മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം1
| ←മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം | മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന: അധ്യായം1 |
അധ്യായം2→ |
അനുക്രമണികാപർവം
നാരായണം നമസ്കൃത്യ നരം ചൈവ നരോത്തമം
ദേവീം സരസ്വതീം ചൈവ തതോ ജയമുദീരയേത്
1
ലോമഹർഷണപുത്ര ഉഗ്രശ്രവാഃ സൂതഃ പൗരാണികോ
നൈമിഷാരണ്യേ ശൗനകസ്യ കുലപതേർദ്വാദശവാർഷികേ സത്രേ
2
സമാസീനാനഭ്യഗച്ഛദ് ബ്രഹ്മർഷീൻസംശിതവ്രതാൻ
വിനയാവനതോ ഭൂത്വാ കദാചിത്സൂതനന്ദനഃ
3
തമാശ്രമമനുപ്രാപ്തം നൈമിഷാരണ്യവാസിനഃ
ചിത്രാഃ ശ്രോതും കഥാസ്തത്ര പരിവവൃസ്തപസ്വിനഃ
4
അഭിവാദ്യ മുനീംസ്താംസ്തു സർവനേവ കൃതാഞ്ജലിഃ
അപൃച്ഛത്സ തപോവൃദ്ധിം സദ്ഭിശ്ചൈവാഭിനന്ദിതഃ
5
അഥ തേഷൂപവിഷ്ടേഷു സർവേഷ്വേവ തപസ്വിഷു
നിർദിഷ്ടമാസനം ഭേജേ വിനയാല്ലോമഹർഷണിഃ
6
സുഖാസീനം തതസ്തം തു വിശ്രാന്തമുപലക്ഷ്യ ച
അഥാപൃച്ഛദൃഷിസ്തത്ര കശ്ചിത്പ്രസ്താവയങ്കഥാ
7
കൃത ആഗമ്യതേ സൗതേ ക്വ ചായം വിഹൃതസ്ത്വയാ
കാലഃ കമലപത്രാക്ഷ ശംസൈതത്പൃച്ഛതോ മമ
8
സൂത ഉവാച
ജനമേജയസ്യ രാജർഷേഃ സർപ്പസത്രേ മഹാത്മനഃ
സമീപേ പാർഥിവേന്ദ്രസ്യ സമ്യക്പാരിക്ഷിതസ്യ ച
9
കൃഷ്ണദ്വൈപായനപ്രോക്താഃ സുപുണ്യാ വിവിധാഃ കഥാഃ
കഥിതാശ്ചാപി വിധിവദ്യാ വൈശമ്പായനേന വൈ
10
ശ്രുത്വാഹം താ വിചിത്രാർഥാ മഹാഭാരതസംശ്രിതാഃ
ബഹൂനി സംപരിക്രമ്യ തീർഥാന്യായതനാനി ച
11
സമന്തപഞ്ചകം നാമ പുണ്യം ദ്വിജനിഷേവിതം
ഗതവാനസ്മി തം ദേശം യുദ്ധം യത്രാഭവത്പുരാ
പാണ്ഡവാനാം കുരൂണാം ച സർവേഷാം ച മഹീക്ഷിതാം
12
ദിദൃക്ഷുരാഗതസ്തസ്മാത് സമീപം ഭവതാമിഹ
ആയുഷ്മന്തഃ സർവ ഏവ ബ്രഹ്മഭൂതാ ഹി മേ മതാഃ
13
അസ്മിന്യജ്ഞേ മഹാഭാഗാഃ സൂര്യപാവകവർചസഃ
കൃതാഭിഷേകാഃ ശുചയഃ കൃതജപ്യാ ഹുതാഗ്നയഃ
ഭവന്ത ആസതേ സ്വസ്ഥാ ബ്രവീമി കിമഹം ദ്വിജാഃ
14
പുരാണസംശ്രിതാഃ പുണ്യാഃ കഥാ വാ ധർമസംശ്രിതാഃ
ഇതിവൃത്തം നരേന്ദ്രാണാം ഋഷീണാം ച മഹാത്മനാം
15
ഋഷയ ഊച്യുഃ
ദ്വൈപായനേന യത്പ്രോക്തം പുരാണം പരമർഷിണാ
സുരൈർബ്രഹ്മർഷിഭിശ്ചൈവ ശ്രുത്വാ യദഭിപൂജിതം
16
തസ്യാഖ്യാന വരിഷ്ഠസ്യ വിചിത്രപദപർവണഃ
സൂക്ഷ്മാർഥന്യായയുക്തസ്യ വേദാർത്ഥൈർഭൂഷിതസ്യ ച
17
ഭാരതസ്യേതിഹാസസ്യ പുണ്യാം ഗ്രന്ഥാർത്ഥ സംയുതാം
സംസ്കാരോപഗതാം ബ്രാഹ്മീം നാനാശാസ്ത്രോപബൃംഹിതാം
18
ജനമേജയസ്യ യാം രാജ്ഞോ വൈശമ്പായന ഉക്തവാൻ
യഥാവത്സ ഋഷിസ്തുഷ്ട്യാ സത്രേ ദ്വൈപായനാജ്ഞയാ
19
വേദൈശ്ചതുർഭിഃ സമിതാം വ്യാസസ്യാദ്ഭുതകർമണഃ
സംഹിതാം ശ്രോതുമിച്ഛാമോ ധർമ്യാം പാപഭയാപഹാം
20
സൂത ഉവാച
ആദ്യം പുരുഷമീശാനം പുരുഹൂതം പുരുഷ്ടുതം
ഋതമേകാക്ഷരം ബ്രഹ്മ വ്യക്താവ്യക്തം സനാതനം
21
അസച്ച സച്ചൈവ ച യദ്വിശ്വം സദസതഃ പരം
പരാവരാണാം സ്രഷ്ടാരം പുരാണം പരമവ്യയം
22
മംഗല്യം മംഗലം വിഷ്ണും വരേണ്യമനഘം ശുചിം
നമസ്കൃത്യ ഹൃഷീകേശം ചരാചരഗുരും ഹരിം
23
മഹർഷേഃ പൂജിതസ്യേഹ സർവലോകേ മഹാത്മനഃ
പ്രവക്ഷ്യാമി മതം കൃത്സ്നം വ്യാസസ്യാമിതതേജസഃ
24
ആചഖ്യുഃ കവയഃ കേചിത് സമ്പ്രത്യാചക്ഷതേ പരേ
ആഖ്യാസ്യന്തി തഥൈവാന്യേ ഇതിഹാസമിമം ഭുവി
25
ഇദം തു ത്രിഷു ലോകേഷു മഹജ്ഞാനം പ്രതിഷ്ഠിതം
വിസ്തരൈശ്ച സമാസൈശ്ച ധാര്യതേ യദ്വിജാതിഭിഃ
26
അലങ്കൃതം ശുഭൈഃ ശബ്ദൈഃ സമയൈർദിവ്യമാനുഷൈഃ
ഛന്ദോവൃത്തൈശ്ച വിവിധൈരന്വിതം വിദുഷാം പ്രിയം
27
നിഷ്പ്രഭേഽസ്മിന്നിരാലോകേ സർവതസ്തമസാവൃതേ
ബൃഹദണ്ഡമഭൂദേകം പ്രജാനാം ബീജമക്ഷയം
28
യുഗസ്യാദൗ നിമിത്തം തന്മഹദ്ദിവ്യം പ്രചക്ഷതേ
യസ്മിംസ്തച്ഛ്രൂയതേ സത്യം ജ്യോതിർബ്രഹ്മ സനാതനം
29
അദ്ഭുതം ചാപ്യചിന്ത്യം ച സർവത്ര സമതാം ഗതം
