മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം247

1 [ദേവദൂത]
     മഹർഷേ ഽകാര്യബുദ്ധിസ് ത്വം യഃ സ്വർഗസുഖം ഉത്തമം
     സമ്പ്രാപ്തം ബഹു മന്തവ്യം വിമൃശസ്യ് അബുധോ യഥാ
 2 ഉപരിഷ്ടാദ് അസൗ ലോകോ യോ ഽയം സ്വർ ഇതി സഞ്ജ്ഞിതഃ
     ഊർധ്വഗഃ സത്പഥഃ ശശ്വദ് ദേവ യാനചരോ മുനേ
 3 നാതപ്ത തപസഃ പുംസോ നാമഹാ യജ്ഞയാജിനഃ
     നാനൃതാ നാസ്തികാശ് ചൈവ തത്ര ഗച്ഛന്തി മുദ്ഗല
 4 ധർമാത്മാനോ ജിതാത്മാനഃ ശാന്താ ദാന്താ വിമത്സരാഃ
     ദാനധർമരതാഃ പുംസഃ ശൂരാശ് ചാഹതലക്ഷണാഃ
 5 തത്ര ഗച്ഛന്തി കർമാഗ്ര്യം കൃത്വാ ശമ ദമാത്മകം
     ലോകാൻ പുണ്യകൃതാം ബ്രഹ്മൻ സദ്ഭിർ ആസേവിതാൻ നൃഭിഃ
 6 ദേവാഃ സാധ്യാസ് തഥാ വിശ്വേ മരുതശ് ച മഹർഷിഭിഃ
     യാമാ ധാമാശ് ച മൗദ്ഗല്യ ഗന്ധർവാപ്സരസസ് തഥാ
 7 ഏഷാം ദേവ നികായാനാം പൃഥക്പൃഥഗ് അനേകശഃ
     ഭാസ്വന്തഃ കാമസമ്പന്നാ ലോകാസ് തേജോമയാഃ ശുഭാഃ
 8 ത്രയസ് ത്രിംശത് സഹസ്രാണി യോജനാനാം ഹിരണ്മയഃ
     മേരുഃ പർവതരാഡ് യത്ര ദേവോദ്യാനാനി മുദ്ഗല
 9 നന്ദനാദീനി പുണ്യാനി വിഹാരാഃ പുണ്യകർമണാം
     ന ക്ഷുത്പിപാസേ ന ഗ്ലാനിർ ന ശീതോഷ്ണഭയം തഥാ
 10 ബീഭത്സം അശുഭം വാപി രോഗാ വാ തത്ര കേ ചന
    മനോ ജ്ഞാഃ സർവതോ ഗന്ധാഃ സുഖസ്പർശാശ് ച സർവശഃ
11 ശബ്ദാഃ ശ്രുതിമനോഗ്രാഹ്യാഃ സർവതസ് തത്ര വൈ മുനേ
    ന ശോകോ ന ജരാ തത്ര നായാസ പരിദേവനേ
12 ഈദൃശഃ സ മുനേ ലോകഃ സ്വകർമഫലഹേതുകഃ
    സുകൃതൈസ് തത്ര പുരുഷാഃ സംഭവന്ത്യ് ആത്മകർമഭിഃ
13 തൈജസാനി ശരീരാണി ഭവന്ത്യ് അത്രോപപദ്യതാം
    കർമജാന്യ് ഏവ മൗദ്ഗല്യ ന മാതൃപിതൃജാന്യ് ഉത
14 ന ച സ്വേദോ ന ദൗർഗന്ധ്യം പുരീഷം മൂത്രം ഏവ ച
    തേഷാം ന ച രജോ വസ്ത്രം ബാധതേ തത്ര വൈ മുനേ
15 ന മ്ലായന്തി സ്രജസ് തേഷാം ദിവ്യഗന്ധാ മനോരമാഃ
    പര്യുഹ്യന്തേ വിമാനൈശ് ച ബ്രഹ്മന്ന് ഏവംവിധാശ് ച തേ
16 ഈർഷ്യാ ശോകക്ലമാപേതാ മോഹമാത്സര്യ വർജിതാഃ
