മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം71

മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം71

1 [ഭഗവാൻ]
     സഞ്ജയസ്യ ശ്രുതം വാക്യം ഭവതശ് ച ശ്രുതം മയാ
     സർവം ജാനാമ്യ് അഭിപ്രായം തേഷാം ച ഭവതശ് ച യഃ
2 തവ ധർമാശ്രിതാ ബുദ്ധിസ് തേഷാം വൈരാശ്രിതാ മതിഃ
     യദ് അയുദ്ധേന ലഭ്യേത തത് തേ ബഹുമതം ഭവേത്
3 ന ച തൻ നൈഷ്ഠികം കർമ ക്ഷത്രിയസ്യ വിശാം പതേ
     ആഹുർ ആശ്രമിണഃ സർവേ യദ് ഭൈക്ഷം ക്ഷത്രിയശ് ചരേത്
4 ജയോ വധോ വാ സംഗ്രാമേ ധാത്രാ ദിഷ്ടഃ സനാതനഃ
     സ്വധർമഃ ക്ഷത്രിയസ്യൈഷ കാർപണ്യം ന പ്രശസ്യതേ
5 ന ഹി കാർപണ്യം ആസ്ഥായ ശക്യാ വൃത്തിർ യുധിഷ്ഠിര
     വിക്രമസ്വ മഹാബാഹോ ജഹി ശത്രൂൻ അരിന്ദമ
6 അതിഗൃദ്ധാഃ കൃതസ്നേഹാ ദീർഘകാലം സഹോഷിതാഃ
     കൃതമിത്രാഃ കൃതബലാ ധാർതരാഷ്ട്രാഃ പരന്തപ
7 ന പര്യായോ ഽസ്തി യത് സാമ്യം ത്വയി കുര്യുർ വിശാം പതേ
     ബലവത്താം ഹി മന്യന്തേ ഭീഷ്മദ്രോണകൃപാദിഭിഃ
8 യാവച് ച മാർദവേനൈതാൻ രാജന്ന് ഉപചരിഷ്യസി
     താവദ് ഏതേ ഹരിഷ്യന്തി തവ രാജ്യം അരിന്ദമ
9 നാനുക്രോശാൻ ന കാർപണ്യാൻ ന ച ധർമാർഥകാരണാത്
     അലം കർതും ധാരരാഷ്ട്രാസ് തവ കാമം അരിന്ദമ
10 ഏതദ് ഏവ നിമിത്തം തേ പാണ്ഡവാസ് തു യഥാ ത്വയി
    നാന്വതപ്യന്ത കൗപീനം താവത് കൃത്വാപി ദുഷ്കരം
11 പിതാമഹസ്യ ദ്രോണസ്യ വിദുരസ്യ ച ധീമതഃ
    പശ്യതാം കുരുമുഖ്യാനാം സർവേഷാം ഏവ തത്ത്വതഃ
12 ദാനശീലം മൃദും ദാന്തം ധർമകാമം അനുവ്രതം
    യത് ത്വാം ഉപധിനാ രാജൻ ദ്യൂതേനാവഞ്ചയത് തദാ
    ന ചാപത്രപതേ പാപോ നൃശംസസ് തേന കർമണാ
13 തഥാശീര സമാചാരേ രാജൻ മാ പ്രണയം കൃഥാഃ
    വധ്യാസ് തേ സർവലോകസ്യ കിം പുനസ് തവ ഭാരത
14 വാഗ്ഭിസ് ത്വ് അപ്രതിരൂപാഭിർ അതുദത് സ കനീയസം
    ശ്ലാഘമാനഃ പ്രഹൃഷ്ടഃ സൻ ഭാഷതേ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ
15 ഏതാവത് പാണ്ഡവാനാം ഹി നാസ്തി കിം ചിദ് ഇഹ സ്വകം
    നാമധേയം ച ഗോത്രം ച തദ് അപ്യ് ഏഷാം ന ശിഷ്യതേ
16 കാലേന മഹതാ ചൈഷാം ഭവിഷ്യതി പരാഭവഃ
    പ്രകൃതിം തേ ഭജിഷ്യന്തി നഷ്ടപ്രകൃതയോ ജനാഃ
17 ഏതാശ് ചാന്യാശ് ച പരുഷാ വാചഃ സ സമുദീരയൻ
    ശ്ലാഘതേ ജ്ഞാതിമധ്യേ സ്മ ത്വയി പവ്രജിതേ വനം
18 യേ തത്രാസൻ സമാനീതാസ് തേ ദൃഷ്ട്വാ ത്വാം അനാഗസം
    അശ്രുകണ്ഠാ രുദന്തശ് ച സഭായാം ആസതേ തദാ
19 ന ചൈനം അഭ്യനന്ദംസ് തേ രാജാനോ ബ്രാഹ്മണൈഃ സഹ
