മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം2

←അധ്യായം1

മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം2

അധ്യായം3→

1 [വൈ]
     വിസൃഷ്ടാസ്വ് അഥ നാരീഷു ധൃതരാഷ്ട്രോ ഽംബികാ സുതഃ
     വിലലാപ മഹാരാജ ദുഃഖാദ് ദുഃഖതരം ഗതഃ
 2 സധൂമം ഇവ നിഃശ്വസ്യ കരൗ ധുന്വൻ പുനഃ പുനഃ
     വിചിന്ത്യ ച മഹാരാജ തതോ വചനം അബ്രവീത്
 3 അഹോ ബത മഹദ് ദുഃഖം യദ് അഹം പാണ്ഡവാൻ രണേ
     ക്ഷേമിണശ് ചാവ്യയാംശ് ചൈവ ത്വത്തഃ സൂത ശൃണോമി വൈ
 4 വജ്രസാര മയം നൂനം ഹൃദയം സുദൃഢം മമ
     യച് ഛ്രുത്വാ നിഹതാൻ പുത്രാൻ ദീര്യതേ ന സഹസ്രധാ
 5 ഇന്തയിത്വാ വചസ് തേഷാം ബാല ക്രീഡാം ച സഞ്ജയ
     അദ്യ ശ്രുത്വാ ഹതാൻ പുത്രാൻ ഭൃശം മേ ദീര്യതേ മനഃ
 6 അന്ധത്വാദ് യദി തേഷാം തു ന മേ രൂപനിദർശനം
     പുത്രസ്നേഹ കൃതാ പ്രീതിർ നിത്യം ഏതേഷു ധാരിതാ
 7 ബാലഭാവം അതിക്രാന്താൻ യൗവനസ്ഥാംശ് ച താൻ അഹം
     മധ്യപ്രാപ്താംസ് തഥാ ശ്രുത്വാ ഹൃഷ്ട ആസം തഥാനഘ
 8 താൻ അദ്യ് നിഹതന ശ്രുത്വാ ഹൃതൈശ്വര്യാൻ ഹൃതൗജസഃ
     ന ലഭേ വൈ ക്വ ചിച് ഛാന്തിം പുത്രാധിഭിർ അഭിപ്ലുതഃ
 9 ഏഹ്യ് ഏഹി പുത്ര രാജേന്ദ്ര മമാനാഥസ്യ സാമ്പ്രതം
     ത്വയാ ഹീനോ മഹാബാഹോ കാം നു യാസ്യാമ്യ് അഹം ഗതിം
 10 ഗതിർ ഭൂത്വാ മഹാരാജ ജ്ഞാതീനാം സുഹൃദാം തഥാ
    അന്ധം വൃദ്ധം ച മാം വീര വിഹായ ക്വ നു ഗച്ഛസി
11 സാ കൃപാ സാ ച തേ പ്രീതിഃ സാ ച രാജൻ സുമാനിതാ
    കഥം വിനിഹതഃ പാർഥൈഃ സംയുഗേഷ്വ് അപരാജിതഃ
12 കഥം ത്വം പൃഥിവീപാലാൻ ഭുക്ത്വാ താഥ സമാഗതാൻ
    ശേഷേ വിനിഹതോ ഭൂമൗ പ്രാകൃതഃ കുനൃപോ യഥാ
13 കോ നു മാം ഉത്ഥിതം കാല്യേ താത താതേതി വക്ഷ്യതി
    മഹാരാജേതി സതതം ലോകനാഥേതി ചാസകൃത്
14 പരിഷ്വജ്യ ച മാം കണ്ഠേ സ്നേഹേനാക്ലിന്ന ലോചനഃ
    അനുശാധീതി കൗരവ്യ തത് സാധു വദ മേ വചഃ
15 നനു നാമാഹം അശ്രൗഷം വചനം തവ പുത്രക
    ഭൂയസീ മമ പൃഥ്വീയം യഥാ പാർഥസ്യ നോ തഥാ
16 ഭഗദത്തഃ കൃപഃ ശല്യ ആവന്ത്യോ ഽഥ ജയദ്രഥഃ
    ഭൂരിശ്രവാഃ സോമദത്തോ മഹാരാജോ ഽഥ ബാഹ്ലികഃ
