ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 59

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 58

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 60 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 59

രാജോവാച

യഥാ ഹതോ ഭഗവതാ ഭൌമോ യേനേ ച താഃ സ്ത്രിയഃ ।
നിരുദ്ധാ ഏതദാചക്ഷ്വ വിക്രമം ശാർങ്ഗധന്വനഃ ॥ 1 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇന്ദ്രേണ ഹൃതഛത്രേണ ഹൃതകുണ്ഡലബന്ധുനാ ।
ഹൃതാമരാദ്രിസ്ഥാനേന ജ്ഞാപിതോ ഭൌമചേഷ്ടിതം ।
സഭാര്യോ ഗരുഡാരൂഢഃ പ്രാഗ്ജ്യോതിഷപുരം യയൌ ॥ 2 ॥

ഗിരിദുർഗ്ഗൈഃ ശസ്ത്രദുർഗ്ഗൈർജ്ജലാഗ്ന്യനിലദുർഗ്ഗമം ।
മുരപാശായുതൈർഘോരൈർദൃഢൈഃ സർവ്വത ആവൃതം ॥ 3 ॥

ഗദയാ നിർബിഭേദാദ്രീൻ ശസ്ത്രദുർഗ്ഗാണി സായകൈഃ ।
ചക്രേണാഗ്നിം ജലം വായും മുരപാശാംസ്തഥാസിനാ ॥ 4 ॥

ശംഖനാദേന യന്ത്രാണി ഹൃദയാനി മനസ്വിനാം ।
പ്രാകാരം ഗദയാ ഗുർവ്യാ നിർബ്ബിഭേദ ഗദാധരഃ ॥ 5 ॥

പാഞ്ചജന്യധ്വനിം ശ്രുത്വാ യുഗാന്താശനിഭീഷണം ।
മുരഃ ശയാന ഉത്തസ്ഥൌ ദൈത്യഃ പഞ്ചശിരാ ജലാത് ॥ 6 ॥

     ത്രിശൂലമുദ്യമ്യ സുദുർന്നിരീക്ഷണോ
          യുഗാന്തസൂര്യാനലരോചിരുൽബണഃ ।
     ഗ്രസംസ്ത്രിലോകീമിവ പഞ്ചഭിർമ്മുഖൈ-
          രഭ്യദ്രവത്താർക്ഷ്യസുതം യഥോരഗഃ ॥ 7 ॥

     ആവിധ്യ ശൂലം തരസാ ഗരുത്മതേ
          നിരസ്യ വക്ത്രൈർവ്യനദത് സ പഞ്ചഭിഃ ।
     സ രോദസീ സർവ്വദിശോഽമ്ബരം മഹാ-
          നാപൂരയന്നണ്ഡകടാഹമാവൃണോത് ॥ 8 ॥

     തദാപതദ്വൈ ത്രിശിഖം ഗരുത്മതേ
          ഹരിഃ ശരാഭ്യാമഭിനത്ത്രിധൌജസാ ।
     മുഖേഷു തം ചാപി ശരൈരതാഡയത് -
          തസ്മൈ ഗദാം സോഽപി രുഷാ വ്യമുഞ്ചത ॥ 9 ॥

     താമാപതന്തീം ഗദയാ ഗദാം മൃധേ
          ഗദാഗ്രജോ നിർബ്ബിഭിദേ സഹസ്രധാ ।
     ഉദ്യമ്യ ബാഹൂനഭിധാവതോഽജിതഃ
          ശിരാംസി ചക്രേണ ജഹാര ലീലയാ ॥ 10 ॥

     വ്യസുഃ പപാതാംഭസി കൃത്തശീർഷോ
          നികൃത്തശൃംഗോഽദ്രിരിവേന്ദ്രതേജസാ ।
     തസ്യാത്മജാഃ സപ്ത പിതുർവധാതുരാഃ
          പ്രതിക്രിയാമർഷജുഷഃ സമുദ്യതാഃ ॥ 11 ॥

