മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം61

←അധ്യായം60

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം61

അധ്യായം62→

1 [ധൃ]
     ഭയം മേ സുമഹജ് ജാതം വിസ്മയശ് ചൈവ സഞ്ജയ
     ശ്രുത്വാ പാണ്ഡുകുമാരാണാം കർമ ദേവൈഃ സുദുഷ്കരം
 2 പുത്രാണാം ച പരാഭവം ശ്രുത്വാ സഞ്ജയ സർവശഃ
     ചിന്താ മേ മഹതീ സൂത ഭവിഷ്യതി കഥം ത്വ് ഇതി
 3 ധ്രുവം വിദുര വാക്യാനി ധക്ഷ്യന്തി ഹൃദയം മമ
     യഥാ ഹി ദൃശ്യതേ സർവം ദൈവയോഗേന സഞ്ജയ
 4 യത്ര ഭീഷ്മ മുഖാഞ് ശൂരാൻ അസ്ത്രജ്ഞാൻ യോധസത്തമാൻ
     പാണ്ഡവാനാം അനീകാനി യോധയന്തി പ്രഹാരിണഃ
 5 കേനാവധ്യാ മഹാത്മാനഃ പാണ്ഡുപുത്രാ മഹാബലാഃ
     കേന ദത്തവരാസ് താത കിം വാ ജ്ഞാനം വിദന്തി തേ
     യേന ക്ഷയം ന ഗച്ഛന്തി ദിവി താരാഗണാ ഇവ
 6 പുനഃ പുനർ ന മൃഷ്യാമി ഹതം സൈന്യം സ്മ പാണ്ഡവൈഃ
     മയ്യ് ഏവ ദണ്ഡഃ പതതി ദൈവാത് പരമദാരുണഃ
 7 യഥാവധ്യാഃ പാണ്ഡുസുതാ യഥാ വധ്യാശ് ച മേ സുതാഃ
     ഏതൻ മേ സർവം ആചക്ഷ്വ യഥാതത്ത്വേന സഞ്ജയ
 8 ന ഹി പാരം പ്രപശ്യാമി ദുഃഖസ്യാസ്യ കഥം ചന
     സമുദ്രസ്യേവ മഹതോ ഭുജാഭ്യാം പ്രതരൻ നരഃ
 9 പുത്രാണാം വ്യസനം മന്യേ ധ്രുവം പ്രാപ്തം സുദാരുണം
     ഘാതയിഷ്യതി മേ പുത്രാൻ സർവാൻ ഭീമോ ന സംശയഃ
 10 ന ഹി പശ്യാമി തം വീരം യോ മേ രക്ഷേത് സുതാൻ രണേ
    ധ്രുവം വിനാശഃ സമരേ പുത്രാണാം മമ സഞ്ജയ
11 തസ്മാൻ മേ കാരണം സൂത യുക്തിം ചൈവ വിശേഷതഃ
    പൃച്ഛതോ ഽദ്യ യഥാതത്ത്വം സർവം ആഖ്യാതും അർഹസി
12 ദുര്യോധനോ ഽപി യച് ചക്രേ ദൃഷ്ട്വാ സ്വാൻ വിമുഖാൻ രണേ
    ഭീഷ്മദ്രോണൗ കൃപശ് ചൈവ സൗബലേയോ ജയദ്രഥഃ
    ദ്രൗണിർ വാപി മഹേഷ്വാസോ വികർണോ വാ മഹാബലഃ
13 നിശ്ചയോ വാപി കസ് തേഷാം തദാ ഹ്യ് ആസീൻ മഹാത്മനാം
    വിമുഖേഷു മഹാപ്രാജ്ഞ മമ പുത്രേഷു സഞ്ജയ
14 [സ്]
    ശൃണു രാജന്ന് അവഹിതഃ ശ്രുത്വാ ചൈവാവധാരയ
    നൈവ മന്ത്രകൃതം കിം ചിൻ നൈവ മായാം തഥാവിധാം
    ന വൈ വിഭീഷികാം കാം ചിദ് രാജൻ കുർവന്തി പാണ്ഡവാഃ
15 യുധ്യന്തി തേ യഥാന്യായം ശക്തിമന്തശ് ച സംയുഗേ
    ധർമേണ സർവകാര്യാണി കീർതിതാനീതി ഭാരത
    ആരഭന്തേ സദാ പാർഥാഃ പ്രാർഥയാനാ മഹദ് യശഃ
16 ന തേ യുദ്ധാൻ നിവർതന്തേ ധർമോപേതാ മഹാബലാഃ
