മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം157

1 [ജനം]
     പാണ്ഡോഃ പുത്രാ മഹാത്മാനഃ സർവേ ദിവ്യപരാക്രമാഃ
     കിയന്തം കാലം അവസൻ പർവതേ ഗന്ധമാദനേ
 2 കാനി ചാഭ്യവഹാര്യാണി തത്ര തേഷാം മഹാത്മനാം
     വസതാം ലോകവീരാണാം ആസംസ് തദ് ബ്രൂഹി സത്തമ
 3 വിസ്തരേണ ച മേ ശംസ ഭീമസേന പരാക്രമം
     യദ് യച് ചക്രേ മഹാബാഹുസ് തസ്മിൻ ഹൈമവതേ ഗിരൗ
     ന ഖല്വ് ആസീത് പുനർ യുദ്ധം തസ്യ യക്ഷൈർ ദ്വിജോത്തമ
 4 കച് ചിത് സമാഗമസ് തേഷാം ആസീദ് വൈശ്രവണേന ച
     തത്ര ഹ്യ് ആയാതി ധനദ ആർഷ്ടിഷേണോ യഥാബ്രവീത്
 5 ഏതദ് ഇച്ഛാമ്യ് അഹം ശ്രോതും വിസ്തരേണ തപോധന
     ന ഹി മേ ശൃണ്വതസ് തൃപ്തിർ അസ്തി തേഷാം വിചേഷ്ടിതം
 6 [വൈ]
     ഏതദ് ആത്മഹിതം ശ്രുത്വാ തസ്യാപ്രതിമ തേജസഃ
     ശാസനം സതതം ചക്രുസ് തഥൈവ ഭരതർഷഭാഃ
 7 ഭുഞ്ജാനാ മുനിഭോജ്യാനി രസവന്തി ഫലാനി ച
     ശുദ്ധബാണഹതാനാം ച മൃഗാണാം പിശിതാന്യ് അപി
 8 മേധ്യാനി ഹിമവത്പൃഷ്ഠേ മധൂനി വിവിധാനി ച
     ഏവം തേ ന്യവസംസ് തത്ര പാണ്ഡവാ ഭരതർഷഭാഃ
 9 തഥാ നിവസതാം തേഷാം പഞ്ചമം വർഷം അഭ്യഗാത്
     ശൃണ്വതാം ലോമശോക്താനി വാക്യാനി വിവിധാനി ച
 10 കൃത്യകാല ഉപസ്ഥാസ്യ ഇതി ചോക്ത്വാ ഘടോത്കചഃ
    രാക്ഷസൈഃ സഹിതഃ സർവൈഃ പൂർവം ഏവ ഗതഃ പ്രഭോ
11 ആർഷ്ടിഷേണാശ്രമേ തേഷാം വസതാം വൈ മഹാത്മനാം
    അഗച്ഛൻ ബഹവോ മാസാഃ പശ്യതാം മഹദ് അദ്ഭുതം
12 തൈസ് തത്ര രമമാണൈശ് ച വിഹരദ്ഭിശ് ച പാണ്ഡവൈഃ
    പ്രീതിമന്തോ മഹാഭാഗാ മുനയശ് ചാരണാസ് തഥാ
13 ആജഗ്മുഃ പാണ്ഡവാൻ ദ്രഷ്ടും സിദ്ധാത്മാനോ യതവ്രതാഃ
    തൈസ് തൈഃ സഹ കഥാശ് ചക്രുർ ദിവ്യാ ഭരതസത്തമാഃ
14 തതഃ കതിപയാഹസ്യ മഹാഹ്രദ നിവാസിനം
    ഋദ്ധിമന്തം മഹാനാഗം സുപർണഃ സഹസാഹരത്
15 പ്രാകമ്പത മഹാശൈലഃ പ്രാമൃദ്യന്ത മഹാദ്രുമാഃ
    ദദൃശുഃ സർവഭൂതാനി പാണ്ഡവാശ് ച തദ് അദ്ഭുതം
16 തതഃ ശൈലോത്തമസ്യാഗ്രാത് പാണ്ഡവാൻ പ്രതി മാരുതഃ
    അവഹത് സർവമാല്യാനി ഗന്ധവന്തി ശുഭാനി ച
17 തത്ര പുഷ്പാണി ദിവ്യാനി സുഹൃദ്ഭിഃ സഹ പാണ്ഡവാഃ