17 അശ്വത്ഥാമാ ച ഭോജശ് ച മാഗധശ് ച മഹാബലഃ
    ബൃഹദ്ബലശ് ച കാശീശഃ ശകുനിശ് ചാപി സൗബലഃ
18 മ്ലേച്ഛാശ് ച ബഹുസാഹസ്രാഃ ശകാശ് ച യവനൈഃ സഹ
    സുദക്ഷിണശ് ച കാംബോജസ് ത്രിഗർതാധിപതിസ് തഥാ
19 ഭീഷ്മഃ പിതാമഹശ് ചൈവ ഭാരദ്വാജോ ഽഥ ഗൗതമഃ
    ശ്രുതായുശ് ചാച്യുതായുശ് ച ശതായുശ് ചാപി വീര്യവാൻ
20 ജലസന്ധോ ഽഥാർശ്യശൃംഗീ രാക്ഷസശ് ചാപ്യ് അലായുധഃ
    അലംബുസോ മഹാബാഹുഃ സുബാഹുശ് ച മഹാരഥഃ
21 ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ രാജാനോ രാജസത്തമ
    മദർഥം ഉദ്യതാഃ സർവേ പ്രാണാംസ് ത്യക്ത്വാ രണേ പ്രഭോ
22 യേഷാം മധ്യേ സ്ഥിതോ യുദ്ധേ ഭ്രാതൃഭിഃ പരിവാരിതഃ
    യോധയിഷ്യാമ്യ് അഹം പാർഥാൻ പാഞ്ചാലാംശ് ചൈവ സർവശഃ
23 ചേദീംശ് ച നൃപശാർദൂല ദ്രൗപദേയാംശ് ച സംയുഗേ
    സാത്യകിം കുന്തിഭോജം ച രാക്ഷസം ച ഘടോത്കചം
24 ഏകോ ഽപ്യ് ഏഷാം മഹാരാജ സമർഥഃ സംനിവാരണേ
    സമരേ പാണ്ഡവേയാനാം സങ്ക്രുദ്ധോ ഹ്യ് അഭിധാവതാം
    കിം പുനഃ സഹിതാ വീരാഃ കൃതവൈരാശ് ച പാണ്ഡവൈഃ
25 അഥ വാ സർവ ഏവൈതേ പാണ്ഡവസ്യാനുയായിഭിഃ
    യോത്സ്യന്തി സഹ രാജൈന്ദ്ര ഹനിഷ്യന്തി ച താൻ മൃധേ
26 കർണസ് ത്വ് ഏകോ മയാ സാർധം നിഹനിഷ്യതി പാണ്ഡവാൻ
    തതോ നൃപതയോ വീരാഃ സ്ഥാസ്യന്തി മമ ശാസനേ
27 യശ് ച തേഷാം പ്രണേതാ വൈ വാസുദേവോ മഹാബലഃ
    ന സ സംനഹ്യതേ രാജന്ന് ഇതി മാം അബ്രവീദ് വചഃ
28 തസ്യാഹം വദതഃ സൂത ബഹുശോ മമ സംനിധൗ
    യുക്തിതോ ഹ്യ് അനുപശ്യാമി നിഹതാൻ പാണ്ഡവാൻ മൃധേ
29 തേഷാം മധ്യേ സ്ഥിതാ യത്ര ഹന്യന്തേ മമ പുത്രകാഃ
    വ്യായച്ഛമാനാഃ സമരേ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
30 ഭീഷ്മശ് ച നിഹതോ യത്ര ലോകനാഥഃ പ്രതാപവാൻ
    ശിഖണ്ഡിനം സമാസാദ്യ മൃഗേന്ദ്ര ഇവ ജംബുകം
31 ദ്രോണശ് ച ബ്രാഹ്മണോ യത്ര സാർവ ശസ്ത്രാസ്ത്രപാരഗഃ
    നിഹതഃ പാണ്ഡവൈഃ സംഖ്യേ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
32 ഭൂരി ശ്വരാ ഹതോ യത്ര സോമദത്തശ് ച സാമ്യുഗേ
    ബാഹ്ലീകശ് ച മഹാരാജ കിം അന്യാദ് ഭഗ ധേയതഃ
