മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം62

←അധ്യായം61

മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം62

അധ്യായം63→

1 [ജ്]
     കിമർഥം രാജശാർദൂലോ ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ
     ഗാന്ധാര്യാഃ പ്രേഷയാം ആസ വാസുദേവം പരന്തപം
 2 യദാ പൂർവം ഗതഃ കൃഷ്ണഃ ശമാർഥം കൗരവാൻ പ്രതി
     ന ച തം ലബ്ധവാൻ കാമം തതോ യുദ്ധം അഭൂദ് ഇദം
 3 നിഹതേഷു തു യോധേഷു ഹതേ ദുര്യോധനേ തഥാ
     പൃഥിവ്യാം പാണ്ഡവേയസ്യ നിഃസപത്നേ കൃതേ യുധി
 4 വിദ്രുതേ ശിബിരേ ശൂന്യേ പ്രാപ്തേ യശസി ചോത്തമേ
     കിം നു തത് കാരണം ബ്രഹ്മൻ യേന കൃഷ്ണോ ഗതഃ പുനഃ
 5 ന ച തത് കാരണം ബ്രഹ്മന്ന് അൽപം വൈ പ്രതിഭാതി മേ
     യത്രാഗമദ് അമേയാത്മാ സ്വയം ഏവ ജനാർദനഃ
 6 തത്ത്വതോ വൈ സമാചക്ഷ്വ സർവം അധ്വര്യു സത്തമ
     യച് ചാത്ര കാരണം ബ്രഹ്മൻ കാര്യസ്യാസ്യ വിനിശ്ചയേ
 7 [വൈ]
     ത്വദ് യുക്തോ ഽയം അനുപ്രശ്നോ യൻ മാം പൃച്ഛസി പാർഥിവ
     തത് തേ ഽഹം സമ്പ്രവക്ഷ്യാമി യഥാവദ് ഭരതർഷഭ
 8 ഹതം ദുര്യോധനം ദൃഷ്ട്വാ ഭിമ സേനേന സംയുഗേ
     വ്യുത്ക്രമ്യ സമയം രാജൻ ധാർതരാഷ്ട്രം മഹാബലം
 9 അന്യായേന ഹതം ദൃഷ്ട്വാ ഗദായുദ്ധേന ഭാരത
     യുധിഷ്ഠിരം മഹാരാജ മഹദ് ഭയം അഥാവിശത്
 10 ചിന്തയാനോ മഹാഭാഗാം ഗാന്ധാരീം തപസാന്വിതാം
    ഘോരേണ തപസാ യുക്താം ത്രൈലോക്യം അപി സാ ദഹേത്
11 തസ്യ ചിന്തയമാനസ്യ ബുദ്ധിഃ സമഭവത് തദാ
    ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധദീപ്തായാഃ പൂർവം പ്രശമനം ഭവേത്
12 സാ ഹി പുത്രവധം ശ്രുത്വാ കൃതം അസ്മാഭിർ ഈദൃശം
    മാനസേനാഗ്നിനാ ക്രുദ്ധാ ഭസ്മസാൻ നഃ കരിഷ്യതി
13 കഥം ദുഃഖം ഇദം തീവ്രം ഗാന്ധാരീ രപ്സഹിഷ്യതി
    ശ്രുത്വാ വിനിഹതം പുത്രം ഛലേനാജിഹ്മ യോദ്നിനം
14 ഏവം വിചിന്ത്യ ബഹുധാ ഭയശോകസമന്വിതഃ
    വാസുദേവം ഇദം വാക്യം ധർമരാജോ ഽഭ്യഭാഷത
15 തവ പ്രസാദാദ് ഗോവിന്ദ രാജ്യം നിഹതകണ്ടകം
    അപ്രാപ്യം മനസാപീഹ പ്രാപ്തം അസ്മാഭിർ അച്യുത
16 പ്രത്യക്ഷം മേ മഹാബാഹോ സംഗ്രാമേ ലോമഹർഷണേ
    വിമർദഃ സുമഹാൻ പ്രാപ്തസ് ത്വയാ യാദവനന്ദന
17 ത്വയാ ദേവാസുരേ യുദ്ധേ വധാർഥം അമര ദ്വിഷാം
    യഥാ സാഹ്യം പുരാ ദത്തം ഹതാശ് ച വിബുധദ്വിഷഃ
18 സാഹ്യം തഥാ മഹാബാഹോ ദത്തം അസ്മാകം അച്യുത
    സാരഥ്യേന ച വാർഷ്ണേയ ഭവതാ യദ് ധൃതാ വയം
