മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം46

1 [ജ്]
     അത്യദ്ഭുതം ഇദം കർമ പാർഥസ്യാമിത തേജസഃ
     ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹാതേജാഃ ശ്രുത്വാ വിപ്ര കിം അബ്രവീത്
 2 [വൈ]
     ശക്ര ലോകഗതം പാർഥം ശ്രുത്വാ രാജാംബികാ സുതഃ
     ദ്വൈപായനാദ് ഋഷിശ്രേഷ്ഠാത് സഞ്ജയം വാക്യം അബ്രവീത്
 3 ശ്രുതം മേ സൂത കാർത്സ്ന്യേന കർമ പാർഥസ്യ ധീമതഃ
     കച് ചിത് തവാപി വിദിതം യഥാതഥ്യേന സാരഥേ
 4 പ്രമത്തോ ഗ്രാമ്യധർമേഷു മന്ദാത്മാ പാപനിശ്ചയഃ
     മമ പുത്രഃ സുദുർബുദ്ധിഃ പൃഥിവീം ഘാതയിഷ്യതി
 5 യസ്യ നിത്യം ഋതാ വാചഃ സ്വൈരേഷ്വ് അപി മഹാത്മനഃ
     ത്രൈലോക്യം അപി തസ്യ സ്യാദ് യോദ്ധാ യസ്യ ധനഞ്ജയഃ
 6 അസ്യതഃ കർണിനാരാചാംസ് തീക്ഷ്ണാഗ്രാംശ് ച ശിലാശിതാൻ
     കോ ഽർജുനസ്യാഗ്രതസ് തിഷ്ഠേദ് അപി മൃത്യുർ ജരാതിഗഃ
 7 മമ പുത്രാ ദുരാത്മാനഃ സർവേ മൃത്യുവശം ഗതാഃ
     യേഷാം യുദ്ധം ദുരാധർഷൈഃ പാണ്ഡവൈഃ പ്രത്യുപസ്ഥിതം
 8 തസ്യൈവ ച ന പശ്യാമി യുധി ഗാണ്ഡീവധന്വനഃ
     അനിശം ചിന്തയാനോ ഽപി യ ഏനം ഉദിയാദ് രഥീ
 9 ദ്രോണകർണൗ പ്രതീയാതാം യദി ഭീഷ്മോ ഽപി വാ രണേ
     മഹാൻ സ്യാത് സംശയോ ലോകേ ന തു പശ്യാമി നോ ജയം
 10 ഘൃണീ കർണഃ പ്രമാദീ ച ആചാര്യഃ സ്ഥവിരോ ഗുരുഃ
    അമർഷീ ബലവാൻ പാർഥഃ സംരംഭീ ദൃഢവിക്രമഃ
11 ഭവേത് സുതുമുലം യുദ്ധം സർവശോ ഽപ്യ് അപരാജിതം
    സർവേ ഹ്യ് അസ്ത്രവിദഃ ശൂരാഃ സർവേ പ്രാപ്താ മഹദ് യശഃ
12 അപി സർവേശ്വരത്വം ഹി ന വാഞ്ഛേരൻ പരാജിതാഃ
    വധേ നൂനം ഭവേച് ഛാന്തിസ് തേഷാം വാ ഫൽഗുനസ്യ വാ
13 ന തു ഹന്താർജുനസ്യാസ്തി ജേതാ വാസ്യ ന വിദ്യതേ
    മന്യുസ് തസ്യ കഥം ശാമ്യേൻ മന്ദാൻ പ്രതി സമുത്ഥിതഃ
14 ത്രിദശേശ സമോ വീരഃ ഖാണ്ഡവേ ഽഗ്നിം അതർപയത്
    ജിഗായ പാർഥിവാൻ സർവാൻ രാജസൂയേ മഹാക്രതൗ
15 ശേഷം കുര്യാദ് ഗിരേർ വജ്രം നിപതൻ മൂർധ്നി സഞ്ജയ
    ന തു കുര്യുഃ ശരാഃ ശേഷം അസ്താസ് താത കിരീടിനാ
16 യഥാ ഹി കിരണാ ഭാനോസ് തപന്തീഹ ചരാചരം
    തഥാ പാർഥ ഭുജോത്സൃഷ്ടാഃ ശരാസ് തപ്സ്യന്തി മേ സുതാൻ
17 അപി വാ രഥഘോഷേണ ഭയാർതാ സവ്യസാചിനഃ
    പ്രതിഭാതി വിദീർണേവ സർവതോ ഭാരതീ ചമൂഃ
18 യദ് ഉദ്വപൻ പ്രവപംശ് ചൈവ ബാണാൻ; സ്ഥാതാതതായീ സമരേ കിരീടീ
    സൃഷ്ടോ ഽന്തകഃ സർവഹരോ വിധാത്രാ; ഭവേദ് യഥാ തദ്വദ് അപാരണീയഃ
19 [സ്]
    യദ് ഏതത് കഥിതം രാജംസ് ത്വയാ ദുര്യോധനം പ്രതി
    സർവം ഏതദ് യഥാത്ഥ ത്വം നൈതൻ മിഥ്യാ മഹീപതേ
20 മന്യുനാ ഹി സമാവിഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാസ് തേ ഽമിതൗജസഃ
