മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം48
| ←അധ്യായം47 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന: അധ്യായം48 |
അധ്യായം49→ |
1 [വ്]
സമവേതേഷു സർവേഷു തേഷു രാജസു ഭാരത
ദുര്യോധനം ഇദം വാക്യം ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ ഽബ്രവീത്
2 ബൃഹസ്പതിശ് ചോശനാ ച ബ്രാഹ്മണം പര്യുപസ്ഥിതൗ
മരുതശ് ച സഹേന്ദ്രേണ വസവശ് ച സഹാശ്വിനൗ
3 ആദിത്യാശ് ചൈവ സാധ്യാശ് ച യേ ച സപ്തർഷയോ ദിവി
വിശ്വാവസുശ് ച ഗന്ധർവഃ ശുഭാശ് ചാപരസാം ഗണാഃ
4 നമസ്കൃത്വോപജഗ്മുസ് തേ ലോകവൃദ്ധം പിതാമഹം
പരിവാര്യ ച വിശ്വേശം പര്യാസത ദിവൗകസഃ
5 തേഷാം മനശ് ച തേജശ് ചാപ്യ് ആദദാനൗ ദിവൗകസാം
പൂർവദേവൗ വ്യതിക്രാന്തൗ നരനാരായണാവ് ഋഷീ
6 ബൃഹസ്പതിശ് ച പപ്രച്ഛ ബ്രാഹ്മണം കാവ് ഇമാവ് ഇതി
ഭവന്തം നോപതിഷ്ഠേതേ തൗ നഃ ശംസ പിതാമഹ
7 യാവ് ഏതൗ പൃഥിവീം ദ്യാം ച ഭാസയന്തൗ തപസ്വിനൗ
ജ്വലന്തൗ രോചമാനൗ ച വ്യാപ്യാതീതൗ മഹാബലൗ
8 നരനാരായണാവ് ഏതൗ ലോകാൽ ലോകം സമാസ്ഥിതൗ
ഊർജിതൗ സ്വേന തപസാ മഹാസത്ത്വപരാക്രമൗ
9 ഏതൗ ഹി കർമണാ ലോകാൻ നന്ദയാം ആസതുർ ധ്രുവൗ
അസുരാണാം അഭാവായ ദേവഗന്ധർവപൂജിതൗ
10 ജഗാമ ശക്രസ് തച് ഛ്രുത്വാ യത്ര തൗ തേപതുസ് തപഃ
സാർധം ദേവഗണൈഃ സർവൈർ ബൃഹസ്പതിപുരോഗമൈഃ
11 തദാ ദേവാസുരേ ഘോരേ ഭയേ ജാതേ ദിവൗകസാം
അയാചത മഹാത്മാനൗ നരനാരായണൗ വരം
12 താവ് അബ്രൂതാം വൃണീഷ്വേതി തദാ ഭരതസത്തമ
അഥൈതാവ് അബ്രവീച് ഛക്രഃ സാഹ്യം നഃ ക്രിയതാം ഇതി
13 തതസ് തൗ ശക്രം അബ്രൂതാം കരിഷ്യാവോ യദ് ഇച്ഛസി
താഭ്യാം സ സഹിതഃ ശക്രോ വിജിഗ്യേ ദൈത്യദാനവാൻ
14 നര ഇന്ദ്രസ്യ സംഗ്രാമേ ഹത്വാ ശത്രൂൻ പരന്തപഃ
പൗലോമാൻ കാലഖഞ്ജാംശ് ച സഹസ്രാണി ശതാനി ച
15 ഏഷ ഭ്രാന്തേ രഥേ തിഷ്ഠൻ ഭല്ലേനാപഹരച് ഛിരഃ
ജംഭസ്യ ഗ്രസമാനസ്യ യജ്ഞം അർജുന ആഹവേ