    സർവേ ദുര്യോധനം തത്ര നിന്ദന്തി സ്മ സഭാസദഃ
20 കുലീനസ്യ ച യാ നിന്ദാ വധശ് ചാമിത്രകർശന
    മഹാഗുണോ വധോ രാജൻ ന തു നിന്ദാ കുജീവികാ
21 തദൈവ നിഹതോ രാജൻ യദൈവ നിരപത്രപഃ
    നിന്ദിതശ് ച മഹാരാജ പൃഥിവ്യാം സർവരാജസു
22 ഈഷത്കാര്യോ വധസ് തസ്യ യസ്യ ചാരിത്രം ഈദൃശം
    പ്രസ്കംഭന പ്രതിസ്തബ്ധശ് ഛിന്നമൂല ഇവ ദ്രുമഃ
23 വധ്യഃ സർപ ഇവാനാര്യഃ സർവലോകസ്യ ദുർമതിഃ
    ജഹ്യ് ഏനം ത്വം അമിത്രഘ്ന മാ രാജൻ വിചികിത്സിഥാഃ
24 സർവഥാ ത്വത് ക്ഷമം ചൈതദ് രോചതേ ച മമാനഘ
    യത് ത്വം പിതരി ഭീഷ്മേ ച പ്രണിപാതം സമാചരേഃ
25 അഹം തു സർവലോകസ്യ ഗത്വാ ഛേത്സ്യാമി സംശയം
    യേഷാം അസ്തി ദ്വിധാ ഭാവോ രാജൻ ദുര്യോധനം പ്രതി
26 മധ്യേ രാജ്ഞാം അഹം തത്ര പ്രാതിപൗരുഷികാൻ ഗുണാൻ
    തവ സങ്കീർതയിഷ്യാമി യേ ച തസ്യ വ്യതിക്രമാഃ
27 ബ്രുവതസ് തത്ര മേ വാക്യം ധർമാർഥസഹിതം ഹിതം
    നിശമ്യ പാർഥിവാഃ സർവേ നാനാജനപദേശ്വരാഃ
28 ത്വയി സമ്പ്രതിപത്സ്യന്തേ ധർമാത്മാ സത്യവാഗ് ഇതി
    തസ്മിംശ് ചാധിഗമിഷ്യന്തി യഥാ ലോഭാദ് അവർതത
29 ഗർഹയിഷ്യാമി ചൈവൈനം പൗരജാനപദേഷ്വ് അപി
    വൃദ്ധബാലാൻ ഉപാദായ ചാതുർവർണ്യസമാഗമേ
30 ശമം ചേദ് യാചമാനസ് ത്വം ന ധർമം തത്ര ലപ്സ്യസേ
    കുരൂൻ വിഗർഹയിഷ്യന്തി ധൃതരാഷ്ട്രം ച പാർഥിവാഃ
31 തസ്മിംൽ ലോകപരിത്യക്തേ കിം കാര്യം അവശിഷ്യതേ
    ഹതേ ദുര്യോധനേ രാജൻ യദ് അന്യത് ക്രിയതാം ഇതി
32 യാത്വാ ചാഹം കുരൂൻ സർവാൻ യുഷ്മദർഥം അഹാപയൻ
    യതിഷ്യേ പ്രശമം കർതും ലക്ഷയിഷ്യേ ച ചേഷ്ടിതം
33 കൗരവാണാം പ്രവൃത്തിം ച ഗത്വാ യുദ്ധാധികാരികാം
    നിശാമ്യ വിനിവർതിഷ്യേ ജയായ തവ ഭാരത
34 സർവഥാ യുദ്ധം ഏവാഹം ആശംസാമി പരൈഃ സഹ
    നിമിത്താനി ഹി സർവാണി തഥാ പ്രാദുർഭവന്തി മേ
35 മൃഗാഃ ശകുന്താശ് ച വദന്തി ഘോരം; ഹസ്ത്യശ്വമുഖ്യേഷു നിശാമുഖേഷു
    ഘോരാണി രൂപാണി തഥൈവ ചാഗ്നിർ; വർണാൻ ബഹൂൻ പുഷ്യതി ഘോരരൂപാൻ
    മനുഷ്യലോകക്ഷപണോ ഽഥ ഘോരോ; നോ ചേദ് അനുപ്രാപ്ത ഇഹാന്തകഃ സ്യാത്
36 ശസ്ത്രാണി പത്രം കവചാൻ രഥാംശ് ച; നാഗാൻ ധ്വജാംശ് ച പ്രതിപാദയിത്വാ
    യോധാശ് ച സർവേ കൃതനിശ്രമാസ് തേ; ഭവന്തു ഹസ്ത്യശ്വരഥേഷു യത്താഃ
    സാംഗ്രാമികം തേ യദ് ഉപാർജനീയം; സർവം സമഗ്രം കുരു തൻ നരേന്ദ്ര
37 ദുര്യോധനോ ന ഹ്യ് അലം അദ്യ ദാതും; ജീവംസ് തവൈതൻ നൃപതേ കഥം ചിത്
    യത് തേ പുരസ്താദ് അഭവത് സമൃദ്ധം; ദ്യൂതേ ഹൃതം പാണ്ഡവമുഖ്യരാജ്യം