മഹാഭാരതം മൂലം/സഭാപർവം/അധ്യായം11

←അധ്യായം10

മഹാഭാരതം മൂലം/സഭാപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം11

അധ്യായം12→

1 [ൻ]
     പുരാ ദേവയുഗേ രാജന്ന് ആദിത്യോ ഭഗവാൻ ദിവഃ
     ആഗച്ഛൻ മാനുഷം ലോകം ദിദൃക്ഷുർ വിഗതക്ലമഃ
 2 ചരൻ മാനുഷരൂപേണ സഭാം ദൃഷ്ട്വാ സ്വയം ഭുവഃ
     സഭാം അകഥയൻ മഹ്യം ബ്രാഹ്മീം തത്ത്വേന പാണ്ഡവ
 3 അപ്രമേയപ്രഭാം ദിവ്യാം മാനസീം ഭരതർഷഭ
     അനിർദേശ്യാം പ്രഭാവേന സർവഭൂതമനോരമാം
 4 ശ്രുത്വാ ഗുണാൻ അഹം തസ്യാഃ സഭായാഃ പാണ്ഡുനന്ദന
     ദർശനേപ്സുസ് തഥാ രാജന്ന് ആദിത്യം അഹം അബ്രുവം
 5 ഭഗവൻ ദ്രഷ്ടും ഇച്ഛാമി പിതാമഹ സഭാം അഹം
     യേന സാ തപസാ ശക്യാ കർമണാ വാപി ഗോപതേ
 6 ഔഷധൈർ വാ തഥായുക്തൈർ ഉത വാ മായയാ യയാ
     തൻ മമാചക്ഷ്വ ഭഗവൻ പശ്യേയം താം സഭാം കഥം
 7 തതഃ സ ഭഗവാൻ സൂര്യോ മാം ഉപാദായ വീര്യവാൻ
     അഗച്ഛത് താം സഭാം ബ്രാഹ്മീം വിപാപാം വിഗതക്ലമാം
 8 ഏവംരൂപേതി സാ ശക്യാ ന നിർദേഷ്ടും ജനാധിപ
     ക്ഷണേന ഹി ബിഭർത്യ് അന്യദ് അനിർദേശ്യം വപുസ് തഥാ
 9 ന വേദ പരിമാനം വാ സംസ്ഥാനം വാപി ഭാരത
     ന ച രൂപം മയാ താദൃഗ് ദൃഷ്ടപൂർവം കദാ ചന
 10 സുസുഖാ സാ സഭാ രാജൻ ന ശീതാ ന ച ഘർമദാ
    ന ക്ഷുത്പിപാസേ ന ഗ്ലാനിം പ്രാപ്യ താം പ്രാപ്നുവന്ത്യ് ഉത
11 നാനാരൂപൈർ ഇവ കൃതാ സുവിചിത്രൈഃ സുഭാസ്വരൈഃ
    സ്തംഭൈർ ന ച ധൃതാ സാ തു ശാശ്വതീ ന ച സാ ക്ഷരാ
12 അതി ചന്ദ്രം ച സൂര്യം ച ശിഖിനം ച സ്വയമ്പ്രഭാ
    ദീപ്യതേ നാകപൃഷ്ഠസ്ഥാ ഭാസയന്തീവ ഭാസ്കരം
13 തസ്യാം സ ഭഗവാൻ ആസ്തേ വിദധദ് ദേവ മായയാ
    സ്വയം ഏകോ ഽനിശം രാജംൽ ലോകാംൽ ലോകപിതാ മഹഃ
14 ഉപതിഷ്ഠന്തി ചാപ്യ് ഏനം പ്രജാനാം പതയഃ പ്രഭും
    ദക്ഷഃ പ്രചേതാഃ പുലഹോ മരീചിഃ കശ്യപസ് തഥാ
15 ഭൃഗുർ അത്രിർ വസിഷ്ഠശ് ച ഗൗതമശ് ച തഥാംഗിരാഃ
    മനോ ഽന്തരിക്ഷം വിദ്യാശ് ച വായുസ് തേജോ ജലം മഹീ
16 ശബ്ദഃ സ്പർശസ് തഥാരൂപം രസോ ഗന്ധശ് ച ഭാരത
    പ്രകൃതിശ് ച വികാരശ് ച യച് ചാന്യത് കാരണം ഭുവഃ
17 ചന്ദ്രമാഃ സഹ നക്ഷത്രൈർ ആദിത്യശ് ച ഗഭസ്തിമാൻ
    വായവഃ ക്രതവശ് ചൈവ സങ്കൽപഃ പ്രാണ ഏവ ച
