ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 7

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 6

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 8 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 7

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവം ബ്രുവാണം മൈത്രേയം ദ്വൈപായനസുതോ ബുധഃ ।
പ്രീണയന്നിവ ഭാരത്യാ വിദുരഃ പ്രത്യഭാഷത ॥ 1 ॥

വിദുര ഉവാച

ബ്രഹ്മൻ കഥം ഭഗവതശ്ചിൻമാത്രസ്യാവികാരിണഃ ।
ലീലയാ ചാപി യുജ്യേരൻ നിർഗ്ഗുണസ്യ ഗുണാഃ ക്രിയാഃ ॥ 2 ॥

ക്രീഡായാമുദ്യമോഽർഭസ്യ കാമശ്ചിക്രീഡിഷാന്യതഃ ।
സ്വതസ്തൃപ്തസ്യ ച കഥം നിവൃത്തസ്യ സദാന്യതഃ ॥ 3 ॥

അസ്രാക്ഷീദ്ഭഗവാൻ വിശ്വം ഗുണമയ്യാഽഽത്മമായയാ ।
തയാ സംസ്ഥാപയത്യേതദ്ഭൂയഃ പ്രത്യപിധാസ്യതി ॥ 4 ॥

ദേശതഃ കാലതോ യോഽസാവവസ്ഥാതഃ സ്വതോഽന്യതഃ ।
അവിലുപ്താവബോധാത്മാ സ യുജ്യേതാജയാ കഥം ॥ 5 ॥

ഭഗവാനേക ഏവൈഷ സർവക്ഷേത്രേഷ്വവസ്ഥിതഃ ।
അമുഷ്യ ദുർഭഗത്വം വാ ക്ലേശോ വാ കർമ്മഭിഃ കുതഃ ॥ 6 ॥

ഏതസ്മിൻ മേ മനോ വിദ്വൻ ഖിദ്യതേഽജ്ഞാനസങ്കടേ ।
തന്നഃ പരാണുദ വിഭോ കശ്മലം മാനസം മഹത് ॥ 7 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

സ ഇത്ഥം ചോദിതഃ ക്ഷത്ത്രാ തത്ത്വജിജ്ഞാസുനാ മുനിഃ ।
പ്രത്യാഹ ഭഗവച്ചിത്തഃ സ്മയന്നിവ ഗതസ്മയഃ ॥ 8 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

സേയം ഭഗവതോ മായാ യന്നയേന വിരുധ്യതേ ।
ഈശ്വരസ്യ വിമുക്തസ്യ കാർപ്പണ്യമുത ബന്ധനം ॥ 9 ॥

യദർത്ഥേന വിനാമുഷ്യ പുംസ ആത്മവിപര്യയഃ ।
പ്രതീയത ഉപദ്രഷ്ടുഃ സ്വശിരശ്ഛേദനാദികഃ ॥ 10 ॥

യഥാ ജലേ ചന്ദ്രമസഃ കമ്പാദിസ്തത്കൃതോ ഗുണഃ ।
ദൃശ്യതേഽസന്നപി ദ്രഷ്ടുരാത്മനോഽനാത്മനോ ഗുണഃ ॥ 11 ॥

സ വൈ നിവൃത്തിധർമ്മേണ വാസുദേവാനുകമ്പയാ ।
ഭഗവദ്ഭക്തിയോഗേന തിരോധത്തേ ശനൈരിഹ ॥ 12 ॥

യദേന്ദ്രിയോപരാമോഽഥ ദ്രഷ്ട്രാത്മനി പരേ ഹരൌ ।
വിലീയന്തേ തദാ ക്ലേശാഃ സംസുപ്തസ്യേവ കൃത്സ്നശഃ ॥ 13 ॥

     അശേഷസംക്ളേശശമം വിധത്തേ
          ഗുണാനുവാദശ്രവണം മുരാരേഃ ।
     കുതഃ പുനസ്തച്ചരണാരവിന്ദ-
          പരാഗസേവാ രതിരാത്മലബ്ധാ ॥ 14 ॥

