മഹാഭാരതം മൂലം/മഹാപ്രസ്ഥാനികപർവം/അധ്യായം1
| ←മഹാഭാരതം മൂലം/മഹാപ്രസ്ഥാനികപർവം | മഹാഭാരതം മൂലം/മഹാപ്രസ്ഥാനികപർവം രചന: അധ്യായം1 |
അധ്യായം2→ |
1 ജനമേജയ ഉവാച
ഏവം വൃഷ്ണ്യന്ധകകുലേ ശ്രുത്വാ മൗസലം ആഹവം
പാണ്ഡവാഃ കിം അകുർവന്ത തഥാ കൃഷ്ണേ ദിവം ഗതേ
2 വൈശമ്പായന ഉവാച
ശ്രുത്വൈവ കൗരവോ രാജാ വൃഷ്ണീനാം കദനം മഹത്
പ്രസ്ഥാനേ മതിം ആധായ വാക്യം അർജുനം അബ്രവീത്
3 കാലഃ പചതി ഭൂതാനി സർവാണ്യ് ഏവ മഹാമതേ
കർമ ന്യാസം അഹം മന്യേ ത്വം അപി ദ്രഷ്ടും അർഹസി
4 ഇത്യ് ഉക്തഃ സ തു കൗന്തേയഃ കാലഃ കാല ഇതി ബ്രുവൻ
അന്വപദ്യത തദ് വാക്യം ഭ്രാതുർ ജ്യേഷ്ഠസ്യ വീര്യവാൻ
5 അർജുനസ്യ മതം ജ്ഞാത്വാ ഭീമസേനോ യമൗ തഥാ
അന്വപദ്യന്ത തദ് വാക്യം യദ് ഉക്തം സവ്യസാചിനാ
6 തതോ യുയുത്സും ആനായ്യ പ്രവ്രജൻ ധർമകാമ്യയാ
രാജ്യം പരിദദൗ സർവം വൈശ്യ പുത്രേ യുധിഷ്ഠിരഃ
7 അഭിഷിച്യ സ്വരാജ്യേ തു തം രാജാനം പരിക്ഷിതം
ദുഃഖാർതശ് ചാബ്രവീദ് രാജാ സുഭദ്രാം പാണ്ഡവാഗ്രജഃ
8 ഏഷ പുത്രസ്യ തേ പുത്രഃ കുരുരാജോ ഭവിഷ്യതി
യദൂനാം പരിശേഷശ് ച വജ്രോ രാജാ കൃതശ് ച ഹ
9 പരിക്ഷിദ് ധാസ്തിന പുരേ ശക്ര പ്രസ്ഥേ തു യാദവഃ
വജ്രോ രാജാ ത്വയാ രക്ഷ്യോ മാ ചാധർമേ മനഃ കൃഥാഃ
10 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ ധർമരാജഃ സ വാസുദേവസ്യ ധീമതഃ
മാതുലസ്യ ച വൃദ്ധസ്യ രാമാദീനാം തഥൈവ ച
11 മാതൃഭിഃ സഹധർമാത്മാ കൃത്വോദകം അതന്ദ്രിതഃ
ശ്രാദ്ധാന്യ് ഉദ്ദിശ്യ സർവേഷാം ചകാര വിധിവത് തദാ
12 ദദൗ രത്നാനി വാസാംസി ഗ്രാമാൻ അശ്വാൻ രഥാൻ അപി
സ്ത്രിയശ് ച ദ്വിജമുഖ്യേഭ്യോ ഗവാം ശതസഹസ്രശഃ
13 കൃപം അഭ്യർച്യ ച ഗുരും അർഥമാനപുരസ്കൃതം
ശിഷ്യം പരിക്ഷിതം തസ്മൈ ദദൗ ഭരതസത്തമഃ
