ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 24

← സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 23

സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 25 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 24

ശ്രീശുക ഉവാച

അധസ്താത്സവിതുർ യോജനായുതേ സ്വർഭാനുർന്നക്ഷത്രവച്ചരതീത്യേകേ യോഽസാവമരത്വം ഗ്രഹത്വം ചാലഭത । ഭഗവദനുകമ്പയാ സ്വയമസുരാപസദഃ സൈംഹികേയോ ഹ്യതദർഹസ്തസ്യ താത ജൻമകർമ്മാണി ചോപരിഷ്ടാദ്വക്ഷ്യാമഃ ॥ 1 ॥

യദദസ്തരണേർമ്മണ്ഡലം പ്രതപതസ്തദ്വിസ്തരതോ യോജനായുതമാചക്ഷതേ ദ്വാദശസഹസ്രം സോമസ്യ ത്രയോദശസഹസ്രം രാഹോർ യഃ പർവ്വണി തദ്വ്യവധാനകൃദ് വൈരാനുബന്ധഃ സൂര്യാചന്ദ്രമസാവഭിധാവതി ॥ 2 ॥

തന്നിശമ്യോഭയത്രാപി ഭഗവതാ രക്ഷണായ പ്രയുക്തം സുദർശനം നാമ ഭാഗവതം ദയിതമസ്ത്രം തത്തേജസാ ദുർവ്വിഷഹം മുഹുഃ പരിവർത്തമാനമഭ്യവസ്ഥിതോ മുഹൂർത്തമുദ്വിജമാനശ്ചകിതഹൃദയ ആരാദേവ നിവർത്തതേ തദുപരാഗമിതി വദന്തി ലോകാഃ ॥ 3 ॥

തതോഽധസ്താത് സിദ്ധചാരണവിദ്യാധരാണാം സദനാനി താവൻമാത്ര ഏവ ॥ 4 ॥

തതോഽധസ്താദ്യക്ഷരക്ഷഃപിശാചപ്രേതഭൂതഗണാനാം വിഹാരാജിരമന്തരിക്ഷം യാവദ് വായുഃ പ്രവാതി യാവൻമേഘാ ഉപലഭ്യന്തേ ॥ 5 ॥

തതോഽധസ്താച്ഛതയോജനാന്തര ഇയം പൃഥിവീ യാവദ്ധംസഭാസശ്യേനസുപർണ്ണാദയഃ പതത്ത്രിപ്രവരാ ഉത്പതന്തീതി ॥ 6 ॥

ഉപവർണ്ണിതം ഭൂമേർ യഥാ സന്നിവേശാവസ്ഥാനമവനേരപ്യധസ്താത് സപ്തഭൂവിവരാ ഏകൈകശോ യോജനായുതാന്തരേണായാമവിസ്താരേണോപകൢപ്താ അതലം വിതലം സുതലം തലാതലം മഹാതലം രസാതലം പാതാളമിതി ॥ 7 ॥

ഏതേഷു ഹി ബിലസ്വർഗ്ഗേഷു സ്വർഗ്ഗാദപ്യധികകാമഭോഗൈശ്വര്യാനന്ദഭൂതിവിഭൂതിഭിഃ സമൃദ്ധഭവനോദ്യാനാക്രീഡാവിഹാരേഷു ദൈത്യദാനവകാദ്രവേയാ ത്യപ്രമുദിതാനുരക്തകളത്രാപത്യബന്ധുസുഹൃദനുചരാഗൃഹപതയ ഈശ്വരാദപ്യപ്രതിഹതകാമാ മായാവിനോദാ നിവസന്തി ॥ 8 ॥

യേഷു മഹാരാജ മയേന മായാവിനാ വിനിർമ്മിതാഃ പുരോ നാനാമണിപ്രവരപ്രവേകവിരചിതവിചിത്രഭവനപ്രാകാരഗോപുരസഭാചൈത്യചത്വരായതനാദിഭിർനാഗാസുരമിഥുനപാരാവതശുകസാരികാകീർണ്ണകൃത്രിമഭൂമിഭിർവ്വിവരേശ്വരഗൃഹോത്തമൈഃ സമലങ്കൃതാശ്ചകാസതി ॥ 9 ॥