വിദുര ഉവാച

സംഛിന്നഃ സംശയോ മഹ്യം തവ സൂക്താസിനാ വിഭോ ।
ഉഭയത്രാപി ഭഗവൻ മനോ മേ സംപ്രധാവതി ॥ 15 ॥

സാധ്വേതദ്വ്യാഹൃതം വിദ്വന്നാത്മമായായനം ഹരേഃ ।
ആഭാത്യപാർത്ഥം നിർമ്മൂലം വിശ്വമൂലം ന യദ്ബഹിഃ ॥ 16 ॥

യശ്ച മൂഢതമോ ലോകേ യശ്ച ബുദ്ധേഃ പരം ഗതഃ ।
താവുഭൌ സുഖമേധേതേ ക്ലിശ്യത്യന്തരിതോ ജനഃ ॥ 17 ॥

അർത്ഥാഭാവം വിനിശ്ചിത്യ പ്രതീതസ്യാപി നാത്മനഃ ।
താം ചാപി യുഷ്മച്ചരണസേവയാഹം പരാണുദേ ॥ 18 ॥

യത്സേവയാ ഭഗവതഃ കൂടസ്ഥസ്യ മധുദ്വിഷഃ ।
രതിരാസോ ഭവേത്തീവ്രഃ പാദയോർവ്യസനാർദ്ദനഃ ॥ 19 ॥

ദുരാപാ ഹ്യൽപതപസഃ സേവാ വൈകുണ്ഠവർത്മസു ।
യത്രോപഗീയതേ നിത്യം ദേവദേവോ ജനാർദ്ദനഃ ॥ 20 ॥

സൃഷ്ട്വാഗ്രേ മഹദാദീനി സവികാരാണ്യനുക്രമാത് ।
തേഭ്യോ വിരാജമുദ്ധൃത്യ തമനു പ്രാവിശദ്‌വിഭുഃ ॥ 21 ॥

യമാഹുരാദ്യം പുരുഷം സഹസ്രാംഘ്ര്യൂരുബാഹുകം ।
യത്ര വിശ്വ ഇമേ ലോകാഃ സവികാസം സമാസതേ ॥ 22 ॥

യസ്മിൻ ദശവിധഃ പ്രാണഃ സേന്ദ്രിയാർത്ഥേന്ദ്രിയസ്ത്രിവൃത് ।
ത്വയേരിതോ യതോ വർണ്ണാസ്തദ്വിഭൂതീർവദസ്വ നഃ ॥ 23 ॥

യത്ര പുത്രൈശ്ച പൌത്രൈശ്ച നപ്തൃഭിഃ സഹ ഗോത്രജൈഃ ।
പ്രജാ വിചിത്രാകൃതയ ആസൻ യാഭിരിദം തതം ॥ 24 ॥

പ്രജാപതീനാം സ പതിശ്ചക്ലൃപേ കാൻ പ്രജാപതീൻ ।
സർഗ്ഗാംശ്ചൈവാനുസർഗ്ഗാംഗാംശ്ച മനൂൻമന്വന്തരാധിപാൻ ।
ഏതേഷാമപി വംശാംശ്ച വംശാനുചരിതാനി ച ॥ 25 ॥

ഉപര്യധശ്ച യേ ലോകാ ഭൂമേർമ്മിത്രാത്മജാസതേ ।
തേഷാം സംസ്ഥാം പ്രമാണം ച ഭൂർല്ലോകസ്യ ച വർണ്ണയ ॥ 26 ॥

തിര്യങ്മാനുഷദേവാനാം സരീസൃപപതത്ത്രിണാം ।
വദ നഃ സർഗ്ഗസംവ്യൂഹം ഗാർഭസ്വേദദ്വിജോദ്ഭിദാം ॥ 27 ॥

ഗുണാവതാരൈർവിശ്വസ്യ സർഗ്ഗസ്ഥിത്യപ്യയാശ്രയം ।
സൃജതഃ ശ്രീനിവാസസ്യ വ്യാചക്ഷ്വോദാരവിക്രമം ॥ 28 ॥