    സുഖം സ്വർഗജിതസ് തത്ര വർതയന്തി മഹാമുനേ
17 തേഷാം തഥാവിധാനാം തു ലോകാനാം മുനിപുംഗവ
    ഉപര്യ് ഉപരി ശക്രസ്യ ലോകാ ദിവ്യഗുണാന്വിതാഃ
18 പുരസ്താദ് ബ്രഹ്മണസ് തത്ര ലോകാസ് തേജോമയാഃ ശുഭാഃ
    യത്ര യാന്ത്യ് ഋഷയോ ബ്രഹ്മൻ പൂതാഃ സ്വൈഃ കർമഭിഃ ശുഭൈഃ
19 ഋഭവോ നാമ തത്രാന്യേ ദേവാനാം അപി ദേവതാഃ
    തേഷാം ലോകാഃ പരതരേ താൻ യജന്തീഹ ദേവതാഃ
20 സ്വയമ്പ്രഭാസ് തേ ഭാസ്വന്തോ ലോകാഃ കാമദുഘാഃ പരേ
    ന തേഷാം സ്ത്രീകൃതസ് താപോ ന ലോകൈശ്വര്യമത്സരഃ
21 ന വർതയന്ത്യ് ആഹുതിഭിസ് തേ നാപ്യ് അമൃതഭോജനാഃ
    തഥാ ദിവ്യശരീരാസ് തേ ന ച വിഗ്രഹമൂർതയഃ
22 ന ശുഖേ സുഖകാമാശ് ച ദേവദേവാഃ സനാതനാഃ
    ന കൽപപരിവർതേഷു പരിവർതന്തി തേ തഥാ
23 ജരാമൃത്യുഃ കുതസ് തേഷാം ഹർഷഃ പ്രീതിഃ സുഖം ന ച
    ന ദുഃഖം ന സുഖം ചാപി രാഗദ്വേഷൗ കുതോ മുനേ
24 ദേവാനാം അപി മൗദ്ഗല്യ കാങ്ക്ഷിതാ സാ ഗതിഃ പരാ
    ദുഷ്പ്രാപാ പരമാ സിദ്ധിർ അഗമ്യാ കാമഗോചരൈഃ
25 ത്രയസ്ത്രിംശദ് ഇമേ ലോകാഃ ശേഷാ ലോകാ മനീഷിഭിഃ
    ഗമ്യന്തേ നിയമൈഃ ശ്രേഷ്ഠൈർ ദാനൈർ വാ വിധിപൂർവകൈഃ
26 സേയം ദാനകൃതാ വ്യുഷ്ടിർ അത്ര പ്രാപ്താ സുഖാവഹാ
    താം ഭുങ്ക്ഷ്വ സുകൃതൈർ ലബ്ധാം തപസാ ദ്യോതിതപ്രഭഃ
27 ഏതത് സ്വർഗസുഖം വിപ്ര ലോകാ നാനാവിധാസ് തഥാ
    ഗുണാഃ സ്വർഗസ്യ പ്രോക്താസ് തേ ദോഷാൻ അപി നിബോധ മേ
28 കൃതസ്യ കർമണസ് തത്ര ഭുജ്യതേ യത് ഫലം ദിവി
    ന ചാന്യത് ക്രിയതേ കർമ മൂലഛേദേന ഭുജ്യതേ
29 സോ ഽത്ര ദോഷോ മമ മതസ് തസ്യാന്തേ പതനം ച യത്
    സുഖവ്യാപ്ത മനസ്കാനാം പതനം യച് ച മുദ്ഗല
30 അസന്തോഷഃ പരീതാപോ ദൃഷ്ട്വാ ദീപ്തതരാഃ ശ്രിയഃ
    യദ് ഭവത്യ് അവരേ സ്ഥാനേ സ്ഥിതാനാം തച് ച ദുഷ്കരം
31 സഞ്ജ്ഞാ മോഹശ് ച പതതാം രജസാ ച പ്രധർഷണം
    പ്രമ്ലാനേഷു ച മാല്യേഷു തതഃ പിപതിഷോർ ഭയം
32 ആ ബ്രഹ്മഭവനാദ് ഏതേ ദോഷാ മൗദ്ഗല്യ ദാരുണാഃ