19 യദി ന ത്വം ഭവേൻ നാഥഃ ഫൽഗുനസ്യ മഹാരണേ
    കഥം ശക്യോ രണേ ജേതും ഭവേദ് ഏഷ ബലാർണവഃ
20 ഗദാപ്രഹാരാ വിപുലാഃ പരിഘൈശ് ചാപി താഡനം
    ശക്തിഭിർ ഭിണ്ഡിപാലൈശ് ച തോമരൈഃ സപരശ്വധൈഃ
21 വാചശ് ച പരുഷാഃ പ്രാപ്താസ് ത്വയാ ഹ്യ് അസ്മദ്ധിതൈഷിണാ
    താശ് ച തേ സഫലാഃ സർവാ ഹതേ ദുര്യോധനേ ഽച്യുത
22 ഗാന്ധാര്യാ ഹി മഹാബാഹോ ക്രോധം ബുധ്യസ്വ മാധവ
    സാ ഹി നിത്യം മഹാഭാഗാ തപസോഗ്രേണ കർശിതാ
23 പുത്രപൗത്ര വധം ശ്രുത്വാ ധ്രുവം നഃ സമ്പ്രധക്ഷ്യതി
    തസ്യാഃ പ്രസാദനം വീര പ്രാപ്തകാലം മതം മമ
24 കശ് ച താം ക്രോധദീപ്താക്ഷീം പുത്രവ്യസനകർശിതാം
    വീക്ഷിതും പുരുഷഃ ശക്തസ് ത്വാം ഋതേ പുരുഷോത്തമ
25 തത്ര മേ ഗമനം പ്രാപ്തം രോചതേ തവ മാധവ
    ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധദീപ്തായാഃ പ്രശമാർഥം അരിന്ദമ
26 ത്വം ഹി കർതാ വികർതാ ച ലോകാനാം പ്രഭവാപ്യയഃ
    ഹേതുകാരണ സംയുക്തൈർ വാക്യൈഃ കാലസമീരിതൈഃ
27 ക്ഷിപ്രം ഏവ മഹാപ്രാജ്ഞ ഗാന്ധാരീം ശമയിഷ്യസി
    പിതാമഹശ് ച ഭഗവാൻ കൃഷ്ണസ് തത്ര ഭവിഷ്യതി
28 സർവഥാ തേ മഹാബാഹോ ഗാന്ധാര്യാഃ ക്രോധനാശനം
    കർതവ്യം സാത്വതശ്രേഷ്ഠ പാണ്ഡവാനാം ഹിതൈഷിണാ
29 ധർമരാജസ്യ വചനം ശ്രുത്വാ യദുകുലോദ്വഹഃ
    ആമന്ത്ര്യ ദാരുകം പ്രാഹ രഥഃ സജ്ജോ വിധീയതാം
30 കേശവസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ ത്വരമാണോ ഽഥ ദാരുകഃ
    ന്യവേദയദ് രഥം സജ്ജം കേശവായ മഹാത്മനേ
31 തം രഥം യാദവ ശ്രേഷ്ഠഃ സമാരുഹ്യ പരന്തപഃ
    ജഗാമ ഹാസ്തിനപുരം ത്വരിതഃ കേശവോ വിഭുഃ
32 തഥ പ്രായാൻ മഹാരാജ മാധവോ ഭഗവാൻ രഥീ
    നാഗസാഹ്വയം ആസാദ്യ പ്രവിവേശ ച വീര്യവാൻ
33 പ്രവിശ്യ നഗരം വീരോ രഥഘോഷേണ നാദയൻ
    വിദിതോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സോ ഽവതീര്യ രഥോത്തമാത്
34 അഭ്യഗച്ഛദ് അദീനാത്മാ ധൃതരാഷ്ട്ര നിവേശനം
    പൂർവം ചാഭിഗതം തത്ര സോ ഽപശ്യദ് ഋഷിസത്തമം
35 പാദൗ പ്രപീഡ്യ കൃഷ്ണസ്യ രാജ്ഞശ് ചാപി ജനാർദനഃ
    അഭ്യവാദയദ് അവ്യഗ്രോ ഗാന്ധാരീം ചാപി കേശവഃ
36 തതസ് തു യാദവ ശ്രേഷ്ഠോ ധൃതരാഷ്ട്രം അധോക്ഷജഃ
    പാണിം ആലംബ്യ രാജ്ഞഃ സ സസ്വനം പ്രരുരോദ ഹ
37 സ മുഹൂർതം ഇവോത്സൃജ്യ ബാഷ്പം ശോകസമുദ്ഭവം
    പ്രക്ഷാല്യ വാരിണാ നേത്രേ ആചമ്യ ച യഥാവിധി
    ഉവാച പ്രശ്രിതം വാക്യം ധൃതരാഷ്ട്രം അരിന്ദമഃ