14 തതസ് തു പ്രകൃതീഃ സർവാഃ സമാനായ്യ യുധിഷ്ഠിരഃ
സർവം ആചഷ്ട രാജർഷിശ് ചികീർഷതം അഥാത്മനഃ
15 തേ ശ്രുത്വൈവ വചസ് തസ്യ പൗരജാനപദാ ജനാഃ
ഭൃശം ഉദ്വിഗ്നമനസോ നാഭ്യനന്ദന്ത തദ് വചഃ
16 നൈവം കർതവ്യം ഇതി തേ തദോചുസ് തേ നരാധിപം
ന ച രാജാ തഥാകാർഷീത് കാലപര്യായ ധർമവിത്
17 തതോ ഽനുമാന്യ ധർമാത്മാ പൗരജാനപദം ജനം
ഗമനായ മതിം ചക്രേ ഭ്രാതരശ് ചാസ്യ തേ തദാ
18 തതഃ സ രാജാ കൗരവ്യോ ധർമപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
ഉത്സൃജ്യാഭരണാന്യ് അംഗാജ് ജഗൃഹേ വൽകലാന്യ് ഉത
19 ഭീമാർജുനൗ യമൗ ചൈവ ദ്രൗപദീ ച യശസ്വിനീ
തഥൈവ സർവേ ജഗൃഹുർ വൽകലാനി ജനാധിപ
20 വിധിവത് കാരയിത്വേഷ്ടിം നൈഷ്ഠികീം ഭരതർഷഭ
സമുത്സൃജ്യാപ്സു സർവേ ഽഗ്നീൻ പ്രതസ്ഥുർ നരപുംഗവാഃ
21 തതഃ പ്രരുരുദുഃ സർവാഃ സ്ത്രിയോ ദൃഷ്ട്വാ നരർഷഭാൻ
പ്രസ്ഥിതാൻ ദ്രൗപദീ ഷഷ്ഠാൻ പുരാ ദ്യൂതജിതാൻ യഥാ
22 ഹർഷോ ഽഭവച് ച സർവേഷാം ഭ്രാതൄണാം ഗമനം പ്രതി
യുധിഷ്ഠിര മതം ജ്ഞാത്വാ വൃഷ്ണിക്ഷയം അവേഷ്ക്യ ച
23 ഭ്രാതരഃ പഞ്ച കൃഷ്ണാ ച ഷഷ്ഠീ ശ്വാ ചൈവ സപ്തമഃ
ആത്മനാ സപ്തമോ രാജാ നിര്യയൗ ഗജസാഹ്വയാത്
പൗരൈർ അനുഗതോ ദൂരം സർവൈർ അന്തഃപുരൈസ് തഥാ
24 ന ചൈനം അശകത് കശ്ച് ചിൻ നിവർതസ്വേതി ഭാഷിതും
ന്യവർതന്ത തതഃ സർവേ നരാ നഗരവാസിനഃ
25 കൃപ പ്രബ്ഭൃതയശ് ചൈവ യുയുത്സും പര്യവാരയൻ
വിവേശ ഗംഗാം കൗരവ്യ ഉലൂപീ ഭുജഗാത്മജാ
26 ചിത്രാംഗദാ യയൗ ചാപി മണിപൂര പുരം പ്രതി
ശിഷ്ടാഃ പരിക്ഷിതം ത്വ് അന്യാ മാതരഃ പര്യവാരയൻ
27 പാണ്ഡവാശ് ച മഹാത്മാനോ ദ്രൗപദീ ച യശസ്വിനീ
കൃപോപവാസാഃ കൗരവ്യ പ്രയയുഃ പ്രാങ്മുഖാസ് തതഃ
28 യോഗയുക്താ മഹാത്മാനസ് ത്യാഗധർമം ഉപേയുഷഃ
അഭിജഗ്മുർ ബഹൂൻ ദേശാൻ സരിതഃ സാഗരാംസ് തഥാ
