മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം19

1 [സ്]
     സംനിവൃത്തേ ബലൗഘേ തു ശാല്വോ മ്ലേച്ഛ ഗണാധിപഃ
     അഭ്യവർതത സങ്ക്രുദ്ധഃ പാണ്ഡൂനാം സുമഹദ് ബലം
 2 ആസ്ഥായ സുമഹാനാഗം പ്രഭിന്നം പർവതോപമം
     ദൃപ്തം ഐരാവത പ്രഖ്യം അമിത്രഗണമർദനം
 3 യോ ഽസൗ മഹാഭദ്ര കുലപ്രസൂതഃ; സുപൂജിതോ ധാർതരാഷ്ട്രേണ നിത്യം
     സുകൽപിതഃ ശാസ്ത്രവിനിശ്ചയജ്ഞൈഃ; സദോപവാഹ്യഃ സമരേഷു രാജൻ
 4 തം ആസ്ഥിതോ രാജവരോ ബഭൂവ; യഥോദയസ്ഥഃ സവിതാ ക്ഷപാന്തേ
     സ തേന നാഗപ്രവരേണ രാജന്ന്; അഭ്യുദ്യയൗ പാണ്ഡുസുതാൻ സമന്താത്
     ശിതൈഃ പൃഷാത്കൈർ വിദദാര ചാപി; മഹേന്ദ്രവജ്രപ്രതിമൈഃ സുഘോരൈഃ
 5 തതഃ ശരാൻ വൈ സൃജതോ മഹാരണേ; യോധാംശ് ച രാജൻ നയതോ യമായ
     നാസ്യാന്തരം ദദൃശുഃ സ്വേ പരേ വാ; യഥാ പുരാ വജ്രധരസ്യ ദൈത്യാഃ
 6 തേ പാണ്ഡവാഃ സോമകാഃ സൃഞ്ജയാശ് ച; തം ഏവ നാഗം ദദൃശുഃ സമന്താത്
     സഹസ്രശോ വൈ വിചരന്തം ഏകം; യഥാ മഹേന്ദ്രസ്യ ഗജം സമീപേ
 7 സന്ദ്രാവ്യമാണം തു ബലം പരേഷാം; പരീതകൽപം വിബഭൗ സമന്താത്
     നൈവാവതസ്ഥേ സമരേ ഭൃശം ഭയാദ്; വിമർദമാനം തു പരസ്പരം തദാ
 8 തതഃ പ്രഭഗ്നാ സഹസാ മഹാചമൂഃ; സാ പാണ്ഡവീ തേന നരാധിപേന
     ദിശശ് ചതസ്രഃ സഹസാ പ്രധാവിതാ; ഗജേന്ദ്ര വേഗം തം അപാരയന്തീ
 9 ദൃഷ്ട്വാ ച താം വേഗവതാ പ്രഭഗ്നാം; സർവേ ത്വദീയാ യുധി യോധമുഖ്യാഃ
     അപൂജയംസ് തത്ര നരാധിപം തം; ദധ്മുശ് ച ശംഖാഞ് ശശിസംനികാശാൻ
 10 ശ്രുത്വാ നിനാദം ത്വ് അഥ കൗരവാണാം; ഹർഷാദ് വിമുക്തം സഹ ശംഖശബ്ദൈഃ
    സേനാപതിഃ പാണ്ഡവ സൃഞ്ജയാനാം; പാഞ്ചാല പുത്രോ ന മമർഷ രോഷാത്
11 തതസ് തു തം വൈ ദ്വിരദം മഹാത്മാ; പ്രത്യുദ്യയൗ ത്വരമാണൗ ജയായ
    ജംഭോ യഥാ ശക്രസമാഗമേ വൈ; നാഗേന്ദ്രം ഐരാവണം ഇന്ദ്ര വാഹ്യം
12 തം ആപതന്തം സഹസാ തു ദൃഷ്ട്വാ; പാഞ്ചാലരാജം യുധി രാജസിംഹഃ
    തം വൈ ദ്വിപം പ്രേഷയാം ആസ തൂർണം; വധായ രാജൻ ദ്രുപദാത്മജസ്യ
13 സ തം ദ്വിപം സഹസാഭ്യാപതന്തം; അവിധ്യദ് അർകപ്രതിമൈഃ പൃഷത്കൈഃ
    കർമാര ധൗതൈർ നിശിതൈർ ജ്വലദ്ഭിർ; നാരാചമുഖ്യൈസ് ത്രിഭിർ ഉഗ്രവേഗൈഃ