    ശ്രിയാ പരമയാ യുക്താ യതോ ധർമസ് തതോ ജയഃ
    തേനാവധ്യാ രണേ പാർഥാ ജയ യുക്താശ് ച പാർഥിവ
17 തവ പുത്രാ ദുരാത്മാനഃ പാപേഷ്വ് അഭിരതാഃ സദാ
    നിഷ്ഠുരാ ഹീനകർമാണസ് തേന ഹീയന്തി സംയുഗേ
18 സുബഹൂനി നൃശംസാനി പുത്രൈസ് തവ ജനേശ്വര
    നികൃതാനീഹ പാണ്ഡൂനാം നീചൈർ ഇവ യഥാ നരൈഃ
19 സർവം ച തദ് അനാദൃത്യ പുത്രാണാം തവ കിൽബിഷം
    സാപഹ്നവാഃ സദൈവാസൻ പാണ്ഡവാഃ പാണ്ഡുപൂർവജ
    ന ചൈനാൻ ബഹു മന്യന്തേ പുത്രാസ് തവ വിശാം പതേ
20 തസ്യ പാപസ്യ സതതം ക്രിയമാണസ്യ കർമണഃ
    സമ്പ്രാപ്തം സുമഹദ് ഘോരം ഫലം കിം പാകസംനിഭം
    സ തദ് ഭുങ്ക്ഷ്വ മഹാരാജ സപുത്രഃ സ സുഹൃജ്ജനഃ
21 നാവബുധ്യസി യദ് രാജൻ വാര്യമാണഃ സുഹൃജ്ജനൈഃ
    വിദുരേണാഥ ഭീഷ്മേണ ദ്രോണേന ച മഹാത്മനാ
22 തഥാ മയാ ചാപ്യ് അസകൃദ് വാര്യമാണോ ന ഗൃഹ്ണസി
    വാക്യം ഹിതം ച പഥ്യം ച മർത്യഃ പഥ്യം ഇവൗഷധം
    പുത്രാണാം മതം ആസ്ഥായ ജിതാൻ മന്യസി പാണ്ഡവാൻ
23 ശൃണു ഭൂയോ യഥാതത്ത്വം യൻ മാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി
    കാരണം ഭരതശ്രേഷ്ഠ പാണ്ഡവാനാം ജയം പ്രതി
    തത് തേ ഽഹം കഥയിഷ്യാമി യഥാ ശ്രുതം അരിന്ദമ
24 ദുര്യോധനേന സമ്പൃഷ്ട ഏതം അർഥം പിതാമഹഃ
    ദൃഷ്ട്വാ ഭ്രാതൄൻ രണേ സർവാൻ നിർജിതാൻ സുമഹാരഥാൻ
25 ശോകസംമൂഢഹൃദയോ നിശാകാലേ സ്മ കൗരവഃ
    പിതാമഹം മഹാപ്രാജ്ഞം വിനയേനോപഗമ്യ ഹ
    യദ് അബ്രവീത് സുതസ് തേ ഽസൗ തൻ മേ ശൃണു ജനേശ്വര
26 [ദുർ]
    ത്വം ച ദ്രോണശ് ച ശല്യശ് ച കൃപോ ദ്രൗണിസ് തഥൈവ ച
    കൃതവർമാ ച ഹാർദിക്യഃ കാംബോജശ് ച സുദക്ഷിണഃ
27 ഭൂരിശ്രവാ വികർണശ് ച ഭഗദത്തശ് ച വീര്യവാൻ
    മഹാരഥാഃ സമാഖ്യാതാഃ കുലപുത്രാസ് തനുത്യജഃ
28 ത്രയാണാം അപി ലോകാനാം പര്യാപ്താ ഇതി മേ മതിഃ
    പാണ്ഡവാനാം സമസ്താശ് ച ന തിഷ്ഠന്തി പരാക്രമേ
29 തത്ര മേ സംശയോ ജാതസ് തൻ മമാചക്ഷ്വ പൃച്ഛതഃ
    യം സമാശ്രിത്യ കൗന്തേയ ജയന്ത്യ് അസ്മാൻ പദേ പദേ
30 [ഭ്സ്]
    ശൃണു രാജൻ വചോ മഹ്യം യത് ത്വാം വക്ഷ്യാമി കൗരവ
    ബഹുശശ് ച മമോക്തോ ഽസി ന ച മേ തത്ത്വയാ കൃതം
31 ക്രിയതാം പാണ്ഡവൈഃ സാർധം ശമോ ഭരതസത്തമ
    ഏതത് ക്ഷമം അഹം മന്യേ പൃഥിവ്യാസ് തവ ചാഭിഭോ