33 സുദക്ഷിണോ ഹതോ യത്ര ജലസന്ധശ് ച കൗരവഃ
    ശ്രുതായുശ് ചാച്യുതായുശ് ച കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
34 ബൃഹദ്ബലോ ഹതോ യത്ര മഗധശ് ച മഹാബലഃ
    ആവന്ത്യോ നിഹതോ യത്ര ത്രിഗർതശ് ച ജനാധിപഃ
    സംശപ്തകാശ് ച ബഹവഃ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
35 അലംബുസസ് തഥാ രാജൻ രാക്ഷാസശ് ചാപ്യ് അലായുധഃ
    ആർശ്യശൃംഗശ് ച നിഹതഃ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
36 നാരായണാ ഹതാ യത്ര ഗോപാലാ യുദ്ധദുർമദാഃ
    മ്ലേച്ഛാശ് ച ബഹുസാഹസ്രാഃ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
37 ശകുനിഃ സൗബലോ യത്ര കൈതവ്യശ് ച മഹാബലഃ
    നിഹതഃ സബലോ വീരഃ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
38 രാജാനോ രാജപുത്രാശ് ച ശൂരാഃ പരിഘബാഹവഃ
    നിഹതാ ബഹവോ യത്ര കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
39 നാനാദേശസമാവൃത്താഃ ക്ഷത്രിയാ യത്ര സഞ്ജയ
    നിഹതാഃ സമരേ സർവേ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
40 പുത്രാശ് ച മേ വിനിഹതാഃ പൗത്രാശ് ചൈവ മഹാബലാഃ
    വയസ്യാ ഭ്രാതരശ് ചൈവ കിം അന്യദ് ഭാഗധേയതഃ
41 ഭാഗധേയ സമായുക്തോ ധ്രുവം ഉത്പദ്യതേ നരഃ
    യശ് ച ഭാഗ്യസമായുക്തഃ സ ശുഭം പ്രാപ്നുയാൻ നരഃ
42 അഹം വിയുക്തഃ സ്വൈർ ഭാഗ്യൈഃ പുത്രൈശ് ചൈവേഹ സഞ്ജയ
    കഥം അദ്യ ഭവിഷ്യാമി വൃദ്ധഃ ശത്രുവശം ഗതഃ
43 നാന്യദ് അത്ര പരം മന്യേ വനവാസാദ് ഋതേ പ്രഭോ
    സോ ഽഹം വനം ഗമിഷ്യാമി നിർബന്ധുർ ജ്ഞാതിസങ്ക്ഷയേ
44 ന ഹി മേ ഽന്യദ് ഭവേച് ഛ്രേയോ വനാഭ്യുപഗമാദ് ഋതേ
    ഇമാം അവസ്ഥാം പ്രാപ്തസ്യ ലൂനപക്ഷസ്യ സഞ്ജയ
45 ദുര്യോധനോ ഹതോ യത്ര ശല്യശ് ച നിഹതോ യുധി
    ദുഃശാസനോ വിശസ്തശ് ച വികർണശ് ച മഹാബലഃ
46 കഥം ഹി ഭീമസേനസ്യ ശ്രോഷ്യേ ഽഹം ശബ്ദം ഉത്തമം
    ഏകേന സമരേ യേന ഹതം പുത്രശതം മമ
47 അസകൃദ് വദതസ് തസ്യ ദുര്യോധന വധേന ച
    ദുഃഖശോകാഭിസന്തപ്തോ ന ശ്രോഷ്യേ പരുഷാ ഗിരഃ