അവ്യക്തം കാരണം സൂക്ഷ്മം യത്തത്സദസദാത്മകം
30
യസ്മാത്പിതാമഹോ ജജ്ഞേ പ്രഭുരേകഃ പ്രജാപതിഃ
ബ്രഹ്മാ സുരഗുരുഃ സ്ഥാണുർ മനുഃ കഃ പരമേഷ്ഠ്യഥ
31
പ്രാചേതസസ്തഥാ ദക്ഷോ ദക്ഷ പുത്രാശ്ച സപ്ത യേ
തതഃ പ്രജാനാം പതയഃ പ്രാഭവന്നേകവിംശതിഃ
32
പുരുഷശ്ചാപ്രമേയാത്മാ യം സർവം ഋഷയോ വിദുഃ
വിശ്വേദേവാസ്തഥാദിത്യാ വസവോഽഥാശ്വിനാവപി
33
യക്ഷാഃ സാധ്യാഃ പിശാചാശ്ച ഗുഹ്യകാഃ പിതരസ്തഥാ
തതഃ പ്രസൂതാ വിദ്വാംസഃ ശിഷ്ടാ ബ്രഹ്മർഷയോഽമലാഃ
34
രാജർഷയശ്ച ബഹവഃ സർവൈഃ സമുദിതാ ഗുണൈഃ
ആപോ ദ്യൗഃ പൃഥിവീ വായുരന്തരിക്ഷം ദിശസ്തഥാ
35
സംവത്സരർതവോ മാസാഃ പക്ഷാഹോരാത്രയഃ ക്രമാത്
യച്ചാന്യദപി തത്സർവം സംഭൂതം ലോകസാക്ഷികം
36
യദിദം ദൃശ്യതേ കിഞ്ചിദ്ഭൂതം സ്ഥാവരജംഗമം
പുനഃ സംക്ഷിപ്യതേ സർവം ജഗത്പ്രാപ്തേ യുഗക്ഷയേ
37
യഥർതാവൃതുലിംഗാനി നാനാരൂപാണി പര്യയേ
ദൃശ്യന്തേ താനി താന്യേവ തഥാ ഭാവാ യുഗാദിഷു
38
ഏവമേതദനാദ്യന്തം ഭൂതസംഹാര കാരകം
അനാദിനിധനം ലോകേ ചക്രം സംപരിവർത്തതേ
39
ത്രയസ്ത്രിംശത്സഹസ്രാണി ത്രയസ്ത്രിംശച്ഛതാനി ച
ത്രയസ്ത്രിംശച്ച ദേവാനാം സൃഷ്ടിഃ സംക്ഷേപ ലക്ഷണാ
40
ദിവസ്പുത്രോ ബൃഹദ്ഭാനുശ്ചക്ഷുരാത്മാ വിഭാവസുഃ
സവിതാ ച ഋചീകോഽർക്കോ ഭാനുരാശാവഹോ രവിഃ
41
പുത്രാ വിവസ്വതഃ സർവേ മഹ്യസ തേഷാം തഥാവരഃ
ദേവ ഭരാട തനയസ തസ്യ തസ്മാത സുഭ്രാഡ ഇതി സമൃതഃ
42
സുഭ്രാജസ തു തരയഃ പുത്രാഃ പരജാവന്തൊ ബഹുശ്രുതാഃ
ദശ ജയൊതിഃ ശതജ്യൊതിഃ സഹസ്രജ്യൊതിര ആത്മവാന
43
ദശ പുത്രസഹസ്രാണി ദശ ജയൊതേര മഹാത്മനഃ
തതൊ ദശഗുണാശ ചാന്യേ ശതജ്യൊതേര ഇഹാത്മജാഃ
44
ഭൂയസ തതൊ ദശഗുണാഃ സഹസ്രജ്യൊതിഷഃ സുതാഃ
തേഭ്യൊ ഽയം കുരുവംശശ ച യദൂനാം ഭരതസ്യ ച
45
യയാതീക്ഷ്വാകു വംശശ ച രാജർഷീണാം ച സർവശഃ
സംഭൂതാ ബഹവൊ വംശാ ഭൂതസർഗാഃ സവിസ്തരാഃ
46
ഭൂതസ്ഥാനാനി സർവാണി രഹസ്യം വിവിധം ച യത
വേദ യൊഗം സവിജ്ഞാനം ധർമൊ ഽരഥഃ കാമ ഏവ ച
47
ധർമകാമാർഥ ശാസ്ത്രാണി ശാസ്ത്രാണി വിവിധാനി ച
ലൊകയാത്രാ വിധാനം ച സംഭൂതം ദൃഷ്ടവാന ഋഷിഃ
48
ഇതിഹാസാഃ സവൈയാഖ്യാ വിവിധാഃ ശരുതയൊ ഽപി ച
ഇഹ സർവമ അനുക്രാന്തമ ഉക്തം ഗരന്ഥസ്യ ലക്ഷണമ
49
വിസ്തീര്യൈതന മഹജ ജഞാനമ ഋഷിഃ സങ്ക്ഷേപമ അബ്രവീത
ഇഷ്ടം ഹി വിദുഷാം ലൊകേ സമാസ വയാസ ധാരണമ
50
മന്വാദി ഭാരതം കേ ചിദ ആസ്തീകാദി തഥാപരേ
തഥൊപരിചരാദ്യ അന്യേ വിപ്രാഃ സമ്യഗ അധീയതേ
51
വിവിധം സംഹിതാ ജഞാനം ദീപയന്തി മനീഷിണഃ
വയാഖ്യാതും കുശലാഃ കേ ചിദ ഗരന്ഥം ധാരയിതും പരേ
52
തപസാ ബരഹ്മചര്യേണ വയസ്യ വേദം സനാതനമ
ഇതിഹാസമ ഇമം ചക്രേ പുണ്യം സത്യവതീ സുതഃ
53
പരാശരാത്മജൊ വിദ്വാന ബരഹ്മർഷിഃ സംശിതവ്രതഃ
മാതുര നിയൊഗാദ ധർമാത്മാ ഗാംഗേയസ്യ ച ധീമതഃ
54
കഷേത്രേ വിചിത്രവീര്യസ്യ കൃഷ്ണദ്വൈപായനഃ പുരാ
തരീന അഗ്നീന ഇവ കൗരവ്യാഞ ജനയാമ ആസ വീര്യവാന
55
ഉത്പാദ്യ ധൃതരാഷ്ട്രം ച പാണ്ഡും വിദുരമ ഏവ ച
ജഗാമ തപസേ ധീമാന പുനര ഏവാശ്രമം പരതി
56
തേഷു ജാതേഷു വൃദ്ധേഷു ഗതേഷു പരമാം ഗതിമ
അബ്രവീദ ഭാരതം ലൊകേ മാനുഷേ ഽസമിന മഹാന ഋഷിഃ
57
ജനമേജയേന പൃഷ്ടഃ സന ബരാഹ്മണൈശ ച സഹസ്രശഃ
ശശാസ ശിഷ്യമ ആസീനം വൈശമ്പായനമ അന്തികേ
58
സ സദസ്യൈഃ സഹാസീനഃ ശരാവയാമ ആസ ഭാരതമ
കർമാന്തരേഷു യജ്ഞസ്യ ചൊദ്യമാനഃ പുനഃ പുനഃ
59
വിസ്തരം കുരുവംശസ്യ ഗാന്ധാര്യാ ധർമശീലതാമ
കഷത്തുഃ പരജ്ഞാം ധൃതിം കുന്ത്യാഃ സമ്യഗ ദവൈപായനൊ ഽബരവീത
60
വാസുദേവസ്യ മാഹാത്മ്യം പാണ്ഡവാനാം ച സത്യതാമ
ദുർവൃത്തം ധാർതരാഷ്ട്രാണാമ ഉക്തവാന ഭഗവാന ഋഷിഃ
61
ചതുർവിംശതിസാഹസ്രീം ചക്രേ ഭാരത സംഹിതാമ
ഉപാഖ്യാനൈര വിനാ താവദ ഭാരതം പരൊച്യതേ ബുധൈഃ
62
തതൊ ഽധയർധശതം ഭൂയഃ സങ്ക്ഷേപം കൃതവാന ഋഷിഃ