32 ഭുഞ്ജേമാം പൃഥിവീം രാജൻ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹിതഃ സുഖീ
    ദുർഹൃദസ് താപയൻ സർവാൻ നന്ദയംശ് ചാപി ബാന്ധവാൻ
33 ന ച മേ ക്രോശതസ് താത ശ്രുതവാൻ അസി വൈ പുരാ
    തദ് ഇദം സമനുപ്രാപ്തം യത് പാണ്ഡൂൻ അവമന്യസേ
34 യശ് ച ഹേതുർ അവധ്യത്വേ തേഷാം അക്ലിഷ്ടകർമണാം
    തം ശൃണുഷ്വ മഹാരാജ മമ കീർതയതഃ പ്രഭോ
35 നാസ്തി ലോകേഷു തദ് ഭൂതം ഭവിതാ നോ ഭവിഷ്യതി
    യോ ജയേത് പാണ്ഡവാൻ സംഖ്യേ പാലിതാഞ് ശാർമ്ഗധന്വനാ
36 യത് തു മേ കഥിതം താത മുനിഭിർ ഭാവിതാത്മഭിഃ
    പുരാണഗീതം ധർമജ്ഞ തച് ഛൃണുഷ്വ യഥാതഥം
37 പുരാ കില സുരാഃ സർവേ ഋഷയശ് ച സമാഗതാഃ
    പിതാമഹം ഉപാസേദുഃ പർവതേ ഗന്ധമാദനേ
38 മധ്യേ തേഷാം സമാസീനഃ പ്രജാപതിർ അപശ്യത
    വിമാനം ജാജ്വലദ് ഭാസാ സ്ഥിതം പ്രവരം അംബരേ
39 ധ്യാനേനാവേദ്യ തം ബ്രഹ്മാ കൃത്വാ ച നിയതോ ഽഞ്ജലിം
    നമശ് ചകാര ഹൃഷ്ടാത്മാ പരമം പരമേശ്വരം
40 ഋഷയസ് ത്വ് അഥ ദേവാശ് ച ദൃഷ്ട്വാ ബ്രഹ്മാണം ഉത്ഥിതം
    സ്ഥിതാഃ പ്രാജ്ഞലയഃ സർവേ പശ്യന്തോ മഹദ് അദ്ഭുതം
41 യഥാവച് ച തം അഭ്യർച്യ ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മവിദാം വരഃ
    ജഗാദ ജഗതഃ സ്രഷ്ടാ പരം പരം അധർമവിത്
42 വിശ്വാവസുർ വിശ്വമൂർതിർ വിശ്വേശോ; വിഷ്വക്സേനോ വിശ്വകർമാ വശീച
    വിശ്വേശ്വരോ വാസുദേവോ ഽസി തസ്മാദ്; യോഗാത്മാനം ദൈവതം ത്വാം ഉപൈമി
43 ജയ വിശ്വമഹാദേവ ജയ ലോകഹിതേ രത
    ജയ യോഗീശ്വര വിഭോ ജയ യോഗപരാവര
44 പദ്മഗർഭവിശാലാക്ഷ ജയ ലോകേശ്വരേശ്വര
    ഭൂതഭവ്യ ഭവൻ നാഥ ജയ സൗമ്യാത്മജാത്മജ
45 അസംഖ്യേയഗുണാജേയ ജയ സർവപരായണ
    നാരായണ സുദുഷ്പാര ജയ ശാർമ്ഗധനുർധര
46 സർവഗുഹ്യ ഗുണോപേത വിശ്വമൂർതേ നിരാമയ
    വിശ്വേശ്വര മഹാബാഹോ ജയ ലോകാർഥ തത്പര
47 മഹോരഗവരാഹാദ്യ ഹരി കേശവിഭോ ജയ
    ഹരി വാസവിശാമീശ വിശ്വാവാസാമിതാവ്യയ
48 വ്യക്താവ്യക്താമിത സ്ഥാനനിയതേന്ദ്രിയ സേന്ദ്രിയ
    അസംഖ്യേയാത്മ ഭാവജ്ഞ ജയ ഗംഭീരകാമദ
49 അനന്ത വിദിതപ്രജ്ഞ നിത്യം ഭൂതവിഭാവന
    കൃതകാര്യകൃതപ്രജ്ഞ ധർമജ്ഞ വിജയാജയ
50 ഗുഹ്യാത്മൻ സർവഭൂതാത്മൻ സ്ഫുടസംഭൂത സംഭവ
    ഭൂതാർഥ തത്ത്വലോകേശ ജയ ഭൂതവിഭാവന
51 ആത്മയോനേ മഹാഭാഗ കൽപസങ്ക്ഷേപ തത്പര
