ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 83

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 82

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 84 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 83

ശ്രീശുക ഉവാച

തഥാനുഗൃഹ്യ ഭഗവാൻ ഗോപീനാം സ ഗുരുർഗ്ഗതിഃ ।
യുധിഷ്ഠിരമഥാപൃച്ഛത് സർവ്വാംശ്ച സുഹൃദോഽവ്യയം ॥ 1 ॥

ത ഏവം ലോകനാഥേന പരിപൃഷ്ടാഃ സുസത്കൃതാഃ ।
പ്രത്യൂചുർഹൃഷ്ടമനസസ്തത്പാദേക്ഷാഹതാംഹസഃ ॥ 2 ॥

     കുതോഽശിവം ത്വച്ചരണാംബുജാസവം
          മഹൻമനസ്തോ മുഖനിഃസൃതം ക്വചിത് ।
     പിബന്തി യേ കർണ്ണപുടൈരലം പ്രഭോ
          ദേഹംഭൃതാം ദേഹകൃദസ്മൃതിച്ഛിദം ॥ 3 ॥

     ഹിത്വാഽഽത്മധാമ വിധുതാത്മകൃതത്ര്യവസ്ഥ-
          മാനന്ദസംപ്ളവമഖണ്ഡമകുണ്ഠബോധം ।
     കാലോപസൃഷ്ടനിഗമാവന ആത്തയോഗ-
          മായാകൃതിം പരമഹംസഗതിം നതാഃ സ്മഃ ॥ 4 ॥

ഋഷിരുവാച

     ഇത്യുത്തമശ്ലോകശിഖാമണിം ജനേ-
          ഷ്വഭിഷ്ടുവത്സ്വന്ധകകൌരവസ്ത്രിയഃ ।
     സമേത്യ ഗോവിന്ദകഥാ മിഥോഽഗൃണം-
          സ്ത്രിലോകഗീതാഃ ശൃണു വർണ്ണയാമി തേ ॥ 5 ॥

ദ്രൌപദ്യുവാച

ഹേ വൈദർഭ്യച്യുതോ ഭദ്രേ ഹേ ജാംബവതി കൌസലേ ।
ഹേ സത്യഭാമേ കാളിന്ദി ശൈബ്യേ രോഹിണി ലക്ഷ്മണേ ॥ 6 ॥

ഹേ കൃഷ്ണപത്ന്യ ഏതന്നോ ബ്രൂത വോ ഭഗവാൻ സ്വയം ।
ഉപയേമേ യഥാ ലോകമനുകുർവ്വൻ സ്വമായയാ ॥ 7 ॥

രുക്മിണ്യുവാച

     ചൈദ്യായ മാർപ്പയിതുമുദ്യതകാർമുകേഷു
          രാജസ്വജേയഭടശേഖരിതാങ്ഘ്രിരേണുഃ ।
     നിന്യേ മൃഗേന്ദ്ര ഇവ ഭാഗമജാവിയൂഥാത്-
          തച്ഛ്രീനികേതചരണോഽസ്തു മമാർച്ചനായ ॥ 8 ॥

സത്യഭാമോവാച

     യോ മേ സനാഭിവധതപ്തഹൃദാ തതേന
          ലിപ്താഭിശാപമപമാർഷ്ടുമുപാജഹാര ।
     ജിത്വർക്ഷരാജമഥ രത്നമദാത്സ തേന
          ഭീതഃ പിതാദിശത മാം പ്രഭവേഽപി ദത്താം ॥ 9 ॥

ജാംബവത്യുവാച

     പ്രാജ്ഞായ ദേഹകൃദമും നിജനാഥദൈവം
          സീതാപതിം ത്രിണവഹാന്യമുനാഭ്യയുദ്ധ്യത് ।
     ജ്ഞാത്വാ പരീക്ഷിത ഉപാഹരദർഹണം മാം
          പാദൌ പ്രഗൃഹ്യ മണിനാഹമമുഷ്യ ദാസീ ॥ 10 ॥

കാലിന്ദ്യുവാച

തപശ്ചരന്തീമാജ്ഞായ സ്വപാദസ്പർശനാശയാ ।
സഖ്യോപേത്യാഗ്രഹീത്പാണിം യോഽഹം തദ്ഗൃഹമാർജ്ജനീ ॥ 11 ॥

മിത്രവിന്ദോവാച

     യോ മാം സ്വയംവര ഉപേത്യ വിജിത്യ ഭൂപാൻ
          നിന്യേ ശ്വയൂഥഗമിവാത്മബലിം ദ്വിപാരിഃ ।
     ഭ്രാതൄംശ്ചമേഽപകുരുതഃ സ്വപുരം ശ്രിയൌകഃ
          തസ്യാസ്തു മേഽനുഭവമങ്ഘ്ര്യവനേജനത്വം ॥ 12 ॥