48 ഏവം സ ശോകസന്തപ്തഃ പാർഥിവോ ഹതബാന്ധവഃ
    മുഹുർ മുഹുർ മുഹ്യമാനഃ പുത്രാധിഭിർ അഭിപ്ലുതഃ
49 വിലപ്യ സുചിരം കാലം ധൃതരാഷ്ട്രോ ഽംബികാ സുതഃ
    ദീർഘം ഉഷ്ണം ച നിഃശ്വസ്യ ചിന്തയിത്വാ പരാഭവം
50 ദുഃഖേന മഹതാ രാജാ സന്തപ്തോ ഭരതർഷഭ
    പുനർഗാവൽഗണിം സൂതം പര്യപൃച്ഛദ് യഥാതഥം
51 ഭീഷ്മദ്രോണൗ ഹതൗ ശ്രുത്വാ സൂതപുത്രം ച പാതിതം
    സേനാപതിം പ്രണേതാരം കിം അകുർവത മാമകാഃ
52 യം യം സേനാ പ്രണേതാരം യുധി കുർവന്തി മാമകാഃ
    അചിരേണൈവ കാലേന തം തം നിഘ്നന്തി പാണ്ഡവാഃ
53 രണമൂർധ്നി ഹതോ ഭീഷ്മഃ പശ്യതാം വഃ കിരീടിനാ
    ഏവം ഏവ ഹതോ ദ്രോണഃ സർവേഷാം ഏവ പശ്യതാം
54 ഏവം ഏവ ഹതഃ കർണഃ സൂതപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ
    സാ രാജകാനാം സർവേഷാം പശ്യതാം വഃ കിരീടിനാ
55 പൂർവം ഏവാഹം ഉക്തോ വൈ വിദുരേണ മഹാത്മനാ
    ദുര്യോധനാപരാധേന പ്രജേയം വിനശിഷ്യതി
56 കേ ചിൻ ന സമ്യക് പശ്യന്തി മൂഢാഃ സമ്യക് തഥാപരേ
    തദ് ഇദം മമ മൂഢസ്യാ തഥാ ഭൂതം വചഃ സ്മ ഹ
57 യദ് അബ്രവീൻ മേ ധർമാത്മാ വിദുരോ ദീർഘദർശിവാൻ
    തത് തഥാ സമനുപ്രാപ്തം വചനം സത്യവാദിനഃ
58 ദൈവോപഹതചിത്തേന യൻ മയാപകൃതം പുരാ
    അനയസ്യ ഫലം തസ്യ ബ്രൂഹി ഗാവൽഗണേ പുനഃ
59 കോ വാ മുഖം അനീകാനാം ആസീത് കർണേ നിപാതിതേ
    അർജുനം വാസുദേവം ച കോ വാ പ്രത്യുദ്യയൗ രഥീ
60 കേ ഽരക്ഷൻ ദക്ഷിണം ചക്രം മദ്രരാജസ്യ സംയുഗേ
    വാമം ച യോദ്ധുകാമസ്യ കേ വാ വീരസ്യ പൃഷ്ഠതഃ
61 കഥം ച വഃ സമേതാനാം മദ്രരാജോ മഹാബലഃ
    നിഹതഃ പാണ്ഡവൈഃ സംഖ്യേ പുത്രോ വാ മമ സഞ്ജയ
62 ബ്രൂഹി സർവം യഥാതത്ത്വം ഭരതാനാം മഹാക്ഷയം
    യഥാ ച നിഹതഃ സംഖ്യേ പുത്രോ ദുര്യോധനോ മമ
63 പാഞ്ചാലാശ് ച യഥാ സർവേ നിഹതാഃ സപദാനുഗാഃ
    ധൃഷ്ടദ്യുമ്നഃ ശിഖാണ്ഡീ ച ദ്രൗപദ്യാഃ പഞ്ച ചാത്മജാഃ
64 പാണ്ഡവാശ് ച യഥാ മുക്താസ് തഥോഭൗ സാത്വതൗ യുധി
    കൃപശ് ച കൃതവർമാ ച ഭാരദ്വാജസ്യ ചാത്മജഃ
65 യദ് യഥാ യാദൃശം ചൈവ യുദ്ധം വൃത്തം ച സാമ്പ്രതം
    അഹിലം ശ്രോതും ഇച്ഛാമി കുശലോ ഹ്യ് അസി സഞ്ജയ