അനുക്രമണിമ അധ്യായം വൃത്താന്താനാം സപർവണാമ
63
ഇദം ദവൈപായനഃ പൂർവം പുത്രമ അധ്യാപയച ഛുകമ
തതൊ ഽനയേഭ്യൊ ഽനുരൂപേഭ്യഃ ശിഷ്യേഭ്യഃ പരദദൗ പരഭുഃ
64
നാരദൊ ഽശരാവയദ ദേവാന അസിതൊ ദേവലഃ പിതൄന
ഗന്ധർവയക്ഷരക്ഷാംസി ശരാവയാമ ആസ വൈ ശുകഃ
65
ദുര്യൊധനൊ മന്യുമയൊ മഹാദ്രുമഃ; സകന്ധഃ കർണഃ ശകുനിസ തസ്യ ശാഖാഃ
ദുഃശാസനഃ പുഷ്പഫലേ സമൃദ്ധേ; മൂലം രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രൊ ഽമനീഷീ
66
യുധിഷ്ഠിരൊ ധർമമയൊ മഹാദ്രുമഃ; സകന്ധൊ ഽരജുനൊ ഭീമസേനൊ ഽസയ ശാഖാഃ
മാദ്രീ സുതൗ പുഷ്പഫലേ സമൃദ്ധേ; മൂലം കൃഷ്ണൊ ബരഹ്മ ച ബരാഹ്മണാശ ച
67
പാണ്ഡുര ജിത്വാ ബഹൂന ദേശാന യുധാ വിക്രമണേന ച
അരണ്യേ മൃഗയാ ശീലൊ നയവസത സജനസ തദാ
68
മൃഗവ്യവായ നിധനേ കൃച്ഛ്രാം പരാപ സ ആപദമ
ജന്മപ്രഭൃതി പാർഥാനാം തത്രാചാര വിധിക്രമഃ
69
മാത്രൊര അഭ്യുപപത്തിശ ച ധർമൊപനിഷദം പരതി
ധർമസ്യ വായൊഃ ശക്രസ്യ ദേവയൊശ ച തഥാശ്വിനൊഃ
70
താപസൈഃ സഹ സംവൃദ്ധാ മാതൃഭ്യാം പരിരക്ഷിതാഃ
മേധ്യാരണ്യേഷു പുണ്യേഷു മഹതാമ ആശ്രമേഷു ച
71
ഋഷിഭിശ ച തദാനീതാ ധാർതരാഷ്ട്രാന പരതി സവയമ
ശിശവശ ചാഭിരൂപാശ ച ജടിലാ ബരഹ്മചാരിണഃ
72
പുത്രാശ ച ഭരാതരശ ചേമേ ശിഷ്യാശ ച സുഹൃദശ ച വഃ
പാണ്ഡവാ ഏത ഇത്യ ഉക്ത്വാ മുനയൊ ഽനതർഹിതാസ തതഃ
73
താംസ തൈര നിവേദിതാന ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാന കൗരവാസ തദാ
ശിഷ്ടാശ ച വർണാഃ പൗരാ യേ തേ ഹർഷാച ചുക്രുശുര ഭൃശമ
74
ആഹുഃ കേ ചിന ന തസ്യൈതേ തസ്യൈത ഇതി ചാപരേ
യദാ ചിരമൃതഃ പാണ്ഡുഃ കഥം തസ്യേതി ചാപരേ
75
സവാഗതം സർവഥാ ദിഷ്ട്യാ പാണ്ഡൊഃ പശ്യാമ സന്തതിമ
ഉച്യതാം സവാഗതമ ഇതി വാചൊ ഽശരൂയന്ത സർവശഃ
76
തസ്മിന്ന ഉപരതേ ശബ്ദേ ദിശഃ സർവാ വിനാദയന
അന്തർഹിതാനാം ഭൂതാനാം നിസ്വനസ തുമുലൊ ഽഭവത
77
പുഷ്പവൃഷ്ടിം ശുഭാ ഗന്ധാഃ ശംഖദുന്ദുഭിനിസ്വനാഃ
ആസന പരവേശേ പാർഥാനാം തദ അദ്ഭുതമ ഇവാഭവത
78
തത പരീത്യാ ചൈവ സർവേഷാം പൗരാണാം ഹർഷസംഭവഃ
ശബ്ദ ആസീന മഹാംസ തത്ര ദിവസ്പൃക കീർതിവർധനഃ
79
തേ ഽപയ അധീത്യാഖിലാന വേദാഞ ശാസ്ത്രാണി വിവിധാനി ച
നയവസന പാണ്ഡവാസ തത്ര പൂജിതാ അകുതൊഭയാഃ
80
യുധിഷ്ഠിരസ്യ ശൗചേന പരീതാഃ പരകൃതയൊ ഽഭവന
ധൃത്യാ ച ഭീമസേനസ്യ വിക്രമേണാർജുനസ്യ ച
81
ഗുരുശുശ്രൂഷയാ കുന്ത്യാ യമയൊര വിനയേന ച
തുതൊഷ ലൊകഃ സകലസ തേഷാം ശൗര്യഗുണേന ച
82
സമവായേ തതൊ രാജ്ഞാം കന്യാം ഭർതൃസ്വയംവരാമ
പരാപ്തവാന അർജുനഃ കൃഷ്ണാം കൃത്വാ കർമ സുദുഷ്കരമ
83
തതഃ പരഭൃതി ലൊകേ ഽസമിന പൂജ്യഃ സർവധനുഷ്മതാമ
ആദിത്യ ഇവ ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യഃ സമരേഷ്വ അപി ചാഭവത
84
സ സർവാന പാർഥിവാഞ ജിത്വാ സർവാംശ ച മഹതൊ ഗണാന
ആജഹാരാർജുനൊ രാജ്ഞേ രാജസൂയം മഹാക്രതുമ
85
അന്നവാന ദക്ഷിണാവാംശ ച സർവൈഃ സമുദിതൊ ഗുണൈഃ
യുധിഷ്ഠിരേണ സമ്പ്രാപ്തൊ രാജസൂയൊ മഹാക്രതുഃ
86
സുനയാദ വാസുദേവസ്യ ഭീമാർജുനബലേന ച
ഘാതയിത്വാ ജരാസന്ധം ചൈദ്യം ച ബലഗർവിതമ
87
ദുര്യൊധനമ ഉപാഗച്ഛന്ന അർഹണാനി തതസ തതഃ
മണികാഞ്ചനരത്നാനി ഗൊഹസ്ത്യശ്വധനാനി ച
88
സമൃദ്ധാം താം തഥാ ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം തദാ ശരിയമ
ഈർഷ്യാ സമുത്ഥഃ സുമഹാംസ തസ്യ മന്യുര അജായത
89
വിമാനപ്രതിമാം ചാപി മയേന സുകൃതാം സഭാമ
പാണ്ഡവാനാമ ഉപഹൃതാം സ ദൃഷ്ട്വാ പര്യതപ്യത
90
യത്രാവഹസിതശ ചാസീത പരസ്കന്ദന്ന ഇവ സംഭ്രമാത
പരത്യക്ഷം വാസുദേവസ്യ ഭീമേനാനഭിജാതവത
91
സ ഭൊഗാന വിവിധാന ഭുഞ്ജന രത്നാനി വിവിധാനി ച
കഥിതൊ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ വിവർണൊ ഹരിണഃ കൃശഃ
92