സത്യോവാച

     സപ്തോക്ഷണോഽതിബലവീര്യസുതീക്ഷ്ണശൃംഗാൻ
          പിത്രാ കൃതാൻ ക്ഷിതിപവീര്യപരീക്ഷണായ ।
     താൻ വീരദുർമ്മദഹനസ്തരസാ നിഗൃഹ്യ
          ക്രീഡൻ ബബന്ധ ഹ യഥാ ശിശവോഽജതോകാൻ ॥ 13 ॥

യ ഇത്ഥം വീര്യശുൽകാം മാം ദാസീഭിശ്ചതുരംഗിണീം ।
പഥി നിർജ്ജിത്യ രാജന്യാൻ നിന്യേ തദ്ദാസ്യമസ്തു മേ ॥ 14 ॥

ഭദ്രോവാച

പിതാ മേ മാതുലേയായ സ്വയമാഹൂയ ദത്തവാൻ ।
കൃഷ്ണേ കൃഷ്ണായ തച്ചിത്താമക്ഷൌഹിണ്യാ സഖീജനൈഃ ॥ 15 ॥

അസ്യ മേ പാദസംസ്പർശോ ഭവേജ്ജൻമനി ജൻമനി ।
കർമ്മഭിർഭ്രാമ്യമാണായാ യേന തച്ഛ്രേയ ആത്മനഃ ॥ 16 ॥

ലക്ഷ്മണോവാച

     മമാപി രാജ്ഞ്യച്യുതജൻമകർമ്മ
          ശ്രുത്വാ മുഹുർന്നാരദഗീതമാസ ഹ ।
     ചിത്തം മുകുന്ദേ കില പദ്മഹസ്തയാ
          വൃതഃ സുസമ്മൃശ്യ വിഹായ ലോകപാൻ ॥ 17 ॥

ജ്ഞാത്വാ മമ മതം സാധ്വി പിതാ ദുഹിതൃവത്സലഃ ।
ബൃഹത്സേന ഇതി ഖ്യാതസ്തത്രോപായമചീകരത് ॥ 18 ॥

യഥാ സ്വയംവരേ രാജ്ഞി മത്സ്യഃ പാർത്ഥേപ്സയാ കൃതഃ ।
അയം തു ബഹിരാച്ഛന്നോ ദൃശ്യതേ സ ജലേ പരം ॥ 19 ॥

ശ്രുത്വൈതത്‌സർവ്വതോ ഭൂപാ ആയയുർമ്മത്പിതുഃ പുരം ।
സർവ്വാസ്ത്രശസ്ത്രതത്ത്വജ്ഞാഃ സോപാധ്യായാഃ സഹസ്രശഃ ॥ 20 ॥

പിത്രാ സമ്പൂജിതാഃ സർവ്വേ യഥാവീര്യം യഥാവയഃ ।
ആദദുഃ സശരം ചാപം വേദ്ധും പർഷദി മദ്ധിയഃ ॥ 21 ॥

ആദായ വ്യസൃജൻ കേചിത് സജ്യം കർത്തുമനീശ്വരാഃ ।
ആകോടി ജ്യാം സമുത്കൃഷ്യ പേതുരേകേഽമുനാ ഹതാഃ ॥ 22 ॥

സജ്യം കൃത്വാ പരേ വീരാ മാഗധാംബഷ്ഠചേദിപാഃ ।
ഭീമോ ദുര്യോധനഃ കർണ്ണോ നാവിദംസ്തദവസ്ഥിതിം ॥ 23 ॥

മത്സ്യാഭാസം ജലേ വീക്ഷ്യ ജ്ഞാത്വാ ച തദവസ്ഥിതിം ।
പാർത്ഥോ യത്തോഽസൃജദ്ബാണം നാച്ഛിനത്പസ്പൃശേ പരം ॥ 24 ॥

രാജന്യേഷു നിവൃത്തേഷു ഭഗ്നമാനേഷു മാനിഷു ।
ഭഗവാൻ ധനുരാദായ സജ്യം കൃത്വാഥ ലീലയാ ॥ 25 ॥

തസ്മിൻ സന്ധായ വിശിഖം മത്സ്യം വീക്ഷ്യ സകൃജ്ജലേ ।
ഛിത്ത്വേഷുണാപാതയത്തം സൂര്യേ ചാഭിജിതി സ്ഥിതേ ॥ 26 ॥

ദിവി ദുന്ദുഭയോ നേദുർജ്ജയശബ്ദയുതാ ഭുവി ।
ദേവാശ്ച കുസുമാസാരാൻ മുമുചുർഹർഷവിഹ്വലാഃ ॥ 27 ॥

     തദ് രംഗമാവിശമഹം കലനൂപുരാഭ്യാം
          പദ്ഭ്യാം പ്രഗൃഹ്യ കനകോജ്വലരത്നമാലാം ।
     നൂത്നേ നിവീയ പരിധായ ച കൌശികാഗ്ര്യേ
          സവ്രീഡഹാസവദനാ കബരീധൃതസ്രക് ॥ 28 ॥

