മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം78

←അധ്യായം77

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം78

അധ്യായം79→

1 സഞ്ജയ ഉവാച
     തഥാ പ്രവൃത്തേ സംഗ്രാമേ നിവൃത്തേ ച സുശർമണി
     പ്രഭഗ്നേഷു ച വീരേഷു പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ
 2 ക്ഷുഭ്യമാണേ ബലേ തൂർണം സാഗരപ്രതിമേ തവ
     പ്രത്യുദ്യാതേ ച ഗാംഗേയേ ത്വരിതം വിജയം പ്രതി
 3 ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനോ രാജൻ രണേ പാർഥസ്യ വിക്രമം
     ത്വരമാണഃ സമഭ്യേത്യ സർവാംസ് താൻ അബ്രവീൻ നൃപാൻ
 4 തേഷാം ച പ്രമുഖേ ശൂരം സുശർമാണം മഹാബലം
     മധ്യേ സർവസ്യ സൈന്യസ്യ ഭൃശം സംഹർഷയൻ വചഃ
 5 ഏഷ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ യോദ്ധുകാമോ ധനഞ്ജയം
     സർവാത്മനാ കുരുശ്രേഷ്ഠസ് ത്യക്ത്വാ ജീവിതം ആത്മനഃ
 6 തം പ്രയാന്തം പരാനീകം സർവസൈന്യേന ഭാരതം
     സംയത്താഃ സമരേ സർവേ പാലയധ്വം പിതാമഹം
 7 ബാഢം ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ തു താന്യ് അനീകാനി സർവശഃ
     നരേന്ദ്രാണാം മഹാരാജ സമാജഗ്മുഃ പിതാമഹം
 8 തതഃ പ്രയാതഃ സഹസാ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ ഽർജുനം
     രണേ ഭാരതം ആയാന്തം ആസസാദ മഹാബലം
 9 മഹാശ്വേതാശ്വയുക്തേന ഭീമ വാനരകേതുനാ
     മഹതാ മേഘനാദേന രഥേനാതി വിരാജത
 10 സമരേ സർവസൈന്യാനാം ഉപയാതം ധനഞ്ജയം
    അഭവത് തുമുലോ നാദോ ഭയാദ് ദൃഷ്ട്വാ കിരീടിനം
11 അഭീശു ഹസ്തം കൃഷ്ണം ച ദൃഷ്ട്വാദിത്യം ഇവാപരം
    മധ്യന്ദിന ഗതം സംഖ്യേ ന ശേകുഃ പ്രതിവീക്ഷിതും
12 തഥാ ശാന്തനവം ഭീഷ്മം ശ്വേതാശ്വം ശ്വേതകാർമുകം
    ന ശേകുഃ പാണ്ഡവാ ദ്രഷ്ടും ശ്വേതഗ്രഹം ഇവോദിതം
13 സ സർവതഃ പരിവൃതസ് ത്രിഗർതൈഃ സുമഹാത്മഭിഃ
    ഭ്രാതൃഭിസ് തവ പുത്രൈശ് ച തഥാന്യൈശ് ച മഹാരഥൈഃ
14 ഭാരദ്വാജസ് തു സമരേ മത്സ്യം വിവ്യാധ പത്രിണാ
    ധ്വജം ചാസ്യ ശരേണാജൗ ധനുശ് ചൈകേന ചിച്ഛിദേ
15 തദ് അപാസ്യ ധനുശ് ഛിന്നം വിരാടോ വാഹിനീപതിഃ
    അന്യദ് ആദത്ത വേഗേന ധനുർ ഭാരസഹം ദൃഢം
    ശരാംശ് ചാശീവിഷാകാരാഞ് ജ്വലിതാൻ പന്നഗാൻ ഇവ
16 ദ്രോണം ത്രിഭിഃ പ്രവിവ്യാധ ചതുർഭിശ് ചാസ്യ വാജിനഃ
    ധ്വജം ഏകേന വിവ്യാധ സാരഥിം ചാസ്യ പഞ്ചഭിഃ
    ധനുർ ഏകേഷുണാവിധ്യത് തത്രാക്രുധ്യദ് ദ്വിജർഷഭഃ
17 തസ്യ ദ്രോണോ ഽവധീദ് അശ്വാഞ് ശരൈഃ സംനതപർവഭിഃ
    അഷ്ടാഭിർ ഭരതശ്രേഷ്ഠ സൂതം ഏകേന പത്രിണാ
18 സ ഹതാശ്വാദ് അവപ്ലുത്യ സ്യന്ദനാദ് ധതസാരഥിഃ
