മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം71

←അധ്യായം70

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം 71

അധ്യായം72→

1 [ജ്]
     യയാതിഃ പൂർവകോ ഽസ്മാകം ദശമോ യഃ പ്രജാപതേഃ
     കഥം സ ശുക്രതനയാം ലേഭേ പരമദുർലഭാം
 2 ഏതദ് ഇച്ഛാമ്യ് അഹം ശ്രോതും വിസ്തരേണ ദ്വിജോത്തമ
     ആനുപൂർവ്യാ ച മേ ശംസ പൂരോർ വംശകരാൻ പൃഥക്
 3 [വ്]
     യയാതിർ ആസീദ് രാജർഷിർ ദേവരാജസമദ്യുതിഃ
     തം ശുക്രവൃഷ പർവാണൗ വവ്രാതേ വൈ യഥാ പുരാ
 4 തത് തേ ഽഹം സമ്പ്രവക്ഷ്യാമി പൃച്ഛതോ ജനമേജയ
     ദേവയാന്യാശ് ച സംയോഗം യയാതേർ നാഹുഷസ്യ ച
 5 സുരാണാം അസുരാണാം ച സമജായത വൈ മിഥഃ
     ഐശ്വര്യം പ്രതി സംഘർഷസ് ത്രൈലോക്യേ സചരാചരേ
 6 ജിഗീഷയാ തതോ ദേവാ വവ്രിര ആംഗിരസം മുനിം
     പൗരോഹിത്യേന യാജ്യാർഥേ കാവ്യം തൂശനസം പരേ
     ബ്രാഹ്മണൗ താവ് ഉഭൗ നിത്യം അന്യോന്യസ്പർധിനൗ ഭൃശം
 7 തത്ര ദേവാ നിജഘ്നുർ യാൻ ദാനവാൻ യുധി സംഗതാൻ
     താൻ പുനർ ജീവയാം ആസ കാവ്യോ വിദ്യാ ബലാശ്രയാത്
     തതസ് തേ പുനർ ഉത്ഥായ യോധയാം ചക്രിരേ സുരാൻ
 8 അസുരാസ് തു നിജഘ്നുർ യാൻ സുരാൻ സമരമൂർധനി
     ന താൻ സഞ്ജീവയാം ആസ ബൃഹസ്പതിർ ഉദാരധീഃ
 9 ന ഹി വേദ സ താം വിദ്യാം യാം കാവ്യോ വേദ വീര്യവാൻ
     സഞ്ജീവനീം തതോ ദേവാ വിഷാദം അഗമൻ പരം
 10 തേ തു ദേവാ ഭയോദ്വിഗ്നാഃ കാവ്യാദ് ഉശനസസ് തദാ
    ഊചുഃ കചം ഉപാഗമ്യ ജ്യേഷ്ഠം പുത്രം ബൃഹസ്പതേഃ
11 ഭജമാനാൻ ഭജസ്വാസ്മാൻ കുരു നഃ സാഹ്യം ഉത്തമം
    യാസൗ വിദ്യാ നിവസതി ബ്രാഹ്മണേ ഽമിതതേജസി
    ശുക്രേ താം ആഹര ക്ഷിപ്രം ഭാഗഭാൻ നോ ഭവിഷ്യസി
12 വൃഷപർവ സമീപേ സ ശക്യോ ദ്രഷ്ടും ത്വയാ ദ്വിജഃ
    രക്ഷതേ ദാനവാംസ് തത്ര ന സ രക്ഷത്യ് അദാനവാൻ
13 തം ആരാധയിതും ശക്തോ ഭവാൻ പൂർവവയാഃ കവിം
    ദേവ യാനീം ച ദയിതാം സുതാം തസ്യ മഹാത്മനഃ
14 ത്വം ആരാധയിതും ശക്തോ നാന്യഃ കശ് ചന വിദ്യതേ
    ശീലദാക്ഷിണ്യ മാധുര്യൈർ ആചാരേണ ദമേന ച
    ദേവ യാന്യാം ഹി തുഷ്ടായാം വിദ്യാം താം പ്രാപ്സ്യസി ധ്രുവം
15 തഥേത്യ് ഉക്ത്വാ തതഃ പ്രായാദ് ബൃഹസ്പതിസുതഃ കചഃ