അന്വജാനാദ അതൊ ദയൂതം ധൃതരാഷ്ട്രഃ സുതപ്രിയഃ
തച ഛരുത്വാ വാസുദേവസ്യ കൊപഃ സമഭവന മഹാന
93
നാതിപ്രീതി മനാശ ചാസീദ വിവാദാംശ ചാന്വമൊദത
ദയൂതാദീന അനയാന ഘൊരാന പരവൃദ്ധാംശ ചാപ്യ ഉപൈക്ഷത
94
നിരസ്യ വിദുരം ദരൊണം ഭീഷ്മം ശാരദ്വതം കൃപമ
വിഗ്രഹേ തുമുലേ തസ്മിന്ന അഹന കഷത്രം പരസ്പരമ
95
ജയത്സു പാണ്ഡുപുത്രേഷു ശരുത്വാ സുമഹദ അപ്രിയമ
ദുര്യൊധന മതം ജഞാത്വാ കർണസ്യ ശകുനേസ തഥാ
ധൃതരാഷ്ട്രശ ചിരം ധയാത്വാ സഞ്ജയം വാക്യമ അബ്രവീത
96
ശൃണു സഞ്ജയ മേ സർവം ന മേ ഽസൂയിതുമ അർഹസി
ശരുതവാന അസി മേധാവീ ബുദ്ധിമാന പരാജ്ഞസംമതഃ
97
ന വിഗ്രഹേ മമ മതിര ന ച പരീയേ കുരു കഷയേ
ന മേ വിശേഷഃ പുത്രേഷു സവേഷു പാണ്ഡുസുതേഷു ച
98
വൃദ്ധം മാമ അഭ്യസൂയന്തി പുത്രാ മന്യുപരായണാഃ
അഹം തവ അചക്ഷുഃ കാർപണ്യാത പുത്ര പരീത്യാ സഹാമി തത
മുഹ്യന്തം ചാനുമുഹ്യാമി ദുര്യൊധനമ അചേതനമ
99
രാജസൂയേ ശരിയം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവസ്യ മഹൗജസഃ
തച ചാവഹസനം പരാപ്യ സഭാരൊഹണ ദർശനേ
100
അമർഷിതഃ സവയം ജേതുമ അശക്തഃ പാണ്ഡവാന രണേ
നിരുത്സാഹശ ച സമ്പ്രാപ്തും ശരിയമ അക്ഷത്രിയൊ യഥാ
ഗാന്ധാരരാജസഹിതശ ഛദ്മ ദയൂതമ അമന്ത്രയത
101
തത്ര യദ യദ യഥാ ജഞാതം മയാ സഞ്ജയ തച ഛൃണു
ശരുത്വാ ഹി മമ വാക്യാനി ബുദ്ധ്യാ യുക്താനി തത്ത്വതഃ
തതൊ ജഞാസ്യസി മാം സൗതേ പരജ്ഞാ ചക്ഷുഷമ ഇത്യ ഉത
102
യദാശ്രൗഷം ധനുര ആയമ്യ ചിത്രം; വിദ്ധം ലക്ഷ്യം പാതിതം വൈ പൃഥിവ്യാമ
കൃഷ്ണാം ഹൃതാം പശ്യതാം സർവരാജ്ഞാം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
103
യദാശ്രൗഷം ദവാരകായാം സുഭദ്രാം; പരസഹ്യൊഢാം മാധവീമ അർജുനേന
ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥം വൃഷ്ണിവീരൗ ച യാതൗ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
104
യദാശ്രൗഷം ദേവരാജം പരവൃഷ്ടം; ശരൈര ദിവ്യൈര വാരിതം ചാർജുനേന
അഗ്നിം തഥാ തർപിതം ഖാണ്ഡവേ ച; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
105
യദാശ്രൗഷം ഹൃതരാജ്യം യുധിഷ്ഠിരം; പരാജിതം സൗബലേനാക്ഷവത്യാമ
അന്വാഗതം ഭരാതൃഭിര അപ്രമേയൈസ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
106
യദാശ്രൗഷം ദരൗപദീമ അശ്രുകണ്ഠീം; സഭാം നീതാം ദുഃഖിതാമ ഏകവസ്ത്രാമ
രജസ്വലാം നാഥവതീമ അനാഥവത; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
107
യദാശ്രൗഷം വിവിധാസ താത ചേഷ്ടാ; ധർമാത്മനാം പരസ്ഥിതാനാം വനായ
ജയേഷ്ഠപ്രീത്യാ കലിശ്യതാം പാണ്ഡവാനാം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
108
യദാശ്രൗഷം സനാതകാനാം സഹസ്രൈര; അന്വാഗതം ധർമരാജം വനസ്ഥമ
ഭിക്ഷാഭുജാം ബരാഹ്മണാനാം മഹാത്മനാം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
109
യദാശ്രൗഷമ അർജുനൊ ദേവദേവം; കിരാത രൂപം തര്യംബകം തൊഷ്യ യുദ്ധേ
അവാപ തത പാശുപതം മഹാസ്ത്രം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
110
യദാശ്രൗഷം തരിദിവസ്ഥം ധനഞ്ജയം; ശക്രാത സാക്ഷാദ ദിവ്യമ അസ്ത്രം യഥാവത
അധീയാനം ശംസിതം സത്യസന്ധം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
111
യദാശ്രൗഷം വൈശ്രവണേന സാർധം; സമാഗതം ഭീമമ അന്യാംശ ച പാർഥാന
തസ്മിന ദേശേ മാനുഷാണാമ അഗമ്യേ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
112
യദാശ്രൗഷം ഘൊഷയാത്രാ ഗതാനാം; ബന്ധം ഗന്ധർവൈര മൊക്ഷണം ചാർജുനേന
സവേഷാം സുതാനാം കർണ ബുദ്ധൗ രതാനാം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
113
യദാശ്രൗഷം യക്ഷരൂപേണ ധർമം; സമാഗതം ധർമരാജേന സൂത