     താമ്രോഽന്തരിക്ഷഃ ശ്രവണോ വിഭാവസുർ-
          വസുർന്നഭസ്വാനരുണശ്ച സപ്തമഃ ।
     പീഠം പുരസ്കൃത്യ ചമൂപതിം മൃധേ
          ഭൌമപ്രയുക്താ നിരഗൻ ധൃതായുധാഃ ॥ 12 ॥

     പ്രായുഞ്ജതാസാദ്യ ശരാനസീൻ ഗദാഃ
          ശക്ത്യൃഷ്ടിശൂലാന്യജിതേ രുഷോൽബണാഃ ।
     തച്ഛസ്ത്രകൂടം ഭഗവാൻ സ്വമാർഗ്ഗണൈ-
          രമോഘവീര്യസ്തിലശശ്ചകർത്ത ഹ ॥ 13 ॥

     താൻ പീഠമുഖ്യാനനയദ്യമക്ഷയം
          നികൃത്തശീർഷോരുഭുജാങ്ഘ്രിവർമ്മണഃ ।
     സ്വാനീകപാനച്യുതചക്രസായകൈ-
          സ്തഥാ നിരസ്താൻ നരകോ ധരാസുതഃ ॥ 14 ॥

     നിരീക്ഷ്യ ദുർമ്മർഷണ ആസ്രവൻമദൈർ-
          ഗജൈഃ പയോധിപ്രഭവൈർന്നിരാക്രമത് ।
     ദൃഷ്ട്വാ സഭാര്യം ഗരുഡോപരി സ്ഥിതം
          സൂര്യോപരിഷ്ടാത് സതഡിദ്ഘനം യഥാ ।
     കൃഷ്ണം സ തസ്മൈ വ്യസൃജച്ഛതഘ്നീം
          യോധാശ്ച സർവ്വേ യുഗപത് സ്മ വിവ്യധുഃ ॥ 15 ॥

     തദ്ഭൌമസൈന്യം ഭഗവാൻ ഗദാഗ്രജോ
          വിചിത്രവാജൈർന്നുശിതൈഃ ശിലീമുഖൈഃ ।
     നികൃത്തബാഹൂരുശിരോധ്രവിഗ്രഹം
          ചകാര തർഹ്യേവ ഹതാശ്വകുഞ്ജരം ॥ 16 ॥

യാനി യോധൈഃ പ്രയുക്താനി ശസ്ത്രാസ്ത്രാണി കുരൂദ്വഹ ।
ഹരിസ്താന്യച്ഛിനത്തീക്ഷ്ണൈഃ ശരൈരേകൈകശസ്ത്രിഭിഃ ॥ 17 ॥

ഉഹ്യമാനഃ സുപർണ്ണേന പക്ഷാഭ്യാം നിഘ്നതാ ഗജാൻ ।
ഗരുത്മതാ ഹന്യമാനാസ്തുണ്ഡപക്ഷനഖൈർഗ്ഗജാഃ ॥ 18 ॥

പുരമേവാവിശന്നാർത്താ നരകോ യുധ്യയുധ്യത ।
ദൃഷ്ട്വാ വിദ്രാവിതം സൈന്യം ഗരുഡേനാർദ്ദിതം സ്വകം ॥ 19 ॥

തം ഭൌമഃ പ്രാഹരച്ഛക്ത്യാ വജ്രഃ പ്രതിഹതോ യതഃ ।
നാകംപത തയാ വിദ്ധോ മാലാഹത ഇവ ദ്വിപഃ ॥ 20 ॥

ശൂലം ഭൌമോഽച്യുതം ഹന്തുമാദദേ വിതഥോദ്യമഃ ।
തദ്വിസർഗ്ഗാത്പൂർവ്വമേവ നരകസ്യ ശിരോ ഹരിഃ ।
അപാഹരദ്ഗജസ്ഥസ്യ ചക്രേണ ക്ഷുരനേമിനാ ॥ 21 ॥