18 ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവഃ സ്വയംഭുവം ഉപസ്ഥിതാഃ
    അർഥോ ധർമശ് ച കാമശ് ച ഹർഷോ ദ്വേഷസ് തപോ ദമഃ
19 ആയാന്തി തസ്യാം സഹിതാ ഗന്ധർവാപ്സരസസ് തഥാ
    വിംശതിഃ സപ്ത ചൈവാന്യേ ലോകപാലാശ് ച സർവശഃ
20 ശുക്രോ ബൃഹസ്പതിശ് ചൈവ ബുധോ ഽംഗാരക ഏവ ച
    ശനൈശ്ചരശ് ച രാഹുശ് ച ഗ്രഹാഃ സർവേ തഥൈവ ച
21 മന്ത്രോ രഥന്തരശ് ചൈവ ഹരിമാൻ വസുമാൻ അപി
    ആദിത്യാഃ സാധിരാജാനോ നാനാ ദ്വന്ദ്വൈർ ഉദാഹൃതാഃ
22 മരുതോ വിശ്വകർമാ ച വസവശ് ചൈവ ഭാരത
    തഥാ പിതൃഗണാഃ സർവേ സർവാണി ച ഹവീംസ്യ് അഥ
23 ഋഗ് വേദഃ സാമവേദശ് ച യജുർവേദശ് ച പാണ്ഡവ
    അഥർവവേദശ് ച തഥാ പർവാണി ച വിശാം പതേ
24 ഇതിഹാസോപവേദാശ് ച വേദാംഗാനി ച സർവശഃ
    ഗ്രഹാ യജ്ഞാശ് ച സോമശ് ച ദൈവതാനി ച സർവശഃ
25 സാവിത്രീ ദുർഗ തരണീ വാണീ സപ്ത വിധാ തഥാ
    മേധാ ധൃതിഃ ശ്രുതിശ് ചൈവ പ്രജ്ഞാ ബുദ്ധിർ യശോ ക്ഷമാ
26 സാമാനി സ്തുതിശസ്ത്രാണി ഗാഥാശ് ച വിവിധാസ് തഥാ
    ഭാഷ്യാണി തർക യുക്താനി ദേഹവന്തി വിശാം പതേ
27 ക്ഷണാ ലവാ മുഹൂർതാശ് ച ദിവാരാത്രിസ് തഥൈവ ച
    അർധമാസാശ് ച മാസാശ് ച ഋതവഃ ഷട് ച ഭാരത
28 സംവത്സരാഃ പഞ്ച യുഗം അഹോരാത്രാശ് ചതുർവിധാ
    കാലചക്രം ച യദ് ദിവ്യം നിത്യം അക്ഷയം അവ്യയം
29 അദിതിർ ദിതിർ ദനുശ് ചൈവ സുരസാ വിനതാ ഇരാ
    കാലകാ സുരഭിർ ദേവീ സരമാ ചാഥ ഗൗതമീ
30 ആദിത്യാ വസവോ രുദ്രാ മരുതശ് ചാശ്വിനാവ് അപി
    വിശ്വേ ദേവാശ് ച സാധ്യാശ് ച പിതരശ് ച മനോജവാഃ
31 രാക്ഷസാശ് ച പിശാചാശ് ച ദാനവാ ഗുഹ്യകാസ് തഥാ
    സുപർണനാഗപശവഃ പിതാമഹം ഉപാസതേ
32 ദേവോ നാരായണസ് തസ്യാം തഥാ ദേവർഷയശ് ച യേ
    ഋഷയോ വാലഖില്യാശ് ച യോനിജായോനിജാസ് തഥാ
33 യച് ച കിം ചിത് ത്രിലോകേ ഽസ്മിൻ ദൃശ്യതേ സ്ഥാണുജംഗമം
    സർവം തസ്യാം മയാ ദൃഷ്ടം തദ് വിദ്ധി മനുജാധിപ
34 അഷ്ടാശീതി സഹസ്രാണി യതീനാം ഊർധ്വരേതസാം
    പ്രജാവതാം ച പഞ്ചാശദ് ഋഷീണാം അപി പാണ്ഡവ
35 തേ സ്മ തത്ര യഥാകാമം ദൃഷ്ട്വാ സർവേ ദിവൗകസഃ
    പ്രണമ്യ ശിരസാ തസ്മൈ പ്രതിയാന്തി യഥാഗതം
36 അതിഥീൻ ആഗതാൻ ദേവാൻ ദൈത്യാൻ നാഗാൻ മുനീംസ് തഥാ
    യക്ഷാൻ സുപർണാൻ കാലേയാൻ ഗന്ധർവാപ്സരസസ് തഥാ
37 മഹാഭാഗാൻ അമിതധീർ ബ്രഹ്മാ ലോകപിതാ മഹഃ
