മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം245

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം245

1 [വൈ]
     വനേ നിവസതാം തേഷാം പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം
     വർഷാണ്യ് ഏകാദശാതീയുഃ കൃച്ഛ്രേണ ഭരതർഷഭ
2 ഫലമൂലാശനാസ് തേ ഹി സുഖാർഹാ ദുഃഖം ഉത്തമം
     പ്രാപ്തകാലം അനുധ്യാന്തഃ സേഹുർ ഉത്തമപൂരുഷാഃ
3 യുധിഷ്ഠിരസ് തു രാജർഷിർ ആത്മകർമാപരാധജം
     ചിന്തയൻ സ മഹാബാഹുർ ഭ്രാതൄണാം ദുഃഖം ഉത്തമം
4 ന സുഷ്വാപ സുഖം രാജാ ഹൃദി ശല്യൈർ ഇവാർപിതൈഃ
     ദൗരാത്മ്യം അനുപശ്യംസ് തത് കാലേ ദ്യൂതോദ്ഭവസ്യ ഹി
5 സംസ്മരൻ പരുഷാ വാചഃ സൂതപുത്രസ്യ പാണ്ഡവഃ
     നിഃശ്വാസപരമോ ദീനോ ബിഭ്രത് കോപവിഷം മഹത്
6 അർജുനോ യമജൗ ചോഭൗ ദ്രൗപദീ ച യശസ്വിനീ
     സ ച ഭീമോ മഹാതേജാഃ സർവേഷാം ഉത്തമോ ബലീ
     യുധിഷ്ഠിരം ഉദീക്ഷന്തഃ സേഹുർ ദുഃഖം അനുത്തമം
7 അവശിഷ്ടം അൽപകാലം മന്വാനാഃ പുരുഷർഷഭാഃ
     വപുർ അന്യദ് ഇവാകാർഷുർ ഉത്സാഹാമർശ ചേഷ്ടിതൈഃ
8 കസ്യ ചിത് ത്വ് അഥ കാലസ്യ വ്യാസഃ സത്യവതീ സുതഃ
     ആജഗാമ മഹായോഗീ പാണ്ഡവാൻ അവലോകകഃ
9 തം ആഗതം അഭിപ്രേക്ഷ്യ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
     പ്രത്യുദ്ഗമ്യ മഹാത്മാനം പ്രത്യഗൃഹ്ണാദ് യഥാവിധി
10 തം ആസീനം ഉപാസീനഃ ശുശ്രൂഷുർ നിയതേന്ദ്രിയഃ
    തോഷയൻ പ്രണിപാതേന വ്യാസം പാണ്ഡവനന്ദനഃ
11 താൻ അവേക്ഷ്യ കൃശാൻ പൗത്രാൻ വനേ വന്യേന ജീവതഃ
    മഹർഷിർ അനുകമ്പാർഥം അബ്രവീദ് ബാഷ്പഗദ്ഗദം
12 യുധിഷ്ഠിര മഹാബാഹോ ശൃണു ധർമഭൃതാം വര
    നാതപ്ത തപസഃ പുത്ര പ്രാപ്നുവന്തി മഹത് സുഖം
13 സുഖദുഃഖേ ഹി പുരുഷഃ പര്യായേണോപസേവതേ
    നാത്യന്തം അസുഖം കശ് ചിത് പ്രാപ്നോതി പുരുഷർഷഭ
14 പ്രജ്ഞാവാംസ് ത്വ് ഏവ പുരുഷഃ സംയുക്തഃ പരയാ ധിയാ
    ഉദയാസ്തമയജ്ഞോ ഹി ന ശോചതി ന ഹൃഷ്യതി
15 സുഖം ആപതിതം സേവേദ് ദുഃഖം ആപതിതം സഹേത്
    കാലപ്രാപ്തം ഉപാസീത സസ്യാനാം ഇവ കർഷകഃ
16 തപസോ ഹി പരം നാസ്തി തപസാ വിന്ദതേ മഹത്
    നാസാധ്യം തപസഃ കിം ചിദ് ഇതി ബുധ്യസ്വ ഭാരത
