഥോ വൈകേന ചക്രേണ വർതമാനോ
രിഷ്യത്യേവമസ്യ യജ്ഞോരിഷ്യതി യജ്ഞം ̐ രിഷ്യന്തം
യജമാനോഽനുരിഷ്യതി സ ഇഷ്ട്വാ പാപീയാൻഭവതി || 4. 16. 3||
അഥ യത്രോപാകൃതേ പ്രാതരനുവാകേ ന പുരാ പരിധാനീയായാ ബ്രഹ്മാ
വ്യവദത്യുഭേ ഏവ വർതനീ സം ̐സ്കുർവന്തി ന ഹീയതേഽന്യതരാ
|| 4. 16. 4||
സ യഥോഭയപാദ്വ്രജന്രഥോ വോഭാഭ്യാം ചക്രാഭ്യാം വർതമാനഃ
പ്രതിതിഷ്ഠത്യേവമസ്യ യജ്ഞഃ പ്രതിതിഷ്ഠതി യജ്ഞം പ്രതിതിഷ്ഠന്തം
യജമാനോഽനുപ്രതിതിഷ്ഠതി സ ഇഷ്ട്വാ ശ്രേയാൻഭവതി || 4. 16. 5||

|| ഇതി ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പ്രജാപതിർലോകാനഭ്യതപത്തേഷാം തപ്യമാനാനാം ̐
രസാൻപ്രാവൃഹദഗ്നിം പൃഥിവ്യാ വായുമന്തരിക്ഷാതാദിത്യം ദിവഃ
|| 4. 17. 1||
സ ഏതാസ്തിസ്രോ ദേവതാ അഭ്യതപത്താസാം തപ്യമാനാനാം ̐
രസാൻപ്രാവൃഹദഗ്നേരൃചോ വായോര്യജൂം ̐ഷി സാമാന്യാദിത്യാത്
|| 4. 17. 2||
സ ഏതാം ത്രയീം വിദ്യാമഭ്യതപത്തസ്യാസ്തപ്യമാനായാ
രസാൻപ്രാവൃഹദ്ഭൂരിത്യൃഗ്ഭ്യോ ഭുവരിതി യജുർഭ്യഃ സ്വരിതി
സാമഭ്യഃ || 4. 17. 3||
തദ്യദൃക്തോ രിഷ്യേദ്ഭൂഃ സ്വാഹേതി ഗാർഹപത്യേ ജുഹുയാദൃചാമേവ
തദ്രസേനർചാം വീര്യേണർചാം യജ്ഞസ്യ വിരിഷ്ടം ̐ സന്ദധാതി
|| 4. 17. 4||
സ യദി യജുഷ്ടോ രിഷ്യേദ്ഭുവഃ സ്വാഹേതി ദക്ഷിണാഗ്നൗ
ജുഹുയാദ്യജുഷാമേവ തദ്രസേന യജുഷാം വീര്യേണ യജുഷാം യജ്ഞസ്യ
വിരിഷ്ടം ̐ സന്ദധാതി || 4. 17. 5||
അഥ യദി സാമതോ രിഷ്യേത്സ്വഃ സ്വാഹേത്യാഹവനീയേ
ജുഹുയാത്സാമ്നാമേവ തദ്രസേന സാമ്നാം വീര്യേണ സാമ്നാം യജ്ഞസ്യ
വിരിഷ്ടം സന്ദധാതി || 4. 17. 6||
തദ്യഥാ ലവണേന സുവർണം ̐ സന്ദധ്യാത്സുവർണേന രജതം ̐
രജതേന ത്രപു ത്രപുണാ സീസം ̐ സീസേന ലോഹം ലോഹേന ദാരു
ദാരു ചർമണാ || 4. 17. 7||
ഏവമേഷാം ലോകാനാമാസാം ദേവതാനാമസ്യാസ്ത്രയ്യാ വിദ്യായാ
വീര്യേണ യജ്ഞസ്യ വിരിഷ്ടം ̐ സന്ദധാതി ഭേഷജകൃതോ ഹ വാ
ഏഷ യജ്ഞോ യത്രൈവംവിദ്ബ്രഹ്മാ ഭവതി || 4. 17. 8||
ഏഷ ഹ വാ ഉദക്പ്രവണോ യജ്ഞോ യത്രൈവംവിദ്ബ്രഹ്മാ ഭവത്യേവംവിദം ̐
ഹ വാ ഏഷാ ബ്രഹ്മാണമനുഗാഥാ യതോ യത ആവർതതേ
തത്തദ്ഗച്ഛതി || 4. 17. 9||
മാനവോ ബ്രഹ്മൈവൈക ഋത്വിക്കുരൂനശ്വാഭിരക്ഷത്യേവംവിദ്ധ
വൈ ബ്രഹ്മാ യജ്ഞം യജമാനം ̐ സർവാം ̐ശ്ചർത്വിജോഽഭിരക്ഷതി
തസ്മാദേവംവിദമേവ ബ്രഹ്മാണം കുർവീത നാനേവംവിദം നാനേവംവിദം
|| 4. 17. 10||

|| ഇതി ചതുർഥോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യോ ഹ വൈ ജ്യേഷ്ഠം ച ശ്രേഷ്ഠം ച വേദ ജ്യേഷ്ഠശ്ച ഹ വൈ ശ്രേഷ്ഠശ്ച
ഭവതി പ്രാണോ വാവ ജ്യേഷ്ഠശ്ച ശ്രേഷ്ഠശ്ച || 5. 1. 1||
യോ ഹ വൈ വസിഷ്ഠം വേദ വസിഷ്ഠോ ഹ സ്വാനാം ഭവതി
വാഗ്വാവ വസിഷ്ഠഃ || 5. 1. 2||
യോ ഹ വൈ പ്രതിഷ്ഠാം വേദ പ്രതി ഹ തിഷ്ഠത്യസ്മിം ̐ശ്ച
ലോകേഽമുഷ്മിം ̐ശ്ച ചക്ഷുർവാവ പ്രതിഷ്ഠാ || 5. 1. 3||
യോ ഹ വൈ സമ്പദം വേദ സം ̐ഹാസ്മൈ കാമാഃ പദ്യന്തേ
ദൈവാശ്ച മാനുഷാശ്ച ശ്രോത്രം വാവ സമ്പത് || 5. 1. 4||
യോ ഹ വാ ആയതനം വേദായതനം ̐ ഹ സ്വാനാം ഭവതി
മനോ ഹ വാ ആയതനം || 5. 1. 5||
അഥ ഹ പ്രാണാ അഹം ̐ശ്രേയസി വ്യൂദിരേഽഹം ̐ശ്രേയാനസ്മ്യഹം ̐
ശ്രേയാനസ്മീതി || 5. 1. 6||
തേ ഹ പ്രാണാഃ പ്രജാപതിം പിതരമേത്യോചുർഭഗവൻകോ നഃ
ശ്രേഷ്ഠ ഇതി താൻഹോവാച യസ്മിന്വ ഉത്ക്രാന്തേ ശരീരം
പാപിഷ്ഠതരമിവ ദൃശ്യേത സ വഃ ശ്രേഷ്ഠ ഇതി || 5. 1. 7||
സാ ഹ വാഗുച്ചക്രാമ സാ സംവത്സരം പ്രോഷ്യ പര്യേത്യോവാച
കഥമശകതർതേ മജ്ജീവിതുമിതി യഥാ കലാ അവദന്തഃ
പ്രാണന്തഃ പ്രാണേന പശ്യന്തശ്ചക്ഷുഷാ ശൃണ്വന്തഃ ശ്രോത്രേണ
ധ്യായന്തോ മനസൈവമിതി പ്രവിവേശ ഹ വാക് || 5. 1. 8||
ചക്ഷുർഹോച്ചക്രാമ തത്സംവത്സരം പ്രോഷ്യ പര്യേത്യോവാച
കഥമശകതർതേ മജ്ജീവിതുമിതി യഥാന്ധാ അപശ്യന്തഃ
പ്രാണന്തഃ പ്രാണേന വദന്തോ വാചാ ശൃണ്വന്തഃ ശ്രോത്രേണ
ധ്യായന്തോ മനസൈവമിതി പ്രവിവേശ ഹ ചക്ഷുഃ || 5. 1. 9||
ശ്രോത്രം ̐ ഹോച്ചക്രാമ തത്സംവത്സരം പ്രോഷ്യ പര്യേത്യോവാച
കഥമശകതർതേ മജ്ജീവിതുമിതി യഥാ ബധിരാ അശൃണ്വന്തഃ
പ്രാണന്തഃ പ്രാണേന വദന്തോ വാചാ പശ്യന്തശ്ചക്ഷുഷാ
ധ്യായന്തോ മനസൈവമിതി പ്രവിവേശ ഹ ശ്രോത്രം || 5. 1. 10||
മനോ ഹോച്ചക്രാമ തത്സംവത്സരം പ്രോഷ്യ പര്യേത്യോവാച
കഥമശകതർതേ മജ്ജീവിതുമിതി യഥാ ബാലാ അമനസഃ
പ്രാണന്തഃ പ്രാണേന വദന്തോ വാചാ പശ്യന്തശ്ചക്ഷുഷാ
ശൃണ്വന്തഃ ശ്രോത്രേണൈവമിതി പ്രവിവേശ ഹ മനഃ || 5. 1. 11||
അഥ ഹ പ്രാണ ഉച്ചിക്രമിഷൻസ യഥാ സുഹയഃ
പഡ്വീശശങ്കൂൻസംഖിദേദേവമിതരാൻപ്രാണാൻസമഖിദത്തം ̐
ഹാഭിസമേത്യോചുർഭഗവന്നേധി ത്വം നഃ ശ്രേഷ്ഠോഽസി
മോത്ക്രമീരിതി || 5. 1. 12||
അഥ ഹൈനം വാഗുവാച യദഹം വസിഷ്ഠോഽസ്മി ത്വം
തദ്വസിഷ്ഠോഽസീത്യഥ ഹൈനം ചക്ഷുരുവാച യദഹം
പ്രതിഷ്ഠാസ്മി ത്വം തത്പ്രതിഷ്ഠാസീതി || 5. 1. 13||
അഥ ഹൈനം ̐ശ്രോത്രമുവാച യദഹം സമ്പദസ്മി ത്വം
തത്സമ്പദസീത്യഥ ഹൈനം മന ഉവാച യദഹമായതനമസ്മി
ത്വം തദായതനമസീതി || 5. 1. 14||
ന വൈ വാചോ ന ചക്ഷൂം ̐ഷി ന ശ്രോത്രാണി ന
മനാം ̐സീത്യാചക്ഷതേ പ്രാണാ ഇത്യേവാചക്ഷതേ പ്രാണോ
ഹ്യേവൈതാനി സർവാണി ഭവതി || 5. 1. 15||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതിയഃ ഖണ്ഡഃ ||

സ ഹോവാച കിം മേഽന്നം ഭവിഷ്യതീതി യത്കിഞ്ചിദിദമാ
ശ്വഭ്യ ആ ശകുനിഭ്യ ഇതി ഹോചുസ്തദ്വാ ഏതദനസ്യാന്നമനോ
ഹ വൈ നാമ പ്രത്യക്ഷം ന ഹ വാ ഏവംവിദി കിഞ്ചനാനന്നം
ഭവതീതി || 5. 2. 1||
സ ഹോവാച കിം മേ വാസോ ഭവിഷ്യതീത്യാപ ഇതി
ഹോചുസ്തസ്മാദ്വാ ഏതദശിഷ്യന്തഃ
പുരസ്താച്ചോപരിഷ്ടാച്ചാദ്ഭിഃ പരിദധതി
ലംഭുകോ ഹ വാസോ ഭവത്യനഗ്നോ ഹ ഭവതി || 5. 2. 2||
തദ്ധൈതത്സത്യകാമോ ജാബാലോ ഗോശ്രുതയേ വൈയാഘ്രപദ്യായോക്ത്വോവാച
യദ്യപ്യേനച്ഛുഷ്കായ സ്ഥാണവേ ബ്രൂയാജ്ജായേരന്നേവാസ്മിഞ്ഛാഖാഃ
പ്രരോഹേയുഃ പലാശാനീതി || 5. 2. 3||
അഥ യദി മഹജ്ജിഗമിഷേദമാവാസ്യായാം ദീക്ഷിത്വാ പൗർണമാസ്യാം ̐
രാത്രൗ സർവൗഷധസ്യ മന്ഥം ദധിമധുനോരുപമഥ്യ ജ്യേഷ്ഠായ
ശ്രേഷ്ഠായ സ്വാഹേത്യഗ്നാവാജ്യസ്യ ഹുത്വാ മന്ഥേ
സമ്പാതമവനയേത് || 5. 2. 4||
വസിഷ്ഠായ സ്വാഹേത്യഗ്നാവാജ്യസ്യ ഹുത്വാ മന്ഥേ
സമ്പാതമവനയേത്പ്രതിഷ്ഠായൈ സ്വാഹേത്യഗ്നാവാജ്യസ്യ ഹുത്വാ
മന്ഥേ സമ്പാതമവനയേത്സമ്പദേ സ്വാഹേത്യഗ്നാവാജ്യസ്യ ഹുത്വാ
മന്ഥേ സമ്പാതമവനയേദായതനായ സ്വാഹേത്യഗ്നാവാജ്യസ്യ ഹുത്വാ
മന്ഥേ സമ്പാതമവനയേത് || 5. 2. 5||
അഥ പ്രതിസൃപ്യാഞ്ജലൗ മന്ഥമാധായ ജപത്യമോ നാമാസ്യമാ
ഹി തേ സർവമിദം ̐ സ ഹി ജ്യേഷ്ഠഃ ശ്രേഷ്ഠോ രാജാധിപതിഃ
സ മാ ജ്യൈഷ്ഠ്യം ̐ ശ്രൈഷ്ഠ്യം ̐ രാജ്യമാധിപത്യം
ഗമയത്വഹമേവേദം ̐ സർവമസാനീതി || 5. 2. 6||
അഥ ഖല്വേതയർചാ പച്ഛ ആചാമതി തത്സവിതുർവൃണീമഹ
ഇത്യാചാമതി വയം ദേവസ്യ ഭോജനമിത്യാചാമതി ശ്രേഷ്ഠം ̐
സർവധാതമമിത്യാചാമതി തുരം ഭഗസ്യ ധീമഹീതി സർവം പിബതി
നിർണിജ്യ കം ̐സം ചമസം വാ പശ്ചാദഗ്നേഃ സംവിശതി ചർമണി വാ
സ്ഥണ്ഡിലേ വാ വാചംയമോഽപ്രസാഹഃ സ യദി സ്ത്രിയം
പശ്യേത്സമൃദ്ധം കർമേതി വിദ്യാത് || 5. 2. 7||
തദേഷ ശ്ലോകോ യദാ കർമസു കാമ്യേഷു സ്ത്രിയം ̐ സ്വപ്നേഷു
പശ്യന്തി സമൃദ്ധിം തത്ര ജാനീയാത്തസ്മിൻസ്വപ്നനിദർശനേ
തസ്മിൻസ്വപ്നനിദർശനേ || 5. 2. 8||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