    ദദൃശുഃ പഞ്ച വർണാനി ദ്രൗപദീ ച യശസ്വിനീ
18 ഭീമസേനം തതഃ കൃഷ്ണാ കാലേ വചനം അബ്രവീത്
    വിവിക്തേ പർവതോദ്ദേശേ സുക്ഖാസീനം മഹാഭുജം
19 സുപർണാനിലവേഗേന ശ്വസനേന മഹാബലാത്
    പഞ്ച വർണാനി പാത്യന്തേ പുഷ്പാണി ഭരതർഷഭ
    പ്രത്യക്ഷം സർവഭൂതാനാം നദീം അശ്വരഥാം പ്രതി
20 ഖാണ്ഡവേ സത്യസന്ധേന ഭ്രാത്രാ തവ നരേശ്വര
    ഗന്ധർവോരഗരക്ഷാംസി വാസവശ് ച നിവാരിതഃ
    ഹതാ മായാവിനശ് ചോഗ്രാ ധനുഃ പ്രാപ്തം ച ഗാണ്ഡിവം
21 തവാപി സുമഹത് തേജോ മഹദ് ബാഹുബലം ച തേ
    അവിഷഹ്യം അനാധൃഷ്യം ശതക്രതു ബലോപമം
22 ത്വദ് ബാഹുബലവേഗേന ത്രാസിതാഃ സർവരാക്ഷസാഃ
    ഹിത്വാ ശൈലം പ്രപദ്യന്താം ഭീമസേന ദിശോ ദശ
23 തതഃ ശൈലോത്തമസ്യാഗ്രം ചിത്രമാല്യ ധരം ശിവം
    വ്യപേതഭയസംമോഹാഃ പശ്യന്തു സുഹൃദസ് തവ
24 ഏവം പ്രണിഹിതം ഭീമ ചിരാത് പ്രഭൃതി മേ മനഃ
    ദ്രഷ്ടും ഇച്ഛാമി ശൈലാഗ്രം ത്വദ് ബാഹുബലം ആശ്രിതാ
25 തതഃ ക്ഷിപ്തം ഇവാത്മാനം ദ്രൗപദ്യാ സ പരന്തപഃ
    നാമൃഷ്യത മഹാബാഹുഃ പ്രഹാരം ഇവ സദ്ഗവഃ
26 സിംഹർഷഭ ഗതിഃ ശ്രീമാൻ ഉദാരഃ കനകപ്രഭഃ
    മനസ്വീ ബലവാൻ ദൃപ്തോ മാനീ ശൂരശ് ച പാണ്ഡവഃ
27 ലോഹിതാക്ഷഃ പൃഥു വ്യംസോ മത്തവാരണവിക്രമഃ
    സിംഹദംഷ്ട്രോ ബൃഹത് സ്കന്ധഃ ശാലപോത ഇവോദ്ഗതഃ
28 മഹാത്മാ ചാരുസർവാംഗഃ കംബുഗ്രീവോ മഹാഭുജഃ
    രുക്മപൃഷ്ഠം ധനുഃ ഖഡ്ഗം തൂണാംശ് ചാപി പരാമൃശത്
29 കേസരീവ യഥോത്സിക്തഃ പ്രഭിന്ന ഇവ വാരണഃ
    വ്യപേതഭയസംമോഹഃ ശൈലം അഭ്യപതദ് ബലീ
30 തം മൃഗേന്ദ്രം ഇവായാന്തം പ്രഭിന്നം ഇവ വാരണം
    ദദൃശുഃ സർവഭൂതാനി ബാണഖഡ്ഗധനുർധരം
31 ദ്രൗപദ്യാ വർധയൻ ഹർഷം ഗദാം ആദായ പാണ്ഡവഃ
    വ്യപേതഭയസംമോഹഃ ശൈലരാജം സമാവിശത്
32 ന ഗ്ലാനിർ ന ച കാതര്യം ന വൈക്ലവ്യം ന മത്സരഃ
    കദാ ചിജ് ജുഷതേ പാർഥം ആത്മജം മാതരിശ്വനഃ
33 തദ് ഏകായനം ആസാദ്യ വിഷമം ഭീമദർശനം
    ബഹുതാലോഛ്രയം ശൃംഗം ആരുരോഹ മഹാബലഃ
34 സ കിംനരമഹാനാഗമുനിഗന്ധർവരാക്ഷസാൻ
    ഹർഷയൻ പർതവസ്യാഗ്രം ആസസാദ മഹാബലഃ
