ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 63

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 62

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 64 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 63

ശ്രീശുക ഉവാച

അപശ്യതാം ചാനിരുദ്ധം തദ്ബന്ധൂനാം ച ഭാരത ।
ചത്വാരോ വാർഷികാ മാസാ വ്യതീയുരനുശോചതാം ॥ 1 ॥

നാരദാത്തദുപാകർണ്യ വാർത്താം ബദ്ധസ്യ കർമ്മ ച ।
പ്രയയുഃ ശോണിതപുരം വൃഷ്ണയഃ കൃഷ്ണദേവതാഃ ॥ 2 ॥

പ്രദ്യുമ്നോ യുയുധാനശ്ച ഗദഃ സാംബോഽഥ സാരണഃ ।
നന്ദോപനന്ദഭദ്രാദ്യാ രാമകൃഷ്ണാനുവർത്തിനഃ ॥ 3 ॥

അക്ഷൌഹിണീഭിർദ്വാദശഭിഃ സമേതാഃ സർവ്വതോദിശം ।
രുരുധുർബ്ബാണനഗരം സമന്താത്‌സാത്വതർഷഭാഃ ॥ 4 ॥

ഭജ്യമാനപുരോദ്യാനപ്രാകാരാട്ടാലഗോപുരം ।
പ്രേക്ഷമാണോ രുഷാവിഷ്ടസ്തുല്യസൈന്യോഽഭിനിര്യയൌ ॥ 5 ॥

ബാണാർത്ഥേ ഭഗവാൻ രുദ്രഃ സസുതൈഃ പ്രമഥൈർവൃതഃ ।
ആരുഹ്യ നന്ദിവൃഷഭം യുയുധേ രാമകൃഷ്ണയോഃ ॥ 6 ॥

ആസീത് സുതുമുലം യുദ്ധമദ്ഭുതം രോമഹർഷണം ।
കൃഷ്ണശങ്കരയോ രാജൻ പ്രദ്യുമ്നഗുഹയോരപി ॥ 7 ॥

കുംഭാണ്ഡകൂപകർണ്ണാഭ്യാം ബലേന സഹ സംയുഗഃ ।
സാംബസ്യ ബാണപുത്രേണ ബാണേന സഹ സാത്യകേഃ ॥ 8 ॥

ബ്രഹ്മാദയഃ സുരാധീശാ മുനയഃ സിദ്ധചാരണാഃ ।
ഗന്ധർവ്വാപ്സരസോ യക്ഷാ വിമാനൈർദ്രഷ്ടുമാഗമൻ ॥ 9 ॥

ശങ്കരാനുചരാൻ ശൌരിർഭൂതപ്രമഥഗുഹ്യകാൻ ।
ഡാകിനീർ യാതുധാനാംശ്ച വേതാളാൻ സവിനായകാൻ ॥ 10 ॥

പ്രേതമാതൃപിശാചാംശ്ച കുഷ്മാണ്ഡാൻ ബ്രഹ്മരാക്ഷസാൻ ।
ദ്രാവയാമാസ തീക്ഷ്ണാഗ്രൈഃ ശരൈഃ ശാർങ്ഗധനുശ്ച്യുതൈഃ ॥ 11 ॥

പൃഥഗ്വിധാനി പ്രായുങ്ക്ത പിനാക്യസ്ത്രാണി ശാർങ്ഗിണേ ।
പ്രത്യസ്ത്രൈഃ ശമയാമാസ ശാർങ്ഗപാണിരവിസ്മിതഃ ॥ 12 ॥

ബ്രഹ്മാസ്ത്രസ്യ ച ബ്രഹ്മാസ്ത്രം വായവ്യസ്യ ച പാർവ്വതം ।
ആഗ്നേയസ്യ ച പാർജ്ജന്യം നൈജം പാശുപതസ്യ ച ॥ 13 ॥

മോഹയിത്വാ തു ഗിരിശം ജൃംഭണാസ്ത്രേണ ജൃംഭിതം ।
ബാണസ്യ പൃതനാം ശൌരിർജ്ജഘാനാസിഗദേഷുഭിഃ ॥ 14 ॥

