രാമായണം/സുന്ദരകാണ്ഡം/അധ്യായം13
< രാമായണം | സുന്ദരകാണ്ഡം
രാമായണം / സുന്ദരകാണ്ഡം
രചന :വാല്മീകി
അദ്ധ്യായം 13
1
വിമാനാത്തു സുസംക്രമ്യ പ്രാകാരം ഹരിയൂഥപഃ
ഹനുമാൻ വേഗവാനാസീദ്യഥാ വിദ്യുദ്ഘനാന്തരേ
2
സംപരിക്രമ്യ ഹനുമാൻ രാവണസ്യ നിവേശനാത്
അദൃഷ്ട്വാ ജാനകിം സീതാമബ്രവീദ്വചനം കപിഃ
3
ഭൂയിഷ്ഠം ലോളിതാ ലങ്കാ രാമസ്യ ചരതാ പ്രിയം
ന ഹി പശ്യാമി വൈദേഹിം സീതാം സർവ്വാംഗശോഭനാം
4
പല്വ്വലാനി തടാകാനി സരാംസി സരിതസ്തഥാ
നാദ്യോഽനുപവനാന്താശ്ച ദുർഗ്ഗാശ്ച ധരണീധരാഃ
ലോളിതാ വസുധാ സർവ്വാ ന തു പശ്യാമി ജാനകിം
5
ഇഹ സംപാതിനാ സീതാ രാവണസ്യ നിവേശനേ
ആഖ്യാതാ ഗൃദ്ധൃരാജേനാ ന ച പശ്യാമി താമഹം.
6
കിം നു സീതാഽഥ വൈദേഹീ മൈഥിലീ ജനകാത്മജാ
ഉപതിഷ്ഠേത വിവശാ രാവണം ദുഷ്ടചാരിണം
7
ക്ഷിപ്രമുത്പതതോ മന്യേ സീതാമാദായാ രക്ഷസഃ
ബിഭ്യതോ രാമബാണാനാമന്തരാ പതിതാ ഭവേത്
8
അഥവാ ഹ്രിയമാണായാഃ പഥി സിദ്ധനിഷേവിതേ
മന്യേ പതിതമാര്യായാ ഹൃദയം പ്രേക്ഷ്യ സാഗരം
9
രാവണസ്യോരുവേഗേന ഭുജാഭ്യാം പീഡിതേന ച
തയാ മന്യേ വിശാലാക്ഷ്യാ ത്യക്തം ജീവിതമാര്യയാ
10
ഉപര്യുപരി വാ നൂനം സാഗരം ക്രമത സ്തഥാ
വിവേഷ്ടമാനാ പതിതാ സമുദ്രേ ജനകാത്മജാ
11
അഹോ ക്ഷുദ്രേണാ വാഽനേന രക്ഷന്തീ ശീലമാത്മനഃ
അബന്ധുർഭക്ഷിതാ സീതാ രാവണേന തപസ്വിനി
12
അഥ വാ രാക്ഷസേന്ദ്രസ്യ പത്നീഭിരസിതേക്ഷണാ
അദുഷ്ടാ ദുഷ്ടഭാവാഭിർഭക്ഷിതാ സാ ഭവിഷ്യതി
13
സമ്പൂർണ്ണ ചന്ദ്രപ്രതിമം പദ്മപത്രനിഭേക്ഷണം
രാമസ്യ ധ്യായതീ വക്ത്രം പഞ്ചത്വം കൃപണാ ഗതാ
14
ഹാ രാമ ലക്ഷ്മണേത്യേവം ഹാഽയോദ്ധ്യേ ചേതി മൈഥിലി
വിലപ്യ ബഹു വൈദേഹി ന്യസ്തദേഹാ ഭവിഷ്യതി
15
അഥ വാ നിഹിതാ മന്യേ രാവണസ്യ നിവേശനേ
നൂനം ലാലപ്യതേ സീതാ പഞ്ജരസ്ഥേവ ശാരികാ
16
ജനകസ്യ കുലേ ജാതാ രാമപത്നീ സുമദ്ധ്യമാ
കഥമുത്പല പത്രാക്ഷീ രാവണസ്യ വശം വ്രജേത്
17
വിനഷ്ടാ വാ പ്രണഷ്ടാ വാ മൃതാ വാ ജനകാത്മജാ
രാമസ്യ പ്രിയഭാര്യസ്യ ന നിവേദയിതും ക്ഷമം
18