29 യുധിഷ്ഠിരോ യയാവ് അഗ്രേ ഭീമസ് തു തദനന്തരം
അർജുനസ് തസ്യ ചാന്വ് ഏവ യമൗ ചൈവ യഥാക്രമം
30 പൃഷ്ഠതസ് തു വരാരോഹാ ശ്യാമാ പദ്മദലേക്ഷണാ
ദ്രൗപദീ യോഷിതാം ശ്രേഷ്ഠാ യയൗ ഭരതസത്തമ
31 ശ്വാ ചൈവാനുയയാവ് ഏകഃ പാണ്ഡവാൻ പ്രസ്ഥിതാൻ വനേ
ക്രമേണ തേ യയുർ വീരാ ലൗഹിത്യം സലിലാർണവം
32 ഗാണ്ഡീവം ച ധനുർ ദിവ്യം ന മുമോച ധനഞ്ജയഃ
രത്നലോഭാൻ മഹാരാജ തൗ ചാക്ഷയ്യൗ മഹേഷുധീ
33 അഗ്നിം തേ ദദൃശുസ് തത്ര സ്ഥിതം ശൈലം ഇവാഗ്രതഃ
മാർഗം ആവൃത്യ തിഷ്ഠന്തം സാക്ഷാത് പുരുഷവിഗ്രഹം
34 തതോ ദേവഃ സ സപ്താർചിഃ പാണ്ഡവാൻ ഇദം അബ്രവീത്
ഭോ ഭോ പാണ്ഡുസുതാ വീരാഃ പാവകം മാ വിബോധത
35 യുധിഷ്ഠിര മഹാബാഹോ ഭീമസേന പരന്തപ
അർജുനാശ്വസുതൗ വീരൗ നിബോധത വചോ മമ
36 അഹം അഗ്നിഃ കുരുശ്രേഷ്ഠാ മയാ ദഗ്ധം ച ഖാണ്ഡവം
അർജുനസ്യ പ്രഭാവേന തഥാ നാരായണസ്യ ച
37 അയം വഃ ഫൽഗുനോ ഭ്രാതാ ഗാണ്ഡീവം പരമായുധം
പരിത്യജ്യ വനം യാതു നാനേനാർഥോ ഽസ്തി കശ് ചന
38 ചക്രരത്നം തു യത് കൃഷ്ണേ സ്ഥിതം ആസീൻ മഹാത്മനി
ഗതം തച് ചാ പുനർ ഹസ്തേ കാലേനൈഷ്യതി തസ്യ ഹ
39 വരുണാദ് ആഹൃതം പൂർവം മയൈതത് പാർഥ കാരണാത്
ഗാണ്ഡീവം കാർമുകശ്രേഷ്ഠം വരുണായൈവ ദീയതാം
40 തതസ് തേ ഭ്രാതരഃ സർവേ ധനഞ്ജയം അചോദയൻ
സ ജലേ പ്രാക്ഷിപത് തത് തു തഥാക്ഷയ്യൗ മഹേഷുധീ
41 തതോ ഽഗ്നിർ ഭരതശ്രേഷ്ഠ തത്രൈവാന്തരധീയത
യയുശ് ച പാണ്ഡവാ വീരാസ് തതസ് തേ ദക്ഷിണാമുഖാഃ
42 തതസ് തേ തൂത്തരേണൈവ തീരേണ ലവണാംഭസഃ
ജഗ്മുർ ഭരതശാർദൂല ദിശം ദക്ഷിണപശ്ചിമം
43 തതഃ പുനഃ സമാവൃത്താഃ പശ്ചിമാം ദിശം ഏവ തേ
ദദൃശുർ ദ്വാരകാം ചാപി സാഗരേണ പരിപ്ലുതാം
44 ഉദീചീം പുനർ ആവൃത്ത്യ യയുർ ഭരതസത്തമാഃ
പ്രാദക്ഷിണ്യം ചികീർഷന്തഃ പൃഥിവ്യാ യോഗധർമിണഃ