മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം73

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം73

1 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
     ദമയന്തീ തു തച് ഛ്രുത്വാ ഭൃശം ശോകപരായണാ
     ശങ്കമാനാ നലം തം വൈ കേശിനീം ഇദം അബ്രവീത്
2 ഗച്ഛ കേശിനി ഭൂയസ് ത്വം പരീക്ഷാം കുരു ബാഹുകേ
     ആബ്രുവാണാ സമീപസ്ഥാ ചരിതാന്യ് അസ്യ ലക്ഷയ
3 യദാ ച കിം ചിത് കുര്യാത് സ കാരണം തത്ര ഭാമിനി
     തത്ര സഞ്ചേഷ്ടമാനസ്യ സംലക്ഷ്യം തേ വിചേഷ്ടിതം
4 ന ചാസ്യ പ്രതിബന്ധേന ദേയോ ഽഗ്നിർ അപി ഭാമിനി
     യാചതേ ന ജലം ദേയം സമ്യഗ് ആത്വരമാണയാ
5 ഏതത് സർവം സമീക്ഷ്യ ത്വം ചരിതം മേ നിവേദയ
     യച് ചാന്യദ് അപി പശ്യേഥാസ് തച് ചാഖ്യേയം ത്വയാ മമ
6 ദമയന്ത്യൈവം ഉക്താ സാ ജഗാമാഥാശു കേശിനീ
     നിശാമ്യ ച ഹയജ്ഞസ്യ ലിംഗാനി പുനർ ആഗമത്
7 സാ തത് സർവം യഥാവൃത്തം ദമയന്ത്യൈ ന്യവേദയത്
     നിമിത്തം യത് തദാ ദൃഷ്ടം ബാഹുകേ ദിവ്യമാനുഷം
8 കേശിന്യ് ഉവാച
     ദൃഢം ശുച്യുപചാരോ ഽസൗ ന മയാ മാനുഷഃ ക്വ ചിത്
     ദൃഷ്ടപൂർവഃ ശ്രുതോ വാപി ദമയന്തി തഥാവിധഃ
9 ഹ്രസ്വം ആസാദ്യ സഞ്ചാരം നാസൗ വിനമതേ ക്വ ചിത്
     തം തു ദൃഷ്ട്വാ യഥാസംഗം ഉത്സർപതി യഥാസുഖം
     സങ്കടേ ഽപ്യ് അസ്യ സുമഹദ് വിവരം ജായതേ ഽധികം
10 ഋതുപർണസ്യ ചാർഥായ ഭോജനീയം അനേകശഃ
    പ്രേഷിതം തത്ര രാജ്ഞാ ച മാംസം സുബഹു പാശവം
11 തസ്യ പ്രക്ഷാലനാർഥായ കുംഭസ് തത്രോപകൽപിതഃ
    സ തേനാവേക്ഷിതഃ കുംഭഃ പൂർണ ഏവാഭവത് തദാ
12 തതഃ പ്രക്ഷാലനം കൃത്വാ സമധിശ്രിത്യ ബാഹുകഃ
    തൃണമുഷ്ടിം സമാദായ ആവിധ്യൈനം സമാദധത്
13 അഥ പ്രജ്വലിതസ് തത്ര സഹസാ ഹവ്യവാഹനഃ
    തദ് അദ്ഭുതതമം ദൃഷ്ട്വാ വിസ്മിതാഹം ഇഹാഗതാ
14 അന്യച് ച തസ്മിൻ സുമഹദ് ആശ്ചര്യം ലക്ഷിതം മയാ
    യദ് അഗ്നിം അപി സംസ്പൃശ്യ നൈവ ദഹ്യത്യ് അസൗ ശുഭേ
15 ഛന്ദേന ചോദകം തസ്യ വഹത്യ് ആവർജിതം ദ്രുതം
    അതീവ ചാന്യത് സുമഹദ് ആശ്ചര്യം ദൃഷ്ടവത്യ് അഹം
16 യത് സ പുഷ്പാണ്യ് ഉപാദായ ഹസ്താഭ്യാം മമൃദേ ശനൈഃ
    മൃദ്യമാനാനി പാണിഭ്യാം തേന പുഷ്പാണി താന്യ് അഥ
17 ഭൂയ ഏവ സുഗന്ധീനി ഹൃഷിതാനി ഭവന്തി ച
    ഏതാന്യ് അദ്ഭുതകൽപാനി ദൃഷ്ട്വാഹം ദ്രുതം ആഗതാ
18 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
    ദമയന്തീ തു തച് ഛ്രുത്വാ പുണ്യശ്ലോകസ്യ ചേഷ്ടിതം
    അമന്യത നലം പ്രാപ്തം കർമചേഷ്ടാഭിസൂചിതം
19 സാ ശങ്കമാനാ ഭർതാരം നലം ബാഹുകരൂപിണം
    കേശിനീം ശ്ലക്ഷ്ണയാ വാചാ രുദതീ പുനർ അബ്രവീത്
20 പുനർ ഗച്ഛ പ്രമത്തസ്യ ബാഹുകസ്യോപസംസ്കൃതം
    മഹാനസാച് ഛൃതം മാംസം സമാദായൈഹി ഭാമിനി
21 സാ ഗത്വാ ബാഹുകേ വ്യഗ്രേ തൻ മാംസം അപകൃഷ്യ ച
    അത്യുഷ്ണം ഏവ ത്വരിതാ തത്ക്ഷണം പ്രിയകാരിണീ
    ദമയന്ത്യൈ തതഃ പ്രാദാത് കേശിനീ കുരുനന്ദന
22 സോചിതാ നലസിദ്ധസ്യ മാംസസ്യ ബഹുശഃ പുരാ
    പ്രാശ്യ മത്വാ നലം സൂദം പ്രാക്രോശദ് ഭൃശദുഃഖിതാ
23 വൈക്ലവ്യം ച പരം ഗത്വാ പ്രക്ഷാല്യ ച മുഖം തതഃ
    മിഥുനം പ്രേഷയാം ആസ കേശിന്യാ സഹ ഭാരത
24 ഇന്ദ്രസേനാം സഹ ഭ്രാത്രാ സമഭിജ്ഞായ ബാഹുകഃ
    അഭിദ്രുത്യ തതോ രാജപരിഷ്വജ്യാങ്കം ആനയത്
25 ബാഹുകസ് തു സമാസാദ്യ സുതൗ സുരസുതോപമൗ
    ഭൃശം ദുഃഖപരീതാത്മാ സസ്വരം പ്രരുദോദ ഹ
26 നൈഷധോ ദർശയിത്വാ തു വികാരം അസകൃത് തദാ
    ഉത്സൃജ്യ സഹസാ പുത്രൗ കേശിനീം ഇദം അബ്രവീത്
27 ഇദം സുസദൃശം ഭദ്രേ മിഥുനം മമ പുത്രയോഃ
    തതോ ദൃഷ്ട്വൈവ സഹസാ ബാഷ്പം ഉത്സൃതവാൻ അഹം
28 ബഹുശഃ സമ്പതന്തീം ത്വാം ജനഃ ശങ്കേത ദോഷതഃ
    വയം ച ദേശാതിഥയോ ഗച്ഛ ഭദ്രേ നമോ ഽസു തേ