പരശ്നാന ഉക്താന വിബ്രുവന്തം ച സമ്യക; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
114
യദാശ്രൗഷം മാമകാനാം വരിഷ്ഠാന; ധനഞ്ജയേനൈക രഥേന ഭഗ്നാന
വിരാട രാഷ്ട്രേ വസതാ മഹാത്മനാ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
115
യദാശ്രൗഷം സത്കൃതാം മത്സ്യരാജ്ഞാ; സുതാം ദത്താമ ഉത്തരാമ അർജുനായ
താം ചാർജുനഃ പരത്യഗൃഹ്ണാത സുതാർഥേ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
116
യദാശ്രൗഷം നിർജിതസ്യാധനസ്യ; പരവ്രാജിതസ്യ സവജനാത പരച്യുതസ്യ
അക്ഷൗഹിണീഃ സപ്ത യുധിഷ്ഠിരസ്യ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
117
യദാശ്രൗഷം നരനാരായണൗ തൗ; കൃഷ്ണാർജുനൗ വദതൊ നാരദസ്യ
അഹം ദരഷ്ടാ ബരഹ്മലൊകേ സദേതി; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
118
യദാശ്രൗഷം മാധവം വാസുദേവം; സർവാത്മനാ പാണ്ഡവാർഥേ നിവിഷ്ടമ
യസ്യേമാം ഗാം വിക്രമമ ഏകമ ആഹുസ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
119
യദാശ്രൗഷം കർണദുര്യൊധനാഭ്യാം; ബുദ്ധിം കൃതാം നിഗ്രഹേ കേശവസ്യ
തം ചാത്മാനം ബഹുധാ ദർശയാനം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
120
യദാശ്രൗഷം വാസുദേവേ പരയാതേ; രഥസ്യൈകാമ അഗ്രതസ തിഷ്ഠമാനാമ
ആർതാം പൃഥാം സാന്ത്വിതാം കേശവേന; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
121
യദാശ്രൗഷം മന്ത്രിണം വാസുദേവം; തഥാ ഭീഷ്മം ശാന്തനവം ച തേഷാമ
ഭാരദ്വാജം ചാശിഷൊ ഽനുബ്രുവാണം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
122
യദാശ്രൗഷം കർണ ഉവാച ഭീഷ്മം; നാഹം യൊത്സ്യേ യുധ്യമാനേ തവയീതി
ഹിത്വാ സേനാമ അപചക്രാമ ചൈവ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
123
യദാശ്രൗഷം വാസുദേവാർജുനൗ തൗ; തഥാ ധനുര ഗാണ്ഡിവമ അപ്രമേയമ
തരീണ്യ ഉഗ്രവീര്യാണി സമാഗതാനി; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
124
യദാശ്രൗഷം കശ്മലേനാഭിപന്നേ; രഥൊപസ്ഥേ സീദമാനേ ഽരജുനേ വൈ
കൃഷ്ണം ലൊകാന ദർശയാനം ശരീരേ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
125
യദാശ്രൗഷം ഭീഷ്മമ അമിത്രകർശനം; നിഘ്നന്തമ ആജാവ അയുതം രഥാനാമ
നൈഷാം കശ ചിദ വധ്യതേ ദൃശ്യരൂപസ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
126
യദാശ്രൗഷം ഭീഷ്മമ അത്യന്തശൂരം; ഹതം പാർഥേനാഹവേഷ്വ അപ്രധൃഷ്യമ
ശിഖണ്ഡിനം പുരതഃ സഥാപയിത്വാ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
127
യദാശ്രൗഷം ശരതൽപേ ശയാനം; വൃദ്ധം വീരം സാദിതം ചിത്രപുംഖൈഃ
ഭീഷ്മം കൃത്വാ സൊമകാന അൽപശേഷാംസ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
128
യദാശ്രൗഷം ശാന്തനവേ ശയാനേ; പാനീയാർഥേ ചൊദിതേനാർജുനേന
ഭൂമിം ഭിത്ത്വാ തർപിതം തത്ര ഭീഷ്മം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
129
യദാശ്രൗഷം ശുക്രസൂര്യൗ ച യുക്തൗ; കൗന്തേയാനാമ അനുലൊമൗ ജയായ
നിത്യം ചാസ്മാഞ ശവാപദാ വയാഭഷന്തസ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
130
യദാ ദരൊണൊ വിവിധാന അസ്ത്രമാർഗാന; വിദർശയന സമരേ ചിത്രയൊധീ
ന പാണ്ഡവാഞ ശരേഷ്ഠതമാന നിഹന്തി; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
131
യദാശ്രൗഷം ചാസ്മദീയാന മഹാരഥാന; വയവസ്ഥിതാന അർജുനസ്യാന്തകായ
സംസപ്തകാന നിഹതാന അർജുനേന; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
132
യദാശ്രൗഷം വയൂഹമ അഭേദ്യമ അന്യൈര; ഭാരദ്വാജേനാത്ത ശസ്ത്രേണ ഗുപ്തമ
