മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം183
| ←അധ്യായം182 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന: അധ്യായം183 |
അധ്യായം184→ |
1 ഭീഷ്മ ഉവാച
തതഃ പ്രഭാതേ രാജേന്ദ്ര സൂര്യേ വിമല ഉദ്ഗതേ
ഭാർഗവസ്യ മയാ സാർധം പുനർ യുദ്ധം അവർതത
2 തതോ ഭ്രാന്തേ രഥേ തിഷ്ഠൻ രാമഃ പ്രഹരതാം വരഃ
വവർഷ ശരവർഷാണി മയി ശക്ര ഇവാചലേ
3 തേന സൂതോ മമ സുഹൃച് ഛരവർഷേണ താഡിതഃ
നിപപാത രഥോപസ്ഥേ മനോ മമ വിഷാദയൻ
4 തതഃ സൂതഃ സ മേ ഽത്യർഥം കശ്മലം പ്രാവിശൻ മഹത്
പൃഥിവ്യാം ച ശരാഘാതാൻ നിപപാത മുമോഹ ച
5 തതഃ സൂതോ ഽജഹാത് പ്രാണാൻ രാമബാണപ്രപീഡിതഃ
മുഹൂർതാദ് ഇവ രാജേന്ദ്ര മാം ച ഭീർ ആവിശത് തദാ
6 തതഃ സൂതേ ഹതേ രാജൻ ക്ഷിപതസ് തസ്യ മേ ശരാൻ
പ്രമത്തമനസോ രാമഃ പ്രാഹിണോൻ മൃത്യുസംമിതാൻ
7 തതഃ സൂതവ്യസനിനം വിപ്ലുതം മാം സ ഭാർഗവഃ
ശരേണാഭ്യഹനദ് ഗാഢം വികൃഷ്യ ബലവദ് ധനുഃ
8 സ മേ ജത്ര്വന്തരേ രാജൻ നിപത്യ രുധിരാശനഃ
മയൈവ സഹ രാജേന്ദ്ര ജഗാമ വസുധാതലം
9 മത്വാ തു നിഹതം രാമസ് തതോ മാം ഭരതർഷഭ
മേഘവദ് വ്യനദച് ചോച്ചൈർ ജഹൃഷേ ച പുനഃ പുനഃ
10 തഥാ തു പതിതേ രാജൻ മയി രാമോ മുദാ യുതഃ
ഉദക്രോശൻ മഹാനാദം സഹ തൈർ അനുയായിഭിഃ
11 മമ തത്രാഭവൻ യേ തു കൗരവാഃ പാർശ്വതഃ സ്ഥിതാഃ
ആഗതാ യേ ച യുദ്ധം തജ് ജനാസ് തത്ര ദിദൃക്ഷവഃ
ആർതിം പരമികാം ജഗ്മുസ് തേ തദാ മയി പാതിതേ
12 തതോ ഽപശ്യം പാതിതോ രാജസിംഹ; ദ്വിജാൻ അഷ്ടൗ സൂര്യഹുതാശനാഭാൻ
തേ മാം സമന്താത് പരിവാര്യ തസ്ഥുഃ; സ്വബാഹുഭിഃ പരിഗൃഹ്യാജിമധ്യേ
13 രക്ഷ്യമാണശ് ച തൈർ വിപ്രൈർ നാഹം ഭൂമിം ഉപാസ്പൃശം
അന്തരിക്ഷേ സ്ഥിതോ ഹ്യ് അസ്മി തൈർ വിപ്രൈർ ബാന്ധവൈർ ഇവ
സ്വപന്ന് ഇവാന്തരിക്ഷേ ച ജലബിന്ദുഭിർ ഉക്ഷിതഃ
14 തതസ് തേ ബ്രാഹ്മണാ രാജന്ന് അബ്രുവൻ പരിഗൃഹ്യ മാം
മാ ഭൈർ ഇതി സമം സർവേ സ്വസ്തി തേ ഽസ്ത്വ് ഇതി ചാസകൃത്
15 തതസ് തേഷാം അഹം വാഗ്ഭിസ് തർപിതഃ സഹസോത്ഥിതഃ
മാതരം സരിതാം ശ്രേഷ്ഠാം അപശ്യം രഥം ആസ്ഥിതാം
16 ഹയാശ് ച മേ സംഗൃഹീതാസ് തയാ വൈ; മഹാനദ്യാ സംയതി കൗരവേന്ദ്ര
പാദൗ ജനന്യാഃ പ്രതിപൂജ്യ ചാഹം; തഥാർഷ്ടിഷേണം രഥം അഭ്യരോഹം
17 രരക്ഷ സാ മമ രഥം ഹയാംശ് ചോപസ്കരാണി ച
താം അഹം പ്രാഞ്ജലിർ ഭൂത്വാ പുനർ ഏവ വ്യസർജയം
18 തതോ ഽഹം സ്വയം ഉദ്യമ്യ ഹയാംസ് താൻ വാതരംഹസഃ
അയുധ്യം ജാമദഗ്ന്യേന നിവൃത്തേ ഽഹനി ഭാരത
19 തതോ ഽഹം ഭരതശ്രേഷ്ഠ വേഗവന്തം മഹാബലം
അമുഞ്ചം സമരേ ബാണം രാമായ ഹൃദയച്ഛിദം
20 തതോ ജഗാമ വസുധാം ബാണവേഗപ്രപീഡിതഃ
ജാനുഭ്യാം ധനുർ ഉത്സൃജ്യ രാമോ മോഹവശം ഗതഃ
21 തതസ് തസ്മിൻ നിപതിതേ രാമേ ഭൂരിസഹസ്രദേ
ആവവ്രുർ ജലദാ വ്യോമ ക്ഷരന്തോ രുധിരം ബഹു
22 ഉൽകാശ് ച ശതശഃ പേതുഃ സനിർഘാതാഃ സകമ്പനാഃ
അർകം ച സഹസാ ദീപ്തം സ്വർഭാനുർ അഭിസംവൃണോത്
23 വവുശ് ച വാതാഃ പരുഷാശ് ചലിതാ ച വസുന്ധരാ
ഗൃധ്രാ ബഡാശ് ച കങ്കാശ് ച പരിപേതുർ മുദാ യുതാഃ
24 ദീപ്തായാം ദിശി ഗോമായുർ ദാരുണം മുഹുർ ഉന്നദത്
അനാഹതാ ദുന്ദുഭയോ വിനേദുർ ഭൃശനിസ്വനാഃ
25 ഏതദ് ഔത്പാതികം ഘോരം ആസീദ് ഭരതസത്തമ
വിസഞ്ജ്ഞകൽപേ ധരണീം ഗതേ രാമേ മഹാത്മനി
26 തതോ രവിർ മന്ദമരീചിമണ്ഡലോ; ജഗാമാസ്തം പാംസുപുഞ്ജാവഗാഢഃ
നിശാ വ്യഗാഹത് സുഖശീതമാരുതാ; തതോ യുദ്ധം പ്രത്യവഹാരയാവഃ
27 ഏവം രാജൻ അവഹാരോ ബഭൂവ; തതഃ പുനർ വിമലേ ഽഭൂത് സുഘോരം
കാല്യം കാല്യം വിംശതിം വൈ ദിനാനി; തഥൈവ ചാന്യാനി ദിനാനി ത്രീണി