ഉദ്യാനാനി ചാതിതരാം മന ഇന്ദ്രിയാനന്ദിഭിഃ കുസുമഫലസ്തബകസുഭഗകിസലയാവനതരുചിരവിടപവിടപിനാം ലതാംഗാലിംഗിതാനാം ശ്രീഭിഃ സമിഥുനവിവിധവിഹംഗമജലാശയാനാമമലജലപൂർണ്ണാനാം ഝഷകുലോല്ലംഘനക്ഷുഭിതനീരനീരജകുമുദകുവലയകൽഹാരനീലോത്പലലോഹിതശതപത്രാദി വനേഷു കൃതനികേതനാനാമേകവിഹാരാകുലമധുരവിവിധസ്വനാദിഭിരിന്ദ്രിയോത്സവൈരമരലോകശ്രിയമതിശയിതാനി ॥ 10 ॥

യത്ര ഹ വാവ ന ഭയമഹോരാത്രാദിഭിഃ കാലവിഭാഗൈരുപലക്ഷ്യതേ ॥ 11 ॥

യത്ര ഹി മഹാഹിപ്രവരശിരോമണയഃ സർവ്വം തമഃ പ്രബാധന്തേ ॥ 12 ॥

ന വാ ഏതേഷു വസതാം ദിവ്യൌഷധിരസരസായനാന്നപാനസ്നാനാദിഭിരാധയോ വ്യാധയോ വലീപലിതജരാദയശ്ച ദേഹവൈവർണ്ണ്യദൌർഗ്ഗന്ധ്യസ്വേദക്ലമഗ്ലാനിരിതി വയോഽവസ്ഥാശ്ച ഭവന്തി ॥ 13 ॥

ന ഹി തേഷാം കല്യാണാനാം പ്രഭവതി കുതശ്ചന മൃത്യുർവ്വിനാ ഭഗവത്തേജസശ്ചക്രാപദേശാത് ॥ 14 ॥

യസ്മിൻ പ്രവിഷ്ടേഽസുരവധൂനാം പ്രായഃ പുംസവനാനി ഭയാദേവ സ്രവന്തി പതന്തി ച ॥ 15 ॥

അഥാതലേ മയപുത്രോഽസുരോ ബലോ നിവസതി യേന ഹ വാ ഇഹ സൃഷ്ടാഃ ഷണ്ണവതിർമ്മായാഃ കാശ്ചനാദ്യാപി മായാവിനോ ധാരയന്തി യസ്യ ച ജൃംഭമാണസ്യ മുഖതസ്ത്രയഃ സ്ത്രീഗണാ ഉദപദ്യന്ത സ്വൈരിണ്യഃ കാമിന്യഃ പുംശ്ചല്യ ഇതി യാ വൈ ബിലായനം പ്രവിഷ്ടം പുരുഷം രസേന ഹാടകാഖ്യേന സാധയിത്വാ സ്വവിലാസാവലോകനാനുരാഗസ്മിതസല്ലാപോപഗൂഹനാദിഭിഃ സ്വൈരം കില രമയന്തി യസ്മിന്നുപയുക്തേ പുരുഷ ഈശ്വരോഽഹം സിദ്ധോഽഹമിത്യയുതമഹാഗജബലമാത്മാനമഭിമന്യമാനഃ കത്ഥതേ മദാന്ധ ഇവ ॥ 16 ॥