    ആരുരോഹ രഥം തൂർണം ശംഖസ്യ രഥിനാം വരഃ
19 തതസ് തു തൗ പിതാ പുത്രൗ ഭാരദ്വാജം രഥേ സ്ഥിതൗ
    മഹതാ ശരവർഷേണ വാരയാം ആസതുർ ബലാത്
20 ഭാരദ്വാജസ് തതഃ ക്രുദ്ധഃ ശരം ആശീവിഷോപമം
    ചിക്ഷേപ സമരേ തൂർണം ശംഖം പ്രതി ജനേശ്വര
21 സ തസ്യ ഹൃദയം ഭിത്ത്വാ പീത്വാ ശോണിതം ആഹവേ
    ജഗാമ ധരണിം ബാണോ ലോഹിതാർദ്രീകൃതച്ഛവിഃ
22 സ പപാത രഥാത് തൂർണം ഭാരദ്വാജശരാഹതഃ
    ധനുസ് ത്യക്ത്വാ ശരാംശ് ചൈവ പിതുർ ഏവ സമീപതഃ
23 ഹതം സ്വം ആത്മജം ദൃഷ്ട്വാ വിരാടഃ പ്രാദ്രവദ് ഭയാത്
    ഉത്സൃജ്യ സമരേ ദ്രോണം വ്യാത്താനനം ഇവാന്തകം
24 ഭാരദ്വാജസ് തതസ് തൂർണം പാണ്ഡവാനാം മഹാചമൂം
    ദാരയാം ആസ സമരേ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
25 ശിഖണ്ഡ്യ് അപി മഹാരാജ ദ്രൗണിം ആസാദ്യ സംയുഗേ
    ആജഘാന ഭ്രുവോർ മധ്യേ നാരാചൈസ് ത്രിഭിർ ആശുഗൈഃ
26 സ ബഭൗ നരശാർദൂലോ ലലാടേ സംസ്ഥിതൈസ് ത്രിഭിഃ
    ശിഖരൈഃ കാഞ്ചനമയൈർ മേരുസ് ത്രിഭിർ ഇവോച്ഛ്രിതൈഃ
27 അശ്വത്ഥാമാ തതഃ ക്രുദ്ധോ നിമേഷാർധാച് ഛിഖണ്ഡിനഃ
    സൂതം ധ്വജം അഥോ രാജംസ് തുരഗാൻ ആയുധം തഥാ
    ശരൈർ ബഹുഭിർ ഉദ്ദിശ്യ പാതയാം ആസ സംയുഗേ
28 സ ഹതാശ്വാദ് അവപ്ലുത്യ രഥാദ് വൈ രഥിനാം വരഃ
    ഖഡ്ഗം ആദായ നിശിതം വിമലം ച ശരാവരം
    ശ്യേനവദ് വ്യചരത് ക്രുദ്ധഃ ശിഖണ്ഡീ ശത്രുതാപനഃ
29 സ ഖഡ്ഗസ്യ മഹാരാജ ചരതസ് തസ്യ സംയുഗേ
    നാന്തരം ദദൃശേ ദ്രൗണിസ് തദ് അദ്ഭുതം ഇവാഭവത്
30 തതഃ ശരസഹസ്രാണി ബഹൂനി ഭരതർഷഭ
    പ്രേഷയാം ആസ സമരേ ദ്രൗണിഃ പരമകോപനഃ
31 താം ആപതന്തീം സമരേ ശരവൃഷ്ടിം സുദാരുണാം
    അസിനാ തീക്ഷ്ണധാരേണ ചിച്ഛേദ ബലിനാം വരഃ
32 തതോ ഽസ്യ വിമലം ദ്രൗണിഃ ശതചന്ദ്രം മനോരമം
    ചർമാച്ഛിനദ് അസിം ചാസ്യ ഖണ്ഡയാം ആസ സംയുഗേ
    ശിതൈഃ സുബഹുശോ രാജംസ് തം ച വിവ്യാധ പത്രിഭിഃ
33 ശിഖണ്ഡീ തു തതഃ ഖഡ്ഗം ഖണ്ഡിതം തേന സായകൈഃ
    ആവിധ്യ വ്യസൃജത് തൂർണം ജ്വലന്തം ഇവ പന്നഗം
34 തം ആപതന്തം സഹസാ കാലാനലസമപ്രഭം
    ചിച്ഛേദ സമരേ ദ്രൗണിർ ദർശയൻ പാണിലാഘവം
    ശിഖണ്ഡിനം ച വിവ്യാധ ശരൈർ ബഹുഭിർ ആയസൈഃ
35 ശിഖണ്ഡീ തു ഭൃശം രാജംസ് താഡ്യമാനഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ
    ആരുരോഹ രഥം തൂർണം മാധവസ്യ മഹാത്മനഃ
36 സാത്യകിസ് തു തതഃ ക്രുദ്ധോ രാക്ഷസം ക്രൂരം ആഹവേ
    അലംബുസം ശരൈർ ഘോരൈർ വിവ്യാധ ബലിനാം ബലീ
37 രാക്ഷസേന്ദ്രസ് തതസ് തസ്യ ധനുശ് ചിച്ഛേദ ഭാരത
    അർധചന്ദ്രേണ സമരേ തം ച വിവ്യാധ സായകൈഃ
    മായാം ച രാക്ഷസീം കൃത്വാ ശരവർഷൈർ അവാകിരത്
