ഹിതോപദേശഃ । ൬൫
ശൃണു । ഭക്ഷയിത്വാബഹൂൻമത്സ്യാൻഉത്തരാധമമധ്യമാൻ ।
അതിലോഭാൽബകഃപശ്ചാൽ മൃതഃകൎക്കടകഗ്രഹാൽ ॥
ചിത്രവൎണ്ണഃപൃഛതികഥമേതൽ ? മന്ത്രീകഥയതി,അസ്തിമാളവദേശേ
പത്മഗൎഭനാമധേയംസരഃതത്രൈകോവൃദ്ധോബകഃ സാമൎത്ഥ്യഹീനഃ
ഉദ്വിഗ്നമിവാത്മാനംദൎശയിതാസ്ഥിതഃ । സചകേനചിൽ കുളീരേണദൃ
ഷ്ടഃപൃഷ്ടശ്ചകിമിതിഭവാനത്രാഹാരത്യാഗേനതിഷ്ഠതി ? ബകേനോക്തം
മത്സ്യാമമജീവനഹേതവഃതേകൈവൎത്തൈരാഗത്യവ്യാപാദിതവ്യാഇതി
വാൎത്താനഗരോപാന്തേമയാശ്രുതാ, അതോ വൎത്തനാഭാവാദേവാസ്മ
ന്മരണമുപസ്ഥിതമിതിജ്ഞാത്വാആഹാരേപ്യനാദരഃ കൃതഃ । തതോമ
ത്സ്യൈരാലോചിതം,ഇഹസമയേതാവദുപകാരക ഏവായം ലക്ഷ്യതേ
തദയമേവയഥാകൎത്തവ്യംപൃഛതാം ।
തഥാചോക്തം। ഉപകൎത്രാരിണാസന്ധിൎന്നമിത്രേണാപകാരിണി ।
ഉപകാരാപകാരൌഹിലക്ഷ്യംലക്ഷണമേതയോഃ ॥
മത്സ്യാഊചുഃ । ഭോബകകോത്രരക്ഷണോപായഃ ? ബകോബ്രൂതേ,അ
സ്തിരക്ഷണോപായഃ ജലാശയാന്തരാശ്രയണം തത്രാഹമേകൈക
ശോയുഷ്മാൻനയാമി । മത്സ്യാആഹുരേവമസ്തു,തതോ,സൌബകസ്താ
ന്മത്സ്യാനേകൈകശോനീത്വാഖാദതി,അനന്തരം കുളീരസ്തമുവാച,ഭോ
ബകമാമപിതത്രനയ,തതോബകോപ്യപൂൎവ്വ കുളീരമാംസാൎത്ഥീസാദരം
തംനീത്വാസ്ഥലേധൃതവാൻ । കുളീരോപിമത്സ്യകണ്ടകാകീൎണ്ണംതൽസ്ഥ
ലമാലോക്യാചിന്തയൽ, ഹാഹതോസ്മിമന്ദഭാഗ്യഃഭവതു ഇദാനീംസമ
യോചിതംവ്യവഹരിഷ്യാമി ।
യതഃ । താവൽഭയാൽവിഭേതവ്യംയാവൽഭയമനാഗതം।
ആഗതന്തുഭയംവീക്ഷ്യപ്രഹൎത്തവ്യമഭീതവൽ ॥
അപരഞ്ച । അഭിയുക്തോയദാപശ്യേൽനകിഞ്ചിദ്ധിതമാത്മനഃ ।
യുദ്ധ്യമാനസ്തദാപ്രാജ്ഞോമ്രിയതേരിപുണാസഹ, ॥
അന്യച്ച । യത്രായുദ്ധേധ്രുവോമൃത്യുഃയുദ്ധേജീവിതസംശയഃ ।
തംകാലമേകംയുദ്ധസ്യപ്രവദന്തിമനീഷിണഃ ॥
ഇത്യാലോച്യകുളീരസ്തസ്യഗ്രീവാംചിഛേദ,സബകഃ പഞ്ചത്വംഗതഃ ।
അതോഹംബ്രവീമി,ഭക്ഷയിത്വാബഹൂന്മത്സ്യാനിത്യാദി । ശൃണുതത
ശ്ചിത്രവൎണ്ണോവദൽമന്ത്രിൻതാവൽമയൈതദാലോചിതമസ്തി, അത്രാ
വസ്ഥിതേനമേഘവൎണ്ണേന രാജ്ഞായാവന്തിവസ്തൂനി കൎപ്പൂരദ്വീപ
സ്യോത്തമാനിതാവന്ത്യസ്മാക മുപനേതവ്യാനിതേനാസ്മാഭിൎമ്മഹാ സു
ഖേനവിന്ധ്യാചലേസ്ഥാതവ്യം । ദൂരദൎശീവിഹസ്യാഹ,ദേവ ।
അനാഗതവതീംചിന്താംകൃത്വായസ്തുപ്രഹൃഷ്യതി ।
സതിരസ്കാരമാപ്നോതിഭഗ്നഭാണ്ഡോദ്വിജോയഥാ ॥
രാജാഹ,കഥമേതൽ? മന്ത്രീകഥയതി,അസ്തിദേവീകോടരനാമ്നിനഗരേ
ദേവശൎമ്മാനാമബ്രാഹ്മണഃ, തേനമഹാവിഷ്ഠവസങ്ക്രാന്ത്യാംസക്തുപൂ
ൎണ്ണശരാവൈകഃപ്രാപ്തഃ, തമാദായാസൌകുംഭകാരസ്യഭാണ്ഡപൂൎണ്ണമ
ണ്ഡപൈകദേശശേരൌദ്രേണാകുലിതഃസുപ്തഃതതഃസക്തുരക്ഷാൎത്ഥംഹ
I