ശ്വേതകേതുർഹാരുണേയഃ പഞ്ചാലാനാം ̐ സമിതിമേയായ
തം ̐ ഹ പ്രവാഹണോ ജൈവലിരുവാച കുമാരാനു
ത്വാശിഷത്പിതേത്യനു ഹി ഭഗവ ഇതി || 5. 3. 1||
വേത്ഥ യദിതോഽധി പ്രജാഃ പ്രയന്തീതി ന ഭഗവ ഇതി വേത്ഥ
യഥാ പുനരാവർതന്ത3 ഇതി ന ഭഗവ ഇതി വേത്ഥ
പഥോർദേവയാനസ്യ പിതൃയാണസ്യ ച വ്യാവർതനാ3 ഇതി
ന ഭഗവ ഇതി || 5. 3. 2||
വേത്ഥ യഥാസൗ ലോകോ ന സമ്പൂര്യത3 ഇതി ന ഭഗവ ഇതി
വേത്ഥ യഥാ പഞ്ചമ്യാമാഹുതാവാപഃ പുരുഷവചസോ
ഭവന്തീതി നൈവ ഭഗവ ഇതി || 5. 3. 3 ||
അഥാനു കിമനുശിഷ്ഠോഽവോചഥാ യോ ഹീമാനി ന
വിദ്യാത്കഥം ̐ സോഽനുശിഷ്ടോ ബ്രുവീതേതി സ ഹായസ്തഃ
പിതുരർധമേയായ തം ̐ ഹോവാചാനനുശിഷ്യ വാവ കില മാ
ഭഗവാനബ്രവീദനു ത്വാശിഷമിതി || 5. 3. 4 ||
പഞ്ച മാ രാജന്യബന്ധുഃ പ്രശ്നാനപ്രാക്ഷീത്തേഷാം
നൈകഞ്ചനാശകം വിവക്തുമിതി സ ഹോവാച യഥാ മാ ത്വം
തദൈതാനവദോ യഥാഹമേഷാം നൈകഞ്ചന വേദ
യദ്യഹമിമാനവേദിഷ്യം കഥം തേ നാവക്ഷ്യമിതി || 5. 3. 5||
സ ഹ ഗൗതമോ രാജ്ഞോഽർധമേയായ തസ്മൈ ഹ പ്രാപ്തായാർഹാം ചകാര
സ ഹ പ്രാതഃ സഭാഗ ഉദേയായ തം ̐ ഹോവാച മാനുഷസ്യ
ഭഗവൻഗൗതമ വിത്തസ്യ വരം വൃണീഥാ ഇതി സ ഹോവാച തവൈവ
രാജന്മാനുഷം വിത്തം യാമേവ കുമാരസ്യാന്തേ
വാചമഭാഷഥാസ്താമേവ മേ ബ്രൂഹീതി സ ഹ കൃച്ഛ്രീ ബഭൂവ
|| 5. 3. 6||
തം ̐ ഹ ചിരം വസേത്യാജ്ഞാപയാഞ്ചകാര തം ̐ ഹോവാച
യഥാ മാ ത്വം ഗൗതമാവദോ യഥേയം ന പ്രാക്ത്വത്തഃ പുരാ വിദ്യാ
ബ്രാഹ്മണാൻഗച്ഛതി തസ്മാദു സർവേഷു ലോകേഷു ക്ഷത്രസ്യൈവ
പ്രശാസനമഭൂദിതി തസ്മൈ ഹോവാച || 5. 3. 7

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

അസൗ വാവ ലോകോ ഗൗതമാഗ്നിസ്തസ്യാദിത്യ ഏവ
സമിദ്രശ്മയോ ധൂമോഽഹരർചിശ്ചന്ദ്രമാ അംഗാരാ നക്ഷത്രാണി
വിസ്ഫുലിംഗാഃ || 5. 4. 1||
തസ്മിന്നേതസ്മിന്നഗ്നൗ ദേവാഃ ശ്രദ്ധാം ജുഹ്വതി
തസ്യാ അഹുതേഃ സോമോ രാജാ സംഭവതി || 5. 4. 2 ||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

പർജന്യോ വാവ ഗൗതമാഗ്നിസ്തസ്യ വായുരേവ സമിദഭ്രം ധൂമോ
വിദ്യുദർചിരശനിരംഗാരാഹ്രാദനയോ വിസ്ഫുലിംഗാഃ || 5. 5. 1||
തസ്മിന്നേതസ്മിന്നഗ്നൗ ദേവാഃ സോമം ̐ രാജാനം ജുഹ്വതി
തസ്യാ ആഹുതേർവർഷം ̐ സംഭവതി || 5. 5. 2||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

പൃഥിവീ വാവ ഗൗതമാഗ്നിസ്തസ്യാഃ സംവത്സര ഏവ
സമിദാകാശോ ധൂമോ രാത്രിരർചിർദിശോഽംഗാരാ
അവാന്തരദിശോ വിസ്ഫുലിംഗാഃ || 5. 6. 1||
തസ്മിന്നേതസ്മിന്നഗ്നൗ ദേവാ വർഷം ജുഹ്വതി
തസ്യാ ആഹുതേരന്നം ̐ സംഭവതി || 5. 6. 2||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

പുരുഷോ വാവ ഗൗതമാഗ്നിസ്തസ്യ വാഗേവ സമിത്പ്രാണോ ധൂമോ
ജിഹ്വാർചിശ്ചക്ഷുരംഗാരാഃ ശ്രോത്രം വിസ്ഫുലിംഗാഃ || 5. 7. 1||
തസ്മിന്നേതസ്മിന്നഗ്നൗ ദേവാ അന്നം ജുഹ്വതി തസ്യാ
ആഹുതേ രേതഃ സംഭവതി || 5. 7. 2||

|| ഇതി സപതമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യോഷാ വാവ ഗൗതമാഗ്നിസ്തസ്യാ ഉപസ്ഥ ഏവ സമിദ്യദുപമന്ത്രയതേ
സ ധൂമോ യോനിരർചിര്യദന്തഃ കരോതി തേഽംഗാരാ അഭിനന്ദാ
വിസ്ഫുലിംഗാഃ || 5. 8. 1||
തസ്മിന്നേതസ്മിന്നഗ്നൗ ദേവാ രേതോ ജുഹ്വതി
തസ്യാ ആഹുതേർഗർഭഃ സംഭവതി || 5. 8. 2 ||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഇതി തു പഞ്ചമ്യാമാഹുതാവാപഃ പുരുഷവചസോ ഭവന്തീതി
സ ഉൽബാവൃതോ ഗർഭോ ദശ വാ നവ വാ മാസാനന്തഃ ശയിത്വാ
യാവദ്വാഥ ജായതേ || 5. 9. 1||
സ ജാതോ യാവദായുഷം ജീവതി തം പ്രേതം ദിഷ്ടമിതോഽഗ്നയ
ഏവ ഹരന്തി യത ഏവേതോ യതഃ സംഭൂതോ ഭവതി || 5. 9. 2||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

തദ്യ ഇത്ഥം വിദുഃ| യേ ചേമേഽരണ്യേ ശ്രദ്ധാ തപ ഇത്യുപാസതേ
തേഽർചിഷമഭിസംഭവന്ത്യർചിഷോഽഹരഹ്ന
ആപൂര്യമാണപക്ഷമാപൂര്യമാണപക്ഷാദ്യാൻഷഡുദങ്ങേതി
മാസാം ̐സ്താൻ || 5. 10. 1||
മാസേഭ്യഃ സംവത്സരം ̐ സംവത്സരാദാദിത്യമാദിത്യാച്ചന്ദ്രമസം
ചന്ദ്രമസോ വിദ്യുതം തത്പുരുഷോഽമാനവഃ സ ഏനാൻബ്രഹ്മ
ഗമയത്യേഷ ദേവയാനഃ പന്ഥാ ഇതി || 5. 10. 2||
അഥ യ ഇമേ ഗ്രാമ ഇഷ്ടാപൂർതേ ദത്തമിത്യുപാസതേ തേ
ധൂമമഭിസംഭവന്തി ധൂമാദ്രാത്രിം ̐
രാത്രേരപരപക്ഷമപരപക്ഷാദ്യാൻഷഡ്ദക്ഷിണൈതി
മാസാം ̐സ്താന്നൈതേ സംവത്സരമഭിപ്രാപ്നുവന്തി || 5. 10. 3||
മാസേഭ്യഃ പിതൃലോകം പിതൃലോകാദാകാശമാകാശാച്ചന്ദ്രമസമേഷ
സോമോ രാജാ തദ്ദേവാനാമന്നം തം ദേവാ ഭക്ഷയന്തി || 5. 10. 4||
തസ്മിന്യവാത്സമ്പാതമുഷിത്വാഥൈതമേവാധ്വാനം പുനർനിവർതന്തേ
യഥേതമാകാശമാകാശാദ്വായും വായുർഭൂത്വാ ധൂമോ ഭവതി
ധൂമോ ഭൂത്വാഭ്രം ഭവതി || 5. 10. 5||
അഭ്രം ഭൂത്വാ മേഘോ ഭവതി മേഘോ ഭൂത്വാ പ്രവർഷതി
ത ഇഹ വ്രീഹിയവാ ഓഷധിവനസ്പതയസ്തിലമാഷാ ഇതി
ജായന്തേഽതോ വൈ ഖലു ദുർനിഷ്പ്രപതരം യോ യോ ഹ്യന്നമത്തി
യോ രേതഃ സിഞ്ചതി തദ്ഭൂയ ഏവ ഭവതി || 5. 10. 6||
തദ്യ ഇഹ രമണീയചരണാ അഭ്യാശോ ഹ യത്തേ രമണീയാം
യോനിമാപദ്യേരൻബ്രാഹ്മണയോനിം വാ ക്ഷത്രിയയോനിം വാ വൈശ്യയോനിം
വാഥ യ ഇഹ കപൂയചരണാ അഭ്യാശോ ഹ യത്തേ കപൂയാം
യോനിമാപദ്യേരഞ്ശ്വയോനിം വാ സൂകരയോനിം വാ
ചണ്ഡാലയോനിം വാ || 5. 10. 7||
അഥൈതയോഃ പഥോർന കതരേണചന താനീമാനി
ക്ഷുദ്രാണ്യസകൃദാവർതീനി ഭൂതാനി ഭവന്തി ജായസ്വ
മ്രിയസ്വേത്യേതത്തൃതീയം ̐സ്ഥാനം തേനാസൗ ലോകോ ന സമ്പൂര്യതേ
തസ്മാജ്ജുഗുപ്സേത തദേഷ ശ്ലോകഃ || 5. 10. 8||
സ്തേനോ ഹിരണ്യസ്യ സുരാം പിബം ̐ശ്ച ഗുരോസ്തൽപമാവസൻബ്രഹ്മഹാ
ചൈതേ പതന്തി ചത്വാരഃ പഞ്ചമശ്ചാചരം ̐സ്തൈരിതി || 5. 10. 9||
അഥ ഹ യ ഏതാനേവം പഞ്ചാഗ്നീന്വേദ ന സഹ
തൈരപ്യാചരൻപാപ്മനാ ലിപ്യതേ ശുദ്ധഃ പൂതഃ പുണ്യലോകോ ഭവതി
യ ഏവം വേദ യ ഏവം വേദ || 5. 10. 10||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പ്രാചീനശാല ഔപമന്യവഃ സത്യയജ്ഞഃ
പൗലുഷിരിന്ദ്രദ്യുമ്നോ ഭാല്ലവേയോ ജനഃ ശാർകരാക്ഷ്യോ
ബുഡില ആശ്വതരാശ്വിസ്തേ ഹൈതേ മഹാശാലാ മഹാശ്രോത്രിയാഃ
സമേത്യ മീമാം ̐സാം ചക്രുഃ കോ ന ആത്മാ കിം ബ്രഹ്മേതി || 5. 11. 1||
തേ ഹ സമ്പാദയാഞ്ചക്രുരുദ്ദാലകോ വൈ ഭഗവന്തോഽയമാരുണിഃ
സമ്പ്രതീമമാത്മാനം വൈശ്വാനരമധ്യേതി തം ̐
ഹന്താഭ്യാഗച്ഛാമേതി തം ̐ ഹാഭ്യാജഗ്മുഃ || 5. 11. 2||
സ ഹ സമ്പാദയാഞ്ചകാര പ്രക്ഷ്യന്തി മാമിമേ
മഹാശാലാ മഹാശ്രോത്രിയാസ്തേഭ്യോ ന സർവമിവ പ്രതിപത്സ്യേ
ഹന്താഹമന്യമഭ്യനുശാസാനീതി || 5. 11. 3||
താൻഹോവാചാശ്വപതിർവൈ ഭഗവന്തോഽയം കൈകേയഃ
സമ്പ്രതീമമാത്മാനം വൈശ്വാനരമധ്യേതി
തം ̐ഹന്താഭ്യാഗച്ഛാമേതി തം ̐ഹാഭ്യാജഗ്മുഃ || 5. 11. 4||
തേഭ്യോ ഹ പ്രാപ്തേഭ്യഃ പൃഥഗർഹാണി കാരയാഞ്ചകാര
സ ഹ പ്രാതഃ സഞ്ജിഹാന ഉവാച ന മേ സ്തേനോ ജനപദേ ന
കർദര്യോ ന മദ്യപോ നാനാഹിതാഗ്നിർനാവിദ്വാന്ന സ്വൈരീ സ്വൈരിണീ
കുതോ യക്ഷ്യമാണോ വൈ ഭഗവന്തോഽഹമസ്മി യാവദേകൈകസ്മാ
ഋത്വിജേ ധനം ദാസ്യാമി താവദ്ഭഗവദ്ഭ്യോ ദാസ്യാമി
വസന്തു ഭഗവന്ത ഇതി || 5. 11. 5||
തേ ഹോചുര്യേന ഹൈവാർഥേന പുരുഷശ്ചരേത്തം ̐ഹൈവ
വദേദാത്മാനമേവേമം വൈശ്വാനരം ̐ സമ്പ്രത്യധ്യേഷി തമേവ നോ
ബ്രൂഹീതി || 5. 11. 6||
താൻഹോവാച പ്രാതർവഃ പ്രതിവക്താസ്മീതി തേ ഹ സമിത്പാണയഃ
പൂർവാഹ്ണേ പ്രതിചക്രമിരേ താൻഹാനുപനീയൈവൈതദുവാച || 5. 11. 7||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഔപമന്യവ കം ത്വമാത്മാനമുപാസ്സ ഇതി ദിവമേവ ഭഗവോ
രാജന്നിതി ഹോവാചൈഷ വൈ സുതേജാ ആത്മാ വൈശ്വാനരോ യം
ത്വമാത്മാനമുപാസ്സേ തസ്മാത്തവ സുതം പ്രസുതമാസുതം കുലേ
ദൃശ്യതേ || 5. 12. 1||
അത്സ്യന്നം പശ്യസി പ്രിയമത്ത്യന്നം പശ്യതി പ്രിയം ഭവത്യസ്യ
ബ്രഹ്മവർചസം കുലേ യ ഏതമേവമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ
മൂധാ ത്വേഷ ആത്മന ഇതി ഹോവാച മൂർധാ തേ
വ്യപതിഷ്യദ്യന്മാം നാഗമിഷ്യ ഇതി || 5. 12. 2||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹോവാച സത്യയജ്ഞം പൗലുഷിം പ്രാചീനയോഗ്യ കം
ത്വമാത്മാനമുപാസ്സ ഇത്യാദിത്യമേവ ഭഗവോ രാജന്നിതി
ഹോവാചൈഷ വൈ വിശ്വരൂപ ആത്മാ വൈശ്വാനരോ യം
ത്വമാത്മാനമുപാസ്സേ തസ്മാത്തവ ബഹു വിശ്വരൂപം കുലേ
ദൃശ്യതേ || 5. 13. 1||
പ്രവൃത്തോഽശ്വതരീരഥോ ദാസീനിഷ്കോഽത്സ്യന്നം പശ്യസി
പ്രിയമത്ത്യന്നം പശ്യതി പ്രിയം ഭവത്യസ്യ ബ്രഹ്മവർചസം കുലേ
യ ഏതമേവമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ ചക്ഷുഷേതദാത്മന ഇതി
ഹോവാചാന്ധോഽഭവിഷ്യോ യന്മാം നാഗമിഷ്യ ഇതി || 5. 13. 2||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹോവാചേന്ദ്രദ്യുമ്നം ഭാല്ലവേയം വൈയാഘ്രപദ്യ കം
ത്വമാത്മാനമുപാസ്സ ഇതി വായുമേവ ഭഗവോ രാജന്നിതി
ഹോവാചൈഷ വൈ പൃഥഗ്വർത്മാത്മാ വൈശ്വാനരോ യം
ത്വമാത്മാനമുപാസ്സേ തസ്മാത്ത്വാം പൃഥഗ്ബലയ ആയന്തി
പൃഥഗ്രഥശ്രേണയോഽനുയന്തി || 5. 14. 1||
അത്സ്യന്നം പശ്യസി പ്രിയമത്ത്യന്നം പശ്യതി പ്രിയം ഭവത്യസ്യ
ബ്രഹ്മവർചസം കുലേ യ ഏതമേവമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ
പ്രാണസ്ത്വേഷ ആത്മന ഇതി ഹോവാച പ്രാണസ്ത
ഉദക്രമിഷ്യദ്യന്മാം നാഗമിഷ്യ ഇതി || 5. 14. 2||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹോവാച ജനം ̐ശാർകരാക്ഷ്യ കം ത്വമാത്മാനമുപാസ്സ
ഇത്യാകാശമേവ ഭഗവോ രാജന്നിതി ഹോവാചൈഷ വൈ ബഹുല
ആത്മാ വൈശ്വാനരോ യം ത്വമാത്മാനമുപസ്സേ തസ്മാത്ത്വം
ബഹുലോഽസി പ്രജയാ ച ധനേന ച || 5. 15. 1||
അത്സ്യന്നം പശ്യസി പ്രിയമത്ത്യന്നം പശ്യതി പ്രിയം ഭവത്യസ്യ
ബ്രഹ്മവർചസം കുലേ യ ഏതമേവമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ
സന്ദേഹസ്ത്വേഷ ആത്മന ഇതി ഹോവാച സന്ദേഹസ്തേ വ്യശീര്യദ്യന്മാം
നാഗമിഷ്യ ഇതി || 5. 15. 2||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹോവാച ബുഡിലമാശ്വതരാശ്വിം വൈയാഘ്രപദ്യ കം
ത്വമാത്മാനമുപാസ്സ ഇത്യപ ഏവ ഭഗവോ രാജന്നിതി ഹോവാചൈഷ
വൈ രയിരാത്മാ വൈശ്വാനരോ യം ത്വമാത്മാനമുപാസ്സേ
തസ്മാത്ത്വം ̐രയിമാൻപുഷ്ടിമാനസി || 5. 16. 1||
അത്സ്യന്നം പശ്യസി പ്രിയമത്ത്യന്നം പശ്യതി പ്രിയം ഭവത്യസ്യ
ബ്രഹ്മവർചസം കുലേ യ ഏതമേവമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ
ബസ്തിസ്ത്വേഷ ആത്മന ഇതി ഹോവാച ബസ്തിസ്തേ വ്യഭേത്സ്യദ്യന്മാം
നാഗമിഷ്യ ഇതി || 5. 16. 2||