38 തത്രാദ്ഭുതം അപശ്യാമ ശൈനേയസ്യ പരാക്രമം
    നാസംഭ്രമദ് യത് സമരേ വധ്യമാനഃ ശിതൈഃ ശരൈഃ
39 ഐന്ദ്രം അസ്ത്രം ച വാർഷ്ണേയോ യോജയാം ആസ ഭാരത
    വിജയാദ് യദ് അനുപ്രാപ്തം മാധവേന യശസ്വിനാ
40 തദ് അസ്ത്രം ഭസ്മസാത് കൃത്വാ മായാം താം രാക്ഷസീം തദാ
    അലംബുസം ശരൈർ ഘോരൈർ അഭ്യാകിരത സർവശഃ
    പർവതം വാരിധാരാഭിഃ പ്രാവൃഷീവ ബലാഹകഃ
41 തത് തഥാ പീഡിതം തേന മാധവേന മഹാത്മനാ
    പ്രദുദ്രാവ ഭയാദ് രക്ഷോ ഹിത്വാ സാത്യകിം ആഹവേ
42 തം അജേയം രാക്ഷസേന്ദ്രം സംഖ്യേ മഘവതാ അപി
    ശൈനേയഃ പ്രാണദജ് ജിത്വാ യോധാനാം തവ പശ്യതാം
43 ന്യഹനത് താവകാംശ് ചാപി സാത്യകിഃ സത്യവിക്രമഃ
    നിശിതൈർ ബഹുഭിർ ബാണൈസ് തേ ഽദ്രവന്ത ഭയാർദിതാഃ
44 ഏതസ്മിന്ന് ഏവ കാലേ തു ദ്രുപദസ്യാത്മജോ ബലീ
    ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ മഹാരാജ തവ പുത്രം ജനേശ്വരം
    ഛാദയാം ആസ സമരേ ശരൈഃ സംനതപർവഭിഃ
45 സഞ്ഛാദ്യമാനോ വിശിഖൈർ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നേന ഭാരത
    വിവ്യഥേ ന ച രാജേന്ദ്ര തവ പുത്രോ ജനേശ്വരഃ
46 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നം ച സമരേ തൂർണം വിവ്യാധ സായകൈഃ
    ഷഷ്ട്യാ ച ത്രിംശതാ ചൈവ തദ് അദ്ഭുതം ഇവാഭവത്
47 തസ്യ സേനാപതിഃ ക്രുദ്ധോ ധനുശ് ചിച്ഛേദ മാരിഷ
    ഹയാംശ് ച ചതുരഃ ശീഘ്രം നിജഘാന മഹാരഥഃ
    ശരൈശ് ചൈനം സുനിശിതൈഃ ക്ഷിപ്രം വിവ്യാധ സപ്തഭിഃ
48 സ ഹതാശ്വാൻ മഹാബാഹുർ അവപ്ലുത്യ രഥാദ് ബലീ
    പദാതിർ അസിം ഉദ്യമ്യ പ്രാദ്രവത് പാർഷതം പ്രതി
49 ശകുനിസ് തം സമഭ്യേത്യ രാജഗൃദ്ധീ മഹാബലഃ
    രാജാനം സർവലോകസ്യ രഥം ആരോപയത് സ്വകം
50 തതോ നൃപം പരാജിത്യ പാർഷതഃ പരവീരഹാ
    ന്യഹനത് താവകം സൈന്യം വജ്രപാണിർ ഇവാസുരം
51 കൃതവർമാ രണേ ഭീമം ശരൈർ ആർച്ഛൻ മഹാരഥം
    പ്രച്ഛാദയാം ആസ ച തം മഹാമേഘോ രവിം യഥാ
52 തതഃ പ്രഹസ്യ സമരേ ഭീമസേനഃ പരന്തപഃ
    പ്രേഷയാം ആസ സങ്ക്രുദ്ധഃ സായകാൻ കൃതവർമണേ
53 തൈർ അർദ്യമാനോ ഽതിരഥഃ സാത്വതഃ ശസ്ത്രകോവിദഃ
    നാകമ്പത മഹാരാജ ഭീമം ചാർഛച് ഛിതൈഃ ശരൈഃ
54 തസ്യാശ്വാംശ് ചതുരോ ഹത്വാ ഭീമസേനോ മഹാബലഃ
    സാരഥിം പാതയാം ആസ ധ്വജം ച സുപരിഷ്കൃതം
55 ശരൈർ ബഹുവിധൈശ് ചൈനം ആചിനോത് പരവീഹരാ
    ശകലീകൃതസർവാംഗഃ ശ്വാവിദ്വത് സമദൃശ്യത
56 ഹതാശ്വാത് തു രഥാത് തൂർണം വൃഷകസ്യ രഥം യയൗ
    സ്യാലസ്യ തേ മഹാരാജ തവ പുത്രസ്യ പശ്യതഃ
57 ഭീമസേനോ ഽപി സങ്ക്രുദ്ധസ് തവ സൈന്യം ഉപാദ്രവത്
    നിജഘാന ച സങ്ക്രുദ്ധോ ദണ്ഡപാണിർ ഇവാന്തകഃ