തതോഽധസ്താദ്വിതലേ ഹരോ ഭഗവാൻ ഹാടകേശ്വരഃ സ്വപാർഷദഭൂതഗണാവൃതഃ പ്രജാപതിസർഗ്ഗോപബൃംഹണായ ഭവോ ഭവാന്യാ സഹ മിഥുനീഭൂത ആസ്തേ യതഃ പ്രവൃത്താ സരിത്പ്രവരാ ഹാടകീ നാമ ഭവയോർവീര്യേണ യത്ര ചിത്രഭാനുർമ്മാതരിശ്വനാ സമിധ്യമാന ഓജസാ പിബതി തന്നിഷ്ഠ്യൂതം ഹാടകാഖ്യം സുവർണ്ണം ഭൂഷണേനാസുരേന്ദ്രാവരോധേഷു പുരുഷാഃ സഹ പുരുഷീഭിർദ്ധാരയന്തി ॥ 17 ॥

തതോഽധസ്താത്സുതലേ ഉദാരശ്രവാഃ പുണ്യശ്ലോകോ വിരോചനാത്മജോ ബലിർഭഗവതാ മഹേന്ദ്രസ്യ പ്രിയം ചികീർഷമാണേനാദിതേർലബ്ധകായോ ഭൂത്വാ വടുവാമനരൂപേണ പരാക്ഷിപ്തലോകത്രയോ ഭഗവദനുകമ്പയൈവ പുനഃ പ്രവേശിത ഇന്ദ്രാദിഷ്വവിദ്യമാനയാ സുസമൃദ്ധയാ ശ്രിയാഭിജുഷ്ടഃ സ്വധർമ്മേണാരാധയംസ്തമേവ ഭഗവന്തമാരാധനീയമപഗതസാധ്വസ ആസ്തേഽധുനാപി ॥ 18 ॥

നോ ഏവൈതത് സാക്ഷാത്കാരോ ഭൂമിദാനസ്യ യത്തദ്ഭഗവത്യശേഷജീവനികായാനാം ജീവഭൂതാത്മഭൂതേ പരമാത്മനി വാസുദേവേ തീർത്ഥതമേ പാത്ര ഉപപന്നേ പരയാ ശ്രദ്ധയാ പരമാദരസമാഹിതമനസാ സമ്പ്രതിപാദിതസ്യ സാക്ഷാദപവർഗ്ഗദ്വാരസ്യ യദ്ബിലനിലയൈശ്വര്യം ॥ 19 ॥

യസ്യ ഹ വാവ ക്ഷുതപതനപ്രസ്ഖലനാദിഷു വിവശഃ സകൃന്നാമാഭിഗൃണൻ പുരുഷഃ കർമ്മബന്ധനമഞ്ജസാ വിധുനോതി യസ്യ ഹൈവ പ്രതിബാധനം മുമുക്ഷവോഽന്യഥൈവോപലഭന്തേ ॥ 20 ॥

തദ്ഭക്താനാമാത്മവതാം സർവ്വേഷാമാത്മന്യാത്മദ ആത്മതയൈവ ॥ 21 ॥

ന വൈ ഭഗവാൻ നൂനമമുഷ്യാനുജഗ്രാഹ യദുത പുനരാത്മാനുസ്മൃതിമോഷണം മായാമയഭോഗൈശ്വര്യമേവാതനുതേതി ॥ 22 ॥

യത്തദ്ഭഗവതാനധിഗതാന്യോപായേന യാച്ഞാച്ഛലേനാപഹൃതസ്വശരീരാവശേഷിതലോകത്രയോ വരുണപാശൈശ്ച സമ്പ്രതിമുക്തോ ഗിരിദര്യാം ചാപവിദ്ധ ഇതി ഹോവാച ॥ 23 ॥

നൂനം ബതായം ഭഗവാനർത്ഥേഷു ന നിഷ്ണാതോ യോഽസാവിന്ദ്രോ യസ്യ സചിവോ മന്ത്രായ വൃത ഏകാന്തതോ ബൃഹസ്പതിസ്തമതിഹായ യമുപേന്ദ്രേണാത്മാനമയാചതാത്മനശ്ചാശിഷോ നോ ഏവ തദ്ദാസ്യമതിഗംഭീരവയസഃ കാലസ്യ മന്വന്തരപരിവൃത്തം കിയല്ലോകത്രയമിദം ॥ 24 ॥