|| ഇതി ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹോവാചോദ്ദാലകമാരുണിം ഗൗതമ കം ത്വമാത്മാനമുപസ്സ
ഇതി പൃഥിവീമേവ ഭഗവോ രാജന്നിതി ഹോവാചൈഷ വൈ
പ്രതിഷ്ഠാത്മാ വൈശ്വാനരോ യം ത്വമാത്മാനമുപാസ്സേ
തസ്മാത്ത്വം പ്രതിഷ്ഠിതോഽസി പ്രജയാ ച പശുഭിശ്ച 5. 17. 1||
അത്സ്യന്നം പശ്യസി പ്രിയമത്ത്യന്നം പശ്യതി പ്രിയം ഭവത്യസ്യ
ബ്രഹ്മവർചസം കുലേ യ ഏതമേവമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ
പാദൗ ത്വേതാവാത്മന ഇതി ഹോവാച പാദൗ തേ വ്യമ്ലാസ്യേതാം
യന്മാം നാഗമിഷ്യ ഇതി 5. 17. 2||

|| ഇതി സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

താൻഹോവാചൈതേ വൈ ഖലു യൂയം പൃഥഗിവേമമാത്മാനം
വൈശ്വാനരം വിദ്വാം ̐സോഽന്നമത്ഥ യസ്ത്വേതമേവം
പ്രാദേശമാത്രമഭിവിമാനമാത്മാനം വൈശ്വാനരമുപാസ്തേ സ സർവേഷു
ലോകേഷു സർവേഷു ഭൂതേഷു സർവേഷ്വാത്മസ്വന്നമത്തി || 5. 18. 1||
തസ്യ ഹ വാ ഏതസ്യാത്മനോ വൈശ്വാനരസ്യ മൂർധൈവ
സുതേജാശ്ചക്ഷുർവിശ്വരൂപഃ പ്രാണഃ പൃഥഗ്വർത്മാത്മാ സന്ദേഹോ
ബഹുലോ ബസ്തിരേവ രയിഃ പൃഥിവ്യേവ പാദാവുര ഏവ വേദിർലോമാനി
ബർഹിർഹൃദയം ഗാർഹപത്യോ മനോഽന്വാഹാര്യപചന ആസ്യമാഹവനീയഃ
|| 5. 18. 2||

|| ഇതി അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകോനവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തദ്യദ്ഭക്തം പ്രഥമമാഗച്ഛേത്തദ്ധോമീയം ̐ സ യാം
പ്രഥമാമാഹുതിം ജുഹുയാത്താം ജുഹുയാത്പ്രാണായ സ്വാഹേതി
പ്രാണസ്തൃപ്യതി || 5. 19. 1||
പ്രാണേ തൃപ്യതി ചക്ഷുസ്തൃപ്യതി ചക്ഷുഷി
തൃപ്യത്യാദിത്യസ്തൃപ്യത്യാദിത്യേ തൃപ്യതി ദ്യൗസ്തൃപ്യതി
ദിവി തൃപ്യന്ത്യാം യത്കിഞ്ച ദ്യൗശ്ചാദിത്യശ്ചാധിതിഷ്ഠതസ്തത്തൃപ്യതി
തസ്യാനുതൃപ്തിം തൃപ്യതി പ്രജയാ പശുഭിരന്നാദ്യേന തേജസാ
ബ്രഹ്മവർചസേനേതി || 5. 19. 2||

|| ഇതി ഏകോനവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| വിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യാം ദ്വിതീയാം ജുഹുയാത്താം ജുഹുയാദ്വ്യാനായ സ്വാഹേതി
വ്യാനസ്തൃപ്യതി || 5. 20. 1||
വ്യാനേ തൃപ്യതി ശ്രോത്രം തൃപ്യതി ശ്രോത്രേ തൃപ്യതി
ചന്ദ്രമാസ്തൃപ്യതി ചന്ദ്രമസി തൃപ്യതി ദിശസ്തൃപ്യന്തി
ദിക്ഷു തൃപ്യന്തീഷു യത്കിഞ്ച ദിശശ്ച ചന്ദ്രമാശ്ചാധിതിഷ്ഠന്തി
തത്തൃപ്യതി തസ്യാനു തൃപ്തിം തൃപ്യതി പ്രജയാ പശുഭിരന്നാദ്യേന
തേജസാ ബ്രഹ്മവർചസേനേതി || 5. 20. 2||

|| ഇതി വിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യാം തൃതീയാം ജുഹുയാത്താം ജുഹുയാദപാനായ
സ്വാഹേത്യപാനസ്തൃപ്യതി || 5. 21. 1||
അപാനേ തൃപ്യതി വാക്തൃപ്യതി വാചി തൃപ്യന്ത്യാമഗ്നിസ്തൃപ്യത്യഗ്നൗ
തൃപ്യതി പൃഥിവീ തൃപ്യതി പൃഥിവ്യാം തൃപ്യന്ത്യാം യത്കിഞ്ച
പൃഥിവീ ചാഗ്നിശ്ചാധിതിഷ്ഠതസ്തത്തൃപ്യതി
തസ്യാനു തൃപ്തിം തൃപ്യതി പ്രജയാ പശുഭിരന്നാദ്യേന തേജസാ
ബ്രഹ്മവർചസേനേതി || 5. 21. 2||

|| ഇതി ഏകവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യാം ചതുർഥീം ജുഹുയാത്താം ജുഹുയാത്സമാനായ സ്വാഹേതി
സമാനസ്തൃപ്യതി || 5. 22. 1||
സമാനേ തൃപ്യതി മനസ്തൃപ്യതി മനസി തൃപ്യതി പർജന്യസ്തൃപ്യതി
പർജന്യേ തൃപ്യതി വിദ്യുത്തൃപ്യതി വിദ്യുതി തൃപ്യന്ത്യാം യത്കിഞ്ച
വിദ്യുച്ച പർജന്യശ്ചാധിതിഷ്ഠതസ്തത്തൃപ്യതി തസ്യാനു തൃപ്തിം
തൃപ്യതി പ്രജയാ പശുഭിരന്നാദ്യേന തേജസാ ബ്രഹ്മവർചസേനേതി
|| 5. 22. 2 ||

|| ഇതി ദ്വാവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യാം പഞ്ചമീം ജുഹുയാത്താം ജുഹുയാദുദാനായ
സ്വാഹേത്യുദാനസ്തൃപ്യതി || 5. 23. 1||
ഉദാനേ തൃപ്യതി ത്വക്തൃപ്യതി ത്വചി തൃപ്യന്ത്യാം വായുസ്തൃപ്യതി
വായൗ തൃപ്യത്യാകാശസ്തൃപ്യത്യാകാശേ തൃപ്യതി യത്കിഞ്ച
വായുശ്ചാകാശശ്ചാധിതിഷ്ഠതസ്തത്തൃപ്യതി തസ്യാനു തൃപ്തിം
തൃപ്യതി പ്രജയാ പശുഭിരന്നാദ്യേന തേജസാ ബ്രഹ്മവർചസേന
|| 5. 23. 2||

|| ഇതി ത്രയോവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

സ യ ഇദമവിദ്വാഗ്നിഹോത്രം ജുഹോതി യഥാംഗാരാനപോഹ്യ
ഭസ്മനി ജുഹുയാത്താദൃക്തത്സ്യാത് || 5. 24. 1||
അഥ യ ഏതദേവം വിദ്വാനഗ്നിഹോത്രം ജുഹോതി തസ്യ സർവേഷു ലോകേഷു
സർവേഷു ഭൂതേഷു സർവേഷ്വാത്മസു ഹുതം ഭവതി || 5. 24. 2||
തദ്യഥേഷീകാതൂലമഗ്നൗ പ്രോതം പ്രദൂയേതൈവം ̐ഹാസ്യ സർവേ
പാപ്മാനഃ പ്രദൂയന്തേ യ ഏതദേവം വിദ്വാനഗ്നിഹോത്രം ജുഹോതി
|| 5. 24. 3||
തസ്മാദു ഹൈവംവിദ്യദ്യപി ചണ്ഡാലായോച്ഛിഷ്ടം
പ്രയച്ഛേദാത്മനി ഹൈവാസ്യ തദ്വൈശ്വാനരേ ഹുതം ̐ സ്യാദിതി
തദേഷ ശ്ലോകഃ || 5. 24. 4||
യഥേഹ ക്ഷുധിതാ ബാലാ മാതരം പര്യുപാസത ഏവം ̐ സർവാണി
ഭൂതാന്യഗ്നിഹോത്രമുപാസത ഇത്യഗ്നിഹോത്രമുപാസത ഇതി || 5. 24. 5||

|| ഇതി ചതുർവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി പഞ്ചമോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ശ്വേതകേതുർഹാരുണേയ ആസ തം ̐ ഹ പിതോവാച ശ്വേതകേതോ
വസ ബ്രഹ്മചര്യം ന വൈ സോമ്യാസ്മത്കുലീനോഽനനൂച്യ
ബ്രഹ്മബന്ധുരിവ ഭവതീതി || 6. 1. 1||
സ ഹ ദ്വാദശവർഷ ഉപേത്യ ചതുർവിം ̐ശതിവർഷഃ
സർവാന്വേദാനധീത്യ മഹാമനാ അനൂചാനമാനീ സ്തബ്ധ
ഏയായ തം ̐ഹ പിതോവാച || 6. 1. 2||
ശ്വേതകേതോ യന്നു സോമ്യേദം മഹാമനാ അനൂചാനമാനീ
സ്തബ്ധോഽസ്യുത തമാദേശമപ്രാക്ഷ്യഃ യേനാശ്രുതം ̐ ശ്രുതം
ഭവത്യമതം മതമവിജ്ഞാതം വിജ്ഞാതമിതി കഥം നു ഭഗവഃ
സ ആദേശോ ഭവതീതി || 6. 1. 3||
യഥാ സോമ്യൈകേന മൃത്പിണ്ഡേന സർവം മൃന്മയം വിജ്ഞാതം ̐
സ്യാദ്വാചാരംഭണം വികാരോ നാമധേയം മൃത്തികേത്യേവ സത്യം
|| 6. 1. 4||
യഥാ സോമ്യൈകേന ലോഹമണിനാ സർവം ലോഹമയം വിജ്ഞാതം ̐
സ്യാദ്വാചാരംഭണം വികാരോ നാമധേയം ലോഹമിത്യേവ
സത്യം || 6. 1. 5||
യഥാ സോമ്യികേന നഖനികൃന്തനേന സർവം കാർഷ്ണായസം വിജ്ഞാതം ̐
സ്യാദ്വാചാരംഭണം വികാരോ നാമധേയം കൃഷ്ണായസമിത്യേവ
സത്യമേവം ̐സോമ്യ സ ആദേശോ ഭവതീതി || 6. 1. 6||
ന വൈ നൂനം ഭഗവന്തസ്ത ഏതദവേദിഷുര്യദ്ധ്യേതദവേദിഷ്യൻകഥം
മേ നാവക്ഷ്യന്നിതി ഭഗവാം ̐സ്ത്വേവ മേ തദ്ബ്രവീത്വിതി തഥാ
സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 1. 7||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

സദേവ സോമ്യേദമഗ്ര ആസീദേകമേവാദ്വിതീയം |
തദ്ധൈക ആഹുരസദേവേദമഗ്ര ആസീദേകമേവാദ്വിതീയം
തസ്മാദസതഃ സജ്ജായത || 6. 2. 1||
കുതസ്തു ഖലു സോമ്യൈവം ̐സ്യാദിതി ഹോവാച കഥമസതഃ
സജ്ജായേതേതി| സത്ത്വേവ സോമ്യേദമഗ്ര
ആസീദേകമേവാദ്വിതീയം || 6. 2. 2||
തദൈക്ഷത ബഹു സ്യാം പ്രജായേയേതി തത്തേജോഽസൃജത തത്തേജ
ഐക്ഷത ബഹു സ്യാം പ്രജായേയേതി തദപോഽസൃജത |
തസ്മാദ്യത്ര ക്വച ശോചതി സ്വേദതേ വാ പുരുഷസ്തേജസ ഏവ
തദധ്യാപോ ജായന്തേ || 6. 2. 3||
താ ആപ ഐക്ഷന്ത ബഹ്വ്യഃ സ്യാമ പ്രജായേമഹീതി താ
അന്നമസൃജന്ത തസ്മാദ്യത്ര ക്വ ച വർഷതി തദേവ ഭൂയിഷ്ഠമന്നം
ഭവത്യദ്ഭ്യ ഏവ തദധ്യന്നാദ്യം ജായതേ || 6. 2. 4||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