17 സത്യം ആർജവം അക്രോധഃ സംവിഭാഗോ ദമഃ ശമഃ
    അനസൂയാ വിഹിംസാ ച ശൗചം ഇന്ദ്രിയസംയമഃ
    സാധനാനി മഹാരാജ നരാണാം പുണ്യകർമണാം
18 അധർമരുചയോ മൂഢാസ് തിര്യഗ്ഗതിപരായണാഃ
    കൃച്ഛ്രാം യോനിം അനുപ്രാപ്യ ന സുഖം വിന്ദതേ ജനാഃ
19 ഇഹ യത് ക്രിയതേ കർമ തത്പരത്രോപഭുജ്യതേ
    തസ്മാച് ഛരീരം യുഞ്ജീത തപസാ നിയമേന ച
20 യഥാശക്തി പ്രയച്ഛേച് ച സമ്പൂജ്യാഭിപ്രണമ്യ ച
    കാലേ പാത്രേ ച ഹൃഷ്ടാത്മാ രാജൻ വിഗതമത്സരഃ
21 സത്യവാദീ ലഭേതായുർ അനായാസം അഥാർജവീ
    അക്രോധനോ ഽനസൂയശ് ച നിർവൃതിം ലഭതേ പരാം
22 ദാന്തഃ ശമ പരഃ ശശ്വത് പരിക്ലേശം ന വിന്ദതി
    ന ച തപ്യതി ദാന്താത്മാ ദൃഷ്ട്വാ പരഗതാം ശ്രിയം
23 സംവിഭക്താ ച ദാതാ ച ഭോഗവാൻ സുഖവാൻ നരഃ
    ഭവത്യ് അഹിംസകശ് ചൈവ പരമാരോഗ്യം അശ്നുതേ
24 മാന്യാൻ മാനയിതാ ജന്മ കുലേ മഹതി വിന്ദതി
    വ്യസനൈർ ന തു സംയോഗം പ്രാപ്നോതി വിജിതേന്ദ്രിയഃ
25 ശുഭാനുശയ ബുദ്ധിർ ഹി സംയുക്തഃ കാലധർമണാ
    പ്രാദുർഭവതി തദ് യോഗാത് കല്യാണ മതിർ ഏവ സഃ
26 [യ്]
    ഭഗവൻ ദാനധർമാണം തപസോ വാ മഹാമുനേ
    കിം സ്വിദ് ബഹുഗുണം പ്രേത്യ കിം വാ ദുഷ്കരം ഉച്യതേ
27 [വ്യാസ]
    ദാനാൻ ന ദുഷ്കരതരം പൃഥിവ്യാം അസ്തി കിം ചന
    അർഥേ ഹി മഹതീ തൃഷ്ണാ സ ച ദുഃഖേന ലഭ്യതേ
28 പരിത്യജ്യ രിയാൻ പ്രാകാൻ ധർമാർഥം ഹി മഹാഹവം
    പ്രവിശന്തി നരാ വീരാഃ സമുദ്രം അടവീം തഥാ
29 കൃഷിഗോരക്ഷ്യം ഇത്യ് ഏകേ പ്രതിപദ്യന്തി മാനവാഃ
    പുരുഷാഃ പ്രേഷ്യതാം ഏകേ നിർഗച്ഛന്തി ധനാർഥിനഃ
30 തസ്യ ദുഃഖാർജിതസ്യൈവം പരിത്യാഗഃ സുദുഷ്കരഃ
    ന ദുഷ്കരതരം ദാനാത് തസ്മാദ് ദാനം മതം മമ
31 വിശേഷസ് ത്വ് അത്ര വിജ്ഞേയോ ന്യായേനോപാർജിതം ധനം
    പാത്രേ ദേശേ ച കാലേ ച സാധുഭ്യഃ പ്രതിപാദയേത്
32 അന്യായ സമുപാത്തേന ദാനധർമോ ധനേന യഃ
    ക്രിയതേ ന സ കർതാരം ത്രായതേ മഹതോ ഭയാത്
33 പാത്രേ ദാനം സ്വൽപം അപി കാലേ ദത്തം യുധിഷ്ഠിര
    മനസാ സുവിശുദ്ധേന പ്രേത്യാനന്ത ഫലം സ്മൃതം
34 അതാപ്യ് ഉദാഹരന്തീമം ഇതിഹാസം പുരാതനം
    വ്രീഹി ദ്രോണ പരിത്യാഗാദ് യത് ഫലം പ്രാപ മുദ്ഗലഃ