ഭിത്ത്വാ സൗഭദ്രം വീരമ ഏകം പരവിഷ്ടം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
133
യദാഭിമന്യും പരിവാര്യ ബാലം; സർവേ ഹത്വാ ഹൃഷ്ടരൂപാ ബഭൂവുഃ
മഹാരഥാഃ പാർഥമ അശക്നുവന്തസ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
134
യദാശ്രൗഷമ അഭിമന്യും നിഹത്യ; ഹർഷാന മൂഢാന കരൊശതൊ ധാർതരാഷ്ട്രാന
കരൊധം മുക്തം സൈന്ധവേ ചാർജുനേന; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
135
യദാശ്രൗഷം സൈന്ധവാർഥേ പരതിജ്ഞാം; പരതിജ്ഞാതാം തദ വധായാർജുനേന
സത്യാം നിസ്തീർണാം ശത്രുമധ്യേ ച; തേന തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
136
യദാശ്രൗഷം ശരാന്തഹയേ ധനഞ്ജയേ; മുക്ത്വാ ഹയാന പായയിത്വൊപവൃത്താന
പുനര യുക്ത്വാ വാസുദേവം പരയാതം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
137
യദാശ്രൗഷം വാഹനേഷ്വ ആശ്വസത്സു; രഥൊപസ്ഥേ തിഷ്ഠതാ ഗാണ്ഡിവേന
സർവാന യൊധാന വാരിതാന അർജുനേന; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
138
യദാശ്രൗഷം നാഗബലൈര ദുരുത്സഹം; ദരൊണാനീകം യുയുധാനം പരമഥ്യ
യാതം വാർഷ്ണേയം യത്ര തൗ കൃഷ്ണ പാർഥൗ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
139
യദാശ്രൗഷം കർണമ ആസാദ്യ മുക്തം; വധാദ ഭീമം കുത്സയിത്വാ വചൊഭിഃ
ധനുഷ്കൊട്യാ തുദ്യ കർണേന വീരം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
140
യദാ ദരൊണഃ കൃതവർമാ കൃപശ ച; കർണൊ ദരൗണിര മദ്രരാജശ ച ശൂരഃ
അമർഷയന സൈന്ധവം വധ്യമാനം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
141
യദാശ്രൗഷം ദേവരാജേന ദത്താം; ദിവ്യാം ശക്തിം വയംസിതാം മാധവേന
ഘടൊത്കചേ രാക്ഷസേ ഘൊരരൂപേ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
142
യദാശ്രൗഷം കർണ ഘടൊത്കചാഭ്യാം; യുദ്ധേ മുക്താം സൂതപുത്രേണ ശക്തിമ
യയാ വധ്യഃ സമരേ സവ്യസാചീ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
143
യദാശ്രൗഷം ദരൊണമ ആചാര്യമ ഏകം; ധൃഷ്ടദ്യുമ്നേനാഭ്യതിക്രമ്യ ധർമമ
രഥൊപസ്ഥേ പരായഗതം വിശസ്തം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
144
യദാശ്രൗഷം ദരൗണിനാ ദവൈരഥസ്ഥം; മാദ്രീപുത്രം നകുലം ലൊകമധ്യേ
സമം യുദ്ധേ പാണ്ഡവം യുധ്യമാനം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
145
യദാ ദരൊണേ നിഹതേ ദരൊണപുത്രൊ; നാരായണം ദിവ്യമ അസ്ത്രം വികുർവന
നൈഷാമ അന്തം ഗതവാന പാണ്ഡവാനാം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
146
യദാശ്രൗഷം കർണമ അത്യന്തശൂരം; ഹതം പാർഥേനാഹവേഷ്വ അപ്രധൃഷ്യമ
തസ്മിന ഭരാതൄണാം വിഗ്രഹേ ദേവ ഗുഹ്യേ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
147
യദാശ്രൗഷം ദരൊണപുത്രം കൃപം ച; ദുഃശാസനം കൃതവർമാണമ ഉഗ്രമ
യുധിഷ്ഠിരം ശൂന്യമ അധർഷയന്തം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
148
യദാശ്രൗഷം നിഹതം മദ്രരാജം; രണേ ശൂരം ധർമരാജേന സൂത
സദാ സംഗ്രാമേ സപർധതേ യഃ സ കൃഷ്ണം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
149
യദാശ്രൗഷം കലഹദ്യൂതമൂലം; മായാബലം സൗബലം പാണ്ഡവേന
ഹതം സംഗ്രാമേ സഹദേവേന പാപം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
150
യദാശ്രൗഷം ശരാന്തമ ഏകം ശയാനം; ഹരദം ഗത്വാ സതംഭയിത്വാ തദ അംഭഃ
ദുര്യൊധനം വിരഥം ഭഗ്നദർപം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
151
യദാശ്രൗഷം പാണ്ഡവാംസ തിഷ്ഠമാനാന; ഗംഗാ ഹരദേ വാസുദേവേന സാർധമ
അമർഷണം ധർഷയതഃ സുതം മേ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
