മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം111

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം111

1 ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച
     കഥം ശാന്തനവോ ഭീഷ്മോ ദശമേ ഽഹനി സഞ്ജയ
     അയുധ്യത മഹാവീര്യൈഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹസൃഞ്ജയൈഃ
2 കുരവശ് ച കഥം യുദ്ധേ പാണ്ഡവാൻ പ്രത്യവാരയൻ
     ആചക്ഷ്വ മേ മഹായുദ്ധം ഭീഷ്മസ്യാഹവശോഭിനഃ
3 സഞ്ജയ ഉവാച
     കുരവഃ പാണ്ഡവൈഃ സാർധം യഥായുധ്യന്ത ഭാരത
     യഥാ ച തദ് അഭൂദ് യുദ്ധം തത് തേ വക്ഷ്യാമി ശൃണ്വതഃ
4 പ്രേഷിതാഃ പരലോകായ പരമാസ്ത്രൈഃ കിരീടിനാ
     അഹന്യ് അഹനി സമ്പ്രാപ്താസ് താവകാനാം രഥവ്രജാഃ
5 യഥാപ്രതിജ്ഞം കൗരവ്യഃ സ ചാപി സമിതിഞ്ജയഃ
     പാർഥാനാം അകരോദ് ഭീഷ്മഃ സതതം സമിതിക്ഷയം
6 കുരുഭിഃ സഹിതം ഭീഷ്മം യുധ്യമാനം മഹാരഥം
     അർജുനം ച സപാഞ്ചാല്യം ദൃഷ്ട്വാ സംശയിതാ ജനാഃ
7 ദശമേ ഽഹനി തസ്മിംസ് തു ഭീഷ്മാർജുനസമാഗമേ
     അവർതത മഹാരൗദ്രഃ സതതം സമിതിക്ഷയഃ
8 തസ്മിന്ന് അയുതശോ രാജൻ ഭൂയശ് ച സ പരന്തപഃ
     ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ യോധാഞ് ജഘാന പരമാസ്ത്രവിത്
9 യേഷാം അജ്ഞാതകൽപാനി നാമഗോത്രാണി പാർഥിവ
     തേ ഹതാസ് തത്ര ഭീഷ്മേണ ശൂരാഃ സർവേ ഽനിവർതിനഃ
10 ദശാഹാനി തതസ് തപ്ത്വാ ഭീഷ്മഃ പാണ്ഡവവാഹിനീം
    നിരവിദ്യത ധർമാത്മാ ജീവിതേന പരന്തപഃ
11 സ ക്ഷിപ്രം വധം അന്വിച്ഛന്ന് ആത്മനോ ഽഭിമുഖം രണേ
    ന ഹന്യാം മാനവശ്രേഷ്ഠാൻ സംഗ്രാമേ ഽഭിമുഖാൻ ഇതി
12 ചിന്തയിത്വാ മഹാബാഹുഃ പിതാ ദേവവ്രതസ് തവ
    അഭ്യാശസ്ഥം മഹാരാജ പാണ്ഡവം വാക്യം അബ്രവീത്
13 യുധിഷ്ഠിര മഹാപ്രാജ്ഞ സർവശാസ്ത്രവിശാരദ
    ശൃണു മേ വചനം താത ധർമ്യം സ്വർഗ്യം ച ജൽപതഃ
14 നിർവിണ്ണോ ഽസ്മി ഭൃശം താത ദേഹേനാനേന ഭാരത
    ഘ്നതശ് ച മേ ഗതഃ കാലഃ സുബഹൂൻ പ്രാണിനോ രണേ
15 തസ്മാത് പാർഥം പുരോധായ പാഞ്ചാലാൻ സൃഞ്ജയാംസ് തഥാ
    മദ്വധേ ക്രിയതാം യത്നോ മമ ചേദ് ഇച്ഛസി പ്രിയം
16 തസ്യ തൻ മതം ആജ്ഞായ പാണ്ഡവഃ സത്യദർശനഃ
    ഭീഷ്മം പ്രതിയയൗ യത്തഃ സംഗ്രാമേ സഹ സൃഞ്ജയൈഃ
17 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ് തതോ രാജൻ പാണ്ഡവശ് ച യുധിഷ്ഠിരഃ
    ശ്രുത്വാ ഭീഷ്മസ്യ താം വാചം ചോദയാം ആസതുർ ബലം
18 അഭിദ്രവത യുധ്യധ്വം ഭീഷ്മം ജയത സംയുഗേ
    രക്ഷിതാഃ സത്യസന്ധേന ജിഷ്ണുനാ രിപുജിഷ്ണുനാ
19 അയം ചാപി മഹേഷ്വാസഃ പാർഷതോ വാഹിനീപതിഃ
    ഭീമസേനശ് ച സമരേ പാലയിഷ്യതി വോ ധ്രുവം
20 ന വൈ ഭീഷ്മാദ് ഭയം കിം ചിത് കർതവ്യം യുധി സൃഞ്ജയാഃ