    നാകലോകേ സുകൃതിനാം ഗുണാസ് ത്വ് അയുതശോ നൃണാം
33 അയം ത്വ് അന്യോ ഗുനഃ ശ്രേഷ്ഠശ് ച്യുതാനാം സ്വർഗതോ മുനേ
    ശുഭാനുശയ യോഗേന മനുഷ്യേഷൂപജായതേ
34 തത്രാപി സുമഹാഭാഗഃ സുഖഭാഡ് അഭിജായതേ
    ന ചേത് സംബുധ്യതേ തത്ര ഗച്ഛത്യ് അധമതാം തതഃ
35 ഇഹ യത് ക്രിയതേ കർമ തത്പരത്രോപഭുജ്യതേ
    കർമഭൂമിർ ഇയം ബ്രഹ്മൻ ഫലഭൂമിർ അസൗ മതാ
36 ഏതത് തേ സർവം ആഖ്യാതം യൻ മാം പൃച്ഛസി മുദ്ഗല
    തവാനുകമ്പയാ സാധോ സാധു ഗച്ഛാമ മാചിരം
37 [വ്യാസ]
    ഏതച് ഛ്രുത്വാ തു മൗദ്ഗല്യോ വാക്യം വിമമൃശേ ധിയാ
    വിമൃശ്യ ച മുനിശ്രേഷ്ഠോ ദേവദൂതം ഉവാച ഹ
38 ദേവദൂത നമസ് തേ ഽസ്തു ഗച്ഛ താത യഥാസുഖം
    മഹാദോഷേണ മേ കാര്യം ന സ്വർഗേണ സുഖേന വാ
39 പതനം തൻ മഹദ് ദുഃഖം പരിതാപഃ സുദാരുണഃ
    സ്വർഗഭാജശ് ച്യവന്തീഹ തസ്മാത് സ്വർഗം ന കാമയേ
40 യത്ര ഗത്വാ ന ശോചന്തി ന വ്യഥന്തി ചലന്തി വാ
    തദ് അഹം സ്ഥാനം അത്യന്തം മാർഗയിഷ്യാമി കേവലം
41 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ സ മുനിർ വാക്യം ദേവദൂതം വിസൃജ്യ തം
    ശിലോഞ്ഛ വൃത്തിം ഉത്സൃജ്യ ശമം ആതിഷ്ഠദ് ഉത്തമാം
42 തുല്യനിന്ദാസ്തുതിർ ഭൂത്വാ സമലോഷ്ടാശ്മകാഞ്ചനഃ
    ജ്ഞാനയോഗേന ശുദ്ധേന ധ്യാനനിത്യോ ബഭൂവ ഹ
43 ധ്യാനയോഗാദ് ബലം ലബ്ധ്വാ പ്രാപ്യ ചർദ്ധിം അനുത്തമാം
    ജഗാമ ശാശ്വതീം സിദ്ധിം പരാം നിർവാണലക്ഷണാം
44 തസ്മാത് ത്വം അപി കൗന്തേയ ന ശോകം കർതും അർഹസി
    രാജ്യാത് സ്ഫീതാത് പരിഭ്രഷ്ടസ് തപസാ തദ് അവാപ്സ്യസി
45 സുഖസ്യാനന്തരം ദുഃഖം ദുഃഖസ്യാനന്തരം സുഖം
    പര്യായേണോപവർതന്തേ നരം നേമിം അരാ ഇവ
46 പിതൃപൈതാമഹം രാജ്യം പ്രാപ്സ്യസ്യ് അമിതവിക്രമ
    വർഷാത് ത്രയോദശാദ് ഊർധ്വം വ്യേതു തേ മാനസോ ജ്വരഃ
47 [വൈ]
    ഏവം ഉക്ത്വാ സ ഭഗവാൻ വ്യാസഃ പാണ്ഡവനന്ദനം
    ജഗാമ തപസേ ധീമാൻ പുനർ ഏവാശ്രമം പ്രതി