വർണ്ണാശ്രമവിഭാഗാംശ്ച രൂപശീലസ്വഭാവതഃ ।
ഋഷീണാം ജൻമകർമ്മാദി വേദസ്യ ച വികർഷണം ॥ 29 ॥

യജ്ഞസ്യ ച വിതാനാനി യോഗസ്യ ച പഥഃ പ്രഭോ ।
നൈഷ്കർമ്മ്യസ്യ ച സാംഖ്യസ്യ തന്ത്രം വാ ഭഗവത്‌സ്മൃതം ॥ 30 ॥

പാഖണ്ഡപഥവൈഷമ്യം പ്രതിലോമനിവേശനം ।
ജീവസ്യ ഗതയോ യാശ്ച യാവതീർഗ്ഗുണകർമ്മജാഃ ॥ 31 ॥

ധർമ്മാർത്ഥകാമമോക്ഷാണാം നിമിത്താന്യവിരോധതഃ ।
വാർത്തായാ ദണ്ഡനീതേശ്ച ശ്രുതസ്യ ച വിധിം പൃഥക് ॥ 32 ॥

ശ്രാദ്ധസ്യ ച വിധിം ബ്രഹ്മൻ പിതൄണാം സർഗ്ഗമേവ ച ।
ഗ്രഹനക്ഷത്രതാരാണാം കാലാവയവസംസ്ഥിതിം ॥ 33 ॥

ദാനസ്യ തപസോ വാപി യച്ചേഷ്ടാപൂർത്തയോഃ ഫലം ।
പ്രവാസസ്ഥസ്യ യോ ധർമ്മോ യശ്ച പുംസ ഉതാപദി ॥ 34 ॥

യേന വാ ഭഗവാംസ്തുഷ്യേദ്ധർമ്മയോനിർജ്ജനാർദ്ദനഃ ।
സംപ്രസീദതി വാ യേഷാമേതദാഖ്യാഹി ചാനഘ ॥ 35 ॥

അനുവ്രതാനാം ശിഷ്യാണാം പുത്രാണാം ച ദ്വിജോത്തമ ।
അനാപൃഷ്ടമപി ബ്രൂയുർഗ്ഗുരവോ ദീനവത്സലാഃ ॥ 36 ॥

തത്ത്വാനാം ഭഗവംസ്തേഷാം കതിധാ പ്രതിസംക്രമഃ ।
തത്രേമം ക ഉപാസീരൻ ക ഉ സ്വിദനുശേരതേ ॥ 37 ॥

പുരുഷസ്യ ച സംസ്ഥാനം സ്വരൂപം വാ പരസ്യ ച ।
ജ്ഞാനം ച നൈഗമം യത്തദ്ഗുരുശിഷ്യപ്രയോജനം ॥ 38 ॥

നിമിത്താനി ച തസ്യേഹ പ്രോക്താന്യനഘ സൂരിഭിഃ ।
സ്വതോ ജ്ഞാനം കുതഃ പുംസാം ഭക്തിർവ്വൈരാഗ്യമേവ വാ ॥ 39 ॥

ഏതാൻമേ പൃച്ഛതഃ പ്രശ്നാൻ ഹരേഃ കർമ്മവിവിത്സയാ ।
ബ്രൂഹി മേഽജ്ഞസ്യ മിത്രത്വാദജയാ നഷ്ടചക്ഷുഷഃ ॥ 40 ॥

സർവ്വേ വേദാശ്ച യജ്ഞാശ്ച തപോ ദാനാനി ചാനഘ ।
ജീവാഭയപ്രദാനസ്യ ന കുർവ്വീരൻ കലാമപി ॥ 41 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

     സ ഇത്ഥമാപൃഷ്ടപുരാണകൽപഃ
          കുരുപ്രധാനേന മുനിപ്രധാനഃ ।
     പ്രവൃദ്ധഹർഷോ ഭഗവത്കഥായാം
          സഞ്ചോദിതസ്തം പ്രഹസന്നിവാഹ ॥ 42 ॥