തേഷാം ഖല്വേഷാം ഭൂതാനാം ത്രീണ്യേവ ബീജാനി
ഭവന്ത്യാണ്ഡജം ജീവജമുദ്ഭിജ്ജമിതി || 6. 3. 1||
സേയം ദേവതൈക്ഷത ഹന്താഹമിമാസ്തിസ്രോ ദേവതാ അനേന
ജീവേനാത്മനാനുപ്രവിശ്യ നാമരൂപേ വ്യാകരവാണീതി || 6. 3. 2||
താസാം ത്രിവൃതം ത്രിവൃതമേകൈകാം കരവാണീതി സേയം
ദേവതേമാസ്തിസ്രോ ദേവതാ അനേനൈവ ജീവേനാത്മനാനുപ്രവിശ്യ
നാമരൂപേ വ്യാകരോത് || 6. 3. 3||
താസാം ത്രിവൃതം ത്രിവൃതമേകൈകാമകരോദ്യഥാ തു ഖലു
സോമ്യേമാസ്തിസ്രോ ദേവതാസ്ത്രിവൃത്ത്രിവൃദേകൈകാ ഭവതി
തന്മേ വിജാനീഹീതി || 6. 3. 4 ||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദഗ്നേ രോഹിതം ̐രൂപം തേജസസ്തദ്രൂപം യച്ഛുക്ലം തദപാം
യത്കൃഷ്ണം തദന്നസ്യാപാഗാദഗ്നേരഗ്നിത്വം വാചാരംഭണം
വികാരോ നാമധേയം ത്രീണി രൂപാണീത്യേവ സത്യം || 6. 4. 1||
യദാദിത്യസ്യ രോഹിതം ̐രൂപം തേജസസ്തദ്രൂപം യച്ഛുക്ലം തദപാം
യത്കൃഷ്ണം തദന്നസ്യാപാഗാദാദിത്യാദാദിത്യത്വം വാചാരംഭണം
വികാരോ നാമധേയം ത്രീണി രൂപാണീത്യേവ സത്യം || 6. 4. 2||
യച്ഛന്ദ്രമസോ രോഹിതം ̐രൂപം തേജസസ്തദ്രൂപം യച്ഛുക്ലം തദപാം
യത്കൃഷ്ണം തദന്നസ്യാപാഗാച്ചന്ദ്രാച്ചന്ദ്രത്വം വാചാരംഭണം
വികാരോ നാമധേയം ത്രീണി രൂപാണീത്യേവ സത്യം || 6. 4. 3||
യദ്വിദ്യുതോ രോഹിതം ̐രൂപം തേജസസ്തദ്രൂപം യച്ഛുക്ലം തദപാം
യത്കൃഷ്ണം തദന്നസ്യാപാഗാദ്വിദ്യുതോ വിദ്യുത്ത്വം വാചാരംഭണം
വികാരോ നാമധേയം ത്രീണി രൂപാണീത്യേവ സത്യം || 6. 4. 4||
ഏതദ്ധ സ്മ വൈ തദ്വിദ്വാം ̐സ ആഹുഃ പൂർവേ മഹാശാലാ
മഹാശ്രോത്രിയാ ന നോഽദ്യ
കശ്ചനാശ്രുതമമതമവിജ്ഞാതമുദാഹരിഷ്യതീതി ഹ്യേഭ്യോ
വിദാഞ്ചക്രുഃ || 6. 4. 5||
യദു രോഹിതമിവാഭൂദിതി തേജസസ്തദ്രൂപമിതി തദ്വിദാഞ്ചക്രുര്യദു
ശുക്ലമിവാഭൂദിത്യപാം ̐രൂപമിതി തദ്വിദാഞ്ചക്രുര്യദു
കൃഷ്ണമിവാഭൂദിത്യന്നസ്യ രൂപമിതി തദ്വിദാഞ്ചക്രുഃ || 6. 4. 6||
യദ്വവിജ്ഞാതമിവാഭൂദിത്യേതാസാമേവ ദേവതാനാം ̐സമാസ ഇതി
തദ്വിദാഞ്ചക്രുര്യഥാ തു ഖലു സോമ്യേമാസ്തിസ്രോ ദേവതാഃ
പുരുഷം പ്രാപ്യ ത്രിവൃത്ത്രിവൃദേകൈകാ ഭവതി തന്മേ വിജാനീഹീതി
|| 6. 4. 7||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അന്നമശിതം ത്രേധാ വിധീയതേ തസ്യ യഃ സ്ഥവിഷ്ഠോ
ധാതുസ്തത്പുരീഷം ഭവതി യോ മധ്യമസ്തന്മാം ̐സം
യോഽണിഷ്ഠസ്തന്മനഃ || 6. 5. 1||
ആപഃ പീതാസ്ത്രേധാ വിധീയന്തേ താസാം യഃ സ്ഥവിഷ്ഠോ
ധാതുസ്തന്മൂത്രം ഭവതി യോ മധ്യമസ്തല്ലോഹിതം യോഽണിഷ്ഠഃ
സ പ്രാണഃ || 6. 5. 2||
തേജോഽശിതം ത്രേധാ വിധീയതേ തസ്യ യഃ സ്ഥവിഷ്ഠോ
ധാതുസ്തദസ്ഥി ഭവതി യോ മധ്യമഃ സ മജ്ജാ
യോഽണിഷ്ഠഃ സാ വാക് || 6. 5. 3||
അന്നമയം ̐ഹി സോമ്യ മനഃ ആപോമയഃ പ്രാണസ്തേജോമയീ
വാഗിതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി തഥാ
സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 5. 4||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖൻഡഃ ||

ദധ്നഃ സോമ്യ മഥ്യമാനസ്യ യോഽണിമാ സ ഉർധ്വഃ സമുദീഷതി
തത്സർപിർഭവതി || 6. 6. 1||
ഏവമേവ ഖലു സോമ്യാന്നസ്യാശ്യമാനസ്യ യോഽണിമാ സ ഉർധ്വഃ
സമുദീഷതി തന്മനോ ഭവതി || 6. 6. 2||
അപാം ̐സോമ്യ പീയമാനാനാം യോഽണിമാ സ ഉർധ്വഃ സമുദീഷതി
സാ പ്രാണോ ഭവതി || 6. 6. 3 ||
തേജസഃ സോമ്യാശ്യമാനസ്യ യോഽണിമാ സ ഉർധ്വഃ സമുദീഷതി
സാ വാഗ്ഭവതി || 6. 6. 4||
അന്നമയം ̐ ഹി സോമ്യ മന ആപോമയഃ പ്രാണസ്തേജോമയീ വാഗിതി
ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച
|| 6. 6. 6||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഷോഡശകലഃ സോമ്യ പുരുഷഃ പഞ്ചദശാഹാനി മാശീഃ
കാമമപഃ പിബാപോമയഃ പ്രാണോ നപിബതോ വിച്ഛേത്സ്യത
ഇതി || 6. 7. 1||
സ ഹ പഞ്ചദശാഹാനി നശാഥ ഹൈനമുപസസാദ കിം ബ്രവീമി
ഭോ ഇത്യൃചഃ സോമ്യ യജൂം ̐ഷി സാമാനീതി സ ഹോവാച ന വൈ
മാ പ്രതിഭാന്തി ഭോ ഇതി || 6. 7. 2||
തം ̐ ഹോവാച യഥാ സോമ്യ മഹതോഽഭ്യാ ഹിതസ്യൈകോഽംഗാരഃ
ഖദ്യോതമാത്രഃ പരിശിഷ്ടഃ സ്യാത്തേന തതോഽപി ന ബഹു
ദഹേദേവം ̐സോമ്യ തേ ഷോഡശാനാം കലാനാമേകാ കലാതിശിഷ്ടാ
സ്യാത്തയൈതർഹി വേദാന്നാനുഭവസ്യശാനാഥ മേ വിജ്ഞാസ്യസീതി
|| 6. 7. 3||
സ ഹശാഥ ഹൈനമുപസസാദ തം ̐ ഹ യത്കിഞ്ച പപ്രച്ഛ
സർവം ̐ഹ പ്രതിപേദേ || 6. 7. 4||
തം ̐ ഹോവാച യഥാ സോമ്യ മഹതോഽഭ്യാഹിതസ്യൈകമംഗാരം
ഖദ്യോതമാത്രം പരിശിഷ്ടം തം തൃണൈരുപസമാധായ
പ്രാജ്വലയേത്തേന തതോഽപി ബഹു ദഹേത് || 6. 7. 5||
ഏവം ̐ സോമ്യ തേ ഷോഡശാനാം കലാനാമേകാ
കലാതിശിഷ്ടാഭൂത്സാന്നേനോപസമാഹിതാ പ്രാജ്വാലീ
തയൈതർഹി വേദാനനുഭവസ്യന്നമയം ̐ഹി സോമ്യ മന ആപോമയഃ
പ്രാണസ്തേജോമയീ വാഗിതി തദ്ധാസ്യ വിജജ്ഞാവിതി വിജജ്ഞാവിതി
|| 6. 7. 6||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഉദ്ദാലകോ ഹാരുണിഃ ശ്വേതകേതും പുത്രമുവാച സ്വപ്നാന്തം മേ സോമ്യ
വിജാനീഹീതി യത്രൈതത്പുരുഷഃ സ്വപിതി നാമ സതാ സോമ്യ തദാ
സമ്പന്നോ ഭവതി സ്വമപീതോ ഭവതി തസ്മാദേനം ̐
സ്വപിതീത്യാചക്ഷതേ സ്വം ̐ഹ്യപീതോ ഭവതി || 6. 8. 1||
സ യഥാ ശകുനിഃ സൂത്രേണ പ്രബദ്ധോ ദിശം ദിശം
പതിത്വാന്യത്രായതനമലബ്ധ്വാ ബന്ധനമേവോപശ്രയത
ഏവമേവ ഖലു സോമ്യ തന്മനോ ദിശം ദിശം
പതിത്വാന്യത്രായതനമലബ്ധ്വാ പ്രാണമേവോപശ്രയതേ
പ്രാണബന്ധനം ̐ ഹി സോമ്യ മന ഇതി || 6. 8. 2 ||
അശനാപിപാസേ മേ സോമ്യ വിജാനീഹീതി
യത്രൈതത്പുരുഷോഽശിശിഷതി നാമാപ ഏവ തദശിതം നയന്തേ
തദ്യഥാ ഗോനായോഽശ്വനായഃ പുരുഷനായ ഇത്യേവം തദപ
ആചക്ഷതേഽശനായേതി തത്രിതച്ഛുംഗമുത്പതിതം ̐ സോമ്യ
വിജാനീഹി നേദമമൂലം ഭവിഷ്യതീതി || 6. 8. 3||
തസ്യ ക്വ മൂലം ̐ സ്യാദന്യത്രാന്നാദേവമേവ ഖലു സോമ്യാന്നേന
ശുംഗേനാപോ മൂലമന്വിച്ഛാദ്ഭിഃ സോമ്യ ശുംഗേന തേജോ
മൂലമന്വിച്ഛ തേജസാ സോമ്യ ശുംഗേന സന്മൂലമന്വിച്ഛ
സന്മൂലാഃ സോമ്യേമാഃ സർവാഃ പ്രജാഃ സദായതനാഃ
സത്പ്രതിഷ്ഠാഃ || 6. 8. 4||
അഥ യത്രൈതത്പുരുഷഃ പിപാസതി നാമ തേജ ഏവ തത്പീതം നയതേ
തദ്യഥാ ഗോനായോഽശ്വനായഃ പുരുഷനായ ഇത്യേവം തത്തേജ
ആചഷ്ട ഉദന്യേതി തത്രൈതദേവ ശുംഗമുത്പതിതം ̐ സോമ്യ
വിജാനീഹി നേദമമൂലം ഭവിഷ്യതീതി || 6. 8. 5||
തസ്യ ക്വ മൂലം ̐ സ്യാദന്യത്രാദ്ഭ്യ്ഽദ്ഭിഃ സോമ്യ ശുംഗേന തേജോ
മൂലമന്വിച്ഛ തേജസാ സോമ്യ ശുംഗേന സന്മൂലമന്വിച്ഛ
സന്മൂലാഃ സോമ്യേമാഃ സർവാഃ പ്രജാഃ സദായതനാഃ സത്പ്രതിഷ്ഠാ
യഥാ തു ഖലു സോമ്യേമാസ്തിസ്രോ ദേവതാഃ പുരുഷം പ്രാപ്യ
ത്രിവൃത്ത്രിവൃദേകൈകാ ഭവതി തദുക്തം പുരസ്താദേവ ഭവത്യസ്യ
സോമ്യ പുരുഷസ്യ പ്രയതോ വാങ്മനസി സമ്പദ്യതേ മനഃ പ്രാണേ
പ്രാണസ്തേജസി തേജഃ പരസ്യാം ദേവതായാം || 6. 8. 6||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ
ആത്മാ തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ
ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 8. 7||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യഥാ സോമ്യ മധു മധുകൃതോ നിസ്തിഷ്ഠന്തി നാനാത്യയാനാം
വൃക്ഷാണാം ̐രസാൻസമവഹാരമേകതാം ̐രസം ഗമയന്തി || 6. 9. 1||
തേ യഥാ തത്ര ന വിവേകം ലഭന്തേഽമുഷ്യാഹം വൃക്ഷസ്യ
രസോഽസ്മ്യമുഷ്യാഹം വൃക്ഷസ്യ രസോഽസ്മീത്യേവമേവ ഖലു
സോമ്യേമാഃ സർവാഃ പ്രജാഃ സതി സമ്പദ്യ ന വിദുഃ സതി
സമ്പദ്യാമഹ ഇതി || 6. 9. 2 ||
ത ഇഹ വ്യഘ്രോ വാ സിം ̐ഹോ വാ വൃകോ വാ വരാഹോ വാ കീടോ വാ
പതംഗോ വാ ദം ̐ശോ വാ മശകോ വാ യദ്യദ്ഭവന്തി തദാഭവന്തി
|| 6. 9. 3 ||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ ആത്മാ
തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി
തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 9. 4||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഇമാഃ സോമ്യ നദ്യഃ പുരസ്താത്പ്രാച്യഃ സ്യന്ദന്തേ
പശ്ചാത്പ്രതീച്യസ്താഃ സമുദ്രാത്സമുദ്രമേവാപിയന്തി സ സമുദ്ര
ഏവ ഭവതി താ യഥാ തത്ര ന വിദുരിയമഹമസ്മീയമഹമസ്മീതി
|| 6. 10. 1||
ഏവമേവ ഖലു സോമ്യേമാഃ സർവാഃ പ്രജാഃ സത ആഗമ്യ ന വിദുഃ
സത ആഗച്ഛാമഹ ഇതി ത ഇഹ വ്യാഘ്രോ വാ സിം ̐ഹോ വാ
വൃകോ വാ വരാഹോ വാ കീടോ വാ പതംഗോ വാ ദം ̐ശോ വാ മശകോ വാ
യദ്യദ്ഭവന്തി തദാഭവന്തി || 6. 10. 2||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ ആത്മാ
തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി
തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 10. 3||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

അസ്യ സോമ്യ മഹതോ വൃക്ഷസ്യ യോ മൂലേഽഭ്യാഹന്യാജ്ജീവൻസ്രവേദ്യോ
മധ്യേഽഭ്യാഹന്യാജ്ജീവൻസ്രവേദ്യോഽഗ്രേഽഭ്യാഹന്യാജ്ജീവൻസ്രവേത്സ
ഏഷ ജീവേനാത്മനാനുപ്രഭൂതഃ പേപീയമാനോ മോദമാനസ്തിഷ്ഠതി
|| 6. 11. 1||
അസ്യ യദേകാം ̐ ശാഖാം ജീവോ ജഹാത്യഥ സാ ശുഷ്യതി
ദ്വിതീയാം ജഹാത്യഥ സാ ശുഷ്യതി തൃതീയാം ജഹാത്യഥ സാ
ശുഷ്യതി സർവം ജഹാതി സർവഃ ശുഷ്യതി || 6. 11. 2||
ഏവമേവ ഖലു സോമ്യ വിദ്ധീതി ഹോവാച ജീവാപേതം വാവ കിലേദം
മ്രിയതേ ന ജീവോ മ്രിയതേ ഇതി സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐
സർവം തത്സത്യം ̐ സ ആത്മാ തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ
മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 11. 3||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ന്യഗ്രോധഫലമത ആഹരേതീദം ഭഗവ ഇതി ഭിന്ദ്ധീതി ഭിന്നം
ഭഗവ ഇതി കിമത്ര പശ്യസീത്യണ്വ്യ ഇവേമാ ധാനാ ഭഗവ
ഇത്യാസാമംഗൈകാം ഭിന്ദ്ധീതി ഭിന്നാ ഭഗവ ഇതി കിമത്ര
പശ്യസീതി ന കിഞ്ചന ഭഗവ ഇതി || 6. 12. 1||
തം ̐ ഹോവാച യം വൈ സോമ്യൈതമണിമാനം ന നിഭാലയസ
ഏതസ്യ വൈ സോമ്യൈഷോഽണിമ്ന ഏവം മഹാന്യഗ്രോധസ്തിഷ്ഠതി
ശ്രദ്ധത്സ്വ സോമ്യേതി || 6. 12. 2||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദദ്ം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ ആത്മാ
തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി
തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 12. 3||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ലവണമേതദുദകേഽവധായാഥ മാ പ്രാതരുപസീദഥാ ഇതി
സ ഹ തഥാ ചകാര തം ̐ ഹോവാച യദ്ദോഷാ ലവണമുദകേഽവാധാ
അംഗ തദാഹരേതി തദ്ധാവമൃശ്യ ന വിവേദ || 6. 13. 1||
യഥാ വിലീനമേവാംഗാസ്യാന്താദാചാമേതി കഥമിതി ലവണമിതി
മധ്യാദാചാമേതി കഥമിതി ലവണമിത്യന്താദാചാമേതി
കഥമിതി ലവണമിത്യഭിപ്രാസ്യൈതദഥ മോപസീദഥാ ഇതി
തദ്ധ തഥാ ചകാര തച്ഛശ്വത്സംവർതതേ തം ̐ ഹോവാചാത്ര
വാവ കില തത്സോമ്യ ന നിഭാലയസേഽത്രൈവ കിലേതി || 6. 13. 2||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ ആത്മാ
തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി
തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 13. 3||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യഥാ സോമ്യ പുരുഷം ഗന്ധാരേഭ്യോഽഭിനദ്ധാക്ഷമാനീയ തം
തതോഽതിജനേ വിസൃജേത്സ യഥാ തത്ര പ്രാങ്വോദങ്വാധരാങ്വാ
പ്രത്യങ്വാ പ്രധ്മായീതാഭിനദ്ധാക്ഷ ആനീതോഽഭിനദ്ധാക്ഷോ
വിസൃഷ്ടഃ || 6. 14. 1||
തസ്യ യഥാഭിനഹനം പ്രമുച്യ പ്രബ്രൂയാദേതാം ദിശം ഗന്ധാരാ
ഏതാം ദിശം വ്രജേതി സ ഗ്രാമാദ്ഗ്രാമം പൃച്ഛൻപണ്ഡിതോ മേധാവീ
ഗന്ധാരാനേവോപസമ്പദ്യേതൈവമേവേഹാചാര്യവാൻപുരുഷോ വേദ
തസ്യ താവദേവ ചിരം യാവന്ന വിമോക്ഷ്യേഽഥ സമ്പത്സ്യ ഇതി
|| 6. 14. 2||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ ആത്മാ
തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി
തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 14. 3||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പുരുഷം ̐ സോമ്യോതോപതാപിനം ജ്ഞാതയഃ പര്യുപാസതേ ജാനാസി
മാം ജാനാസി മാമിതി തസ്യ യാവന്ന വാങ്മനസി സമ്പദ്യതേ
മനഃ പ്രാണേ പ്രാണസ്തേജസി തേജഃ പരസ്യാം ദേവതായാം
താവജ്ജാനാതി || 6. 15. 1||
അഥ യദാസ്യ വാങ്മനസി സമ്പദ്യതേ മനഃ പ്രാണേ പ്രാണസ്തേജസി
തേജഃ പരസ്യാം ദേവതായാമഥ ന ജാനാതി || 6. 15. 2||
സ യ ഏഷോഽണിമൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത് സത്യം ̐ സ ആത്മാ
തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി ഭൂയ ഏവ മാ ഭഗവാന്വിജ്ഞാപയത്വിതി
തഥാ സോമ്യേതി ഹോവാച || 6. 15. 3||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പുരുഷം ̐ സോമ്യോത
ഹസ്തഗൃഹീതമാനയന്ത്യപഹാർഷീത്സ്തേയമകാർഷീത്പരശുമസ്മൈ
തപതേതി സ യദി തസ്യ കർതാ ഭവതി തത ഏവാനൃതമാത്മാനം
കുരുതേ സോഽനൃതാഭിസന്ധോഽനൃതേനാത്മാനമന്തർധായ
പരശും തപ്തം പ്രതിഗൃഹ്ണാതി സ ദഹ്യതേഽഥ ഹന്യതേ || 6. 16. 1||
അഥ യദി തസ്യാകർതാ ഭവതി തതേവ സത്യമാത്മാനം കുരുതേ
സ സത്യാഭിസന്ധഃ സത്യേനാത്മാനമന്തർധായ പരശും തപ്തം
പ്രതിഗൃഹ്ണാതി സന ദഹ്യതേഽഥ മുച്യതേ || 6. 16. 2||
സ യഥാ തത്ര നാദാഹ്യേതൈതദാത്മ്യമിദം ̐ സർവം തത്സത്യം ̐ സ
ആത്മാ തത്ത്വമസി ശ്വേതകേതോ ഇതി തദ്ധാസ്യ വിജജ്ഞാവിതി
വിജജ്ഞാവിതി || 6. 16. 3||