    തദാഭിപൂജിതോ ദേവൈഃ സമീപം വൃഷപർവണഃ
16 സ ഗത്വാ ത്വരിതോ രാജൻ ദേവൈഃ സമ്പ്രേഷിതഃ കചഃ
    അസുരേന്ദ്ര പുരേ ശുക്രം ദൃഷ്ട്വാ വാക്യം ഉവാച ഹ
17 ഋഷേർ അംഗിരസഃ പൗത്രം പുത്രം സാക്ഷാദ് ബൃഹസ്പതേഃ
    നാമ്നാ കച ഇതി ഖ്യാതം ശിഷ്യം ഗൃഹ്ണാതു മാം ഭവാൻ
18 ബ്രഹ്മചര്യം ചരിഷ്യാമി ത്വയ്യ് അഹം പരമം ഗുരൗ
    അനുമന്യസ്വ മാം ബ്രഹ്മൻ സഹസ്രം പരിവത്സരാൻ
19 [ഷുക്ര]
    കച സുസ്വാഗതം തേ ഽസ്തു പ്രതിഗൃഹ്ണാമി തേ വചഃ
    അർചയിഷ്യേ ഽഹം അർച്യം ത്വാം അർചിതോ ഽസ്തു ബൃഹസ്പതിഃ
20 [വ്]
    കചസ് തു തം തഥേത്യ് ഉക്ത്വാ പ്രതിജഗ്രാഹ തദ് വ്രതം
    ആദിഷ്ടം കവി പുത്രേണ ശുക്രേണോശനസാ സ്വയം
21 വ്രതസ്യ വ്രതകാലം സ യഥോക്തം പ്രത്യഗൃഹ്ണത
    ആരാധയന്ന് ഉപാധ്യായം ദേവ യാനീം ച ഭാരത
22 നിത്യം ആരാധയിഷ്യംസ് താം യുവാ യൗവനഗ ആമുഖേ
    ഗായൻ നൃത്യൻ വാദയംശ് ച ദേവ യാനീം അതോഷയത്
23 സംശീലയൻ ദേവ യാനീം കന്യാം സമ്പ്രാപ്തയൗവനാം
    പുഷ്പൈഃ ഫലൈഃ പ്രേഷണൈശ് ച തോഷയാം ആസ ഭാരത
24 ദേവ യാന്യ് അപി തം വിപ്രം നിയമവ്രതചാരിണം
    അനുഗായമാനാ ലലനാ രഹഃ പര്യചരത് തദാ
25 പഞ്ചവർഷശതാന്യ് ഏവം കചസ്യ ചരതോ വ്രതം
    തത്രാതീയുർ അഥോ ബുദ്ധ്വാ ദാനവാസ് തം തതഃ കചം
26 ഗാ രക്ഷന്തം വനേ ദൃഷ്ട്വാ രഹസ്യ് ഏകം അമർഷിതാഃ
    ജഘ്നുർ ബൃഹസ്പതേർ ദ്വേഷാദ് വിദ്യാ രക്ഷാർഥം ഏവ ച
    ഹത്വാ ശാലാ വൃകേഭ്യശ് ച പ്രായച്ഛംസ് തിലശഃ കൃതം
27 തതോ ഗാവോ നിവൃത്താസ് താ അഗോപാഃ സ്വം നിവേശനം
    താ ദൃഷ്ട്വാ രഹിതാ ഗാസ് തു കചേനാഭ്യാഗതാ വനാത്
    ഉവാച വചനം കാലേ ദേവ യാന്യ് അഥ ഭാരത
28 അഹുതം ചാഗ്നിഹോത്രം തേ സൂര്യശ് ചാസ്തം ഗതഃ പ്രഭോ
    അഗോപാശ് ചാഗതാ ഗാവഃ കചസ് താത ന ദൃശ്യതേ
29 വ്യക്തം ഹതോ മൃതോ വാപി കചസ് താത ഭവിഷ്യതി
    തം വിനാ ന ച ജീവേയം കചം സത്യം ബ്രവീമി തേ
30 [ഷുക്ര]
    അയം ഏഹീതി ശബ്ദേന മൃതം സഞ്ജീവയാമ്യ് അഹം
31 [വ്]
    തതഃ സഞ്ജീവനീം വിദ്യാം പ്രയുജ്യ കചം ആഹ്വയത്
    ആഹൂതഃ പ്രാദുരഭവത് കചോ ഽരിഷ്ടോ ഽഥ വിദ്യയാ
    ഹതോ ഽഹം ഇതി ചാചഖ്യൗ പൃഷ്ടോ ബ്രാഹ്മണ കന്യയാ
32 സ പുനർ ദേവ യാന്യോക്തഃ പുഷ്പാഹാരോ യദൃച്ഛയാ