സ്കന്ദഃ പ്രദ്യുമ്നബാണൌഘൈരർദ്യമാനഃ സമന്തതഃ ।
അസൃഗ് വിമുഞ്ചൻ ഗാത്രേഭ്യഃ ശിഖിനാപാക്രമദ്രണാത് ॥ 15 ॥

കുംഭാണ്ഡഃ കൂപകർണ്ണശ്ച പേതതുർമ്മുസലാർദ്ദിതൌ ।
ദുദ്രുവുസ്തദനീകാനി ഹതനാഥാനി സർവ്വതഃ ॥ 16 ॥

വിശീര്യമാണം സ്വബലം ദൃഷ്ട്വാ ബാണോഽത്യമർഷണഃ ।
കൃഷ്ണമഭ്യദ്രവത് സംഖ്യേ രഥീ ഹിത്വൈവ സാത്യകിം ॥ 17 ॥

ധനൂംഷ്യാകൃഷ്യ യുഗപദ്ബാണഃ പഞ്ചശതാനി വൈ ।
ഏകൈകസ്മിൻ ശരൌ ദ്വൌ ദ്വൌ സന്ദധേ രണദുർമ്മദഃ ॥ 18 ॥

താനി ചിച്ഛേദ ഭഗവാൻ ധനൂംഷി യുഗപദ്ധരിഃ ।
സാരഥിം രഥമശ്വാംശ്ച ഹത്വാ ശംഖമപൂരയത് ॥ 19 ॥

തൻമാതാ കോടരാ നാമ നഗ്നാ മുക്തശിരോരുഹാ ।
പുരോഽവതസ്ഥേ കൃഷ്ണസ്യ പുത്രപ്രാണരിരക്ഷയാ ॥ 20 ॥

തതസ്തിര്യങ്മുഖോ നഗ്നാമനിരീക്ഷൻ ഗദാഗ്രജഃ ।
ബാണശ്ച താവദ് വിരഥശ്ഛിന്നധന്വാവിശത്പുരം ॥ 21 ॥

വിദ്രാവിതേ ഭൂതഗണേ ജ്വരസ്തു ത്രിശിരാസ്ത്രിപാത് ।
അഭ്യധാവത ദാശാർഹം ദഹന്നിവ ദിശോ ദശ ॥ 22 ॥

അഥ നാരായണോ ദേവസ്തം ദൃഷ്ട്വാ വ്യസൃജജ്ജ്വരം ।
മാഹേശ്വരോ വൈഷ്ണവശ്ച യുയുധാതേ ജ്വരാവുഭൌ ॥ 23 ॥

മാഹേശ്വരഃ സമാക്രന്ദൻ വൈഷ്ണവേന ബലാർദ്ദിതഃ ।
അലബ്ധ്വാഭയമന്യത്ര ഭീതോ മാഹേശ്വരോ ജ്വരഃ ।
ശരണാർത്ഥീ ഹൃഷീകേശം തുഷ്ടാവ പ്രയതാഞ്ജലിഃ ॥ 24 ॥

ജ്വര ഉവാച

     നമാമി ത്വാനന്തശക്തിം പരേശം
          സർവ്വാത്മാനം കേവലം ജ്ഞപ്തിമാത്രം ।
     വിശ്വോത്പത്തിസ്ഥാനസംരോധഹേതും
          യത്തദ്ബ്രഹ്മ ബ്രഹ്മലിംഗം പ്രശാന്തം ॥ 25 ॥

     കാലോ ദൈവം കർമ്മ ജീവഃ സ്വഭാവോ
          ദ്രവ്യം ക്ഷേത്രം പ്രാണ ആത്മാ വികാരഃ ।
     തത്സംഘാതോ ബീജരോഹപ്രവാഹ-
          സ്ത്വൻമായൈഷാ തന്നിഷേധം പ്രപദ്യേ ॥ 26 ॥

     നാനാഭാവൈല്ലീലയൈവോപപന്നൈർ-
          ദ്ദേവാൻ സാധൂൻ ലോകസേതൂൻ ബിഭർഷി ।
     ഹംസ്യുൻമാർഗ്ഗാൻ ഹിംസയാ വർത്തമാനാൻ
          ജൻമൈതത്തേ ഭാരഹാരായ ഭൂമേഃ ॥ 27 ॥