|| ഇതി ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| സപ്തമോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അധീഹി ഭഗവ ഇതി ഹോപസസാദ സനത്കുമാരം നാരദസ്തം ̐
ഹോവാച യദ്വേത്ഥ തേന മോപസീദ തതസ്ത ഊർധ്വം വക്ഷ്യാമീതി
സ ഹോവാച || 7. 1. 1||
ഋഗ്വേദം ഭഗവോഽധ്യേമി യജുർവേദം ̐ സാമവേദമാഥർവണം
ചതുർഥമിതിഹാസപുരാണം പഞ്ചമം വേദാനാം വേദം പിത്ര്യം ̐ രാശിം
ദൈവം നിധിം വാകോവാക്യമേകായനം ദേവവിദ്യാം ബ്രഹ്മവിദ്യാം
ഭൂതവിദ്യാം ക്ഷത്രവിദ്യാം നക്ഷത്രവിദ്യാം ̐
സർപദേവജനവിദ്യാമേതദ്ഭഗവോഽധ്യേമി || 7. 1. 2||
സോഽഹം ഭഗവോ മന്ത്രവിദേവാസ്മി നാത്മവിച്ഛ്രുതം ̐ ഹ്യേവ മേ
ഭഗവദ്ദൃശേഭ്യസ്തരതി ശോകമാത്മവിദിതി സോഽഹം ഭഗവഃ
ശോചാമി തം മാ ഭഗവാഞ്ഛോകസ്യ പാരം താരയത്വിതി
തം ̐ ഹോവാച യദ്വൈ കിഞ്ചൈതദധ്യഗീഷ്ഠാ നാമൈവൈതത് || 7. 1. 3||
നാമ വാ ഋഗ്വേദോ യജുർവേദഃ സാമവേദ ആഥർവണശ്ചതുർഥ
ഇതിഹാസപുരാണഃ പഞ്ചമോ വേദാനാം വേദഃ പിത്ര്യോ രാശിർദൈവോ
നിധിർവാകോവാക്യമേകായനം ദേവവിദ്യാ ബ്രഹ്മവിദ്യാ ഭൂതവിദ്യാ
ക്ഷത്രവിദ്യാ നക്ഷത്രവിദ്യാ സർപദേവജനവിദ്യാ
നാമൈവൈതന്നാമോപാസ്സ്വേതി || 7. 1. 4 ||
സ യോ നാമ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ യാവന്നാമ്നോ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോ നാമ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി
ഭഗവോ നാമ്നോ ഭൂയ ഇതി നാമ്നോ വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 1. 5||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

വാഗ്വാവ നാമ്നോ ഭൂയസീ വാഗ്വാ ഋഗ്വേദം വിജ്ഞാപയതി യജുർവേദം ̐
സാമവേദമാഥർവണം ചതുർഥമിതിഹാസപുരാണം പഞ്ചമം വേദാനാം വേദം
പിത്ര്യം ̐രാശിം ദൈവം നിധിം വാകോവാക്യമേകായനം ദേവവിദ്യാം
ബ്രഹ്മവിദ്യാം ഭൂതവിദ്യാം ക്ഷത്രവിദ്യാം ̐ സർപദേവജനവിദ്യാം
ദിവം ച പൃഥിവീം ച വായും ചാകാശം ചാപശ്ച തേജശ്ച
ദേവാം ̐ശ്ച മനുഷ്യാം ̐ശ്ച പശൂം ̐ശ്ച വയാം ̐സി ച
തൃണവനസ്പതീഞ്ശ്വാപദാന്യാകീടപതംഗപിപീലകം
ധർമം ചാധർമം ച സത്യം ചാനൃതം ച സാധു ചാസാധു ച
ഹൃദയജ്ഞം ചാഹൃദയജ്ഞം ച യദ്വൈ വാങ്നാഭവിഷ്യന്ന ധർമോ
നാധർമോ വ്യജ്ഞാപയിഷ്യന്ന സത്യം നാനൃതം ന സാധു നാസാധു
ന ഹൃദയജ്ഞോ നാഹൃദയജ്ഞോ വാഗേവൈതത്സർവം വിജ്ഞാപയതി
വാചമുപാസ്സ്വേതി || 7. 2. 1||
സ യോ വാചം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ യാവദ്വാചോ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോ വാചം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി
ഭഗവോ വാചോ ഭൂയ ഇതി വാചോ വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 2. 2||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

മനോ വാവ വാചോ ഭൂയോ യഥാ വൈ ദ്വേ വാമലകേ ദ്വേ വാ കോലേ
ദ്വൗ വാക്ഷൗ മുഷ്ടിരനുഭവത്യേവം വാചം ച നാമ ച
മനോഽനുഭവതി സ യദാ മനസാ മനസ്യതി
മന്ത്രാനധീയീയേത്യഥാധീതേ കർമാണി കുർവീയേത്യഥ കുരുതേ
പുത്രാം ̐ശ്ച പശൂം ̐ശ്ചേച്ഛേയേത്യഥേച്ഛത ഇമം ച
ലോകമമും ചേച്ഛേയേത്യഥേച്ഛതേ മനോ ഹ്യാത്മാ മനോ ഹി ലോകോ
മനോ ഹി ബ്രഹ്മ മന ഉപാസ്സ്വേതി || 7. 3. 1 ||
സ യോ മനോ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ യാവന്മനസോ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോ മനോ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി
ഭഗവോ മനസോ ഭൂയ ഇതി മനസോ വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി
തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 3. 2||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

സങ്കൽപോ വാവ മനസോ ഭൂയാന്യദാ വൈ സങ്കൽപയതേഽഥ
മനസ്യത്യഥ വാചമീരയതി താമു നാമ്നീരയതി നാമ്നി
മന്ത്രാ ഏകം ഭവന്തി മന്ത്രേഷു കർമാണി || 7. 4. 1||
താനി ഹ വാ ഏതാനി സങ്കൽപൈകായനാനി സങ്കൽപാത്മകാനി
സങ്കൽപേ പ്രതിഷ്ഠിതാനി സമകൢപതാം ദ്യാവാപൃഥിവീ
സമകൽപേതാം വായുശ്ചാകാശം ച സമകൽപന്താപശ്ച
തേജശ്ച തേഷാം ̐ സം കൢപ്ത്യൈ വർഷം ̐ സങ്കൽപതേ
വർഷസ്യ സങ്കൢപ്ത്യാ അന്നം ̐ സങ്കൽപതേഽന്നസ്യ സം കൢപ്ത്യൈ
പ്രാണാഃ സങ്കൽപന്തേ പ്രാണാനാം ̐ സം കൢപ്ത്യൈ മന്ത്രാഃ സങ്കൽപന്തേ
മന്ത്രാണാം ̐ സം കൢപ്ത്യൈ കർമാണി സങ്കൽപന്തേ കർമണാം
സങ്കൢപ്ത്യൈ ലോകഃ സങ്കൽപതേ ലോകസ്യ സം കൢപ്ത്യൈ സർവം ̐
സങ്കൽപതേ സ ഏഷ സങ്കൽപഃ സങ്കൽപമുപാസ്സ്വേതി || 7. 4. 2 ||
സ യഃ സങ്കൽപം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ സങ്കൢപ്താന്വൈ സ ലോകാന്ധ്രുവാന്ധ്രുവഃ
പ്രതിഷ്ഠിതാൻ പ്രതിഷ്ഠിതോഽവ്യഥമാനാനവ്യഥമാനോഽഭിസിധ്യതി
യാവത്സങ്കൽപസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ യഥാകാമചാരോ ഭവതി യഃ
സങ്കൽപം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവഃ സങ്കൽപാദ്ഭൂയ ഇതി
സങ്കൽപാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 4. 3||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ചിത്തം വാവ സം കൽപാദ്ഭൂയോ യദാ വൈ ചേതയതേഽഥ
സങ്കൽപയതേഽഥ മനസ്യത്യഥ വാചമീരയതി താമു നാമ്നീരയതി
നാമ്നി മന്ത്രാ ഏകം ഭവന്തി മന്ത്രേഷു കർമാണി || 7. 5. 1||
താനി ഹ വാ ഏതാനി ചിത്തൈകായനാനി ചിത്താത്മാനി ചിത്തേ
പ്രതിഷ്ഠിതാനി തസ്മാദ്യദ്യപി ബഹുവിദചിത്തോ ഭവതി
നായമസ്തീത്യേവൈനമാഹുര്യദയം വേദ യദ്വാ അയം
വിദ്വാന്നേത്ഥമചിത്തഃ സ്യാദിത്യഥ യദ്യൽപവിച്ചിത്തവാൻഭവതി
തസ്മാ ഏവോത ശുശ്രൂഷന്തേ ചിത്തം ̐ഹ്യേവൈഷാമേകായനം
ചിത്തമാത്മാ ചിത്തം പ്രതിഷ്ഠാ ചിത്തമുപാസ്സ്വേതി || 7. 5. 2 ||
സ യശ്ചിത്തം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ ചിത്താന്വൈ സ ലോകാന്ധ്രുവാന്ധ്രുവഃ
പ്രതിഷ്ഠിതാൻപ്രതിഷ്ഠിതോഽവ്യഥമാനാനവ്യഥമാനോഽഭിസിധ്യതി
യാവച്ചിത്തസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ യഥാകാമചാരോ ഭവതി യശ്ചിത്തം
ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവശ്ചിത്താദ്ഭൂയ ഇതി ചിത്താദ്വാവ
ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 5. 3||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

ധ്യാനം വാവ ചിത്താദ്ഭൂയോ ധ്യായതീവ പൃഥിവീ
ധ്യായതീവാന്തരിക്ഷം ധ്യായതീവ ദ്യൗർധ്യായന്തീവാപോ
ധ്യായന്തീവ പർവതാ ദേവമനുഷ്യാസ്തസ്മാദ്യ ഇഹ മനുഷ്യാണാം
മഹത്താം പ്രാപ്നുവന്തി ധ്യാനാപാദാം ̐ശാ ഇവൈവ തേ ഭവന്ത്യഥ
യേഽൽപാഃ കലഹിനഃ പിശുനാ ഉപവാദിനസ്തേഽഥ യേ പ്രഭവോ
ധ്യാനാപാദാം ̐ശാ ഇവൈവ തേ ഭവന്തി ധ്യാനമുപാസ്സ്വേതി || 7. 6. 1||
സ യോ ധ്യാനം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ യാവദ്ധ്യാനസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോ ധ്യാനം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി
ഭഗവോ ധ്യാനാദ്ഭൂയ ഇതി ധ്യാനാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി
തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 6. 2||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