     സകുണ്ഡലം ചാരുകിരീടഭൂഷണം
          ബഭൌ പൃഥിവ്യാം പതിതം സമുജ്ജ്വലത് ।
     ഹാ ഹേതി സാധ്വിത്യൃഷയഃ സുരേശ്വരാ
          മാല്യൈർമ്മുകുന്ദം വികിരന്ത ഈഡിരേ ॥ 22 ॥

     തതശ്ച ഭൂഃ കൃഷ്ണമുപേത്യ കുണ്ഡലേ
          പ്രതപ്തജാംബൂനദരത്നഭാസ്വരേ ।
     സവൈജയന്ത്യാ വനമാലയാർപ്പയത്-
          പ്രാചേതസം ഛത്രമഥോ മഹാമണിം॥ 23 ॥

അസ്തൌഷീദഥ വിശ്വേശം ദേവീ ദേവവരാർച്ചിതം ।
പ്രാഞ്ജലിഃ പ്രണതാ രാജൻ ഭക്തിപ്രവണയാ ധിയാ ॥ 24 ॥

ഭൂമിരുവാച

നമസ്തേ ദേവദേവേശ ശംഖചക്രഗദാധര ।
ഭക്തേച്ഛോപാത്തരൂപായ പരമാത്മൻ നമോഽസ്തു തേ ॥ 25 ॥

നമഃ പങ്കജനാഭായ നമഃ പങ്കജമാലിനേ ।
നമഃ പങ്കജനേത്രായ നമസ്തേ പങ്കജാങ്ഘ്രയേ ॥ 26 ॥

നമോ ഭഗവതേ തുഭ്യം വാസുദേവായ വിഷ്ണവേ ।
പുരുഷായാദിബീജായ പൂർണ്ണബോധായ തേ നമഃ ॥ 27 ॥

അജായ ജനയിത്രേഽസ്യ ബ്രഹ്മണേഽനന്തശക്തയേ ।
പരാവരാത്മൻ ഭൂതാത്മൻ പരമാത്മൻ നമോസ്തു തേ ॥ 28 ॥

     ത്വം വൈ സിസൃക്ഷൂ രജ ഉത്കടം പ്രഭോ
          തമോ നിരോധായ ബിഭർഷ്യസംവൃതഃ ।
     സ്ഥാനായ സത്ത്വം ജഗതോ ജഗത്പതേ
          കാലഃ പ്രധാനം പുരുഷോ ഭവാൻ പരഃ ॥ 29 ॥

     അഹം പയോ ജ്യോതിരഥാനിലോ നഭോ
          മാത്രാണി ദേവാ മന ഇന്ദ്രിയാണി ।
     കർത്താ മഹാനിത്യഖിലം ചരാചരം
          ത്വയ്യദ്വിതീയേ ഭഗവന്നയം ഭ്രമഃ ॥ 30 ॥

     തസ്യാത്മജോഽയം തവ പാദപങ്കജം
          ഭീതഃ പ്രപന്നാർത്തിഹരോപസാദിതഃ ।
     തത്പാലയൈനം കുരു ഹസ്തപങ്കജം
          ശിരസ്യമുഷ്യാഖിലകൽമഷാപഹം ॥ 31 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇതി ഭൂമ്ർത്ഥിർഥിതോ വാഗ്ഭിർഭഗവാൻ ഭക്തിനമ്രയാ ।
ദത്ത്വാഭയം ഭൌമഗൃഹം പ്രാവിശത് സകലർദ്ധിമത് ॥ 32 ॥

തത്ര രാജന്യകന്യാനാം ഷട്സഹസ്രാധികായുതം ।
ഭൌമാഹൃതാനാം വിക്രമ്യ രാജഭ്യോ ദദൃശേ ഹരിഃ ॥ 33 ॥