നിവേദ്യമാനേ ദോഷഃ സ്യാദ്ദോഷഃ സ്യാദനിവേദനേ
കഥം ന ഖലു കർത്തവ്യം വിഷമം പ്രതിഭാതി മേ
19
അസ്മിന്നേവം ഗതേ കാര്യേ പ്രാപ്തകാലം ക്ഷമം ച കിം
ഭവേദിതി മതം ഭൂയോ ഹനുമാൻ പ്രവ്യചാരയത്
20
യദി സീതാമദൃഷ്ടാഽഹം വാനരേന്ദ്രപുരീമിതഃ
ഗമിഷ്യാമി തതഃ കോ മേ പുരുഷാർത്ഥോ ഭവിഷ്യതി
21
മമേദം ലംഘനം വ്യർത്ഥം സാഗരസ്യ ഭവിഷ്യതി
പ്രവേശശ്ചൈവ ലങ്കായാ രാക്ഷസാനാം ച ദർശനം
22
കിം വാ വക്ഷ്യതി സുഗ്രീവോ ഹരയോ വാ സമാഗതാഃ
കിഷ്കിന്ധാം സമനുപ്രാപ്തൗ തൗ വാ ദശരഥാത്മജൗ
23
ഗത്വാ തു യദി കാകുസ്ഥം വക്ഷ്യാമി പരമം പ്രിയം
ന ദൃഷ്ടേതി മായാ സീതാ തതസ് ത്യക്ഷ്യതി ജീവിതം
24
പരുഷം ദാരുണം ക്രൂരം തീക്ഷ്‌ണമിന്ദ്രിയതാപനം
സീതാനിമിത്തം ദുർവാക്യം ശ്രുത്വാ സ ന ഭവിഷ്യതി
25
തം തു കൃച്ഛ് രഗതം ദൃഷ്ട്വാ പഞ്ചത്വഗത മാനസം
ഭൃശാനുരക്തോ മേധാവീ ന ഭവിഷ്യതി ലക്ഷ്മണഃ
26
വിനഷ്ടൗ ഭ്രാതരൗ ശ്രുത്വാ ഭരതോഽപി മരിഷ്യതി
ഭരതം ച മൃതം ദൃഷ്ട്വാ ശത്രുഘ്‌നോഽപി മരിഷ്യതി
27
പുത്രാൻ മൃതാൻ സമീക്ഷ്യാഥ ന ഭവിഷ്യന്തി മാതരഃ
കൗസല്യാ ച സുമിത്രാ ച കൈകേയി ന സംശയഃ
28
കൃതജ്ഞഃ സത്യസന്ധശ്ച സുഗ്രീവഃ പ്ലവഗാധിപഃ
രാമം തഥാഗതംദൃഷ്ട്വാ തതഃ ത്യക്ഷ്യതി ജീവിതം
29
ദുർമ്മനാ വ്യഥിതാ ദീനാ നിരാനന്ദാ തപസ്വിനി
പീഡിതാ ഭർത്തൃശോകേന രുമാ ത്യക്ഷ്യതി ജീവിതം
30
വാലിജേ ന തു ദുഃഖേന പീഡിതാ ശോകകർശിതാ
പഞ്ചത്വം ച ഗതേ രാജ്ഞി താരാഽപി ന ഭവിഷ്യതി
31
മാതാ പിത്രോർവ്വിനാശേന സുഗ്രീവവ്യസനേന ച
കുമാരോപ്യംഗദഃ കസ്മാദ്ധാരയിഷ്യതി ജീവിതം
32
ഭർത്തൃജേന തു ശോകേന ഹൃഭിഭൂതാ വനൗകസഃ
ശിരാംസ്യഭി ഹനിഷ്യന്തി തലൈർമ്മുഷ്ടിഭിരേവ ച
33
സാന്ത്വേനാനുപ്രദാനേന മാനേന ച യശസ്വിനാ
ലാളിതാഃ കപിരാജേന പ്രാണാംസ് ത്യക്ഷന്തി വാനരാഃ
34
ന വനേഷു ന ശൈലേഷു ന നിരോധേഷു വാ പുനഃ
ക്രീഡാമനുഭവിഷ്യന്തി സമേത്യ കപികുഞ്ജരാഃ
35
സപുത്രദാരാഃ സാമാത്യാ ഭർത്തൃവ്യസനപീഡിതാഃ
ശൈലാഗ്രേഭ്യഃ പതിഷ്യന്തി സമേത്യ വിഷമേഷു ച