16 ഏഷ പാരേ സമുദ്രസ്യ ഹിരണ്യപുരം ആരുജത്
ഹത്വാ ഷഷ്ടിസഹസ്രാണി നിവാതകവചാൻ രണേ
17 ഏഷ ദേവാൻ സഹേന്ദ്രേണ ജിത്വാ പരപുരഞ്ജയഃ
അതർപയൻ മഹാബാഹുർ അർജുനോ ജാതവേദസം
നാരായണസ് തഥൈവാത്ര ഭൂയസോ ഽന്യാഞ് ജഘാന ഹ
18 ഏവം ഏതൗ മഹാവീര്യൗ തൗ പശ്യത സമാഗതൗ
വാസുദേവാർജുനൗ വീരൗ സമവേതൗ മഹാരഥൗ
19 നരനാരായണൗ ദേവൗ പൂർവദേവാവ് ഇതി ശ്രുതിഃ
അജേയൗ മാനുഷേ ലോകേ സേന്ദ്രൈർ അപി സുരാസുരൈഃ
20 ഏഷ നാരായണഃ കൃഷ്ണഃ ഫൽഗുനസ് തു നരഃ സ്മൃതഃ
നാരായണോ നരശ് ചൈവ സത്ത്വം ഏകം ദ്വിധാകൃതം
21 ഏതൗ ഹി കർമണാ ലോകാൻ അശ്നുവാതേ ഽക്ഷയാൻ ധ്രുവാൻ
തത്ര തത്രൈവ ജായേതേ യുദ്ധകാലേ പുനഃ പുനഃ
22 തസ്മാത് കർമൈവ കർതവ്യം ഇതി ഹോവാച നാരദഃ
ഏതദ് ധി സർവം ആചഷ്ട വൃഷ്ണിചക്രസ്യ വേദവിത്
23 ശംഖചക്രഗദാഹസ്തം യദാ ദ്രക്ഷ്യസി കേശവം
പര്യാദദാനം ചാസ്ത്രാണി ഭീമധന്വാനം അർജുനം
24 സനാതനൗ മഹാത്മാനൗ കൃഷ്ണാവ് ഏകരഥേ സ്ഥിതൗ
ദുര്യോധന തദാ താത സ്മർതാസി വചനം മമ
25 നോ ചേദ് അയം അഭാവഃ സ്യാത് കുരൂണാം പ്രത്യുപസ്ഥിതഃ
അർഥാച് ച താത ധർമാച് ച തവ ബുദ്ധിർ ഉപപ്ലുതാ
26 ന ചേദ് ഗ്രഹീഷ്യസേ വാക്യം ശ്രോതാസി സുബഹൂൻ ഹതാൻ
തവൈവ ഹി മതം സർവേ കുരവഃ പര്യുപാസതേ
27 ത്രയാണാം ഏവ ച മതം തത്ത്വം ഏകോ ഽനുമന്യസേ
രാമേണ ചൈവ ശപ്തസ്യ കർണസ്യ ഭരതർഷഭ
28 ദുർജാതേഃ സൂതപുത്രസ്യ ശകുനേഃ സൗബലസ്യ ച
തഥാ ക്ഷുദ്രസ്യ പാപസ്യ ഭ്രാതുർ ദുഃശാസനസ്യ ച
29 [കർണ]
നൈവം ആയുഷ്മതാ വാച്യം യൻ മാം ആത്ഥ പിതാമഹ
ക്ഷത്രധർമേ സ്ഥിതോ ഹ്യ് അസ്മി സ്വധർമാദ് അനപേയിവാൻ
30 കിം ചാന്യൻ മയി ദുർവൃത്തം യേന മാം പരിഗർഹസേ
ന ഹി മേ വൃജിനം കിം ചിദ് ധാർതരാഷ്ട്രാ വിദുഃ ക്വ ചിത്
31 രാജ്ഞോ ഹി ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സർവം കാര്യം പ്രിയം മയാ
തഥാ ദുര്യോധനസ്യാപി സ ഹി രാജ്യേ സമാഹിതഃ
