മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം113

←അധ്യായം112

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം113

അധ്യായം114→

1 [സ്]
     ഏവം വ്യൂഢേഷ്വ് അനീകേഷു ഭൂയിഷ്ഠം അനുവർതിഷു
     ബ്രഹ്മലോകപരാഃ സർവേ സമപദ്യന്ത ഭാരത
 2 ന ഹ്യ് അനീകം അനീകേന സമസജ്ജത സങ്കുലേ
     ന രഥാ രഥിഭിഃ സാർധം ന പദാതാഃ പദാതിഭിഃ
 3 അശ്വാ നാശ്വൈർ അയുധ്യന്ത ന ഗജാ ഗജയോധിഭിഃ
     മഹാൻ വ്യതികരോ രൗദ്രഃ സേനയോഃ സമപദ്യത
 4 നരനാഗരഥേഷ്വ് ഏവം വ്യവകീർണേഷു സർവശഃ
     ക്ഷയേ തസ്മിൻ മഹാരൗദ്രേ നിർവിശേഷം അജായത
 5 തതഃ ശല്യഃ കൃപശ് ചൈവ ചിത്രസേനശ് ച ഭാരത
     ദുഃശാസനോ വികർണശ് ച രഥാൻ ആസ്ഥായ സ ത്വരാഃ
     പാണ്ഡവാനാം രണേ ശൂരാ ധ്വജിനീം സമകമ്പയൻ
 6 സാ വധ്യമാനാ സമരേ പാണ്ഡുസേനാ മഹാത്മഭിഃ
     ത്രാതാരം നാധ്യഗച്ഛദ് വൈ മജ്ജമാനേവ നൈർ ജലേ
 7 യഥാ ഹി ശൈശിരഃ കാലോ ഗവാം മർമാണി കൃന്തതി
     തഥാ പാണ്ഡുസുതാനാം വൈ ഭീഷ്മോ മർമാണ്യ് അകൃന്തത
 8 അതീവ തവ സൈന്യസ്യ പാർഥേന ച മഹാത്മനാ
     നഗമേഘപ്രതീകാശാഃ പതിതാ ബഹുധാ ഗജാഃ
 9 മൃദ്യമാനാശ് ച ദൃശ്യന്തേ പാർഥേന നരയൂഥപാഃ
     ഇഷുഭിസ് താഡ്യമാനാശ് ച നാരാചൈശ് ച സഹസ്രശഃ
 10 പേതുർ ആർതസ്വരം കൃത്വാ തത്ര തത്ര മഹാഗജാഃ
    ആബദ്ധാഭരണൈഃ കായൈർ നിഹതാനാം മഹാത്മനാം
11 ഛന്നം ആയോധനം രേജേ ശിരോഭിശ് ച സകുണ്ഡലൈഃ
    തസ്മിന്ന് അതിമഹാഭീമേ രാജൻ വീരവരക്ഷയേ
    ഭീഷ്മേ ച യുധി വിക്രാന്തേ പാണ്ഡവേ ച ധനഞ്ജയേ
12 തേ പരാക്രാന്തം ആലോക്യ രാജൻ യുധി പിതാമഹം
    ന ന്യവർതന്ത കൗരവ്യാ ബ്രഹ്മലോകപുരസ്കൃതാഃ
13 ഇച്ഛന്തോ നിധനം യുദ്ധേ സ്വർഗം കൃത്വാ പരായണം
    പാണ്ഡവാൻ അഭ്യവർതന്ത തസ്മിൻ വീരവരക്ഷയേ
14 പാണ്ഡവാപി മഹാരാജ സ്മരന്തോ വിവിധാൻ ബഹൂൻ
    ക്ലേശാൻ കൃതാൻ സപുത്രേണ ത്വയാ പൂർവം നരാധിപ
15 ഭയം ത്യക്ത്വാ രണേ ശൂരാ ബ്രഹ്മലോകപുരസ്കൃതാഃ
    താവകാംസ് തവ പുത്രാംശ് ച യോധയന്തി സ്മ ഹൃഷ്ടവത്
16 സേനാപതിസ് തു സമരേ പ്രാഹ സേനാം മഹാരഥഃ