38 ന തേ ഽസ്ത്യ് അവിദിതം കിം ചിദ് ഭൂതഭവ്യസ്യ ഭാരത
    കാലസ്യ ച യഥാവൃത്തം തത് തേ സുവിദിതം പ്രഭോ
39 യദ് ഇദം പാണ്ഡവൈഃ സർവൈസ് തവ ചിത്താനുരോധിഭിഃ
    കഥം കുലക്ഷയോ ന സ്യാത് തഥാ ക്ഷത്രസ്യ ഭാരത
40 ഭ്രാതൃഭിഃ സമയം കൃത്വാ ക്ഷാന്തവാൻ ധർമവത്സലഃ
    ദ്യൂതച് ഛല ജിതൈഃ ശക്തൈർ വനവാസോ ഽഭ്യുപാഗതഃ
41 അജ്ഞാതവാസ ചര്യാ ച നാനാ വേശ സമാവൃതൈഃ
    അന്യേ ച ബഹവഃ ക്ലേശാസ് ത്വ് അശക്തൈർ ഇവ നിത്യദാ
42 മയാ ച സ്വയം ആഗമ്യ യുദ്ധകാല ഉപസ്ഥിതേ
    സർവലോകസ്യ സാംനിധ്യേ ഗ്രാമാംസ് ത്വം പഞ്ച യാചിതഃ
43 ത്വയാ കാലോപസൃഷ്ടേന ലോഭതോ നാപവർജിതാഃ
    തവാപരാധാൻ നൃപതേ സർവം ക്ഷത്രം ക്ഷയം ഗതം
44 ഭീഷ്മേണ സോമദത്തേന ബാഹ്ലികേന കൃപേണ ച
    ദ്രോണേന ച സപുത്രേണ വിദുരേണ ച ധീമതാ
    യാചിതസ് ത്വം ശമം നിത്യം ന ച തത് കൃതവാൻ അസി
45 കാലോപഹതചിത്തോ ഹി സർവോ മുഹ്യതി ഭാരത
    യഥാ മൂഢോ ഭവാൻ പൂർവം അസ്മിന്ന് അർഥേ സമുദ്യതേ
46 കിം അന്യത് കാലയോഗാദ് ധി ദിഷ്ടം ഏവ പരായണം
    മാ ച ദോഷം മഹാരാജ പാണ്ഡവേഷു നിവേശയ
47 അൽപോ ഽപ്യ് അതിക്രമോ നാസ്തി പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം
    ധർമതോ ന്യായതശ് ചൈവ സ്നേഹതശ് ച പരന്തപ
48 ഏതത് സർവം തു വിജ്ഞായ ആത്മദോഷകൃതം ഫലം
    അസൂയാം പാണ്ഡുപുത്രേഷു ന ഭവാൻ കർതും അർഹതി
49 കുലം വംശശ് ച പിണ്ഡശ് ച യച് ച പുത്രകൃതം ഫലം
    ഗാന്ധാര്യാസ് തവ ചൈവാദ്യ പാണ്ഡവേഷു പ്രതിഷ്ഠിതം
50 ഏതത് സർവം അനുധ്യാത്വാ ആത്മനശ് ച വ്യതിക്രമം
    ശിവേന പാണ്ഡവാൻ ധ്യാഹി നമസ് തേ ഭരതർഷഭ
51 ജാനാസി ച മഹാബാഹോ ധർമരാജസ്യ യാ ത്വയി
    ഭക്തിർ ഭരതശാർദൂല സ്നേഹശ് ചാപി സ്വഭാവതഃ
52 ഏതച് ച കദനം കൃത്വാ ശത്രൂണാം അപകാരിണാം
    ദഹ്യതേ സ്മ ദിവാരാത്രം ന ച ശർമാധിഗച്ഛതി
53 ത്വാം ചൈവ നരശാർദൂല ഗാന്ധാരീം ച യശസ്വിനീം
    സ ശോചൻ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ന ശാന്തിം അധിഗച്ഛതി
54 ഹ്രിയാ ച പരയാവിഷ്ടോ ഭവന്തം നാധിഗച്ഛതി
    പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തം ബുദ്ധിവ്യാകുലിതേന്ദ്രിയം
55 ഏവം ഉക്ത്വാ മഹാരാജ ധൃതരാഷ്ട്രം യദൂത്തമഃ
    ഉവാച പരമം വാക്യം ഗാന്ധാരീം ശോകകർശിതാം
56 സൗബലേയി നിബോധ ത്വം യത് ത്വാം വക്ഷ്യാമി സുവ്രതേ
    ത്വത്സമാ നാസ്തി ലോകേ ഽസ്മിന്ന് അദ്യ സീമന്തിനീ ശുഭേ