152
യദാശ്രൗഷം വിവിധാംസ താത മാർഗാന; ഗദായുദ്ധേ മണ്ഡലം സഞ്ചരന്തമ
മിഥ്യാ ഹതം വാസുദേവസ്യ ബുദ്ധ്യാ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
153
യദാശ്രൗഷം ദരൊണപുത്രാദിഭിസ തൈര; ഹതാന പാഞ്ചാലാന ദരൗപദേയാംശ ച സുപ്താന
കൃതം ബീഭത്സമയ ശസ്യം ച കർമ; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
154
യദാശ്രൗഷം ഭീമസേനാനുയാതേന; അശ്വത്ഥാമ്നാ പരമാസ്ത്രം പരയുക്തമ
കരുദ്ധേനൈഷീകമ അവധീദ യേന ഗർഭം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
155
യദാശ്രൗഷം ബരഹ്മശിരൊ ഽരജുനേന മുക്തം; സവസ്തീത്യ അസ്ത്രമ അസ്ത്രേണ ശാന്തമ
അശ്വത്ഥാമ്നാ മണിരത്നം ച ദത്തം; തദാ നാശംസേ വിജയായ സഞ്ജയ
156
യദാശ്രൗഷം ദരൊണപുത്രേണ ഗർഭേ; വൈരാട്യാ വൈ പാത്യമാനേ മഹാസ്ത്രേ
ദവൈപായനഃ കേശവൊ ദരൊണപുത്രം; പരസ്പരേണാഭിശാപൈഃ ശശാപ
157
ശൊച്യാ ഗാന്ധാരീ പുത്രപൗത്രൈര വിഹീനാ; തഥാ വധ്വഃ പിതൃഭിര ഭരാതൃഭിശ ച
കൃതം കാര്യം ദുഷ്കരം പാണ്ഡവേയൈഃ; പരാപ്തം രാജ്യമ അസപത്നം പുനസ തൈഃ
158
കഷ്ടം യുദ്ധേ ദശ ശേഷാഃ ശരുതാ മേ; തരയൊ ഽസമാകം പാണ്ഡവാനാം ച സപ്ത
ദവ്യൂനാ വിംശതിര ആഹതാക്ഷൗഹിണീനാം; തസ്മിന സംഗ്രാമേ വിഗ്രഹേ കഷത്രിയാണാമ
159
തമസാ തവ അഭ്യവസ്തീർണൊ മൊഹ ആവിശതീവ മാമ
സഞ്ജ്ഞാം നൊപലഭേ സൂത മനൊ വിഹ്വലതീവ മേ
160
ഇത്യ ഉക്ത്വാ ധൃതരാഷ്ട്രൊ ഽഥ വിലപ്യ ബഹുദുഃഖിതഃ
മൂർച്ഛിതഃ പുനര ആശ്വസ്തഃ സഞ്ജയം വാക്യമ അബ്രവീത
161
സഞ്ജയൈവം ഗതേ പരാണാംസ തയക്തുമ ഇച്ഛാമി മാചിരമ
സതൊകം ഹയ അപി ന പശ്യാമി ഫലം ജീവിതധാരണേ
162
തം തഥാ വാദിനം ദീനം വിലപന്തം മഹീപതിമ
ഗാവൽഗണിര ഇദം ധീമാന മഹാർഥം വാക്യമ അബ്രവീത
163
ശരുതവാന അസി വൈ രാജ്ഞൊ മഹൊത്സാഹാന മഹാബലാന
ദവൈപായനസ്യ വദതൊ നാരദസ്യ ച ധീമതഃ
164
മഹത്സു രാജവംശേഷു ഗുണൈഃ സമുദിതേഷു ച
ജാതാന ദിവ്യാസ്ത്രവിദുഷഃ ശക്ര പരതിമതേജസഃ
165
ധർമേണ പൃഥിവീം ജിത്വാ യജ്ഞൈര ഇഷ്ട്വാപ്ത ദക്ഷിണൈഃ
അസ്മിംല ലൊകേ യശഃ പരാപ്യ തതഃ കാലവശം ഗതാഃ
166
വൈന്യം മഹാരഥം വീരം സൃഞ്ജയം ജയതാം വരമ
സുഹൊത്രം രന്തി ദേവം ച കക്ഷീവന്തം തഥൗശിജമ
167
ബാഹ്ലീകം ദമനം ശൈബ്യം ശര്യാതിമ അജിതം ജിതമ
വിശ്വാമിത്രമ അമിത്രഘ്നമ അംബരീഷം മഹാബലമ
168
മരുത്തം മനുമ ഇക്ഷ്വാകും ഗയം ഭരതമ ഏവ ച
രാമം ദാശരഥിം ചൈവ ശശബിന്ദും ഭഗീരഥമ
169
യയാതിം ശുഭകർമാണം ദേവൈര യൊ യാജിതഃ സവയമ
ചൈത്യയൂപാങ്കിതാ ഭൂമിര യസ്യേയം സവനാകരാ
170
ഇതി രാജ്ഞാം ചതുർവിംശന നാരദേന സുരർഷിണാ
പുത്രശൊകാഭിതപ്തായ പുരാ ശൈബ്യായ കീർതിതാഃ
171
തേഭ്യശ ചാന്യേ ഗതാഃ പൂർവം രാജാനൊ ബലവത്തരാഃ
മഹാരഥാ മഹാത്മാനഃ സർവൈഃ സമുദിതാ ഗുണൈഃ
172
പൂരുഃ കുരുര യദുഃ ശൂരൊ വിഷ്വഗ അശ്വൊ മഹാധൃതിഃ
അനേനാ യുവനാശ്വശ ച കകുത്സ്ഥൊ വിക്രമീ രഘുഃ
173
വിജിതീ വീതി ഹൊത്രശ ച ഭവഃ ശവേതൊ ബൃഹദ ഗുരുഃ
ഉശീനരഃ ശതരഥഃ കങ്കൊ ദുലിദുഹൊ ദരുമഃ
174
ദംഭൊദ്ഭവഃ പരൊ വേനഃ സഗരഃ സങ്കൃതിര നിമിഃ
അജേയഃ പരശുഃ പുണ്ഡ്രഃ ശംഭുര ദേവാവൃധൊ ഽനഘഃ
175
ദേവാഹ്വയഃ സുപ്രതിമഃ സുപ്രതീകൊ ബൃഹദ്രഥഃ
മഹൊത്സാഹൊ വിനീതാത്മാ സുക്രതുര നൈഷധൊ നലഃ
176
സത്യവ്രതഃ ശാന്തഭയഃ സുമിത്രഃ സുബലഃ പരഭുഃ
ജാനു ജംഘൊ ഽനരണ്യൊ ഽരകഃ പരിയ ഭൃത്യഃ ശുഭവ്രതഃ
177
ബലബന്ധുര നിരാമർദഃ കേതുശൃംഗൊ ബൃഹദ്ബലഃ
ധൃഷ്ടകേതുര ബൃഹത കേതുര ദീപ്തകേതുര നിരാമയഃ
178
അവിക്ഷിത പരബലൊ ധൂർതഃ കൃതബന്ധുര ദൃഢേഷുധിഃ
മഹാപുരാണഃ സംഭാവ്യഃ പരത്യംഗഃ പരഹാ ശരുതിഃ
179
ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവഃ ശതശൊ ഽഥ സഹസ്രശഃ
ശരൂയന്തേ ഽയുതശശ ചാന്യേ സംഖ്യാതാശ ചാപി പദ്മശഃ
180
