മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം181

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം181

1 ഭീഷ്മ ഉവാച
     ആത്മനസ് തു തതഃ സൂതോ ഹയാനാം ച വിശാം പതേ
     മമ ചാപനയാം ആസ ശല്യാൻ കുശലസംമതഃ
2 സ്നാതോപവൃത്തൈസ് തുരഗൈർ ലബ്ധതോയൈർ അവിഹ്വലൈഃ
     പ്രഭാത ഉദിതേ സൂര്യേ തതോ യുദ്ധം അവർതത
3 ദൃഷ്ട്വാ മാം തൂർണം ആയാന്തം ദംശിതം സ്യന്ദനേ സ്ഥിതം
     അകരോദ് രഥം അത്യർഥം രാമഃ സജ്ജം പ്രതാപവാൻ
4 തതോ ഽഹം രാമം ആയാന്തം ദൃഷ്ട്വാ സമരകാങ്ക്ഷിണം
     ധനുഃശ്രേഷ്ഠം സമുത്സൃജ്യ സഹസാവതരം രഥാത്
5 അഭിവാദ്യ തഥൈവാഹം രഥം ആരുഹ്യ ഭാരത
     യുയുത്സുർ ജാമദഗ്ന്യസ്യ പ്രമുഖേ വീതഭീഃ സ്ഥിതഃ
6 തതോ മാം ശരവർഷേണ മഹതാ സമവാകിരത്
     അഹം ച ശരവർഷേണ വർഷന്തം സമവാകിരം
7 സങ്ക്രുദ്ധോ ജാമദഗ്ന്യസ് തു പുനർ ഏവ പതത്രിണഃ
     പ്രേഷയാം ആസ മേ രാജൻ ദീപ്താസ്യാൻ ഉരഗാൻ ഇവ
8 താൻ അഹം നിശിതൈർ ഭല്ലൈഃ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
     അച്ഛിദം സഹസാ രാജന്ന് അന്തരിക്ഷേ പുനഃ പുനഃ
9 തതസ് ത്വ് അസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി ജാമദഗ്ന്യഃ പ്രതാപവാൻ
     മയി പ്രചോദയാം ആസ താന്യ് അഹം പ്രത്യഷേധയം
10 അസ്ത്രൈർ ഏവ മഹാബാഹോ ചികീർഷന്ന് അധികാം ക്രിയാം
    തതോ ദിവി മഹാൻ നാദഃ പ്രാദുരാസീത് സമന്തതഃ
11 തതോ ഽഹം അസ്ത്രം വായവ്യം ജാമദഗ്ന്യേ പ്രയുക്തവാൻ
    പത്യാജഘ്നേ ച തദ് രാമോ ഗുഹ്യകാസ്ത്രേണ ഭാരത
12 തതോ ഽസ്ത്രം അഹം ആഗ്നേയം അനുമന്ത്ര്യ പ്രയുക്തവാൻ
    വാരുണേനൈവ രാമസ് തദ് വാരയാം ആസ മേ വിഭുഃ
13 ഏവം അസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി രാമസ്യാഹം അവാരയം
    രാമശ് ച മമ തേജസ്വീ ദിവ്യാസ്ത്രവിദ് അരിന്ദമഃ
14 തതോ മാം സവ്യതോ രാജൻ രാമഃ കുർവൻ ദ്വിജോത്തമഃ
    ഉരസ്യ് അവിധ്യത് സങ്ക്രുദ്ധോ ജാമദഗ്ന്യോ മഹാബലഃ
15 തതോ ഽഹം ഭരതശ്രേഷ്ഠ സംന്യഷീദം രഥോത്തമേ
    അഥ മാം കശ്മലാവിഷ്ടം സൂതസ് തൂർണം അപാവഹത്
    ഗോരുതം ഭരതശ്രേഷ്ഠ രാമബാണപ്രപീഡിതം
16 തതോ മാം അപയാതം വൈ ഭൃശം വിദ്ധം അചേതസം
    രാമസ്യാനുചരാ ഹൃഷ്ടാഃ സർവേ ദൃഷ്ട്വാ പ്രചുക്രുശുഃ
    അകൃതവ്രണപ്രഭൃതയഃ കാശികന്യാ ച ഭാരത