യസ്യാനുദാസ്യമേവാസ്മത്പിതാമഹഃ കില വവ്രേ ന തു സ്വപിത്ര്യം യദുതാകുതോഭയം പദം ദീയമാനം ഭഗവതഃ പരമിതി ഭഗവതോപരതേ ഖലു സ്വപിതരി ॥ 25 ॥

തസ്യ മഹാനുഭാവസ്യാനുപഥമമൃജിതകഷായഃ കോ വാസ്മദ്വിധഃ പരിഹീണഭഗവദനുഗ്രഹ ഉപജിഗമിഷതീതി ॥ 26 ॥

തസ്യാനുചരിതമുപരിഷ്ടാദ്വിസ്തരിഷ്യതേ യസ്യ ഭഗവാൻ സ്വയമഖിലജഗദ്ഗുരുർന്നാരായണോ ദ്വാരി ഗദാപാണിരവതിഷ്ഠതേ നിജജനാനുകമ്പിതഹൃദയോ യേനാംഗുഷ്ഠേന പദാ ദശകന്ധരോ യോജനായുതായുതം ദിഗ്വിജയ ഉച്ചാടിതഃ ॥ 27 ॥

തതോഽധസ്താത്തലാതലേ മയോ നാമ ദാനവേന്ദ്രസ്ത്രിപുരാധിപതിർഭഗവതാ പുരാരിണാ ത്രിലോകീശം ചികീർഷുണാ നിർദ്ദഗ്ദ്ധസ്വപുരത്രയഃ തത്പ്രസാദാല്ലബ്ധപദോ മായാവിനാമാചാര്യോ മഹാദേവേന പരിരക്ഷിതോ വിഗതസുദർശനഭയോ മഹീയതേ ॥ 28 ॥

തതോഽധസ്താൻമഹാതലേ കാദ്രവേയാണാം സർപ്പാണാം നൈകശിരസാം ക്രോധവശോ നാമ ഗണഃ കുഹകതക്ഷകകാളിയസുഷേണാദിപ്രധാനാ മഹാഭോഗവന്തഃ പതത്ത്രിരാജാധിപതേഃ പുരുഷവാഹാദനവരതമുദ്വിജമാനാഃ സ്വകളത്രാപത്യസുഹൃത്കുടുംബസംഗേന ക്വചിത്പ്രമത്താ വിഹരന്തി ॥ 29 ॥

തതോഽധസ്താദ് രസാതലേ ദൈതേയാ ദാനവാഃ പണയോ നാമ നിവാതകവചാഃ കാലേയാ ഹിരണ്യപുരവാസിന ഇതി വിബുധപ്രത്യനീകാ ഉത്പത്ത്യാ മഹൌജസോ മഹാസാഹസിനോ ഭഗവതഃ സകലലോകാനു ഭാവസ്യ ഹരേരേവ തേജസാ പ്രതിഹതബലാവലേപാ ബിലേശയാ ഇവ വസന്തി യേ വൈ സരമയേന്ദ്രദൂത്യാ വാഗ്ഭിർമ്മന്ത്രവർണ്ണാഭിരിന്ദ്രാദ്ബിഭ്യതി ॥ 30 ॥

തതോഽധസ്താത്പാതാളേ നാഗലോകപതയോ വാസുകിപ്രമുഖാഃ ശംഖകുലികമഹാശംഖശ്വേതധനഞ്ജയ ധൃതരാഷ്ട്രശംഖചൂഡകംബളാശ്വതരദേവദത്താദയോ മഹാഭോഗിനോ മഹാമർഷാ നിവസന്തി യേഷാമു ഹ വൈ പഞ്ചസപ്തദശശതസഹസ്രശീർഷാണാം ഫണാസു വിരചിതാ മഹാമണയോ രോചിഷ്ണവഃ പാതാളവിവരതിമിരനികരം സ്വരോചിഷാ വിധമന്തി ॥ 31 ॥