36
വിഷമൂദ് ബന്ധനം വാഽപി പ്രവേശം ജ്വലനസ്യ വാ ഽ
ഉപവാസമഥോ ശസ്ത്രം പ്രചരിഷ്യന്തി വാനരാഃ
37
ഘോരമാരോദനം മന്യേ ഗതേ മയി ഭവിഷ്യതി
ഇക്ഷ്വാകുകുലനാശശ്ച നാശശ്ചൈവ വനൗകസാം
38
സോഽഹം നൈവ ഗമിഷ്യാമി കിഷ്കിന്ധാം നഗരീമിതഃ
ന ഹി ശക്ഷ്യാമ്യഹം ദ്രഷ്ടും സുഗ്രീവം മൈഥിലീം വിനാ
39
മയ്യാ ഗച്‌ഛതി ചേഹസ്ഥേ ധർമ്മാത്മാനൗ മഹാരഥൗ
ആശയാ തൗ ധരിഷ്യേതേ വാനരാശ്ച മനസ്വിനഃ
40
ഹസ്താദാനോ മുഖാദാനോ നിയതോ വൃക്ഷമൂലികഃ
വാനപ്രസ്ഥോ ഭവിഷ്യാമി ഹൃദൃഷ്ട്വാ ജനകാത്മജാം
41
സാഗരാനുപജേ ദേശേ ബഹുമൂലഫലോദകേ
ചിതാം കൃത്വാപ്രവേക്ഷ്യാമി സമിദ്ധമരണീസുതം
42
ഉപവിഷ്ടസ്യ വാ സമ്യഗ് ലിംഗിനീം സാധയിഷ്യതഃ
ശരീരം ഭക്ഷയിഷ്യന്തി വായസാഃശ്വാപദാനി ച
43
ഇദം മഹർഷിഭിർദൃഷ്ടം നിര്യാണമിതി മേ മതി
44
സമ്യക് അപഃ പ്രവേക്ഷ്യാമി ന ചേത് പശ്യാമി ജാനകീം
സുജാതമൂലാ സുഭഗാ കീർത്തിമാലാ യശസ്വിനി
45
പ്രഭഗ്നാ ചിരരാത്രീയം മമ സീതാമപശ്യതഃ
തപസോ വാ ഭവിഷ്യാമി നിയതോ വൃക്ഷമൂലികഃ
46
നേതഃ പ്രതിഗമിഷ്യാമി താമദൃഷ്ട്വാഽസിതേക്ഷണാം
47
യദീതഃ പ്രതിഗച്ഛാമി സീതാമനധിഗമ്യതാം
അംഗദഃ സഹ തൈഃ സർവ്വൈർവാനരൈർന്ന ഭവിഷ്യതി
48
വിനാശേ ബഹവോ ദോഷാ ജീവൻ പ്രാപ്നോതി ഭദ്രകം
തസ്മാത് പ്രാണാൻ ധരിഷ്യാമി ധ്രുവോ ജീവിത സംഗമഃ
49
ഏവം ബഹുവിധം ദുഃഖം മനസാ ധാരയൻ മുഹുഃ
നാദ്ധ്യഗച്ഛത്തദാപാരം ശോകസ്യ കപി കുഞ്ജരഃ
50
രാവണം വാ വധിഷ്യാമി ദശഗ്രീവം മഹാബലം
കാമാംസ്തു ഹൃതാ സീതാ പ്രത്യാചീർണ്ണം ഭവിഷ്യതി
51
അഥ വൈനം സമുത്ക്ഷിപ്യ ഉപര്യുപരി സാഗരം
രാമായോപഹരിഷ്യാമി പശും പശുപതേരിവ
52
ഇതി ചിന്താം സമാപന്നഃ സീതാമനധിഗമ്യ താം
ധ്യാനശോകപരീതാത്മാ ചിന്തയാമാസ വാനരഃ
53
യാവത് സീതാം ന പശ്യാമി രാമപത്നീം യശസ്വിനീം
താവദേതാം പുരീം ലങ്കാം വിചിനോമി പുനഃ പുനഃ
54
സമ്പാതിവചനാച്ചാപി രാമം യദ്യാനയാമ്യഹം
അപശ്യൻ രാഘവോ ഭാര്യാം നിർദ്ദഹേത് സർവ്വവാനരാൻ
55
ഇഹൈവ നിയതാഹാരോ വത്സ്യാമി നിയതേന്ദ്രിയഃ