57 ജാനാമി ച യഥാ രാജ്ഞി സഭായ്യാം മമ സംനിധൗ
    ധർമാർഥസഹിതം വാക്യം ഉഭയോഃ പക്ഷയോർ ഹിതം
    ഉക്തവത്യ് അസി കല്യാണി ന ച തേ തനയൈഃ ശ്രുതം
58 ദുര്യോധനസ് ത്വയാ ചോക്തോ ജയാർഥീ പരുഷം വചഃ
    ശൃണു മൂഢ വചോ മഹ്യം യതോ ധർമസ് തതോ ജയഃ
59 തദ് ഇദം സമനുപ്രാപ്തം തവ വാക്യം നൃപാത്മജേ
    ഏവം വിദിത്വാ കല്യാണി മാ സ്മ ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ
    പാണ്ഡവാനാം വിനാശായ മാ തേ ബുദ്ധിഃ കദാ ചന
60 ശക്താ ചാസി മഹാഭാഗേ പൃഥിവീം സചരാചരാം
    ചക്ഷുഷാ ക്രോധദീപ്തേന നിർദഗ്ധും തപസോ ബലാത്
61 വാസുദേവ വചഃ ശ്രുത്വാ ഗാന്ധാരീ വാക്യം അബ്രവീത്
    ഏവം ഏതൻ മഹാബാഹോ യഥാ വദസി കേശവ
62 ആധിഭിർ ദഹ്യമാനായാ മതിഃ സഞ്ചലിതാ മമ
    സാ മേ വ്യവസ്ഥിതാ ശ്രുത്വാ തവ വ്യാക്യം ജനാർദന
63 രാജ്ഞസ് ത്വ് അന്ധസ്യ വൃദ്ധസ്യ ഹതപുത്രസ്യ കേശവ
    ത്വം ഗതിഃ സഹ തൈർ വീരൈഃ പാണ്ഡവൈർ ദ്വിപദാം വര
64 ഏതാവദ് ഉക്ത്വാ വചനം മുഖം പ്രച്ഛാദ്യ വാസസാ
    പുത്രശോകാഭിസന്തപ്താ ഗാന്ധാരീ പ്രരുരോദ ഹ
65 തത ഏനാം മഹാബാഹുഃ കേശവഃ ശോകകർശിതാം
    ഹേതുകാരണ സംയുക്തൈർ വാക്യൈർ ആശ്വാസയത് പ്രഭുഃ
66 സമാശ്വാസ്യ ച ഗാന്ധാരീം ധൃതരാഷ്ട്രം ച മാധവഃ
    ദ്രൗണേഃ സങ്കൽപിതം ഭാവം അന്വബുധ്യത കേശവഃ
67 തതസ് ത്വരിത ഉത്ഥായ പാദൗ മൂർധ്നാ പ്രണമ്യ ച
    ദ്വൈപായനസ്യ രാജേന്ദ്ര തഥ കൗരവം അബ്രവീത്
68 ആപൃച്ഛേ ത്വാം കുരുശ്രേഷ്ഠ മാ ച ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ
    ദ്രൗണേഃ പാപോ ഽസ്ത്യ് അഭിപ്രായസ് തേനാസ്മി സഹസോത്ഥിതഃ
    പാണ്ഡവാനാം വധേ രാത്രൗ ബുദ്ധിസ് തേന പ്രദർശിതാ
69 ഏതച് ഛ്രുത്വാ തു വചനം ഗാന്ധാര്യാ സഹിതോ ഽബ്രവീത്
    ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹാബാഹുഃ കേശവം കേശി സൂദനം
70 ശീഘ്രം ഗച്ഛ മഹാബാഹോ പാണ്ഡവാൻ പരിപാലയ
    ഭൂയസ് ത്വയാ സമേഷ്യാമി ക്ഷിപ്രം ഏവ ജനാർദന
    പ്രായാത് തതസ് തു ത്വരിതോ ദാരുകേണ സഹാച്യുതഃ
71 വാസുദേവേ ഗതേ രാജൻ ഘൃതരാഷ്ട്രം ജനേശ്വരം
    ആശ്വാസയദ് അമേയാത്മാ വ്യാസോ ലോകനമസ്കൃതഃ
72 വാസുദേവോ ഽപി ധർമാത്മാ കൃതകൃത്യോ ജഗാമ ഹ
    ശിബിരം ഹാസ്തിനപുരാദ് ദിദൃക്ഷുഃ പാണ്ഡവാൻ നൃപ
73 ആഗമ്യ ശിബിരം രത്രൗ സോ ഽഭ്യഗച്ഛത പാണ്ഡവാൻ
    തച് ച തേഭ്യഃ സമാഖ്യായ സഹിതസ് തൈഃ സമാവിശത്