    വനം യയൗ തതോ വിപ്ര ദദൃശുർ ദാനവാശ് ച തം
33 തതോ ദ്വിതീയം ഹത്വാ തം ദഗ്ധ്വാ കൃത്വാ ച ചൂർണശഃ
    പ്രായച്ഛൻ ബ്രാഹ്മണായൈവ സുരായാം അസുരാസ് തദാ
34 ദേവ യാന്യ് അഥ ഭൂയോ ഽപി വാക്യം പിതരം അബ്രവീത്
    പുഷ്പാഹാരഃ പ്രേഷണകൃത് കചസ് താത ന ദൃശ്യതേ
35 [ഷുക്ര]
    ബൃഹസ്പതേഃ സുതഃ പുത്രി കചഃ പ്രേതഗതിം ഗതഃ
    വിദ്യയാ ജീവിതോ ഽപ്യ് ഏവം ഹന്യതേ കരവാണി കിം
36 മൈവം ശുചോ മാ രുദ ദേവ യാനി; ന ത്വാദൃശീ മർത്യം അനുപ്രശോചേത്
    സുരാശ് ച വിശ്വേ ച ജഗച് ച സർവം; ഉപഥിതാം വൈകൃതിം ആനമന്തി
37 [ദേവ്]
    യസ്യാംഗിരാ വൃദ്ധതമഃ പിതാമഹോ; ബൃഹസ്പതിശ് ചാപി പിതാ തപോധനഃ
    ഋഷേഃ പുത്രം തം അഥോ വാപി പൗത്രം; കഥം ന ശോചേയം അഹം ന രുദ്യാം
38 സ ബ്രഹ്മ ചാരീ ച തപോധനശ് ച; സദോത്ഥിതഃ കർമസു ചൈവ ദക്ഷഃ
    കചസ്യ മാർഗം പ്രതിപത്സ്യേ ന ഭോക്ഷ്യേ; പ്രിയോ ഹി മേ താത കചോ ഽഭിരൂപഃ
39 [ഷുക്ര]
    അസംശയം മാം അസുരാ ദ്വിഷന്തി; യേ മേ ശിഷ്യം നാഗസം സൂദയന്തി
    അബ്രാഹ്മണം കർതും ഇച്ഛന്തി രൗദ്രാസ്; തേ മാം യഥാ പ്രസ്തുതം ദാനവൈർ ഹി
    അപ്യ് അസ്യ പാപസ്യ ഭവേദ് ഇഹാന്തഃ; കം ബ്രഹ്മഹത്യാ ന ദഹേദ് അപീന്ദ്രം
40 [വ്]
    സഞ്ചോദിതോ ദേവ യാന്യാ മഹർഷിഃ പുനർ ആഹ്വയത്
    സംരംഭേണൈവ കാവ്യോ ഹി ബൃഹസ്പതിസുതം കചം
41 ഗുരോർ ഭീതോ വിദ്യയാ ചോപഹൂതഃ; ശനൈർ വാചം ജഠരേ വ്യാജഗാര
    തം അബ്രവീത് കേന പഥോപനീതോ; മമോദരേ തിഷ്ഠസി ബ്രൂഹി വിപ്ര
42 [ക്]
    ഭവത്പ്രസാദാൻ ന ജഹാതി മാം സ്മൃതിഃ; സ്മരേ ച സർവം യച് ച യഥാ ച വൃത്തം
    ന ത്വ് ഏവം സ്യാത് തപസോ വ്യയോ മേ; തതഃ ക്ലേശം ഘോരം ഇമം സഹാമി
43 അസുരൈഃ സുരായാം ഭവതോ ഽസ്മി ദത്തോ; ഹത്വാ ദഗ്ധ്വാ ചൂർണയിത്വാ ച കാവ്യ
    ബ്രാഹ്മീം മായാം ആസുരീ ചൈവ മായാ; ത്വയി സ്ഥിതേ കഥം ഏവാതിവർതേത്
44 [ഷ്]
    കിം തേ പ്രിയം കരവാണ്യ് അദ്യ വത്സേ; വധേന മേ ജീവിതം സ്യാത് കചസ്യ
    നാന്യത്ര കുക്ഷേർ മമ ഭേദനേന; ദൃശ്യേത് കചോ മദ്ഗതോ ദേവ യാനി
45 [ദേവ്]
    ദ്വൗ മാം ശോകാവ് അഗ്നികൽപൗ ദഹേതാം; കചസ്യ നാശസ് തവ ചൈവോപഘാതഃ
    കചസ്യ നാശേ മമ നാസ്തി ശർമ; തവോപഘാതേ ജീവിതും നാസ്മി ശക്താ