17 തതസ് തു ലബ്ധസഞ്ജ്ഞോ ഽഹം ജ്ഞാത്വാ സൂതം അഥാബ്രുവം
    യാഹി സൂത യതോ രാമഃ സജ്ജോ ഽഹം ഗതവേദനഃ
18 തതോ മാം അവഹത് സൂതോ ഹയൈഃ പരമശോഭിതൈഃ
    നൃത്യദ്ഭിർ ഇവ കൗരവ്യ മാരുതപ്രതിമൈർ ഗതൗ
19 തതോ ഽഹം രാമം ആസാദ്യ ബാണജാലേന കൗരവ
    അവാകിരം സുസംരബ്ധഃ സംരബ്ധം വിജിഗീഷയാ
20 താൻ ആപതത ഏവാസൗ രാമോ ബാണാൻ അജിഹ്മഗാൻ
    ബാണൈർ ഏവാച്ഛിനത് തൂർണം ഏകൈകം ത്രിഭിർ ആഹവേ
21 തതസ് തേ മൃദിതാഃ സർവേ മമ ബാണാഃ സുസംശിതാഃ
    രാമബാണൈർ ദ്വിധാ ഛിന്നാഃ ശതശോ ഽഥ മഹാഹവേ
22 തതഃ പുനഃ ശരം ദീപ്തം സുപ്രഭം കാലസംമിതം
    അസൃജം ജാമദഗ്ന്യായ രാമായാഹം ജിഘാംസയാ
23 തേന ത്വ് അഭിഹതോ ഗാഢം ബാണച്ഛേദവശം ഗതഃ
    മുമോഹ സഹസാ രാമോ ഭൂമൗ ച നിപപാത ഹ
24 തതോ ഹാഹാകൃതം സർവം രാമേ ഭൂതലം ആശ്രിതേ
    ജഗദ് ഭാരത സംവിഗ്നം യഥാർകപതനേ ഽഭവത്
25 തത ഏനം സുസംവിഗ്നാഃ സർവ ഏവാഭിദുദ്രുവുഃ
    തപോധനാസ് തേ സഹസാ കാശ്യാ ച ഭൃഗുനന്ദനം
26 ത ഏനം സമ്പരിഷ്വജ്യ ശനൈർ ആശ്വാസയംസ് തദാ
    പാണിഭിർ ജലശീതൈശ് ച ജയാശീർഭിശ് ച കൗരവ
27 തതഃ സ വിഹ്വലോ വാക്യം രാമ ഉത്ഥായ മാബ്രവീത്
    തിഷ്ഠ ഭീഷ്മ ഹതോ ഽസീതി ബാണം സന്ധായ കാർമുകേ
28 സ മുക്തോ ന്യപതത് തൂർണം പാർശ്വേ സവ്യേ മഹാഹവേ
    യേനാഹം ഭൃശസംവിഗ്നോ വ്യാഘൂർണിത ഇവ ദ്രുമഃ
29 ഹത്വാ ഹയാംസ് തതോ രാജഞ് ശീഘ്രാസ്ത്രേണ മഹാഹവേ
    അവാകിരൻ മാം വിശ്രബ്ധോ ബാണൈസ് തൈർ ലോമവാഹിഭിഃ
30 തതോ ഽഹം അപി ശീഘ്രാസ്ത്രം സമരേ ഽപ്രതിവാരണം
    അവാസൃജം മഹാബാഹോ തേ ഽന്തരാധിഷ്ഠിതാഃ ശരാഃ
    രാമസ്യ മമ ചൈവാശു വ്യോമാവൃത്യ സമന്തതഃ
31 ന സ്മ സൂര്യഃ പ്രതപതി ശരജാലസമാവൃതഃ
    മാതരിശ്വാന്തരേ തസ്മിൻ മേഘരുദ്ധ ഇവാനദത്
32 തതോ വായോഃ പ്രകമ്പാച് ച സൂര്യസ്യ ച മരീചിഭിഃ
    അഭിതാപാത് സ്വഭാവാച് ച പാവകഃ സമജായത
33 തേ ശരാഃ സ്വസമുത്ഥേന പ്രദീപ്താശ് ചിത്രഭാനുനാ
    ഭൂമൗ സർവേ തദാ രാജൻ ഭസ്മഭൂതാഃ പ്രപേദിരേ
34 തദാ ശതസഹസ്രാണി പ്രയുതാന്യ് അർബുദാനി ച
    അയുതാന്യ് അഥ ഖർവാണി നിഖർവാണി ച കൗരവ
    രാമഃ ശരാണാം സങ്ക്രുദ്ധോ മയി തൂർണം അപാതയത്
35 തതോ ഽഹം താൻ അപി രണേ ശരൈർ ആശീവിഷോപമൈഃ
    സഞ്ഛിദ്യ ഭൂമൗ നൃപതേ ഽപാതയം പന്നഗാൻ ഇവ
36 ഏവം തദ് അഭവദ് യുദ്ധം തദാ ഭരതസത്തമ
    സന്ധ്യാകാലേ വ്യതീതേ തു വ്യപായാത് സ ച മേ ഗുരുഃ