വിജ്ഞാനം വാവ ധ്യാനാദ്ഭൂയഃ വിജ്ഞാനേന വാ ഋഗ്വേദം വിജാനാതി
യജുർവേദം ̐ സാമവേദമാഥർവണം ചതുർഥമിതിഹാസപുരാണം
പഞ്ചമം വേദാനാം വേദം പിത്ര്യം ̐രാശിം ദൈവം നിധിം
വാകോവാക്യമേകായനം ദേവവിദ്യാം ബ്രഹ്മവിദ്യാം ഭൂതവിദ്യാം
ക്ഷത്രവിദ്യാം നക്ഷത്രവിദ്യാം ̐സർപദേവജനവിദ്യാം ദിവം ച
പൃഥിവീം ച വായും ചാകാശം ചാപശ്ച തേജശ്ച ദേവാം ̐ശ്ച
മനുഷ്യാം ̐ശ്ച പശൂം ̐ശ്ച വയാം ̐സി ച
തൃണവനസ്പതീഞ്ഛ്വാപദാന്യാകീടപതംഗപിപീലകം
ധർമം ചാധർമം ച സത്യം ചാനൃതം ച സാധു ചാസാധു ച
ഹൃദയജ്ഞം ചാഹൃദയജ്ഞം ചാന്നം ച രസം ചേമം ച ലോകമമും
ച വിജ്ഞാനേനൈവ വിജാനാതി വിജ്ഞാനമുപാസ്സ്വേതി || 7. 7. 1 ||
സ യോ വിജ്ഞാനം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ വിജ്ഞാനവതോ വൈ സ
ലോകാഞ്ജ്ഞാനവതോഽഭിസിധ്യതി യാവദ്വിജ്ഞാനസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോ വിജ്ഞാനം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവോ
വിജ്ഞാനാദ്ഭൂയ ഇതി വിജ്ഞാനാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 7. 2||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ബലം വാവ വിജ്ഞാനാദ്ഭൂയോഽപി ഹ ശതം വിജ്ഞാനവതാമേകോ
ബലവാനാകമ്പയതേ സ യദാ ബലീ ഭവത്യഥോത്ഥാതാ
ഭവത്യുത്തിഷ്ഠൻപരിചരിതാ ഭവതി പരിചരന്നുപസത്താ
ഭവത്യുപസീദന്ദ്രഷ്ടാ ഭവതി ശ്രോതാ ഭവതി മന്താ ഭവതി
ബോദ്ധാ ഭവതി കർതാ ഭവതി വിജ്ഞാതാ ഭവതി ബലേന വൈ പൃഥിവീ
തിഷ്ഠതി ബലേനാന്തരിക്ഷം ബലേന ദ്യൗർബലേന പർവതാ ബലേന
ദേവമനുഷ്യാ ബലേന പശവശ്ച വയാം ̐സി ച തൃണവനസ്പതയഃ
ശ്വാപദാന്യാകീടപതംഗപിപീലകം ബലേന ലോകസ്തിഷ്ഠതി
ബലമുപാസ്സ്വേതി || 7. 8. 1||
സ യോ ബലം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ യാവദ്ബലസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോ ബലം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവോ
ബലാദ്ഭൂയ ഇതി ബലാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 8. 2||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അന്നം വാവ ബലാദ്ഭൂയസ്തസ്മാദ്യദ്യപി ദശ
രാത്രീർനാശ്നീയാദ്യദ്യു ഹ
ജീവേദഥവാദ്രഷ്ടാശ്രോതാമന്താബോദ്ധാകർതാവിജ്ഞാതാ
ഭവത്യഥാന്നസ്യായൈ ദ്രഷ്ടാ ഭവതി ശ്രോതാ ഭവതി മന്താ
ഭവതി ബോദ്ധാ ഭവതി കർതാ ഭവതി വിജ്ഞാതാ
ഭവത്യന്നമുപാസ്സ്വേതി || 7. 9. 1||
സ യോഽന്നം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽന്നവതോ വൈ സ
ലോകാൻപാനവതോഽഭിസിധ്യതി യാവദന്നസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോഽന്നം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി
ഭഗവോഽന്നാദ്ഭൂയ ഇത്യന്നാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 9. 2||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ആപോ വാവാന്നാദ്ഭൂയസ്തസ്മാദ്യദാ സുവൃഷ്ടിർന ഭവതി
വ്യാധീയന്തേ പ്രാണാ അന്നം കനീയോ ഭവിഷ്യതീത്യഥ യദാ
സുവൃഷ്ടിർഭവത്യാനന്ദിനഃ പ്രാണാ ഭവന്ത്യന്നം ബഹു
ഭവിഷ്യതീത്യാപ ഏവേമാ മൂർതാ യേയം പൃഥിവീ യദന്തരിക്ഷം
യദ്ദ്യൗര്യത്പർവതാ യദ്ദേവമനുഷ്യായത്പശവശ്ച വയാം ̐സി ച
തൃണവനസ്പതയഃ ശ്വാപദാന്യാകീടപതംഗപിപീലകമാപ
ഏവേമാ മൂർതാ അപ ഉപാസ്സ്വേതി || 7. 10. 1||
സ യോഽപോ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്ത ആപ്നോതി സർവാൻകാമാം ̐സ്തൃപ്തിമാൻഭവതി
യാവദപാം ഗതം തത്രാസ്യ യഥാകാമചാരോ ഭവതി യോഽപോ
ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവോഽദ്ഭ്യോ ഭൂയ ഇത്യദ്ഭ്യോ വാവ
ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 10. 2||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തേജോ വാവാദ്ഭ്യോ ഭൂയസ്തദ്വാ ഏതദ്വായുമാഗൃഹ്യാകാശമഭിതപതി
തദാഹുർനിശോചതി നിതപതി വർഷിഷ്യതി വാ ഇതി തേജ ഏവ
തത്പൂർവം ദർശയിത്വാഥാപഃ സൃജതേ തദേതദൂർധ്വാഭിശ്ച
തിരശ്ചീഭിശ്ച വിദ്യുദ്ഭിരാഹ്രാദാശ്ചരന്തി തസ്മാദാഹുർവിദ്യോതതേ
സ്തനയതി വർഷിഷ്യതി വാ ഇതി തേജ ഏവ തത്പൂർവം ദർശയിത്വാഥാപഃ
സൃജതേ തേജ ഉപാസ്സ്വേതി || 7. 11. 1||
സ യസ്തേജോ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ തേജസ്വീ വൈ സ തേജസ്വതോ
ലോകാൻഭാസ്വതോഽപഹതതമസ്കാനഭിസിധ്യതി യാവത്തേജസോ ഗതം
തത്രാസ്യ യഥാകാമചാരോ ഭവതി യസ്തേജോ ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി
ഭഗവസ്തേജസോ ഭൂയ ഇതി തേജസോ വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 11. 2||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ആകാശോ വാവ തേജസോ ഭൂയാനാകാശേ വൈ സൂര്യാചന്ദ്രമസാവുഭൗ
വിദ്യുന്നക്ഷത്രാണ്യഗ്നിരാകാശേനാഹ്വയത്യാകാശേന
ശൃണോത്യാകാശേന പ്രതിശൃണോത്യാകാശേ രമത ആകാശേ ന രമത
ആകാശേ ജായത ആകാശമഭിജായത ആകാശമുപാസ്സ്വേതി
|| 7. 12. 1||
സ യ ആകാശം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്ത ആകാശവതോ വൈ സ
ലോകാൻപ്രകാശവതോഽസംബാധാനുരുഗായവതോഽഭിസിധ്യതി
യാവദാകാശസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ യഥാകാമചാരോ ഭവതി
യ ആകാശം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവ ആകാശാദ്ഭൂയ ഇതി
ആകാശാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി
|| 7. 12. 2||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

സ്മരോ വാവാകാശാദ്ഭൂയസ്തസ്മാദ്യദ്യപി ബഹവ ആസീരന്ന
സ്മരന്തോ നൈവ തേ കഞ്ചന ശൃണുയുർന മന്വീരന്ന വിജാനീരന്യദാ
വാവ തേ സ്മരേയുരഥ ശൃണുയുരഥ മന്വീരന്നഥ വിജാനീരൻസ്മരേണ
വൈ പുത്രാന്വിജാനാതി സ്മരേണ പശൂൻസ്മരമുപാസ്സ്വേതി || 7. 13. 1||
സ യഃ സ്മരം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേ യാവത്സ്മരസ്യ ഗതം തത്രാസ്യ
യഥാകാമചാരോ ഭവതി യഃ സ്മരം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവഃ
സ്മരാദ്ഭൂയ ഇതി സ്മരാദ്വാവ ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ
ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 13. 2||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ആശാ വാവ സ്മരാദ്ഭൂയസ്യാശേദ്ധോ വൈ സ്മരോ മന്ത്രാനധീതേ
കർമാണി കുരുതേ പുത്രാം ̐ശ്ച പശൂം ̐ശ്ചേച്ഛത ഇമം ച
ലോകമമും ചേച്ഛത ആശാമുപാസ്സ്വേതി || 7. 14. 1||
സ യ ആശാം ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്ത ആശയാസ്യ സർവേ കാമാഃ
സമൃധ്യന്ത്യമോഘാ ഹാസ്യാശിഷോ ഭവന്തി യാവദാശായാ
ഗതം തത്രാസ്യ യഥാകാമചാരോ ഭവതി യ ആശാം
ബ്രഹ്മേത്യുപാസ്തേഽസ്തി ഭഗവ ആശായാ ഭൂയ ഇത്യാശായാ വാവ
ഭൂയോഽസ്തീതി തന്മേ ഭഗവാൻബ്രവീത്വിതി || 7. 14. 2||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

പ്രാണോ വാ ആശായാ ഭൂയാന്യഥാ വാ അരാ നാഭൗ സമർപിതാ
ഏവമസ്മിൻപ്രാണേ സർവം ̐സമർപിതം പ്രാണഃ പ്രാണേന യാതി
പ്രാണഃ പ്രാണം ദദാതി പ്രാണായ ദദാതി പ്രാണോ ഹ പിതാ പ്രാണോ
മാതാ പ്രാണോ ഭ്രാതാ പ്രാണഃ സ്വസാ പ്രാണ ആചാര്യഃ
പ്രാണോ ബ്രാഹ്മണഃ || 7. 15. 1||
സ യദി പിതരം വാ മാതരം വാ ഭ്രാതരം വാ സ്വസാരം വാചാര്യം
വാ ബ്രാഹ്മണം വാ കിഞ്ചിദ്ഭൃശമിവ പ്രത്യാഹ
ധിക്ത്വാസ്ത്വിത്യേവൈനമാഹുഃ പിതൃഹാ വൈ ത്വമസി മാതൃഹാ വൈ
ത്വമസി ഭ്രാതൃഹാ വൈ ത്വമസി സ്വസൃഹാ വൈ ത്വമസ്യാചാര്യഹാ
വൈ ത്വമസി ബ്രാഹ്മണഹാ വൈ ത്വമസീതി || 7. 15. 2||
അഥ യദ്യപ്യേനാനുത്ക്രാന്തപ്രാണാഞ്ഛൂലേന സമാസം
വ്യതിഷന്ദഹേന്നൈവൈനം ബ്രൂയുഃ പിതൃഹാസീതി ന മാതൃഹാസീതി
ന ഭ്രാതൃഹാസീതി ന സ്വസൃഹാസീതി നാചാര്യഹാസീതി
ന ബ്രാഹ്മണഹാസീതി || 7. 15. 3||
പ്രാണോ ഹ്യേവൈതാനി സർവാണി ഭവതി സ വാ ഏഷ ഏവം പശ്യന്നേവം
മന്വാന ഏവം വിജാനന്നതിവാദീ ഭവതി തം
ചേദ്ബ്രൂയുരതിവാദ്യസീത്യതിവാദ്യസ്മീതി ബ്രൂയാന്നാപഹ്നുവീത
|| 7. 15. 4||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഏഷ തു വാ അതിവദതി യഃ സത്യേനാതിവദതി സോഽഹം ഭഗവഃ
സത്യേനാതിവദാനീതി സത്യം ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യമിതി സത്യം
ഭഗവോ വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 16. 1||

|| ഇതി ഷോഡശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദാ വൈ വിജാനാത്യഥ സത്യം വദതി നാവിജാനൻസത്യം വദതി
വിജാനന്നേവ സത്യം വദതി വിജ്ഞാനം ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യമിതി
വിജ്ഞാനം ഭഗവോ വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 17. 1||

|| ഇതി സപ്തദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദാ വൈ മനുതേഽഥ വിജാനാതി നാമത്വാ വിജാനാതി മത്വൈവ
വിജാനാതി മതിസ്ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യേതി മതിം ഭഗവോ
വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 18. 1||

|| ഇതി അഷ്ടാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകോനവിംശതിതമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദാ വൈ ശ്രദ്ദധാത്യഥ മനുതേ നാശ്രദ്ദധന്മനുതേ
ശ്രദ്ദധദേവ മനുതേ ശ്രദ്ധാ ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യേതി
ശ്രദ്ധാം ഭഗവോ വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 19. 1||

|| ഇതി ഏകോനവിംശതിതമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| വിംശതിതമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദാ വൈ നിസ്തിഷ്ഠത്യഥ ശ്രദ്ദധാതി
നാനിസ്തിഷ്ഠഞ്ഛ്രദ്ദധാതി നിസ്തിഷ്ഠന്നേവ ശ്രദ്ദധാതി
നിഷ്ഠാ ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യേതി നിഷ്ഠാം ഭഗവോ
വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 20. 1||

|| ഇതി വിംശതിതമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദാ വൈ കരോത്യഥ നിസ്തിഷ്ഠതി നാകൃത്വാ നിസ്തിഷ്ഠതി
കൃത്വൈവ നിസ്തിഷ്ഠതി കൃതിസ്ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യേതി
കൃതിം ഭഗവോ വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 21. 1||

|| ഇതി ഏകവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യദാ വൈ സുഖം ലഭതേഽഥ കരോതി നാസുഖം ലബ്ധ്വാ കരോതി
സുഖമേവ ലബ്ധ്വാ കരോതി സുഖം ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യമിതി
സുഖം ഭഗവോ വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 22. 1||

|| ഇതി ദ്വാവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യോ വൈ ഭൂമാ തത്സുഖം നാൽപേ സുഖമസ്തി ഭൂമൈവ സുഖം
ഭൂമാ ത്വേവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യ ഇതി ഭൂമാനം ഭഗവോ
വിജിജ്ഞാസ ഇതി || 7. 23. 1||

|| ഇതി ത്രയോവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

യത്ര നാന്യത്പശ്യതി നാന്യച്ഛൃണോതി നാന്യദ്വിജാനാതി സ
ഭൂമാഥ യത്രാന്യത്പശ്യത്യന്യച്ഛൃണോത്യന്യദ്വിജാനാതി
തദൽപം യോ വൈ ഭൂമാ തദമൃതമഥ യദൽപം തന്മർത്യ്ം ̐ സ
ഭഗവഃ കസ്മിൻപ്രതിഷ്ഠിത ഇതി സ്വേ മഹിമ്നി യദി വാ
ന മഹിമ്നീതി || 7. 24. 1||
ഗോഅശ്വമിഹ മഹിമേത്യാചക്ഷതേ ഹസ്തിഹിരണ്യം ദാസഭാര്യം
ക്ഷേത്രാണ്യായതനാനീതി നാഹമേവം ബ്രവീമി ബ്രവീമീതി
ഹോവാചാന്യോഹ്യന്യസ്മിൻപ്രതിഷ്ഠിത ഇതി || 7. 24. 2||

|| ഇതി ചതുർവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

സ ഏവാധസ്താത്സ ഉപരിഷ്ടാത്സ പശ്ചാത്സ പുരസ്താത്സ
ദക്ഷിണതഃ സ ഉത്തരതഃ സ ഏവേദം ̐ സർവമിത്യഥാതോഽഹങ്കാരാദേശ
ഏവാഹമേവാധസ്താദഹമുപരിഷ്ടാദഹം പശ്ചാദഹം പുരസ്താദഹം
ദക്ഷിണതോഽഹമുത്തരതോഽഹമേവേദം ̐ സർവമിതി || 7. 25. 1||
അഥാത ആത്മാദേശ ഏവാത്മൈവാധസ്താദാത്മോപരിഷ്ടാദാത്മാ
പശ്ചാദാത്മാ പുരസ്താദാത്മാ ദക്ഷിണത ആത്മോത്തരത
ആത്മൈവേദം ̐ സർവമിതി സ വാ ഏഷ ഏവം പശ്യന്നേവം മന്വാന ഏവം
വിജാനന്നാത്മരതിരാത്മക്രീഡ ആത്മമിഥുന ആത്മാനന്ദഃ സ
സ്വരാഡ്ഭവതി തസ്യ സർവേഷു ലോകേഷു കാമചാരോ ഭവതി
അഥ യേഽന്യഥാതോ വിദുരന്യരാജാനസ്തേ ക്ഷയ്യലോകാ ഭവന്തി
തേഷാം ̐ സർവേഷു ലോകേഷ്വകാമചാരോ ഭവതി || 7. 25. 2||

|| ഇതി പഞ്ചവിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഡ്വിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തസ്യ ഹ വാ ഏതസ്യൈവം പശ്യത ഏവം മന്വാനസ്യൈവം വിജാനത
ആത്മതഃ പ്രാണ ആത്മത ആശാത്മതഃ സ്മര ആത്മത ആകാശ
ആത്മതസ്തേജ ആത്മത ആപ ആത്മത
ആവിർഭാവതിരോഭാവാവാത്മതോഽന്നമാത്മതോ ബലമാത്മതോ
വിജ്ഞാനമാത്മതോ ധ്യാനമാത്മതശ്ചിത്തമാത്മതഃ
സങ്കൽപ ആത്മതോ മന ആത്മതോ വാഗാത്മതോ നാമാത്മതോ മന്ത്രാ
ആത്മതഃ കർമാണ്യാത്മത ഏവേദം ̐സർവമിതി || 7. 26. 1||
തദേഷ ശ്ലോകോ ന പശ്യോ മൃത്യും പശ്യതി ന രോഗം നോത ദുഃഖതാം ̐
സർവം ̐ ഹ പശ്യഃ പശ്യതി സർവമാപ്നോതി സർവശ ഇതി
സ ഏകധാ ഭവതി ത്രിധാ ഭവതി പഞ്ചധാ
സപ്തധാ നവധാ ചൈവ പുനശ്ചൈകാദശഃ സ്മൃതഃ
ശതം ച ദശ ചൈകശ്ച സഹസ്രാണി ച
വിം ̐ശതിരാഹാരശുദ്ധൗ സത്ത്വശുദ്ധൗ ധ്രുവാ സ്മൃതിഃ
സ്മൃതിലംഭേ സർവഗ്രന്ഥീനാം വിപ്രമോക്ഷസ്തസ്മൈ
മൃദിതകഷായായ തമസസ്പാരം ദർശയതി
ഭഗവാൻസനത്കുമാരസ്തം ̐ സ്കന്ദ ഇത്യാചക്ഷതേ
തം ̐ സ്കന്ദ ഇത്യാചക്ഷതേ || 7. 26. 2||

|| ഇതി ഷഡ്വിംശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി സപ്തമോഽധ്യായഃ ||