35 തത്ര വൈശ്രവണാവാസം ദദർശ ഭരതർഷഭഃ
    കാഞ്ചനൈഃ സ്ഫാടികാകാരൈർ വേശ്മഭിഃ സമലങ്കൃതം
36 മോദയൻ സർവഭൂതാനി ഗന്ധമാദന സംഭഭഃ
    സർവഗന്ധവഹസ് തത്ര മാരുതഃ സുസുഖോ വവൗ
37 ചിത്രാ വിവിധവർണാഭാശ് ചിത്രമഞ്ജലി ധാരിണഃ
    അചിന്ത്യാ വിവിധാസ് തത്ര ദ്രുമാഃ പരമശോഭനാഃ
38 രത്നജാലപരിക്ഷിപ്തം ചിത്രമാല്യധരം ശിവം
    രാക്ഷസാധിപതേഃ സ്ഥാനം ദദർശ ഭരതർഷഭഃ
39 ഗദാഖഡ്ഗധനുഷ്പാണിഃ സമഭിത്യക്തജീവിതഃ
    ഭീമസേനോ മഹാബാഹുസ് തസ്ഥൗ ഗിരിർ ഇവാചലഃ
40 തതഃ ശംഖം ഉപാധ്മാസീദ് ദ്വിഷതാം ലോമഹർഷണം
    ജ്യാഘോഷതലഘോഷം ച കൃത്വാ ഭൂതാന്യ് അമോഹയത്
41 തതഃ സംഹൃഷ്ടരോമാണഃ ശബ്ദം തം അഭിദുദ്രുവുഃ
    യക്ഷരാക്ഷസ ഗന്ധർവാഃ പാണ്ഡവസ്യ സമീപതഃ
42 ഗദാപരിഘനിസ്ത്രിംശ ശക്തിശൂലപരശ്വധാഃ
    പ്രഗൃഹീതാ വ്യരോചന്ത യക്ഷരാക്ഷസ ബാഹുഭിഃ
43 തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തേഷാം തസ്യ ച ഭാരത
    തൈഃ പ്രയുക്താൻ മഹാകായൈഃ ശക്തിശൂലപരശ്വധാൻ
    ഭല്ലൈർ ഭീമഃ പ്രചിച്ഛേദ ഭീമവേഗതരൈസ് തതഃ
44 അന്തരിക്ഷചരാണാം ച ഭൂമിഷ്ഠാനാം ച ഗർജതാം
    ശരൈർ വിവ്യാധ ഗാത്രാണി രാക്ഷസാനാം മഹാബലഃ
45 സാ ലോഹിതമഹാവൃഷ്ടിർ അഭ്യവർഷൻ മഹാബലം
    കായേഭ്യഃ പ്രച്യുതാ ധാരാ രാക്ഷസാനാം സമന്തതഃ
46 ഭീമ ബാഹുബലോത്സൃഷ്ടൈർ ബഹുധാ യക്ഷരക്ഷസാം
    വിനികൃത്താന്യ് അദൃശ്യന്ത ശരീരാണി ശിരാംസി ച
47 പ്രച്ഛാദ്യമാനം രക്ഷോഭിഃ പാണ്ഡവം പ്രിയദർശനം
    ദദൃശുഃ സർവഭൂതാനി സൂര്യം അഭ്രഗണൈർ ഇവ
48 സ രശ്മിഭിർ ഇവാദിത്യഃ ശരൈർ അരിനിഘാതിഭിഃ
    സർവാൻ ആർഛൻ മഹാബാഹുർ ബലവാൻ സത്യവിക്രമഃ
49 അഭിതർജയമാനാശ് ച രുവന്തശ് ച മഹാരവാൻ
    ന മോഹം ഭീമസേനസ്യ ദദൃശുഃ സർവരാക്ഷസാഃ
50 തേ ശരൈഃ ക്ഷതസർവാംഗാ ഭീമസേനഭയാർദിതാഃ
    ഭീമം ആർതസ്വരം ചക്രുർ വിപ്രകീർണമഹായുധാഃ
51 ഉത്സൃജ്യ തേ ഗദാ ശൂലാൻ അസി ശക്തിപരശ്വധാൻ
    ദക്ഷിണാം ദിശം ആജഗ്മുസ് ത്രാസിതാ ദൃഢ ധന്വനാ
52 തത്ര ശൂലഗദാപാണിർ വ്യൂഢോരസ്കോ മഹാഭുജഃ
    സഖാ വൈശ്വരണസ്യാസീൻ മണിമാൻ നാമ രാക്ഷസഃ