32 കർണസ്യ തു വചഃ ശ്രുത്വാ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവഃ പുനഃ
ധൃതരാഷ്ട്രം മഹാരാജം ആഭാഷ്യേദം വചോ ഽബ്രവീത്
33 യദ് അയം കത്ഥതേ നിത്യം ഹന്താഹം പാണ്ഡവാൻ ഇതി
നായം കലാപി സമ്പൂർണാ പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം
34 അനയോ യോ ഽയം ആഗന്താ പുത്രാണാം തേ ദുരാത്മനാം
തദ് അസ്യ കർമ ജാനീഹി സൂതപുത്രസ്യ ദുർമതേഃ
35 ഏനം ആശ്രിത്യ പുത്രസ് തേ മന്ദബുദ്ധിഃ സുയോധനഃ
അവമന്യത താൻ വീരാൻ ദേവപുത്രാൻ അരിന്ദമാൻ
36 കിം ചാപ്യ് അനേന തത് കർമകൃതം പൂർവം സുദുഷ്കരം
തൈർ യഥാ പാണ്ഡവൈഃ സർവൈർ ഏകൈകേന കൃതം പുരാ
37 ദൃഷ്ട്വാ വിരാടനഗരേ ഭ്രാതരം നിഹതം പ്രിയം
ധനഞ്ജയേന വിക്രമ്യ കിം അനേന തദാ കൃതം
38 സഹിതാൻ ഹി കുരൂൻ സർവാൻ അഭിയാതോ ധനഞ്ജയഃ
പ്രമഥ്യ ചാച്ഛിനദ് ഗാവഃ കിം അയം പ്രോഷിതസ് തദാ
39 ഗന്ധർവൈർ ഘോഷയാത്രായാം ഹ്രിയതേ യത് സുതസ് തവ
ക്വ തദാ സൂതപുത്രോ ഽഭൂദ് യ ഇദാനീം വൃഷായതേ
40 നനു തത്രാപി പാർഥേന ഭീമേന ച മഹാത്മനാ
യമാഭ്യാം ഏവ ചാഗമ്യ ഗന്ധർവാസ് തേ പരാജിതാഃ
41 ഏതാന്യ് അസ്യ മൃഷോക്താനി ബഹൂനി ഭരതർഷഭ
വികത്ഥനസ്യ ഭദ്രം തേ സദാ ധർമാർഥലോപിനഃ
42 ഭീഷ്മസ്യ തു വചഃ ശ്രുത്വാ ഭാരദ്വാജോ മഹാമനാഃ
ധൃതരാഷ്ട്രം ഉവാചേദം രാജമധ്യേ ഽഭിപൂജയൻ
43 യദ് ആഹ ഭരതശ്രേഷ്ഠോ ഭീഷ്മസ് തത് ക്രിയതാം നൃപ
ന കാമം അർഥലിപ്സൂനാം വചനം കർതും അർഹസി
44 പുരാ യുദ്ധാത് സാധു മന്യേ പാണ്ഡവൈഃ സഹ സംഗമ
യദ് വാക്യം അർജുനേനോക്തം സഞ്ജയേന നിവേദിതം
45 സർവം തദ് അഭിജാനാമി കരിഷ്യതി ച പാണ്ഡവഃ
ന ഹ്യ് അസ്യ ത്രിഷു ലോകേഷു സദൃശോ ഽസ്തി ധനുർധരഃ
46 അനാദൃത്യ തു തദ് വാക്യം അർഥവദ് ദ്രോണ ഭീഷ്മയോഃ
തതഃ സ സഞ്ജയം രാജാ പര്യപൃച്ഛത പാണ്ഡവം
47 തദൈവ കുരവഃ സർവേ നിരാശാ ജീവിതേ ഽഭവൻ
ഭീഷ്മദ്രോണൗ യദാ രാജാ ന സമ്യഗ് അനുഭാഷതേ