________________________________________

|| അഷ്ടമോഽധ്യായഃ ||

|| പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യദിദമസ്മിൻബ്രഹ്മപുരേ ദഹരം പുണ്ഡരീകം വേശ്മ
ദഹരോഽസ്മിന്നന്തരാകാശസ്തസ്മിന്യദന്തസ്തദന്വേഷ്ടവ്യം
തദ്വാവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യമിതി || 8. 1. 1||
തം ചേദ്ബ്രൂയുര്യദിദമസ്മിൻബ്രഹ്മപുരേ ദഹരം പുണ്ഡരീകം വേശ്മ
ദഹരോഽസ്മിന്നന്തരാകാശഃ കിം തദത്ര വിദ്യതേ യദന്വേഷ്ടവ്യം
യദ്വാവ വിജിജ്ഞാസിതവ്യമിതി സ ബ്രൂയാത് || 8. 1. 2||
യാവാന്വാ അയമാകാശസ്താവാനേഷോഽന്തർഹൃദയ അകാശ
ഉഭേ അസ്മിന്ദ്യാവാപൃഥിവീ അന്തരേവ സമാഹിതേ
ഉഭാവഗ്നിശ്ച വായുശ്ച സൂര്യാചന്ദ്രമസാവുഭൗ
വിദ്യുന്നക്ഷത്രാണി യച്ചാസ്യേഹാസ്തി യച്ച നാസ്തി സർവം
തദസ്മിൻസമാഹിതമിതി || 8. 1. 3||
തം ചേദ്ബ്രൂയുരസ്മിം ̐ശ്ചേദിദം ബ്രഹ്മപുരേ സർവം ̐ സമാഹിതം ̐
സർവാണി ച ഭൂതാനി സർവേ ച കാമാ യദൈതജ്ജരാ വാപ്നോതി
പ്രധ്വം ̐സതേ വാ കിം തതോഽതിശിഷ്യത ഇതി || 8. 1. 4||
സ ബ്രൂയാത്നാസ്യ ജരയൈതജ്ജീര്യതി ന വധേനാസ്യ ഹന്യത
ഏതത്സത്യം ബ്രഹ്മപുരമസ്മികാമാഃ സമാഹിതാഃ ഏഷ
ആത്മാപഹതപാപ്മാ വിജരോ വിമൃത്യുർവിശോകോ
വിജിഘത്സോഽപിപാസഃ സത്യകാമഃ സത്യസങ്കൽപോ യഥാ ഹ്യേവേഹ
പ്രജാ അന്വാവിശന്തി യഥാനുശാസനം യം യമന്തമഭികാമാ
ഭവന്തി യം ജനപദം യം ക്ഷേത്രഭാഗം തം തമേവോപജീവന്തി
|| 8. 1. 5||
തദ്യഥേഹ കർമജിതോ ലോകഃ ക്ഷീയത ഏവമേവാമുത്ര പുണ്യജിതോ
ലോകഃ ക്ഷീയതേ തദ്യ ഇഹാത്മാനമനുവിദ്യ വ്രജന്ത്യേതാം ̐ശ്ച
സത്യാൻകാമാം ̐സ്തേഷാം ̐ സർവേഷു ലോകേഷ്വകാമചാരോ
ഭവത്യഥ യ ഇഹാത്മാനമനിവുദ്യ വ്രജന്ത്യേതം ̐ശ്ച
സത്യാൻകാമാം ̐സ്തേഷാം ̐ സർവേഷു ലോകേഷു കാമചാരോ ഭവതി
|| 8. 1. 6||

|| ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

സ യദി പിതൃലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ പിതരഃ
സമുത്തിഷ്ഠന്തി തേന പിതൃലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 1||
അഥ യദി മാതൃലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ മാതരഃ
സമുത്തിഷ്ഠന്തി തേന മാതൃലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 2||
അഥ യദി ഭ്രാതൃലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ ഭ്രാതരഃ
സമുത്തിഷ്ഠന്തി തേന ഭ്രാതൃലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 3|| ||
അഥ യദി സ്വസൃലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ സ്വസാരഃ
സമുത്തിഷ്ഠന്തി തേന സ്വസൃലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 4||
അഥ യദി സഖിലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ സഖായഃ
സമുത്തിഷ്ഠന്തി തേന സഖിലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 5||
അഥ യദി ഗന്ധമാല്യലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ
ഗന്ധമാല്യേ സമുത്തിഷ്ഠതസ്തേന ഗന്ധമാല്യലോകേന സമ്പന്നോ
മഹീയതേ || 8. 2. 6||
അഥ യദ്യന്നപാനലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യാന്നപാനേ
സമുത്തിഷ്ഠതസ്തേനാന്നപാനലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 7||
അഥ യദി ഗീതവാദിത്രലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ
ഗീതവാദിത്രേ സമുത്തിഷ്ഠതസ്തേന ഗീതവാദിത്രലോകേന സമ്പന്നോ
മഹീയതേ || 8. 2. 8||
അഥ യദി സ്ത്രീലോകകാമോ ഭവതി സങ്കൽപാദേവാസ്യ സ്ത്രിയഃ
സമുത്തിഷ്ഠന്തി തേന സ്ത്രീലോകേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 9||
യം യമന്തമഭികാമോ ഭവതി യം കാമം കാമയതേ സോഽസ്യ
സങ്കൽപാദേവ സമുത്തിഷ്ഠതി തേന സമ്പന്നോ മഹീയതേ || 8. 2. 10||

|| ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

ത ഇമേ സത്യാഃ കാമാ അനൃതാപിധാനാസ്തേഷാം ̐ സത്യാനാം ̐
സതാമനൃതമപിധാനം യോ യോ ഹ്യസ്യേതഃ പ്രൈതി ന തമിഹ
ദർശനായ ലഭതേ || 8. 3. 1||
അഥ യേ ചാസ്യേഹ ജീവാ യേ ച പ്രേതാ യച്ചാന്യദിച്ഛന്ന
ലഭതേ സർവം തദത്ര ഗത്വാ വിന്ദതേഽത്ര ഹ്യസ്യൈതേ സത്യാഃ
കാമാ അനൃതാപിധാനാസ്തദ്യഥാപി ഹിരണ്യനിധിം നിഹിതമക്ഷേത്രജ്ഞാ
ഉപര്യുപരി സഞ്ചരന്തോ ന വിന്ദേയുരേവമേവേമാഃ സർവാഃ പ്രജാ
അഹരഹർഗച്ഛന്ത്യ ഏതം ബ്രഹ്മലോകം ന വിന്ദന്ത്യനൃതേന ഹി
പ്രത്യൂഢാഃ || 8. 3. 2||
സ വാ ഏഷ ആത്മാ ഹൃദി തസ്യൈതദേവ നിരുക്തം ̐ ഹൃദ്യയമിതി
തസ്മാദ്ധൃദയമഹരഹർവാ ഏവംവിത്സ്വർഗം ലോകമേതി || 8. 3. 3||
അഥ യ ഏഷ സമ്പ്രസാദോഽസ്മാച്ഛരീരാത്സമുത്ഥായ പരം
ജ്യോതിരുപസമ്പദ്യ സ്വേന രൂപേണാഭിനിഷ്പദ്യത ഏഷ ആത്മേതി
ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേതി തസ്യ ഹ വാ ഏതസ്യ
ബ്രഹ്മണോ നാമ സത്യമിതി || 8. 3. 4||
താനി ഹ വാ ഏതാനി ത്രീണ്യക്ഷരാണി സതീയമിതി
തദ്യത്സത്തദമൃതമഥ യത്തി തന്മർത്യമഥ യദ്യം തേനോഭേ
യച്ഛതി യദനേനോഭേ യച്ഛതി തസ്മാദ്യമഹരഹർവാ
ഏവംവിത്സ്വർഗം ലോകമേതി || 8. 3. 5||

|| ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യ ആത്മാ സ സേതുർധൃതിരേഷാം ലോകാനാമസംഭേദായ
നൈതം ̐ സേതുമഹോരാത്രേ തരതോ ന ജരാ ന മൃത്യുർന ശോകോ ന
സുകൃതം ന ദുഷ്കൃതം ̐ സർവേ പാപ്മാനോഽതോ
നിവർതന്തേഽപഹതപാപ്മാ ഹ്യേഷ ബ്രഹ്മലോകഃ || 8. 4. 1||
തസ്മാദ്വാ ഏതം ̐ സേതും തീർത്വാന്ധഃ സന്നനന്ധോ ഭവതി
വിദ്ധഃ സന്നവിദ്ധോ ഭവത്യുപതാപീ സന്നനുപതാപീ ഭവതി
തസ്മാദ്വാ ഏതം ̐ സേതും തീർത്വാപി നക്തമഹരേവാഭിനിഷ്പദ്യതേ
സകൃദ്വിഭാതോ ഹ്യേവൈഷ ബ്രഹ്മലോകഃ || 8. 4. 2||
തദ്യ ഏവൈതം ബ്രഹ്മലോകം ബ്രഹ്മചര്യേണാനുവിന്ദന്തി
തേഷാമേവൈഷ ബ്രഹ്മലോകസ്തേഷാം ̐ സർവേഷു ലോകേഷു കാമചാരോ
ഭവതി || 8. 4. 3||

|| ഇതി ചതുർഥഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യദ്യജ്ഞ ഇത്യാചക്ഷതേ ബ്രഹ്മചര്യമേവ തദ്ബ്രഹ്മചര്യേണ
ഹ്യേവ യോ ജ്ഞാതാ തം വിന്ദതേഽഥ യദിഷ്ടമിത്യാചക്ഷതേ
ബ്രഹ്മചര്യമേവ തദ്ബ്രഹ്മചര്യേണ ഹ്യേവേഷ്ട്വാത്മാനമനുവിന്ദതേ
|| 8. 5. 1||
അഥ യത്സത്ത്രായണമിത്യാചക്ഷതേ ബ്രഹ്മചര്യമേവ തദ്ബ്രഹ്മചര്യേണ
ഹ്യേവ സത ആത്മനസ്ത്രാണം വിന്ദതേഽഥ യന്മൗനമിത്യാചക്ഷതേ
ബ്രഹ്മചര്യമേവ തബ്ബ്രഹ്മചര്യേണ ഹ്യേവാത്മാനമനുവിദ്യ മനുതേ ഽ || 8. 5. 2||
അഥ യദനാശകായനമിത്യാചക്ഷതേ ബ്രഹ്മചര്യമേവ തദേഷ
ഹ്യാത്മാ ന നശ്യതി യം ബ്രഹ്മചര്യേണാനുവിന്ദതേഽഥ
യദരണ്യായനമിത്യാചക്ഷതേ ബ്രഹ്മചര്യമേവ തദരശ്ച ഹ വൈ
ണ്യശ്ചാർണവൗ ബ്രഹ്മലോകേ തൃതീയസ്യാമിതോ ദിവി തദൈരം
മദീയം ̐ സരസ്തദശ്വത്ഥഃ സോമസവനസ്തദപരാജിതാ
പൂർബ്രഹ്മണഃ പ്രഭുവിമിതം ̐ ഹിരണ്മയം || 8. 5. 3||
തദ്യ ഏവൈതവരം ച ണ്യം ചാർണവൗ ബ്രഹ്മലോകേ
ബ്രഹ്മചര്യേണാനുവിന്ദന്തി തേഷാമേവൈഷ ബ്രഹ്മലോകസ്തേഷാം ̐
സർവേഷു ലോകേഷു കാമചാരോ ഭവതി || 8. 5. 4||

|| ഇതി പഞ്ചമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ യാ ഏതാ ഹൃദയസ്യ നാഡ്യസ്താഃ പിംഗലസ്യാണിമ്നസ്തിഷ്ഠന്തി
ശുക്ലസ്യ നീലസ്യ പീതസ്യ ലോഹിതസ്യേത്യസൗ വാ ആദിത്യഃ
പിംഗല ഏഷ ശുക്ല ഏഷ നീല ഏഷ പീത ഏഷ ലോഹിതഃ
|| 8. 6. 1||
തദ്യഥാ മഹാപഥ ആതത ഉഭൗ ഗ്രാമൗ ഗച്ഛതീമം ചാമും
ചൈവമേവൈതാ ആദിത്യസ്യ രശ്മയ ഉഭൗ ലോകൗ ഗച്ഛന്തീമം ചാമും
ചാമുഷ്മാദാദിത്യാത്പ്രതായന്തേ താ ആസു നാഡീഷു സൃപ്താ
ആഭ്യോ നാഡീഭ്യഃ പ്രതായന്തേ തേഽമുഷ്മിന്നാദിത്യേ സൃപ്താഃ
|| 8. 6. 2||
തദ്യത്രൈതത്സുപ്തഃ സമസ്തഃ സമ്പ്രസന്നഃ സ്വപ്നം ന വിജാനാത്യാസു
തദാ നാഡീഷു സൃപ്തോ ഭവതി തം ന കശ്ചന പാപ്മാ സ്പൃശതി
തേജസാ ഹി തദാ സമ്പന്നോ ഭവതി || 8. 6. 3||
അഥ യത്രൈതദബലിമാനം നീതോ ഭവതി തമഭിത ആസീനാ
ആഹുർജാനാസി മാം ജാനാസി മാമിതി സ
യാവദസ്മാച്ഛരീരാദനുത്ക്രാന്തോ ഭവതി താവജ്ജാനാതി
|| 8. 6. 4||
അഥ യത്രൈതദസ്മാച്ഛരീരാദുത്ക്രാമത്യഥൈതൈരേവ
രശ്മിഭിരൂർധ്വമാക്രമതേ സ ഓമിതി വാ ഹോദ്വാ മീയതേ
സ യാവത്ക്ഷിപ്യേന്മനസ്താവദാദിത്യം ഗച്ഛത്യേതദ്വൈ ഖലു
ലോകദ്വാരം വിദുഷാം പ്രപദനം നിരോധോഽവിദുഷാം || 8. 6. 5||
തദേഷ ശ്ലോകഃ | ശതം ചൈകാ ച ഹൃദയസ്യ നാഡ്യസ്താസാം
മൂർധാനമഭിനിഃസൃതൈകാ | തയോർധ്വമായന്നമൃതത്വമേതി
വിഷ്വങ്ങന്യാ ഉത്ക്രമണേ ഭവന്ത്യുത്ക്രമണേ ഭവന്തി || 8. 6. 6||

|| ഇതി ഷഷ്ഠഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യ ആത്മാപഹതപാപ്മാ വിജരോ വിമൃത്യുർവിശോകോ
വിജിഘത്സോഽപിപാസഃ സത്യകാമഃ സത്യസങ്കൽപഃ സോഽന്വേഷ്ടവ്യഃ
സ വിജിജ്ഞാസിതവ്യഃ സ സർവാം ̐ശ്ച ലോകാനാപ്നോതി
സർവാം ̐ശ്ച കാമാന്യസ്തമാത്മാനമനുവിദ്യ വിജാനാതീതി ഹ
പ്രജാപതിരുവാച || 8. 7. 1||
തദ്ധോഭയേ ദേവാസുരാ അനുബുബുധിരേ തേ ഹോചുർഹന്ത
തമാത്മാനമന്വേച്ഛാമോ യമാത്മാനമന്വിഷ്യ സർവാം ̐ശ്ച
ലോകാനാപ്നോതി സർവാം ̐ശ്ച കാമാനിതീന്ദ്രോ ഹൈവ
ദേവാനാമഭിപ്രവവ്രാജ വിരോചനോഽസുരാണാം തൗ
ഹാസംവിദാനാവേവ സമിത്പാണീ പ്രജാപതിസകാശമാജഗ്മതുഃ
|| 8. 7. 2||
തൗ ഹ ദ്വാത്രിം ̐ശതം വർഷാണി ബ്രഹ്മചര്യമൂഷതുസ്തൗ ഹ
പ്രജാപതിരുവാച കിമിച്ഛന്താവാസ്തമിതി തൗ ഹോചതുര്യ
ആത്മാപഹതപാപ്മാ വിജരോ വിമൃത്യുർവിശോകോ
വിജിഘത്സോഽപിപാസഃ സത്യകാമഃ സത്യസങ്കൽപഃ സോഽന്വേഷ്ടവ്യഃ
സ വിജിജ്ഞാസിതവ്യഃ സ സർവാം ̐ശ്ച ലോകാനാപ്നോതി സർവാം ̐ശ്ച
കാമാന്യസ്തമാത്മാനമനുവിദ്യ വിജാനാതീതി ഭഗവതോ വചോ
വേദയന്തേ തമിച്ഛന്താവവാസ്തമിതി || 8. 7. 3||
തൗ ഹ പ്രജാപതിരുവാച യ ഏഷോഽക്ഷിണി പുരുഷോ ദൃശ്യത
ഏഷ ആത്മേതി ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേത്യഥ യോഽയം
ഭഗവോഽപ്സു പരിഖ്യായതേ യശ്ചായമാദർശേ കതമ ഏഷ
ഇത്യേഷ ഉ ഏവൈഷു സർവേഷ്വന്തേഷു പരിഖ്യായത ഇതി ഹോവാച
|| 8. 7. 4||