    ധ്രുവം ഭീഷ്മം വിജേഷ്യാമഃ പുരസ്കൃത്യ ശിഖണ്ഡിനം
21 തഥാ തു സമയം കൃത്വാ ദശമേ ഽഹനി പാണ്ഡവാഃ
    ബ്രഹ്മലോകപരാ ഭൂത്വാ സഞ്ജഗ്മുഃ ക്രോധമൂർഛിതാഃ
22 ശിഖണ്ഡിനം പുരസ്കൃത്യ പാണ്ഡവം ച ധനഞ്ജയം
    ഭീഷ്മസ്യ പാതനേ യത്നം പരമം തേ സമാസ്ഥിതാഃ
23 തതസ് തവ സുതാദിഷ്ടാ നാനാജനപദേശ്വരാഃ
    ദ്രോണേന സഹപുത്രേണ സഹസേനാ മഹാബലാഃ
24 ദുഃശാസനശ് ച ബലവാൻ സഹ സർവൈഃ സഹോദരൈഃ
    ഭീഷ്മം സമരമധ്യസ്ഥം പാലയാം ചക്രിരേ തദാ
25 തതസ് തു താവകാഃ ശൂരാഃ പുരസ്കൃത്യ യതവ്രതം
    ശിഖണ്ഡിപ്രമുഖാൻ പാർഥാൻ യോധയന്തി സ്മ സംയുഗേ
26 ചേദിഭിശ് ച സപാഞ്ചാലൈഃ സഹിതോ വാനരധ്വജഃ
    യയൗ ശാന്തനവം ഭീഷ്മം പുരസ്കൃത്യ ശിഖണ്ഡിനം
27 ദ്രോണപുത്രം ശിനേർ നപ്താ ധൃഷ്ടകേതുസ് തു പൗരവം
    യുധാമന്യുഃ സഹാമാത്യം ദുര്യോധനം അയോധയത്
28 വിരാടസ് തു സഹാനീകഃ സഹസേനം ജയദ്രഥം
    വൃദ്ധക്ഷത്രസ്യ ദായാദം ആസസാദ പരന്തപഃ
29 മദ്രരാജം മഹേഷ്വാസം സഹസൈന്യം യുധിഷ്ഠിരഃ
    ഭീമസേനാഭിഗുപ്തശ് ച നാഗാനീകം ഉപാദ്രവത്
30 അപ്രധൃഷ്യം അനാവാര്യം സർവശസ്ത്രഭൃതാം വരം
    ദ്രോണം പ്രതി യയൗ യത്തഃ പാഞ്ചാല്യഃ സഹ സോമകൈഃ
31 കർണികാരധ്വജം ചാപി സിംഹകേതുർ അരിന്ദമഃ
    പ്രത്യുജ്ജഗാമ സൗഭദ്രം രാജപുത്രോ ബൃഹദ്ബലഃ
32 ശിഖണ്ഡിനം ച പുത്രാസ് തേ പാണ്ഡവം ച ധനഞ്ജയം
    രാജഭിഃ സമരേ സാർധം അഭിപേതുർ ജിഘാംസവഃ
33 തസ്മിന്ന് അതിമഹാഭീമേ സേനയോർ വൈ പരാക്രമേ
    സമ്പ്രധാവത്സ്വ് അനീകേഷു മേദിനീ സമകമ്പത
34 താന്യ് അനീകാന്യ് അനീകേഷു സമസജ്ജന്ത ഭാരത
    താവകാനാം പരേഷാം ച ദൃഷ്ട്വാ ശാന്തനവം രണേ
35 തതസ് തേഷാം പ്രയതതാം അന്യോന്യം അഭിധാവതാം
    പ്രാദുരാസീൻ മഹാഞ് ശബ്ദോ ദിക്ഷു സർവാസു ഭാരത
36 ശംഖദുന്ദുഭിഘോഷൈശ് ച വാരണാനാം ച ബൃംഹിതൈഃ
    സിംഹനാദൈശ് ച സൈന്യാനാം ദാരുണഃ സമപദ്യത
37 സാ ച സർവനരേന്ദ്രാണാം ചന്ദ്രാർകസദൃശീ പ്രഭാ
    വീരാംഗദകിരീടേഷു നിഷ്പ്രഭാ സമപദ്യത
38 രജോമേഘാശ് ച സഞ്ജജ്ഞുഃ ശസ്ത്രവിദ്യുദ്ഭിർ ആവൃതാഃ
    ധനുഷാം ചൈവ നിർഘോഷോ ദാരുണഃ സമപദ്യത
39 ബാണശംഖപ്രണാദാശ് ച ഭേരീണാം ച മഹാസ്വനാഃ
    രഥഗോഷശ് ച സഞ്ജഗ്മുഃ സേനയോർ ഉഭയോർ അപി
40 പ്രാസശക്ത്യൃഷ്ടിസംഘൈശ് ച ബാണൗഘൈശ് ച സമാകുലം
    നിഷ്പ്രകാശം ഇവാകാശം സേനയോഃ സമപദ്യത
41 അന്യോന്യം രഥിനഃ പേതുർ വാജിനശ് ച മഹാഹവേ
    കുഞ്ജരാഃ കുഞ്ജരാഞ് ജഘ്നുഃ പദാതീംശ് ച പദാതയഃ
42 തദ് ആസീത് സുമഹദ് യുദ്ധം കുരൂണാം പാണ്ഡവൈഃ സഹ
    ഭീഷ്മഹേതോർ നരവ്യാഘ്ര ശ്യേനയോർ ആമിഷേ യഥാ
43 തയോഃ സമാഗമോ ഘോരോ ബഭൂവ യുധി ഭാരത
    അന്യോന്യസ്യ വധാർഥായ ജിഗീഷൂണാം രണാജിരേ