    അഭിദ്രവത ഗാംഗേയം സോമകാഃ സൃഞ്ജയൈഃ സഹ
17 സേനാപതിവചഃ ശ്രുത്വാ സോമകാഃ സഹ സൃഞ്ജയൈഃ
    അഭ്യദ്രവന്ത ഗാംഗേയം ശസ്ത്രവൃഷ്ട്യാ സമന്തതഃ
18 വധ്യമാനസ് തതോ രാജൻ പിതാ ശാന്തനവസ് തവ
    അമർഷവശം ആപന്നോ യോധയാം ആസ സൃഞ്ജയാൻ
19 തസ്യ കീർതിമതസ് താത പുരാ രാണേമ ധീമതാ
    സമ്പ്രദത്താസ്ത്ര ശിക്ഷാ വൈ പരാനീക വിനാശിനീ
20 സ താം ശിക്ഷാം അധിഷ്ഠായ കൃത്വാ പരബലക്ഷയം
    അഹന്യ് അഹനി പാർഥാനാം വൃദ്ധഃ കുരുപിതാമഹഃ
    ഭീഷ്മോ ദശസഹസ്രാണി ജഘാന പരവീരഹാ
21 തസ്മിംസ് തു ദിവസേ പ്രാപ്തേ ദശമേ ഭരതർഷഭ
    ഭീഷ്മേണൈകേന മത്സ്യേഷു പാഞ്ചാലേഷു ച സംയുഗേ
    ഗജാശ്വം അമിതം ഹത്വാ ഹതാഃ സപ്ത മഹാരഥാഃ
22 ഹത്വാ പഞ്ച സഹസ്രാണി രഥിനാം പ്രപിതാമഹഃ
    നരാണാം ച മഹായുദ്ധേ സഹസ്രാണി ചതുർദശ
23 തഥാ ദന്തി സഹസ്രം ച ഹയാനാം അയുതം പുനഃ
    ശിക്ഷാ ബലേന നിഹതം പിത്രാ തവ വിശാം പതേ
24 തതഃ സർവമഹീപാനാം ക്ഷോഭയിത്വാ വരൂഥിനീം
    വിരാടസ്യ പ്രിയോ ഭ്രാതാ ശതാനീകോ നിപാതിതഃ
25 ശതാനീകം ച സമരേ ഹത്വാ ഭീഷ്മഃ പ്രതാപവാൻ
    സഹസ്രാണി മഹാരാജ രാജ്ഞാം ഭല്ലൈർ ന്യപാതയത്
26 യേ ച കേ ചന പാർഥാനാം അഭിയാതാ ധനഞ്ജയം
    രാജാനോ ഭീഷ്മം ആസാദ്യ ഗതാസ് തേ യമസാദനം
27 ഏവം ദശ ദിശോ ഭീഷ്മഃ ശരജാലൈഃ സമന്തതഃ
    അതീത്യ സേനാം പാർഥാനാം അവതസ്ഥേ ചമൂമുഖേ
28 സ കൃതാ സുമഹത് കർമ തസ്മിൻ വൈ ദശമേ ഽഹനി
    സേനയോർ അന്തരേ തിഷ്ഠൻ പ്രഗൃഹീതശരാസനഃ
29 ന ചൈനം പാഥിവാ രാജഞ് ശേകുഃ കേ ചിൻ നിരീക്ഷിതും
    മധ്യം പ്രാപ്തം യഥാ ഗ്രീഷ്മേ തപന്തം ഭാസ്കരം ദിവി
30 യഥാ ദൈത്യ ചമൂം ശക്രസ് താപയാം ആസ സംയുഗേ
    തഥാ ഭീഷ്മഃ പാണ്ഡവേയാംസ് താപയാം ആസ ഭാരത
31 തഥാ ച തം പരാക്രാന്തം ആലോക്യ മധുസൂദനഃ
    ഉവാച ദേവകീപുത്രഃ പ്രീയമാണോ ധനഞ്ജയം
32 ഏഷ ശാന്തനവോ ഭീഷ്മഃ സേനയോർ അന്തരേ സ്ഥിതഃ
    നാനിഹത്യ ബലാദ് ഏനം വിജയസ് തേ ഭവിഷ്യതി
33 യത്തഃ സംസ്തംഭയസ്വൈനം യത്രൈഷാ ഭിദ്യതേ ചമൂഃ
    ന ഹി ഭീഷ്മ ശരാൻ അന്യഃ സോഢും ഉത്സഹതേ വിഭോ
34 തതസ് തസ്മിൻ ക്ഷണേ രാജംശ് ചോദിതോ വാനരധ്വജഃ