53 അദർശയദ് അധീകാരം പൗരുഷം ച മഹാബലഃ
    സ താൻ ദൃഷ്ട്വാ പരാവൃത്താൻ സ്മയമാന ഇവാബ്രവീത്
54 ഏകേന ബഹവഃ സംഖ്യേ മാനുഷേണ പരാജിതാഃ
    പ്രാപ്യ വൈശ്രവണാവാസം കിം വക്ഷ്യ് അഥ ധനേശ്വരം
55 ഏവം ആഭാഷ്യ താൻ സർവാൻ ന്യവർതത സ രാക്ഷസഃ
    ശക്തിശൂലഗദാ പാണിർ അഭ്യധാവച് ച പാണ്ഡവം
56 തം ആപതന്തം വേഗേന പ്രഭിന്നം ഇവ വാരണം
    വത്സദന്തൈസ് ത്രിഭിഃ പാർശ്വേ ഭീമസേനഃ സമർപയത്
57 മണിമാൻ അപി സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രഗൃഹ്യ മഹതീം ഗദാം
    പ്രാഹിണോദ് ഭീമസേനായ പരിക്ഷിപ്യ മഹാബലഃ
58 വിദ്യുദ്രൂപാം മഹാഘോരാം ആകാശേ മഹതീം ഗദാം
    ശരൈർ ബഹുഭിർ അഭ്യർച്ഛദ് ഭീമസേനഃ ശിലാശിതൈഃ
59 പ്രതിഹന്യന്ത തേ സർവേ ഗദാം ആസാദ്യ സായകാഃ
    ന വേഗം ധാരയാം ആസുർ ഗദാ വേഗസ്യ വേഗിതാഃ
60 ഗദായുദ്ധസമാചാരം ബുധ്യമാനഃ സ വീര്യവാൻ
    വ്യംസയാം ആസ തം തസ്യ പ്രഹാരം ഭീമവിക്രമഃ
61 തതഃ ശക്തിം മഹാഘോരാം രുക്മദണ്ഡാം അയസ്മയീം
    തസ്മിന്ന് ഏവാന്തരേ ധീമാൻ പ്രജഹാരാഥ രാക്ഷസഃ
62 സാ ഭുജം ഭീമനിർഹ്രാദാ ഭിത്ത്വാ ഭീമസ്യ ദക്ഷിണം
    സാഗ്നിജ്വാലാ മഹാരൗദ്രാ പപാത സഹസാ ഭുവി
63 സോ ഽതിവിദ്ധോ മഹേഷ്വാസഃ ശക്ത്യാമിത പരാക്രമഃ
    ഗദാം ജഗ്രാഹ കൗരവ്യോ ഗദായുദ്ധവിശാരദഃ
64 താം പ്രഗൃഹ്യോന്നദൻ ഭീമഃ സർവശൈക്യായസീം ഗദാം
    തരസാ സോ ഽഭിദുദ്രാവ മണിമന്തം മഹാബലം
65 ദീപ്യമാനം മഹാശൂലം പ്രഹൃഹ്യ മണിമാൻ അപി
    പ്രാഹിണോദ് ഭീമസേനായ വേഗേന മഹതാ നദൻ
66 ഭങ്ക്ത്വാ ശൂലം ഗദാഗ്രേണ ഗദായുദ്ധവിശാരദഃ
    അഭിദുദ്രാവ തം തൂർണം ഗരുത്മാൻ ഇവ പന്നഗം
67 സോ ഽന്തരിക്ഷം അഭിപ്ലുത്യ വിധൂയ സഹസാ ഗദാം
    പ്രചിക്ഷേപ മഹാബാഹുർ വിനദ്യ രണമൂർധനി
68 സേന്ദ്രാശനിർ ഇവേന്ദ്രേണ വിസൃഷ്ടാ വാതരംഹസാ
    ഹത്വാ രക്ഷഃ ക്ഷിതിം പ്രാപ്യ കൃത്യേവ നിപപാത ഹ
69 തം രാക്ഷസം ഭീമബലം ഭീമസേനേന പാതിതം
    ദദൃശുഃ സർവഭൂതാനി സിംഹേനേവ ഗവാം പതിം
70 തം പ്രേക്ഷ്യ നിഹതം ഭൂമൗ ഹതശേഷാ നിശാചരാഃ
    ഭീമം ആർതസ്വരം കൃത്വാ ജഗ്മുഃ പ്രാചീം ദിശം പ്രതി