    ഉദ്ഭാവന മനോദ്ഭാവ ജയ ബ്രഹ്മ ജനപ്രിയ
52 നിസർഗ സർഗാഭിരത കാമേശ പരമേശ്വര
    അമൃതോദ്ഭവ സദ്ഭാവ യുഗാഗ്രേ വിജയപ്രദ
53 പ്രജാപതിപതേ ദേവ പദ്മനാഭ മഹാബല
    ആത്മഭൂതമഹാഭൂതകർമാത്മഞ് ജയ കർമദ
54 പാദൗ തവ ധരാ ദേവീ ദിശോ ബാഹുർ ദിവം ശിരഃ
    മൂർതിസ് തേ ഽഹം സുരാഃ കായശ് ചന്ദ്രാദിത്യൗ ച ചക്ഷുഷീ
55 ബലം തപശ് ച സത്യം ച ധർമഃ കാമാത്മജഃ പ്രഭോ
    തേജോ ഽഗ്നിഃ പവനഃ ശ്വാസ ആപസ് തേ സ്വേദസംഭവാഃ
56 അശ്വിനൗ ശ്രവണീ നിത്യം ദേവീ ജിഹ്വാ സരസ്വതീ
    വേദാഃ സംസ്കാരനിഷ്ഠാ ഹി ത്വയീദം ജഗദ് ആശ്രിതം
57 ന സംഖ്യാം ന പരീമാണം ന തേജോ ന പരാക്രമം
    ന ബലം യോഗയോഗീശ ജാനീമസ് തേ ന സംഭവം
58 ത്വദ് ഭക്തിനിരതാ ദേവ നിയമൈസ് ത്വാ സമാഹിതാഃ
    അർചയാമഃ സദാ വിഷ്ണോ പരമേശം മഹേശ്വരം
59 ഋഷയോ ദേവഗന്ധർവാ യക്ഷരാക്ഷസ പന്നഗാഃ
    പിശാചാ മാനുഷാശ് ചൈവ മൃഗപക്ഷിസരീസൃപാഃ
60 ഏവമാദി മയാ സൃഷ്ടം പൃഥിവ്യാം ത്വത്പ്രസാദജം
    പദ്മനാഭ വിശാലാക്ഷ കൃഷ്ണ ദുഃസ്വപ്നനാശന
61 ത്വം ഗതിഃ സർവഭൂതാനാം ത്വം നേതാ ത്വം ജഗൻ മുഖം
    ത്വത്പ്രസാദേന ദേവേശ സുഖിനോ വിബുധാഃ സദാ
62 പൃഥിവീ നിർഭയാ ദേവ ത്വത്പ്രസാദാത് സദാഭവത്
    തസ്മാദ് ദേവ വിശാലാക്ഷ യദുവംശവിവർധനഃ
63 ധർമസംസ്ഥാപനാർഥായ ദൈതേയാനാം വധായ ച
    ജഗതോ ധാരണാർഥായ വിജ്ഞാപ്യം കുരു മേ പ്രഭോ
64 യദ് ഏതത് പരമം ഗുഹ്യം ത്വത്പ്രസാദമയം വിഭോ
    വാസുദേവം തദ് ഏതത് തേ മയോദ്ഗീതം യഥാതഥം
65 സൃഷ്ട്വാ സങ്കർഷണം ദേവം സ്വയം ആത്മാനം ആത്മനാ
    കൃഷ്ണ ത്വം ആത്മനാസ്രാക്ഷീഃ പ്രദ്യുമ്നം ചാത്മസംഭവം
66 പ്രദ്യുമ്നാച് ചാനിരുദ്ധം ത്വം യം വിദുർ വിഷ്ണും അവ്യയം
    അനിരുദ്ധോ ഽസൃജൻ മാം വൈ ബ്രഹ്മാണം ലോകധാരിണം
67 വാസുദേവമയഃ സോ ഽഹം ത്വയൈവാസ്മി വിനിർമിതഃ
    വിഭജ്യ ഭാഗശോ ഽഽത്മാനം വ്രജ മാനുഷതാം വിഭോ
68 തത്രാസുരവധം കൃത്വാ സർവലോകസുഖായ വൈ
    ധർമം സ്ഥാപ്യ യശഃ പ്രാപ്യ യോഗം പ്രാപ്സ്യസി തത്ത്വതഃ
69 ത്വാം ഹി ബ്രഹ്മർഷയോ ലോകേ ദേവാശ് ചാമിത്രവിക്രമ
    തൈസ് തൈശ് ച നാമഭിർ ഭക്താ ഗായന്തി പരമാത്മകം
70 സ്ഥിതാശ് ച സർവേ ത്വയി ഭൂതസംഘാഃ; കൃത്വാശ്രയം ത്വാം വരദം സുബാഹോ
    അനാദിമധ്യാന്തം അപാരയോഗം; ലോകസ്യ സേതും പ്രവദന്തി വിപ്രാഃ