ഹിതോപദേശഃ । ൭൧
ഥവ്യാഘ്രേണോക്തം മദ്ദേഹേനജീവതുസ്വാമി । സിംഹേനോക്തം നക
ദാചിദേവമുചിതം । അഥചിത്രകൎണ്ണോപിജാതവിശ്വാസസ്തദൈവാ
ത്മാനമാഹതതസ്തദ്വചനാൽതേനവ്യാഘ്രേണാ,സൌകുക്ഷിംവിദാൎയ്യ
വ്യാപാദിതഃസൎവ്വൈൎഭക്ഷിതശ്ച । അതോഹംബ്രവീമിമതിൎഡോളായ
തേസത്യമിത്യാദി । തതഃതൃതീയധൂൎത്തവചനം ശ്രുത്വാസ്വമതിഭ്രമംനി
ശ്ചിത്യഛാഗംത്യക്ത്വാ ബാഹ്മണഃസ്നാത്വാഗൃഹംയയൌ । സഛാഗ
സ്തൈൎദ്ധൂൎത്തൈൎന്നീത്വാഭക്ഷിതഃഅതോഹം ബ്രവീമിആത്മൌപമ്യേ
നയോവേത്തീത്യാദി । രാജാഹ,മേഘവൎണ്ണഃകഥംശത്രുമധ്യേത്വയാചി
രമുഷിതം ? കഥംവാതേഷാമനുനയഃകൃതഃ ? മേഘവൎണ്ണഉവാചദേവ
സ്വാമികാൎയ്യാൎത്ഥിനാസ്വപ്രയോജനവശാൽവാകിംനാക്രിയതേ ?
പശ്യ । ലോകോവഹതികിംരാജൻശിരസാദഗ്ധുമിന്ധനം ।
ക്ഷാളയന്നപിവൃക്ഷാംഘ്രിംനദീവേലാനികൃന്തതി ॥
തഥാചോക്തം । സ്കന്ധേനാപിവഹേൽശത്രൂൻകാൎയ്യമാസാദ്യബുദ്ധി
മാൻ ।
യഥാവൃദ്ധേനസൎപ്പേണമണ്ഡൂകാവിനിപതിതാഃ ॥
രാജാഹ,കഥമേതൽ ? മേഘവൎണ്ണഃ കഥയതി,അസ്തിജീൎണ്ണോദ്യാനേമ
ന്ദവിഷനാമാസൎപ്പഃ സോതിജീൎണ്ണതയാആഹാരമപ്യന്വേഷ്ടുമക്ഷമഃ
സരസ്തീരേപതിത്വാസ്ഥിതഃ । തതോദൂരാദേവകേനചിന്മണ്ഡൂകേനദൃ
ഷ്ടഃപൃഷ്ടശ്ചകിമിതിത്വമാഹാരംനാന്വിഛസി ?സാൎപ്പോ,വദൽഗഛഭദ്ര
മമമന്ദഭാഗ്യസ്യപ്രശ്നേനകിം?തതഃസംജാതകൌതുകഃസചഭേകഃസ
ൎവ്വഥാകഥ്യതാമിത്യാഹ । സൎപ്പോപ്യാഹഭദ്രബ്രഹ്മപുരവാസിനഃ ശ്രോ
ത്രിയസ്യകൌണ്ഡിന്യസ്യപുത്രോവിംശതിവൎഷീയഃ സൎവ്വഗുണസമ്പ
ന്നഃദുൎദ്ദൈവാൽമമനൃശംസസ്വഭാവാന്മയാദഷ്ടഃ । തംപുത്രം സുശീല
നാമാനംമൃതമാലോക്യമൂൎച്ശിതഃ കൌണ്ഡിന്യഃപൃഥിവ്യാംലുലോഠ । അ
നന്തരം ബ്രഹ്മപുരവാസിനഃ സൎവ്വേബാന്ധവാസ്തത്രാഗത്യ ഉപവി
ഷ്ടാഃ ।
തഥാചോക്തം । ഉത്സവേവ്യസനേയുദ്ധേദുൎഭിക്ഷേരാഷ്ട്രവിപ്ലവേ ।
രാജദ്വാരേശ്മശാനേചയസ്തിഷ്ഠതിസബാന്ധവഃ ॥
തത്രകപിലോനാമസ്നാപകോ,വദൽ, അരേകൌണ്ഡിന്യ മൂഢോസി
തേനൈവം വിലപസി ।
ശൃണു । ക്രോഡീകരോതിപ്രഥമംയഥാജാതമനിത്യതാ ।
ധാത്രീവജനനീപശ്ചാൽതഥാശോകസ്യകഃക്രമഃ ॥
തഥാ । ക്വഗതാഃപൃഥിവീപാലാഃസാമാത്യബലവാഹനാഃ ॥
വിയോഗസാക്ഷിണീയഷാംഭൂമിരദ്യാപിതിഷ്ഠതി ।
അപരഞ്ച । കായഃസന്നിഹിതാപായഃസമ്പദഃപദമാപദാം ।
സമാഗമാഃസാപഗമാഃസൎവ്വമുല്പാദിഭംഗുരം ॥
പ്രതിക്ഷണമയംകായഃക്ഷീയമാണോനലക്ഷ്യതേ ।
ആമകുംഭഇവാംഭസ്ഥോവിശീൎണ്ണഃസൻവിഭാവ്യതേ ॥
ആസന്നതരതാമേതിമൃത്യുൎജ്ജന്തോൎദ്ദിനേദിനേ।