    സ ധ്വജം സ രഥം സാശ്വം ഭീഷ്മം അന്തർദധേ ശരൈഃ
35 സ ചാപി കുരുമുഖ്യാനാം ഋഷഭഃ പാണ്ഡവേരിതാൻ
    ശരവ്രാതൈഃ ശരവ്രാതാൻ ബഹുധാ വിദുധാവ താൻ
36 തേന പാഞ്ചാലരാജശ് ച ധൃഷ്ടകേതുശ് ച വീര്യവാൻ
    പാണ്ഡവോ ഭീമസേനശ് ച ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
37 യമൗ ച ചേകിതാനശ് ച കേകയാഃ പഞ്ച ചൈവ ഹ
    സാത്യകിശ് ച മഹാരാജ സൗഭദ്രോ ഽഥ ഘടോത്കചഃ
38 ദ്രൗപദേയാഃ ശിഖണ്ഡീ ച കുന്തിഭോജശ് ച വീര്യവാൻ
    സുശർമാ ച വിരാടശ് ച പാണ്ഡവേയാ മഹാബലാഃ
39 ഏത ചാന്യേ ച ബഹവഃ പീഡിതാ ഭീഷ്മസായകൈഃ
    സമുദ്ധൃതാഃ ഫൽഗുനേന നിമഗ്നാഃ ശോകസാഗരേ
40 തതഃ ശിഖണ്ഡീ വേഗേന പ്രഗൃഹ്യ പരമായുധം
    ഭീഷ്മം ഏവാഭിദുദ്രാവ രക്ഷ്യമാണഃ കിരീടിനാ
41 തതോ ഽസ്യാനുചരാൻ ഹത്വ സർവാൻ രണവിഭാഗവിത്
    ഭീഷ്മം ഏവാഭിദുദ്രാവ ബീഭത്സുർ അപരാജിതഃ
42 സാത്യകിശ് ചേകിതാനശ് ച ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
    വിരാടോ ദ്രുപദശ് ചൈവ മാദ്രീപുത്രൗ ച പാണ്ഡവൗ
    ദുദ്രുവുർ ഭീഷ്മം ഏവാജൗ രക്ഷിതാ ദൃഢധന്വനാ
43 അഭിമന്യുശ് ച സമരേ ദ്രൗപദ്യാഃ പഞ്ച ചാത്മജാഃ
    ദുദ്രുവുഃ സമരേ ഭീഷ്മം സമുദ്യതമഹായുധാഃ
44 തേ സർവേ ദൃഢധന്വാനഃ സംയുഗേഷ്വ് അപലായിനഃ
    ബഹുധാ ഭീഷ്മം ആനർഛൻ മാർഗണൈഃ കൃതമാർഗണാഃ
45 വിധൂയ താൻ ബാണഗണാൻ യേ മുക്താഃ പാർഥിവോത്തമൈഃ
    പാണ്ഡവാനാം അദീനാത്മാ വ്യഗാഹത വരൂഥിനീം
    കൃത്വാ ശരവിഘാതം ച ക്രീഡന്ന് ഇവ പിതാമഹഃ
46 നാഭിസന്ധത്ത പാഞ്ചാല്യം സ്മയമാനോ മുഹുർ മുഹുഃ
    സ്ത്രീത്വം തസ്യാനുസംസ്മൃത്യ ഭീഷ്മോ ബാണാഞ് ശിഖണ്ഡിനഃ
    ജഘാന ദ്രുപദാനീകേ രഥാൻ സപ്ത മഹാരഥഃ
47 തതഃ കില കിലാ ശബ്ദഃ ക്ഷണേന സമപദ്യത
    മത്സ്യപാഞ്ചാല ചേദീനാം തം ഏകം അഭിധാവതാം
48 തേ വരാശ്വരഥവ്രാതൈർ വാരണൈഃ സ പദാതിഭിഃ
    തം ഏകം ഛാദയാം ആസുർ മേഘാ ഇവ ദിവാകരം
    ഭീഷ്മം ഭാഗിരഥീ പുത്രം പ്രതപന്തം രണേ രിപൂൻ
49 തതസ് തസ്യ ച തേഷാം ച യുദ്ധേ ദേവാസുരോപമേ
    കിരീടീ ഭീഷ്മം ആനർഛത് പുരസ്കൃത്യ ശിഖണ്ഡിനം