14 തതോ ഽപരാൻ പഞ്ച ശിതാൻ മഹാത്മാ; നാരാചമുഖ്യാൻ വിസസർജ കുംഭേ
    സ തൈസ് തു വിദ്ധഃ പരമദ്വിപോ രണേ; തദാ പരാവൃത്യ ഭൃശം പ്രദുദ്രുവേ
15 തം നാഗരാജം സഹസാ പ്രണുന്നം; വിദ്രാവ്യമാണം ച നിഗൃഹ്യ ശാല്വഃ
    തോത്ത്രാങ്കുശൈഃ പ്രേഷയാം ആസ തൂർണം; പാഞ്ചാലരാജസ്യ രഥം പ്രദിശ്യ
16 ദൃഷ്ട്വാപതന്തം സഹസാ തു നാഗം; ധൃഷ്ടദ്യുമ്നഃ സ്വരഥാച് ഛീഘ്രം ഏവ
    ഗദാം പ്രഗൃഹ്യാശു ജവേന വീരോ; ഭൂമിം പ്രപന്നോ ഭയവിഹ്വലാംഗഃ
17 സ തം രഥം ഹേമവിഭൂഷിതാംഗം; സാശ്വം സസൂതം സഹസാ വിമൃദ്യ
    ഉത്ക്ഷിപ്യ ഹസ്തേന തദാ മഹാദ്വിപോ; വിപോഥയാം ആസ വസുന്ധരാ തലേ
18 പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതം സ ദൃഷ്ട്വാ; തദാർദിതം നാഗവരേണ തേന
    തം അഭ്യധാവത് സഹസാ ജവേന; ഭീമഃ ശിഖണ്ഡീ ച ശിനേശ് ച നപ്താ
19 ശരൈശ് ച വേഗം സഹസാ നിഗൃഹ്യ; തസ്യാഭിതോ ഽഭ്യാപതതോ ഗജസ്യ
    സ സംഗൃഹീതോ രഥിഭിർ ഗജോ വൈ; ചചാല തൈർ വാര്യമാണശ് ച സംഖ്യേ
20 തതഃ പൃഷത്കാൻ പ്രവവർഷ രാജാ; സൂര്യോ യഥാ രശ്മിജാലം സമന്താത്
    തേനാശുഗൈർ വധ്യമാനാ രഥൗഘാഃ; പ്രദുദ്രുവുസ് തത്ര തതസ് തു സർവേ
21 തത് കർമശാല്വസ്യ സമീക്ഷ്യ സർവേ; പാഞ്ചാല മത്സ്യാ നൃപ സൃഞ്ജയാശ് ച
    ഹാഹാകാരൈർ നാദയന്തഃ സ്മ യുദ്ധേ; ദ്വിപം സമന്താദ് രുരുധുർ നരാഗ്ര്യാഃ
22 പാഞ്ചാലരാജസ് ത്വരിതസ് തു ശൂരോ; ഗദാം പ്രഗൃഹ്യാചലശൃംഗകൽപാം
    അസംഭ്രമം ഭാരത ശത്രുഘാതീ; ജവേന വിരോ ഽനുസസാര നാഗം
23 തതോ ഽഥ നാഗം ധരണീധരാഭം; മദം സ്രവന്തം ജലദപ്രകാശം
    ഗദാം സമാവിധ്യ ഭൃശം ജഘാന; പാഞ്ചാലരാജസ്യ സുതസ് തരസ്വീ
24 സ ഭിന്നകുൻഭഃ സഹസാ വിനദ്യ; മുഖാത് പ്രഭൂതം ക്ഷതജം വിമുഞ്ചൻ
    പപാത നാഗോ ധരണീധരാഭഃ; ക്ഷിതിപ്രകമ്പാച് ചലിതോ യഥാദ്രിഃ
25 നിപാത്യമാനേ തു തദാ ഗജേന്ദ്രേ; ഹാഹാകൃതേ തവ പുത്രസ്യ സൈന്യേ
    സ ശാല്വരാജസ്യ ശിനിപ്രവീരോ; ജഹാര ഭല്ലേന ശിരഃ ശിതേന
26 ഹൃതോത്തമാംഗോ യുധി സാത്വതേന; പപാത ഭൂമൗ സഹ നാഗരജ്ഞാ
    യഥാദ്രിശൃംഗം സുമഹത് പ്രണുന്നം; വജ്രേണ ദേവാധിപ ചോദിതേന