ഹിത്വാ സുവിപുലാന ഭൊഗാന ബുദ്ധിമന്തൊ മഹാബലാഃ
രാജാനൊ നിധനം പരാപ്താസ തവ പുത്രൈര മഹത്തമാഃ
181
യേഷാം ദിവ്യാനി കർമാണി വിക്രമസ തയാഗ ഏവ ച
മാഹാത്മ്യമ അപി ചാസ്തിക്യം സത്യതാ ശൗചമ ആർജവമ
182
വിദ്വദ്ഭിഃ കഥ്യതേ ലൊകേ പുരാണൈഃ കവി സത്തമൈഃ
സർവർദ്ധി ഗുണസമ്പന്നാസ തേ ചാപി നിധനം ഗതാഃ
183
തവ പുത്രാ ദുരാത്മാനഃ പരതപ്താശ ചൈവ മന്യുനാ
ലുബ്ധാ ദുർവൃത്ത ഭൂയിഷ്ഠാ ന താഞ ശൊചിതുമ അർഹസി
184
ശരുതവാന അസി മേധാവീ ബുദ്ധിമാന പരാജ്ഞസംമതഃ
യേഷാം ശാസ്ത്രാനുഗാ ബുദ്ധിര ന തേ മുഹ്യന്തി ഭാരത
185
നിഗ്രഹാനുഗ്രഹൗ ചാപി വിദിതൗ തേ നരാധിപ
നാത്യന്തമ ഏവാനുവൃത്തിഃ ശരൂയതേ പുത്ര രക്ഷണേ
186
ഭവിതവ്യം തഥാ തച ച നാതഃ ശൊചിതുമ അർഹസി
ദൈവം പരജ്ഞാ വിശേഷേണ കൊ നിവർതിതുമ അർഹതി
187
വിധാതൃവിഹിതം മാർഗം ന കശ ചിദ അതിവർതതേ
കാലമൂലമ ഇദം സർവം ഭാവാഭാവൗ സുഖാസുഖേ
188
കാലഃ പചതി ഭൂതാനി കാലഃ സംഹരതി പരജാഃ
നിർദഹന്തം പരജാഃ കാലം കാലഃ ശമയതേ പുനഃ
189
കാലൊ വികുരുതേ ഭാവാന സർവാംല ലൊകേ ശുഭാശുഭാന
കാലഃ സങ്ക്ഷിപതേ സർവാഃ പരജാ വിസൃജതേ പുനഃ
കാലഃ സർവേഷു ഭൂതേഷു ചരത്യ അവിധൃതഃ സമഃ
190
അതീതാനാഗതാ ഭാവാ യേ ച വർതന്തി സാമ്പ്രതമ
താന കാലനിർമിതാന ബുദ്ധ്വാ ന സഞ്ജ്ഞാം ഹാതുമ അർഹസി
191
[സ]
അത്രൊപനിഷദം പുണ്യാം കൃഷ്ണദ്വൈപായനൊ ഽബരവീത
ഭാരതാധ്യയനാത പുണ്യാദ അപി പാദമ അധീയതഃ
ശരദ്ദധാനസ്യ പൂയന്തേ സർവപാപാന്യ അശേഷതഃ
192
ദേവർഷയൊ ഹയ അത്ര പുണ്യാ ബരഹ്മ രാജർഷയസ തഥാ
കീർത്യന്തേ ശുഭകർമാണസ തഥാ യക്ഷമഹൊരഗാഃ
193
ഭഗവാന വാസുദേവശ ച കീർത്യതേ ഽതര സനാതനഃ
സ ഹി സത്യമ ഋതം ചൈവ പവിത്രം പുണ്യമ ഏവ ച
194
ശാശ്വതം ബരഹ്മ പരമം ധരുവം ജയൊതിഃ സനാതനമ
യസ്യ ദിവ്യാനി കർമാണി കഥയന്തി മനീഷിണഃ
195
അസത സത സദ അസച ചൈവ യസ്മാദ ദേവാത പരവർതതേ
സന്തതിശ ച പരവൃത്തിശ ച ജന്മമൃത്യുഃ പുനർഭവഃ
196
അധ്യാത്മം ശരൂയതേ യച ച പഞ്ച ഭൂതഗുണാത്മകമ
അവ്യക്താദി പരം യച ച സ ഏവ പരിഗീയതേ
197
യത തദ യതി വരാ യുക്താ ധയാനയൊഗബലാന്വിതാഃ
പരതിബിംബമ ഇവാദർശേ പശ്യന്ത്യ ആത്മന്യ അവസ്ഥിതമ
198
ശരദ്ദധാനഃ സദൊദ്യുക്തഃ സത്യധർമപരായണഃ
ആസേവന്ന ഇമമ അധ്യായം നരഃ പാപാത പരമുച്യതേ
199
അനുക്രമണിമ അധ്യായം ഭാരതസ്യേമമ ആദിതഃ
ആസ്തികഃ സതതം ശൃണ്വന ന കൃച്ഛ്രേഷ്വ അവസീദതി
200
ഉഭേ സന്ധ്യേ ജപന കിം ചിത സദ്യൊ മുച്യേത കിൽബിഷാത
അനുക്രമണ്യാ യാവത സയാദ അഹ്നാ രാത്ര്യാ ച സഞ്ചിതമ
201
ഭാരതസ്യ വപുര ഹയ ഏതത സത്യം ചാമൃതമ ഏവ ച
നവ നീതം യഥാ ദധ്നൊ ദവിപദാം ബരാഹ്മണൊ യഥാ
202
ഹരദാനാമ ഉദധിഃ ശരേഷ്ഠൊ ഗൗര വരിഷ്ഠാ ചതുഷ്പദാമ
യഥൈതാനി വരിഷ്ഠാനി തഥാ ഭരതമ ഉച്യതേ
203
യശ ചൈനം ശരാവയേച ഛരാദ്ധേ ബരാഹ്മണാന പാദമ അന്തതഃ
അക്ഷയ്യമ അന്നപാനം തത പിതൄംസ തസ്യൊപതിഷ്ഠതി
204
ഇതിഹാസ പുരാണാഭ്യാം വേദം സമുപബൃംഹയേത
ബിഭേത്യ അൽപശ്രുതാദ വേദൊ മാമ അയം പരതരിഷ്യതി
205
കാർഷ്ണം വേദമ ഇമം വിദ്വാഞ ശരാവയിത്വാർഥമ അശ്നുതേ
ഭരൂണ ഹത്യാ കൃതം ചാപി പാപം ജഹ്യാന ന സംശയഃ
206
യ ഇമം ശുചിര അധ്യായം പഠേത പർവണി പർവണി
അധീതം ഭാരതം തേന കൃത്സ്നം സയാദ ഇതി മേ മതിഃ
207
യശ ചേമം ശൃണുയാന നിത്യമ ആർഷം ശരദ്ധാസമന്വിതഃ
സ ദീർഘമ ആയുഃ കീർതിം ച സവർഗതിം ചാപ്നുയാന നരഃ
208
ചത്വാര ഏകതൊ വേദാ ഭാരതം ചൈകമ ഏകതഃ
സമാഗതൈഃ സുരർഷിഭിസ തുലാമ ആരൊപിതം പുരാ
മഹത്ത്വേ ച ഗുരുത്വേ ച ധരിയമാണം തതൊ ഽധികമ
209
മഹത്ത്വാദ ഭാരവത്ത്വാച ച മഹാഭാരതമ ഉച്യതേ
നിരുക്തമ അസ്യ യൊ വേദ സർവപാപൈഃ പരമുച്യതേ
210
തപൊ ന കൽകൊ ഽധയയനം ന കൽകഃ; സവാഭാവികൊ വേദ വിധിര ന കൽകഃ
പരസഹ്യ വിത്താഹരണം ന കൽകസ; താന്യ ഏവ ഭാവൊപഹതാനി കൽകഃ