തം പ്രവിഷ്ടം സ്ത്രിയോ വീക്ഷ്യ നരവീരം വിമോഹിതാഃ ।
മനസാ വവ്രിരേഽഭീഷ്ടം പതിം ദൈവോപസാദിതം ॥ 34 ॥

ഭൂയാത്പതിരയം മഹ്യം ധാതാ തദനുമോദതാം ।
ഇതി സർവ്വാഃ പൃഥക്കൃഷ്ണേ ഭാവേന ഹൃദയം ദധുഃ ॥ 35 ॥

താഃ പ്രാഹിണോദ് ദ്വാരവതീം സുമൃഷ്ടവിരജോഽമ്ബരാഃ ।
നരയാനൈർമ്മഹാകോശാൻ രഥാശ്വാൻ ദ്രവിണം മഹത് ॥ 36 ॥

ഐരാവതകുലേഭാംശ്ച ചതുർദ്ദന്താംസ്തരസ്വിനഃ ।
പാണ്ഡുരാംശ്ച ചതുഃഷഷ്ടിം പ്രേഷയാമാസ കേശവഃ ॥ 37 ॥

ഗത്വാ സുരേന്ദ്രഭവനം ദത്ത്വാദിത്യൈ ച കുണ്ഡലേ ।
പൂജിതസ്ത്രിദശേന്ദ്രേണ സഹേന്ദ്രാണ്യാ ച സപ്രിയഃ ॥ 38 ॥

ചോദിതോ ഭാര്യയോത്പാട്യ പാരീജാതം ഗരുത്മതി ।
ആരോപ്യ സേന്ദ്രാൻ വിബുധാൻ നിർജ്ജിത്യോപാനയത്പുരം ॥ 39 ॥

സ്ഥാപിതഃ സത്യഭാമായാ ഗൃഹോദ്യാനോപശോഭനഃ ।
അന്വഗുർഭ്രമരാഃ സ്വർഗ്ഗാത് തദ്ഗന്ധാസവലമ്പടാഃ ॥ 40 ॥

     യയാച ആനമ്യ കിരീടകോടിഭിഃ
          പാദൌ സ്പൃശന്നച്യുതമർത്ഥസാധനം ।
     സിദ്ധാർത്ഥ ഏതേന വിഗൃഹ്യതേ മഹാ-
          നഹോ സുരാണാം ച തമോ ധിഗാഢ്യതാം ॥ 41 ॥

അഥോ മുഹൂർത്ത ഏകസ്മിൻ നാനാഗാരേഷു താഃ സ്ത്രിയഃ ।
യഥോപയേമേ ഭഗവാൻ താവദ് രൂപധരോഽവ്യയഃ ॥ 42 ॥

     ഗൃഹേഷു താസാമനപായ്യതർക്ക്യകൃ-
          ന്നിരസ്തസാമ്യാതിശയേഷ്വവസ്ഥിതഃ ।
     രേമേ രമാഭിർന്നിജകാമസമ്പ്ലുതോ
          യഥേതരോ ഗാർഹകമേധികാംശ്ചരൻ ॥ 43 ॥

     ഇത്ഥം രമാപതിമവാപ്യ പതിം സ്ത്രിയസ്താ
          ബ്രഹ്മാദയോഽപി ന വിദുഃ പദവീം യദീയാം ।
     ഭേജുർമ്മുദാവിരതമേധിതയാനുരാഗ-
          ഹാസാവലോകനവസംഗമജൽപലജ്ജാഃ ॥ 44 ॥

     പ്രത്യുദ്ഗമാസനവരാർഹണപാദശൌച-
          താംബൂലവിശ്രമണവീജനഗന്ധമാല്യൈഃ ।
     കേശപ്രസാരശയനസ്നപനോപഹാര്യൈഃ
          ദാസീശതാ അപി വിഭോർവ്വിദധുഃ സ്മ ദാസ്യം ॥ 45 ॥