ന മത്കൃതേ വിനശ്യേയുഃ സർവ്വേ തേ നരവാനരാഃ
56
അശോകവനികാ ചേയം ദൃശ്യതേ യാ മഹാദ്രുമാഃ
ഇമാമധിഗമിഷ്യാമി ന ഹീയം വിചിതാ മയാ
57
വസൂൻ രുദ്രാംസ് തഥാഽഽദിത്യാനശ്വിനൗ മരുതോഽപി ച
നമസ്കൃത്വാഗമിഷ്യാമി രക്ഷസാം ശോകവർദ്ധനഃ
58
ജിത്വാ തു രാക്ഷസാൻ സർവ്വാനിക്ഷ്വാകുകുല നന്ദിനീം
സംപ്രദാസ്യാമി രാമായ യഥാ സിദ്ധിം തപസ്വിനേ
59
സ മുഹൂർത്തമിവ ധ്യാത്വാ ചിന്താവഗ്രഥിതേന്ദ്രിയഃ
ഉദതിഷ്ഠൻ മഹാതേജാ ഹനുമാൻ മാരുതാത്മജാഃ
60
നമോഽസ്തു രാമായ സ ലക്ഷ്മണായ
ദേവ്യൈ ച തസ്യൈ ജനകാത്മജായൈ
നമോഽസ്തു രുദ്രേന്ദ്രയമാനിലേഭ്യോ
നമോഽസ്തു ചന്ദ്രാർക്കമരുദ് ഗണേഭ്യഃ
61
സ തേഭ്യസ്തു നമസ്കൃത്യ സുഗ്രീവായ ച മാരുതിഃ
ദിശഃ സർവ്വാഃ സമാലോക്യ അശോകവനികാം പ്രതി
62
സ ഗത്വാ മനസാ പൂർവ്വമശോകവനികാം ശുഭാം
ഉത്തരം ചിന്തായാമാസ വാനരോ മാരുതാത്മജാഃ
63
ധ്രുവം തൂ രക്ഷോബഹുലാ ഭവിഷ്യതി വനാകുലാ
അശോകവനികാ ചിന്ത്യാ സർവ്വ സംസ്കാരസംസ്കൃതാ
64
രക്ഷിണശ്ചാത്ര വിഹിതാ നൂനവും രക്ഷന്തി പാദപാൻ
ഭഗവാനപി സർവ്വാത്മാ നാതിക്ഷോഭം പ്രവാതി വൈ
65
സംക്ഷിപ്തോഽയം മയാഽഽത്മാ ച രാമാർത്ഥേ രാവണസ്യ ച
സിദ്ധിം മേ സംവിധാസ്യന്തി ദേവാഃ സർഷി ഗണാസ്തിഹാ
66
{verse|66 }}
ബ്രഹ്മാ സ്വയംഭൂർഭഗവൻ ദേവാശ്ചൈവ ദിശന്തു മേ
സിദ്ധിമഗ്നിശ്ച വായുശ്ച പുരുഹൂതശ്ച വജ്രഭൃത്
67
വരുണ പാശഹസ്തശ്ച സോമാദിത്യൗ തഥൈവ ച
അശ്വിനൗ ച മഹാത്മാനൗ മരുതഃ ശർവ്വ ഏവ ച
68
സിദ്ധിം സർവ്വാണി ഭൂതാനി ഭൂതാനാം ചൈവ യഃ പ്രഭുഃ
ദാസ്യന്തി മമ യേ ചാന്യേ ഹൃദൃഷ്ടാഃ പഥി ഗോചരാഃ
69
തദുന്നസം പാണ്ഡുരദന്തമവ്രണം
ശുചിസ്മിതം പദ്മപലാശ ലോചനം
ദ്രക്ഷ്യേ തദാര്യാവദനം കദാന്വഹം
പ്രസന്ന താരാധിപതുല്യ ദർശനം
70
ക്ഷുദ്രേണ പാപേന നൃശംസകർമ്മണാ
സുദാരുണാലംകൃത വേഷധാരിണാ
ബലാഭിഭൂതാ ഹ്യബലാ തപസ്വിനി
കഥം നു മേ ദൃഷ്ടിപഥേഽദ്യ സാ ഭവേത്
ഇതി ശ്രീമദ് രാമായണേ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ ത്രയോദശഃ സർഗ്ഗഃ
ഽ