     ഉന്നീയ വക്ത്രമുരുകുന്തളകുണ്ഡലത്വിഡ്-
          ഗണ്ഡസ്ഥലം ശിശിരഹാസകടാക്ഷമോക്ഷൈഃ ।
     രാജ്ഞോ നിരീക്ഷ്യ പരിതഃ ശനകൈർമ്മുരാരേ-
          രംസേഽനുരക്തഹൃദയാ നിദധേ സ്വമാലാം ॥ 29 ॥

താവൻമൃദംഗപടഹാഃ ശംഖഭേര്യാനകാദയഃ ।
നിനേദുർന്നടനർത്തക്യോ നനൃതുർഗ്ഗയകാ ജഗുഃ ॥ 30 ॥

ഏവം വൃതേ ഭഗവതി മയേശേ നൃപയൂഥപാഃ ।
ന സേഹിരേ യാജ്ഞസേനി സ്പർദ്ധന്തോ ഹൃച്ഛയാതുരാഃ ॥ 31 ॥

മാം താവദ് രഥമാരോപ്യ ഹയരത്നചതുഷ്ടയം ।
ശാർങ്ഗമുദ്യമ്യ സന്നദ്ധസ്തസ്ഥാവാജൌ ചതുർഭുജഃ ॥ 32 ॥

ദാരുകശ്ചോദയാമാസ കാഞ്ചനോപസ്കരം രഥം ।
മിഷതാം ഭൂഭുജാം രാജ്ഞി മൃഗാണാം മൃഗരാഡിവ ॥ 33 ॥

തേഽന്വസജ്ജന്ത രാജന്യാ നിഷേദ്ധും പഥി കേചന ।
സംയത്താ ഉദ്ധൃതേഷ്വാസാ ഗ്രാമസിംഹാ യഥാ ഹരിം ॥ 34 ॥

തേ ശാർങ്ഗച്യുതബാണൌഘൈഃ കൃത്തബാഹ്വങ്ഘ്രികന്ധരാഃ ।
നിപേതുഃ പ്രധനേ കേചിദേകേ സന്ത്യജ്യ ദുദ്രുവുഃ ॥ 35 ॥

     തതഃ പുരീം യദുപതിരത്യലങ്കൃതാം
          രവിച്ഛദധ്വജപടചിത്രതോരണാം ।
     കുശസ്ഥലീം ദിവി ഭുവി ചാഭിസംസ്തുതാം
          സമാവിശത്തരണിരിവ സ്വകേതനം ॥ 36 ॥

പിതാ മേ പൂജയാമാസ സുഹൃത്സംബന്ധിബാന്ധവാൻ ।
മഹാർഹവാസോഽലങ്കാരൈഃ ശയ്യാസനപരിച്ഛദൈഃ ॥ 37 ॥

ദാസീഭിഃ സർവ്വസമ്പദ്ഭിർഭടേഭരഥവാജിഭിഃ ।
ആയുധാനി മഹാർഹാണി ദദൌ പൂർണ്ണസ്യ ഭക്തിതഃ ॥ 38 ॥

ആത്മാരാമസ്യ തസ്യേമാ വയം വൈ ഗൃഹദാസികാഃ ।
സർവ്വസംഗനിവൃത്ത്യാദ്ധാ തപസാ ച ബഭൂവിമ ॥ 39 ॥

മഹിഷ്യ ഊചുഃ

     ഭൌമം നിഹത്യ സഗണം യുധി തേന രുദ്ധാ
          ജ്ഞാത്വാഥ നഃ ക്ഷിതിജയേ ജിതരാജകന്യാഃ ।
     നിർമ്മുച്യ സംസൃതിവിമോക്ഷമനുസ്മരന്തീഃ
          പാദാംബുജം പരിണിനായ യ ആപ്തകാമഃ ॥ 40 ॥

ന വയം സാധ്വി സാമ്രാജ്യം സ്വാരാജ്യം ഭൌജ്യമപ്യുത ।
വൈരാജ്യം പാരമേഷ്ഠ്യം ച ആനന്ത്യം വാ ഹരേഃ പദം ॥ 41 ॥

കാമയാമഹ ഏതസ്യ ശ്രീമത്പാദരജഃ ശ്രിയഃ ।
കുചകുങ്കുമഗന്ധാഢ്യം മൂർദ്ധ്നാ വോഢും ഗദാഭൃതഃ ॥ 42 ॥

വ്രജസ്ത്രിയോ യദ്വാഞ്ഛന്തി പുലിന്ദ്യസ്തൃണവീരുധഃ ।
ഗാവശ്ചാരയതോ ഗോപാഃ പാദസ്പർശം മഹാത്മനഃ ॥ 43 ॥