     തപ്തോഽഹം തേ തേജസാ ദുഃസഹേന
          ശാന്തോഗ്രേണാത്യുൽബണേന ജ്വരേണ ।
     താവത്താപോ ദേഹിനാം തേഽങ്ഘ്രിമൂലം
          നോ സേവേരൻ യാവദാശാനുബദ്ധാഃ ॥ 28 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

ത്രിശിരസ്തേ പ്രസന്നോഽസ്മി വ്യേതു തേ മജ്ജ്വരാദ്ഭയം ।
യോ നൌ സ്മരതി സംവാദം തസ്യ ത്വന്ന ഭവേദ്ഭയം ॥ 29 ॥

ഇത്യുക്തോഽച്യുതമാനമ്യ ഗതോ മാഹേശ്വരോ ജ്വരഃ ।
ബാണസ്തു രഥമാരൂഢഃ പ്രാഗാദ്യോത്സ്യൻ ജനാർദ്ദനം ॥ 30 ॥

തതോ ബാഹുസഹസ്രേണ നാനായുധധരോഽസുരഃ ।
മുമോച പരമക്രുദ്ധോ ബാണാംശ്ചക്രായുധേ നൃപ ॥ 31 ॥

തസ്യാസ്യതോഽസ്ത്രാണ്യസകൃച്ചക്രേണ ക്ഷുരനേമിനാ ।
ചിച്ഛേദ ഭഗവാൻ ബാഹൂൻ ശാഖാ ഇവ വനസ്പതേഃ ॥ 32 ॥

ബാഹുഷു ഛിദ്യമാനേഷു ബാണസ്യ ഭഗവാൻ ഭവഃ ।
ഭക്താനുകമ്പ്യുപവ്രജ്യ ചക്രായുധമഭാഷത ॥ 33 ॥

ശ്രീരുദ്ര ഉവാച

ത്വം ഹി ബ്രഹ്മ പരം ജ്യോതിർഗ്ഗൂഢം ബ്രഹ്മണി വാങ്മയേ ।
യം പശ്യന്ത്യമലാത്മാന ആകാശമിവ കേവലം ॥ 34 ॥

     നാഭിർന്നഭോഽഗ്നിർമ്മുഖമംബു രേതോ
          ദ്യൌഃ ശീർഷമാശാഃ ശ്രുതിരംഘ്രിരുർവ്വീ ।
     ചന്ദ്രോ മനോ യസ്യ ദൃഗർക്ക ആത്മാ
          അഹം സമുദ്രോ ജഠരം ഭുജേന്ദ്രഃ ॥ 35 ॥

     രോമാണി യസ്യൌഷധയോഽമ്ബുവാഹാഃ
          കേശാ വിരിഞ്ചോ ധിഷണാ വിസർഗ്ഗഃ ।
     പ്രജാപതിർഹൃദയം യസ്യ ധർമ്മഃ
          സ വൈ ഭവാൻ പുരുഷോ ലോകകൽപഃ ॥ 36 ॥

     തവാവതാരോഽയമകുണ്ഠധാമൻ
          ധർമ്മസ്യ ഗുപ്ത്യൈ ജഗതോ ഭവായ ।
     വയം ച സർവ്വേ ഭവതാനുഭാവിതാ
          വിഭാവയാമോ ഭുവനാനി സപ്ത ॥ 37 ॥

     ത്വമേക ആദ്യഃ പുരുഷോഽദ്വിതീയ-
          സ്തുര്യഃ സ്വദൃഗ്ഘേതുരഹേതുരീശഃ ।
     പ്രതീയസേഽഥാപി യഥാവികാരം
          സ്വമായയാ സർവ്വഗുണപ്രസിദ്ധ്യൈ ॥ 38 ॥

     യഥൈവ സൂര്യഃ പിഹിതശ്ഛായയാ സ്വയാ
          ഛായാം ച രൂപാണി ച സഞ്ചകാസ്തി ।
     ഏവം ഗുണേനാപിഹിതോ ഗുണാംസ്ത്വ-
          മാത്മപ്രദീപോ ഗുണിനശ്ച ഭൂമൻ ॥ 39 ॥