|| ഇതി സപ്തമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

ഉദശരാവ ആത്മാനമവേക്ഷ്യ യദാത്മനോ ന വിജാനീഥസ്തന്മേ
പ്രബ്രൂതമിതി തൗ ഹോദശരാവേഽവേക്ഷാഞ്ചക്രാതേ തൗ ഹ
പ്രജാപതിരുവാച കിം പശ്യഥ ഇതി തൗ ഹോചതുഃ
സർവമേവേദമാവാം ഭഗവ ആത്മാനം പശ്യാവ ആ ലോമഭ്യഃ ആ
നഖേഭ്യഃ പ്രതിരൂപമിതി || 8. 8. 1||
തൗ ഹ പ്രജാപതിരുവാച സാധ്വലങ്കൃതൗ സുവസനൗ പരിഷ്കൃതൗ
ഭൂത്വോദശരാവേഽവേക്ഷേഥാമിതി തൗ ഹ സാധ്വലങ്കൃതൗ
സുവസനൗ പരിഷ്കൃതൗ ഭൂത്വോദശരാവേഽവേക്ഷാഞ്ചക്രാതേ
തൗ ഹ പ്രജാപതിരുവാച കിം പശ്യഥ ഇതി || 8. 8. 2||
തൗ ഹോചതുര്യഥൈവേദമാവാം ഭഗവഃ സാധ്വലങ്കൃതൗ സുവസനൗ
പരിഷ്കൃതൗ സ്വ ഏവമേവേമൗ ഭഗവഃ സാധ്വലങ്കൃതൗ സുവസനൗ
പരിഷ്കൃതാവിത്യേഷ ആത്മേതി ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേതി
തൗ ഹ ശാന്തഹൃദയൗ പ്രവവ്രജതുഃ || 8. 8. 3||
തൗ ഹാന്വീക്ഷ്യ പ്രജാപതിരുവാചാനുപലഭ്യാത്മാനമനനുവിദ്യ
വ്രജതോ യതര ഏതദുപനിഷദോ ഭവിഷ്യന്തി ദേവാ വാസുരാ വാ തേ
പരാഭവിഷ്യന്തീതി സ ഹ ശാന്തഹൃദയ ഏവ
വിരോചനോഽസുരാഞ്ജഗാമ തേഭ്യോ ഹൈതാമുപനിഷദം
പ്രോവാചാത്മൈവേഹ മഹയ്യ ആത്മാ പരിചര്യ ആത്മാനമേവേഹ
മഹയന്നാത്മാനം പരിചരന്നുഭൗ ലോകാവവാപ്നോതീമം ചാമും ചേതി
|| 8. 8. 4||
തസ്മാദപ്യദ്യേഹാദദാനമശ്രദ്ദധാനമയജമാനമാഹുരാസുരോ
ബതേത്യസുരാണാം ̐ ഹ്യേഷോപനിഷത്പ്രേതസ്യ ശരീരം ഭിക്ഷയാ
വസനേനാലങ്കാരേണേതി സം ̐സ്കുർവന്ത്യേതേന ഹ്യമും ലോകം
ജേഷ്യന്തോ മന്യന്തേ || 8. 8. 5||

|| ഇതി അഷ്ടമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

അഥ ഹേന്ദ്രോഽപ്രാപ്യൈവ ദേവാനേതദ്ഭയം ദദർശ യഥൈവ
ഖല്വയമസ്മിഞ്ഛരീരേ സാധ്വലങ്കൃതേ സാധ്വലങ്കൃതോ ഭവതി
സുവസനേ സുവസനഃ പരിഷ്കൃതേ പരിഷ്കൃത
ഏവമേവായമസ്മിന്നന്ധേഽന്ധോ ഭവതി സ്രാമേ സ്രാമഃ പരിവൃക്ണേ
പരിവൃക്ണോഽസ്യൈവ ശരീരസ്യ നാശമന്വേഷ നശ്യതി
നാഹമത്ര ഭോഗ്യം പശ്യാമീതി || 8. 9. 1||
സ സമിത്പാണിഃ പുനരേയായ തം ̐ ഹ പ്രജാപതിരുവാച
മഘവന്യച്ഛാന്തഹൃദയഃ പ്രാവ്രാജീഃ സാർധം വിരോചനേന
കിമിച്ഛൻപുനരാഗമ ഇതി സ ഹോവാച യഥൈവ ഖല്വയം
ഭഗവോഽസ്മിഞ്ഛരീരേ സാധ്വലങ്കൃതേ സാധ്വലങ്കൃതോ ഭവതി
സുവസനേ സുവസനഃ പരിഷ്കൃതേ പരിഷ്കൃത
ഏവമേവായമസ്മിന്നന്ധേഽന്ധോ ഭവതി സ്രാമേ സ്രാമഃ
പരിവൃക്ണേ പരിവൃക്ണോഽസ്യൈവ ശരീരസ്യ നാശമന്വേഷ
നശ്യതി നാഹമത്ര ഭോഗ്യം പശ്യാമീതി || 8. 9. 2||
ഏവമേവൈഷ മഘവന്നിതി ഹോവാചൈതം ത്വേവ തേ
ഭൂയോഽനുവ്യാഖ്യാസ്യാമി വസാപരാണി ദ്വാത്രിം ̐ശതം വർഷാണീതി
സ ഹാപരാണി ദ്വാത്രിം ̐ശതം വർഷാണ്യുവാസ തസ്മൈ ഹോവാച
|| 8. 9. 3||

|| ഇതി നവമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

യ ഏഷ സ്വപ്നേ മഹീയമാനശ്ചരത്യേഷ ആത്മേതി
ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേതി സ ഹ ശാന്തഹൃദയഃ
പ്രവവ്രാജ സ ഹാപ്രാപ്യൈവ ദേവാനേതദ്ഭയം ദദർശ
തദ്യദ്യപീദം ̐ ശരീരമന്ധം ഭവത്യനന്ധഃ സ ഭവതി യദി
സ്രാമമസ്രാമോ നൈവൈഷോഽസ്യ ദോഷേണ ദുഷ്യതി || 8. 10. 1||
ന വധേനാസ്യ ഹന്യതേ നാസ്യ സ്രാമ്യേണ സ്രാമോ ഘ്നന്തി ത്വേവൈനം
വിച്ഛാദയന്തീവാപ്രിയവേത്തേവ ഭവത്യപി രോദിതീവ നാഹമത്ര
ഭോഗ്യം പശ്യാമീതി || 8. 10. 2||
സ സമിത്പാണിഃ പുനരേയായ തം ̐ ഹ പ്രജാപതിരുവാച
മഘവന്യച്ഛാന്തഹൃദയഃ പ്രാവ്രാജീഃ കിമിച്ഛൻപുനരാഗമ
ഇതി സ ഹോവാച തദ്യദ്യപീദം ഭഗവഃ ശരീരമന്ധം ഭവത്യനന്ധഃ
സ ഭവതി യദി സ്രാമമസ്രാമോ നൈവൈഷോഽസ്യ ദോഷേണ ദുഷ്യതി
|| 8. 10. 3||
ന വധേനാസ്യ ഹന്യതേ നാസ്യ സ്രാമ്യേണ സ്രാമോ ഘ്നന്തി ത്വേവൈനം
വിച്ഛാദയന്തീവാപ്രിയവേത്തേവ ഭവത്യപി രോദിതീവ നാഹമത്ര
ഭോഗ്യം പശ്യാമീത്യേവമേവൈഷ മഘവന്നിതി ഹോവാചൈതം ത്വേവ തേ
ഭൂയോഽനുവ്യാഖ്യാസ്യാമി വസാപരാണി ദ്വാത്രിം ̐ശതം വർഷാണീതി
സ ഹാപരാണി ദ്വാത്രിം ̐ശതം വർഷാണ്യുവാസ തസ്മൈ ഹോവാച
|| 8. 10. 4||

|| ഇതി ദശമഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തദ്യത്രൈതത്സുപ്തഃ സമസ്തഃ സമ്പ്രസന്നഃ സ്വപ്നം ന വിജാനാത്യേഷ
ആത്മേതി ഹോവാചൈതദമൃതമഭയമേതദ്ബ്രഹ്മേതി സ ഹ ശാന്തഹൃദയഃ
പ്രവവ്രാജ സ ഹാപ്രാപ്യൈവ ദേവാനേതദ്ഭയം ദദർശ നാഹ
ഖല്വയമേവം ̐ സമ്പ്രത്യാത്മാനം ജാനാത്യയമഹമസ്മീതി
നോ ഏവേമാനി ഭൂതാനി വിനാശമേവാപീതോ ഭവതി നാഹമത്ര
ഭോഗ്യം പശ്യാമീതി || 8. 11. 1||
സ സമിത്പാണിഃ പുനരേയായ തം ̐ ഹ പ്രജാപതിരുവാച
മഘവന്യച്ഛാന്തഹൃദയഃ പ്രാവ്രാജീഃ കിമിച്ഛൻപുനരാഗമ ഇതി
സ ഹോവാച നാഹ ഖല്വയം ഭഗവ ഏവം ̐ സമ്പ്രത്യാത്മാനം
ജാനാത്യയമഹമസ്മീതി നോ ഏവേമാനി ഭൂതാനി
വിനാശമേവാപീതോ ഭവതി നാഹമത്ര ഭോഗ്യം പശ്യാമീതി
|| 8. 11. 2||
ഏവമേവൈഷ മഘവന്നിതി ഹോവാചൈതം ത്വേവ തേ
ഭൂയോഽനുവ്യാഖ്യാസ്യാമി നോ ഏവാന്യത്രൈതസ്മാദ്വസാപരാണി
പഞ്ച വർഷാണീതി സ ഹാപരാണി പഞ്ച വർഷാണ്യുവാസ
താന്യേകശതം ̐ സമ്പേദുരേതത്തദ്യദാഹുരേകശതം ̐ ഹ വൈ വർഷാണി
മഘവാൻപ്രജാപതൗ ബ്രഹ്മചര്യമുവാസ തസ്മൈ ഹോവാച || 8. 11. 3||

|| ഇതി ഏകാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

മഘവന്മർത്യം വാ ഇദം ̐ ശരീരമാത്തം മൃത്യുനാ
തദസ്യാമൃതസ്യാശരീരസ്യാത്മനോഽധിഷ്ഠാനമാത്തോ വൈ
സശരീരഃ പ്രിയാപ്രിയാഭ്യാം ന വൈ സശരീരസ്യ സതഃ
പ്രിയാപ്രിയയോരപഹതിരസ്ത്യശരീരം വാവ സന്തം ന
പ്രിയാപ്രിയേ സ്പൃശതഃ || 8. 12. 1||
അശരീരോ വായുരഭ്രം വിദ്യുത്സ്തനയിത്നുരശരീരാണ്യേതാനി
തദ്യഥൈതാന്യമുഷ്മാദാകാശാത്സമുത്ഥായ പരം ജ്യോതിരുപസമ്പദ്യ
സ്വേന രൂപേണാഭിനിഷ്പദ്യന്തേ || 8. 12. 2|| |
ഏവമേവൈഷ സമ്പ്രസാദോഽസ്മാച്ഛരീരാത്സമുത്ഥായ പരം
ജ്യോതിരുപസമ്പദ്യ സ്വേന രൂപേണാഭിനിഷ്പദ്യതേ സ ഉത്തമപുരുഷഃ
സ തത്ര പര്യേതി ജക്ഷത്ക്രീഡന്രമമാണഃ സ്ത്രീഭിർവാ യാനൈർവാ
ജ്ഞാതിഭിർവാ നോപജനം ̐ സ്മരന്നിദം ̐ ശരീരം ̐ സ യഥാ
പ്രയോഗ്യ ആചരണേ യുക്ത ഏവമേവായമസ്മിഞ്ഛരീരേ
പ്രാണോ യുക്തഃ || 8. 12. 3||
അഥ യത്രൈതദാകാശമനുവിഷണ്ണം ചക്ഷുഃ സ ചാക്ഷുഷഃ
പുരുഷോ ദർശനായ ചക്ഷുരഥ യോ വേദേദം ജിഘ്രാണീതി സ ആത്മാ
ഗന്ധായ ഘ്രാണമഥ യോ വേദേദമഭിവ്യാഹരാണീതി സ
ആത്മാഭിവ്യാഹാരായ വാഗഥ യോ വേദേദം ̐ ശൃണവാനീതി
സ ആത്മാ ശ്രവണായ ശ്രോത്രം || 8. 12. 4||
അഥ യോ വേദേദം മന്വാനീതി സാത്മാ മനോഽസ്യ ദൈവം ചക്ഷുഃ
സ വാ ഏഷ ഏതേന ദൈവേന ചക്ഷുഷാ മനസൈതാൻകാമാൻപശ്യന്രമതേ
യ ഏതേ ബ്രഹ്മലോകേ || 8. 12. 5||
തം വാ ഏതം ദേവാ ആത്മാനമുപാസതേ തസ്മാത്തേഷാം ̐ സർവേ ച
ലോകാ ആത്താഃ സർവേ ച കാമാഃ സ സർവാം ̐ശ്ച ലോകാനാപ്നോതി
സർവാം ̐ശ്ച കാമാന്യസ്തമാത്മാനമനുവിദ്യ വിജാനാതീതി ഹ
പ്ര്ജാപതിരുവാച പ്രജാപതിരുവാച || 8. 12. 6||

|| ഇതി ദ്വാദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ശ്യാമാച്ഛബലം പ്രപദ്യേ ശബലാച്ഛ്യാമം പ്രപദ്യേഽശ്വ
ഇവ രോമാണി വിധൂയ പാപം ചന്ദ്ര ഇവ രാഹോർമുഖാത്പ്രമുച്യ
ധൂത്വാ ശരീരമകൃതം കൃതാത്മാ
ബ്രഹ്മലോകമഭിസംഭവാമീത്യഭിസംഭവാമീതി || 8. 13. 1||

|| ഇതി ത്രയോദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

ആകാശോ വൈ നാമ നാമരൂപയോർനിർവഹിതാ തേ യദന്തരാ
തദ്ബ്രഹ്മ തദമൃതം ̐ സ ആത്മാ പ്രജാപതേഃ സഭാം വേശ്മ പ്രപദ്യേ
യശോഽഹം ഭവാമി ബ്രാഹ്മണാനാം യശോ രാജ്ഞാം യശോവിശാം
യശോഽഹമനുപ്രാപത്സി സ ഹാഹം യശസാം യശഃ
ശ്യേതമദത്കമദത്കം ̐ ശ്യേതം ലിന്ദു മാഭിഗാം ലിന്ദു
മാഭിഗാം || 8. 14. 1||

|| ഇതി ചതുർദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

തധൈതദ്ബ്രഹ്മാ പ്രജാപതയൈ ഉവാച പ്രജാപതിർമനവേ മനുഃ
പ്രജാഭ്യഃ ആചാര്യകുലാദ്വേദമധീത്യ യഥാവിധാനം ഗുരോഃ
കർമാതിശേഷേണാഭിസമാവൃത്യ കുടുംബേ ശുചൗ ദേശേ
സ്വാധ്യായമധീയാനോ ധർമികാന്വിദധദാത്മനി സർവൈന്ദ്രിയാണി
സമ്പ്രതിഷ്ഠാപ്യാഹിം ̐സൻസർവ ഭൂതാന്യന്യത്ര തീർഥേഭ്യഃ
സ ഖല്വേവം വർതയന്യാവദായുഷം ബ്രഹ്മലോകമഭിസമ്പദ്യതേ
ന ച പുനരാവർതതേ ന ച പുനരാവർതതേ || 8. 15. 1||

|| ഇതി പഞ്ചദശഃ ഖണ്ഡഃ ||

|| ഇതി അഷ്ടമോഽധ്യായഃ ||
________________________________________


ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ച്ക്ഷുഃ
ശ്രോത്രമഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച സർവാണി |
സർവം ബ്രഹ്മൗപനിഷദം മാഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ
നിരാകരോദനികാരണമസ്ത്വനികാരണം മേഽസ്തു |
തദാത്മനി നിരതേ യ ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ
മയി സന്തു തേ മയി സന്തു ||
|| ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ||

|| ഇതി ഛാന്ദോഗ്യോഽപനിഷദ് ||