    ദൃഷ്ട്വാ കൃഷ്ണാം സഭാം നീതാം ധർമപത്നീം യശസ്വിനീം
21 ദുഃശാസനസ്യ താ വാചഃ ശ്രുത്വാ തേ ദാരുണോദയാഃ
    കർണസ്യ ച മഹാരാജ ന സ്വപ്സ്യന്തീതി മേ മതിഃ
22 ശ്രുതം ഹി തേ മഹാരാജ യഥാ പാർഥേന സംയുഗേ
    ഏകാദശ തനുഃ സ്ഥാണുർ ധനുഷാ പരിതോഷിതഃ
23 കൈരാതം വേഷം ആസ്ഥായ യോധയാം ആസ ഫൽഗുനം
    ജിജ്ഞാസുഃ സർവദേവേശഃ കപർദീ ഭഗവാൻ സ്വയം
24 തത്രൈനം ലോകപാലാസ് തേ ദർശയാം ആസുർ അർജുനം
    അസ്ത്രഹേതോഃ പരാക്രാന്തം തപസാ കൗരവർഷഭം
25 നൈതദ് ഉത്സഹതേ ഽന്യോ ഹി ലബ്ധും അന്യത്ര ഫൽഗുനാത്
    സാക്ഷാദ് ദർശനം ഏതേഷാം ഈശ്വരാണാം നരോ ഭുവി
26 മഹേശ്വരേണ യോ രാജൻ ന ജീർണോ ഗ്രസ്തമൂർതിമാൻ
    കസ് തം ഉത്സഹതേ വീരം യുദ്ധേ ജരയിതും പുമാൻ
27 ആസാദിതം ഇദം ഘോരം തുമുലം ലോമഹർഷണം
    ദ്രൗപദീം പരികർഷദ്ഭിഃ കോപയദ്ഭിശ് ച പാണ്ഡവാൻ
28 യത്ര വിസ്ഫുരമാണൗഷ്ഠോ ഭീമഃ പ്രാഹ വചോ മഹത്
    ദൃഷ്ട്വാ ദുര്യോധനേനോരൂ ദ്രൗപദ്യാ ദർശിതാവ് ഉഭൗ
29 ഊരൂ ഭേത്സ്യാമി തേ പാപഗദയാ വജ്രകൽപയാ
    ത്രയോദശാനാം വർഷാണാം അന്തേ ദുർദ്യൂത ദേവിനഃ
30 സർവേ പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠാഃ സർവേ ചാമിതതേജസഃ
    സർവേ സർവാസ്ത്രവിദ്വാംസോ ദേവൈർ അപി സുദുർജയാഃ
31 മന്യേ മന്യുസമുദ്ധൂതാഃ പുത്രാണാം തവ സംയുഗേ
    അന്തം പാർഥാഃ കരിഷ്യന്തി വീര്യാമർഷ സമന്വിതാഃ
32 [ധൃ]
    കിം കൃതം സൂത കർണേന വദതാ പരുഷം വചഃ
    പര്യാപ്തം വൈരം ഏതാവദ് യത് കൃഷ്ണാ സാ സഭാം ഗതാ
33 അപീദാനീം മമ സുതാസ് തിഷ്ഠേരൻ മന്ദചേതസഃ
    യേഷാം ഭ്രാതാ ഗുരുർ ജ്യേഷ്ഠോ വിനയേ നാവതിഷ്ഠതേ
34 മമാപി വചനം സൂത ന ശുശ്രൂഷതി മന്ദഭാക്
    ദൃഷ്ട്വാ മാം ചക്ഷുഷാ ഹീനം നിർവിചേഷ്ടം അചേതനം
35 യേ ചാസ്യ സചിവാ മന്ദാഃ കർണ സൗബലകാദയഃ
    തേ ഽപ്യ് അസ്യ ഭൂയസോ ദോഷാൻ വർധയന്തി വിചേതസഃ
36 സ്വൈരം ഉക്താ അപി ശരാഃ പാർഥേനാമിത തേജസാ
    നിർദഹേയുർ മമ സുതാൻ കിം പുനർ മന്യുനേരിതാഃ
37 പാർഥ ബാഹുബലോത്സൃഷ്ടാ മഹാചാപ വിനിഃസൃതാഃ
    ദിവ്യാസ്ത്രമന്ത്രമുദിതാഃ സാദയേയുഃ സുരാൻ അപി
38 യസ്യ മന്ത്രീ ച ഗോപ്താ ച സുഹൃച് ചൈവ ജനാർദനഃ
    ഹരിസ് ത്രൈലോക്യനാഥഃ സ കിം നു തസ്യ ന നിർജിതം
39 ഇദം ച സുമഹച് ചിത്രം അർജുനസ്യേഹ സഞ്ജയ
    മഹാദേവേന ബാഹുഭ്യാം യത് സമേത ഇതി ശ്രുതിഃ
40 പ്രത്യക്ഷം സർവലോകസ്യ ഖാണ്ഡവേ യത്കൃതം പുരാ
    ഫൽഗുനേന സഹായാർഥേ വഹ്നേർ ദാമോദരേണ ച
41 സർവഥാ നാസ്തി മേ പുത്രഃ സാമാത്യഃ സഹ ബാന്ധവഃ
    ക്രുദ്ധേ പാർഥേ ച ഭീമേ ച വാസുദേവേ ച സാത്വതേ