യൻമായാമോഹിതധിയഃ പുത്രദാരഗൃഹാദിഷു ।
ഉൻമജ്ജന്തി നിമജ്ജന്തി പ്രസക്താ വൃജിനാർണ്ണവേ ॥ 40 ॥

ദേവദത്തമിമം ലബ്ധ്വാ നൃലോകമജിതേന്ദ്രിയഃ ।
യോ നാദ്രിയേത ത്വത്പാദൌ സ ശോച്യോ ഹ്യാത്മവഞ്ചകഃ ॥ 41 ॥

യസ്ത്വാം വിസൃജതേ മർത്ത്യ ആത്മാനം പ്രിയമീശ്വരം ।
വിപര്യയേന്ദ്രിയാർത്ഥാർത്ഥം വിഷമത്ത്യമൃതം ത്യജൻ ॥ 42 ॥

അഹം ബ്രഹ്മാഥ വിബുധാ മുനയശ്ചാമലാശയാഃ ।
സർവ്വാത്മനാ പ്രപന്നാസ്ത്വാമാത്മാനം പ്രേഷ്ഠമീശ്വരം ॥ 43 ॥

     തം ത്വാ ജഗത്സ്ഥിത്യുദയാന്തഹേതും
          സമം പ്രശാന്തം സുഹൃദാത്മദൈവം ।
     അനന്യമേകം ജഗദാത്മകേതം
          ഭവാപവർഗ്ഗായ ഭജാമ ദേവം ॥ 44 ॥

     അയം മമേഷ്ടോ ദയിതോഽനുവർത്തീ
          മയാഭയം ദത്തമമുഷ്യ ദേവ ।
     സമ്പാദ്യതാം തദ്ഭവതഃ പ്രസാദോ
          യഥാ ഹി തേ ദൈത്യപതൌ പ്രസാദഃ ॥ 45 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

യദാത്ഥ ഭഗവംസ്ത്വം നഃ കരവാമ പ്രിയം തവ ।
ഭവതോ യദ് വ്യവസിതം തൻമേ സാധ്വനുമോദിതം ॥ 46 ॥

അവധ്യോഽയം മമാപ്യേഷ വൈരോചനിസുതോഽസുരഃ ।
പ്രഹ്ളാദായ വരോ ദത്തോ ന വധ്യോ മേ തവാന്വയഃ ॥ 47 ॥

ദർപ്പോപശമനായാസ്യ പ്രവൃക്ണാ ബാഹവോ മയാ ।
സൂദിതം ച ബലം ഭൂരി യച്ച ഭാരായിതം ഭുവഃ ॥ 48 ॥

ചത്വാരോഽസ്യ ഭുജാഃ ശിഷ്ടാ ഭവിഷ്യന്ത്യജരാമരഃ ।
പാർഷദമുഖ്യോ ഭവതോ നകുതശ്ചിദ്ഭയോഽസുരഃ ॥ 49 ॥

ഇതി ലബ്ധ്വാഭയം കൃഷ്ണം പ്രണമ്യ ശിരസാസുരഃ ।
പ്രാദ്യുമ്നിം രഥമാരോപ്യ സവധ്വാ സമുപാനയത് ॥ 50 ॥

അക്ഷൌഹിണ്യാ പരിവൃതം സുവാസഃസമലങ്കൃതം ।
സപത്നീകം പുരസ്കൃത്യ യയൌ രുദ്രാനുമോദിതഃ ॥ 51 ॥

     സ്വരാജധാനീം സമലങ്കൃതാം ധ്വജൈഃ
          സതോരണൈരുക്ഷിതമാർഗ്ഗചത്വരാം ।
     വിവേശ ശംഖാനകദുന്ദുഭിസ്വനൈ-
          രഭ്യുദ്യതഃ പൌരസുഹൃദ്ദ്വിജാതിഭിഃ ॥ 52 ॥

യ ഏവം കൃഷ്ണവിജയം ശങ്കരേണ ച സംയുഗം ।
സംസ്മരേത്പ്രാതരുത്ഥായ ന തസ്യ സ്യാത്പരാജയഃ ॥ 53 ॥