    ദയാവാൻ സർവഭൂതേഷു യഥാർഹം പ്രതിപദ്യതേ
38 പ്രതിഗൃഹ്യ ച വിശ്വാത്മാ സ്വയംഭൂർ അമിതപ്രഭഃ
    സാന്ത്വമാനാർഥ സംഭോഗൈർ യുനക്തി മനുജാധിപ
39 തഥാ തൈർ ഉപയാതൈശ് ച പ്രതിയാതൈശ് ച ഭാരത
    ആകുലാ സാ സഭാ താത ഭവതി സ്മ സുഖപ്രദാ
40 സർവതേജോമയീ ദിവ്യാ ബ്രഹ്മർഷിഗണസേവിതാ
    ബ്രാഹ്മ്യാ ശ്രിയാ ദീപ്യമാനാ ശുശുഭേ വിഗതക്ലമാ
41 സാ സഭാ താദൃഷീ ദൃഷ്ടാ സർവലോകേഷു ദുർലഭാ
    സഭേയം രാജശാർദൂല മനുഷ്യേഷു യഥാ തവ
42 ഏതാ മയാ ദൃഷ്ടപൂർവാഃ സഭാ ദേവേഷു പാണ്ഡവ
    തവേയം മാനുഷേ ലോകേ സർവശ്രേഷ്ഠതമാ സഭാ
43 [യ്]
    പ്രായശോ രാജലോകസ് തേ കഥിതോ വദതാം വര
    വൈവസ്വതസഭായാം തു യഥാ വദസി വൈ പ്രഭോ
44 വരുണസ്യ സഭായാം തു നാഗാസ് തേ കഥിതാ വിഭോ
    ദൈത്യേന്ദ്രാശ് ചൈവ ഭൂയിഷ്ഠാഃ സരിതഃ സാഗരാസ് തഥാ
45 തഥാ ധനപതേർ യക്ഷാ ഗുഹ്യകാ രാക്ഷസാസ് തഥാ
    ഗന്ധർവാപ്സരസശ് ചൈവ ഭഗവാംശ് ച വൃഷധ്വജഃ
46 പിതാമഹ സഭായാം തു കഥിതാസ് തേ മഹർഷയഃ
    സർവദേവ നികായാശ് ച സർവശാസ്ത്രാണി ചൈവ ഹി
47 ശതക്രതുസഭായാം തു ദേവാഃ സങ്കീർതിതാ മുനേ
    ഉദ്ദേശതശ് ച ഗന്ധർവാ വിവിധാശ് ച മഹർഷയഃ
48 ഏക ഏവ തു രാജർഷിർ ഹരിശ് ചന്ദ്രോ മഹാമുനേ
    കഥിതസ് തേ സഭാ നിത്യോ ദേവേന്ദ്രസ്യ മഹാത്മനഃ
49 കിം കർമ തേനാചരിതം തപോ വാ നിയതവ്രതം
    യേനാസൗ സഹ ശക്രേണ സ്പർധതേ സ്മ മഹായശാഃ
50 പിതൃലോകഗതശ് ചാപി ത്വയാ വിപ്ര പിതാ മമ
    ദൃഷ്ടഃ പാണ്ഡുർ മഹാഭാഗഃ കഥം ചാസി സമാഗതഃ
51 കിം ഉക്തവാംശ് ച ഭഗവന്ന് ഏതദ് ഇച്ഛാമി വേദിതും
    ത്വത്തഃ ശ്രോതും അഹം സർവം പരം കൗതൂഹലം ഹി മേ
52 [ൻ]
    യൻ മാം പൃച്ഛസി രാജേന്ദ്ര ഹരിശ് ചന്ദ്രം പ്രതി പ്രഭോ
    തത് തേ ഽഹം സമ്പ്രവക്ഷ്യാമി മാഹാത്മ്യം തസ്യ ധീമതഃ
53 സ രാജാ ബലവാൻ ആസീത് സമ്രാട് സർവമഹീക്ഷിതാം
    തസ്യ സർവേ മഹീപാലാഃ ശാസനാവനതാഃ സ്ഥിതാഃ
54 തേനൈകം രഥം ആസ്ഥായ ജൈത്രം ഹേമവിഭൂഷിതം
    ശസ്ത്രപ്രതാപേന ജിതാ ദ്വീപാഃ സപ്ത നരേശ്വര
55 സ വിജിത്യ മഹീം സർവാം സ ശൈലവനകാനനാം
    ആജഹാര മഹാരാജ രാജസൂയം മഹാക്രതും
56 തസ്യ സർവേ മഹീപാലാ ധനാന്യ് ആജഹ്രുർ ആജ്ഞയാ
    ദ്വിജാനാം പരിവേഷ്ടാരസ് തസ്മിൻ യജ്ഞേ ച തേ ഽഭവൻ