46 [ഷ്]
    സംസിദ്ധ രൂപോ ഽസി ബൃഹസ്പതേഃ സുത; യത് ത്വാം ഭക്തം ഭജതേ ദേവ യാനീ
    വിദ്യാം ഇമാം പ്രാപ്നുഹി ജീവനീം ത്വം; ന ചേദ് ഇന്ദ്രഃ കച രൂപീ ത്വം അദ്യ
47 ന നിവർതേത് പുനർ ജീവൻ കശ് ചിദ് അന്യോ മമോദരാത്
    ബ്രാഹ്മണം വർജയിത്വൈകം തസ്മാദ് വിദ്യാം അവാപ്നുഹി
48 പുത്രോ ഭൂത്വാ ഭാവയ ഭാവിതോ മാം; അസ്മാദ് ദേഹാദ് ഉപനിഷ്ക്രമ്യ താത
    സമീക്ഷേഥാ ധർമവതീം അവേക്ഷാം; ഗുരോഃ സകാശാത് പ്രാപ്യ വിദ്യാം സവിദ്യഃ
49 [വ്]
    ഗുരോഃ സകാശാത് സമവാപ്യ വിദ്യാം; ഭിത്ത്വാ കുക്ഷിം നിർവിചക്രാമ വിപ്രഃ
    കചോ ഽഭിരൂപോ ദക്ഷിണം ബ്രാഹ്മണസ്യ; ശുക്ലാത്യയേ പൗർണമാസ്യാം ഇവേന്ദുഃ
50 ദൃഷ്ട്വാ ച തം പതിതം ബ്രഹ്മരാശിം; ഉത്ഥാപയാം ആസ മൃതം കചോ ഽപി
    വിദ്യാം സിദ്ധാം താം അവാപ്യാഭിവാദ്യ; തതഃ കചസ് തം ഗുരും ഇത്യ് ഉവാച
51 ഋതസ്യ ദാതാരം അനുത്തമസ്യ; നിധിം നിധീനാം ചതുരന്വയാനാം
    യേ നാദ്രിയന്തേ ഗുരും അർചനീയം; പാലാംൽ ലോകാംസ് തേ വ്രജന്ത്യ് അപ്രതിഷ്ഠാൻ
52 [വ്]
    സുരാ പാനാദ് വഞ്ചനാം പ്രാപയിത്വാ; സഞ്ജ്ഞാ നാശം ചൈവ തഥാതിഘോരം
    ദൃഷ്ട്വാ കചം ചാപി തഥാഭിരൂപം; പീതം തദാ സുരയാ മോഹിതേന
53 സമന്യുർ ഉത്ഥായ മഹാനുഭാവസ്; തദോശനാ വിപ്രഹിതം ചികീർഷുഃ
    കാവ്യഃ സ്വയം വാക്യം ഇദം ജഗാദ; സുരാ പാനം പ്രതി വൈ ജാതശങ്കഃ
54 യോ ബ്രാഹ്മണോ ഽദ്യ പ്രഭൃതീഹ കശ് ചിൻ; മോഹാത് സുരാം പാസ്യതി മന്ദബുദ്ധിഃ
    അപേതധർമോ ബ്രഹ്മഹാ ചൈവ സ സ്യാദ്; അസ്മിംൽ ലോകേ ഗർഹിതഃ സ്യാത് പരേ ച
55 മയാ ചേമാം വിപ്ര ധർമോക്തി സീമാം; മര്യാദാം വൈ സ്ഥാപിതാം സർവലോകേ
    സന്തോ വിപ്രാഃ ശുശ്രുവാംസോ ഗുരൂണാം; ദേവാ ലോകാശ് ചോപശൃണ്വന്തു സർവേ
56 ഇതീദം ഉക്ത്വാ സ മഹാനുഭാവസ്; തപോ നിധീനാം നിധിർ അപ്രമേയഃ
    താൻ ദാനവാൻ ദൈവവിമൂഢബുദ്ധീൻ; ഇദം സമാഹൂയ വചോ ഽഭ്യുവാച
57 ആചക്ഷേ വോ ദാനവാ ബാലിശാഃ സ്ഥ; സിദ്ധഃ കചോ വത്സ്യതി മത്സകാശേ
    സഞ്ജീവനീം പ്രാപ്യ വിദ്യാം മഹാർഥാം; തുല്യപ്രഭാവോ ബ്രഹ്മണാ ബ്രഹ്മഭൂതഃ
58 ഗുരോർ ഉഷ്യ സകാശേ തു ദശവർഷശതാനി സഃ
    അനുജ്ഞാതഃ കചോ ഗന്തും ഇയേഷ ത്രിദശാലയം