57 പ്രാദാച് ച ദ്രവിണം പ്രീത്യാ യാജകാനാം നരേശ്വരഃ
    യഥോക്തം തത്ര തൈസ് തസ്മിംസ് തതഃ പഞ്ച ഗുണാധികം
58 അതർപയച് ച വിവിധൈർ വസുഭിർ ബ്രാഹ്മണാംസ് തഥാ
    പ്രാസർപ കാലേ സമ്പ്രാപ്തേ നാനാദിഗ്ഭ്യഃ സമാഗതാൻ
59 ഭക്ഷ്യൈർ ഭോജ്യൈശ് ച വിവിധൈർ യഥാ കാമപുരസ്കൃതൈഃ
    രത്നൗഘതർപിതൈസ് തുഷ്ടൈർ ദ്വിജൈശ് ച സമുദാഹൃതം
    തേജസ്വീ ച യശസ്വീ ച നൃപേഭ്യോ ഽഭ്യധികോ ഽഭവത്
60 ഏതസ്മാത് കാരണാത് പാർഥ ഹരിശ് ചന്ദ്രോ വിരാജതേ
    തേഭ്യോ രാജസഹസ്രേഭ്യസ് തദ് വിദ്ധി ഭരതർഷഭ
61 സമാപ്യ ച ഹരിശ് ചന്ദ്രോ മഹായജ്ഞം പ്രതാപവാൻ
    അഭിഷിക്തഃ സ ശുശുഭേ സാമ്രാജ്യേന നരാധിപ
62 യേ ചാന്യേ ഽപി മഹീപാലാ രാജസൂയം മഹാക്രതും
    യജന്തേ തേ മഹേന്ദ്രേണ മോദന്തേ സഹ ഭാരത
63 യേ ചാപി നിധനം പ്രാപ്താഃ സംഗ്രാമേഷ്വ് അപലായിനഃ
    തേ തത് സദോ സമാസാദ്യ മോദന്തേ ഭരതർഷഭ
64 തപസാ യേ ച തീവ്രേണ ത്യജന്തീഹ കലേവരം
    തേ ഽപി തത് സ്ഥാനം ആസാദ്യ ശ്രീമന്തോ ഭാന്തി നിത്യശഃ
65 പിതാ ച ത്വ് ആഹ കൗന്തേയ പാണ്ഡുഃ കൗരവനന്ദനഃ
    ഹരിശ് ചന്ദ്രേ ശ്രിയം ദൃഷ്ട്വാ നൃപതൗ ജാതവിസ്മയഃ
66 സമർഥോ ഽസി മഹീം ജേതും ഭ്രാതരസ് തേ വശേ സ്ഥിതാഃ
    രാജസൂയം ക്രതുശ്രേഷ്ഠം ആഹരസ്വേതി ഭാരത
67 തസ്യ ത്വം പുരുഷവ്യാഘ്ര സങ്കൽപം കുരു പാണ്ഡവ
    ഗന്താരസ് തേ മഹേന്ദ്രസ്യ പൂർവൈഃ സഹ സലോകതാം
68 ബഹുവിഘ്നശ് ച നൃപതേ ക്രതുർ ഏഷ സ്മൃതോ മഹാൻ
    ഛിദ്രാണ്യ് അത്ര ഹി വാഞ്ഛന്തി യജ്ഞഘ്നാ ബ്രഹ്മരാക്ഷസാഃ
69 യുദ്ധം ച പൃഷ്ഠഗമനം പൃഥിവീ ക്ഷയകാരകം
    കിം ചിദ് ഏവ നിമിത്തം ച ഭവത്യ് അത്ര ക്ഷയാവഹം
70 ഏതത് സഞ്ചിന്ത്യ രാജേന്ദ്ര യത് ക്ഷമം തത് സമാചര
    അപ്രമത്തോത്ഥിതോ നിത്യം ചാതുർവർണ്യസ്യ രക്ഷണേ
    ഭവ ഏധസ്വ മോദസ്വ ദാനൈസ് തർപയ ച ദ്വിജാൻ
71 ഏതത് തേ വിസ്തരേണോക്തം യൻ മാം ത്വം പരിപൃച്ഛസി
    ആപൃച്ഛേ ത്വാം ഗമിഷ്യാമി ദാശാർഹ നഗരീം പ്രതി
72 [വ്]
    ഏവം ആഖ്യായ പാർഥേഭ്യോ നാരദോ ജനമേജയ
    ജഗാമ തൈർ വൃതോ രാജന്ന് ഋഷിഭിർ യൈഃ സമാഗതഃ
73 ഗതേ തു നാരദേ പാർഥോ ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ കൗരവ
    രാജസൂയം ക്രതുശ്രേഷ്ഠം ചിന്തയാം ആസ ഭാരത