ധന്യാഷ്ടകം

ധന്യാഷ്ടകം രചന:ശങ്കരാചാര്യർ

   
തജ്ജ്ഞാനം പ്രശമകരം യദിന്ദ്രിയാണാം
തജ്ജ്ഞേയം യദുപനിഷത്സു നിശ്ചിതാർഥം
തേ ധന്യാ ഭുവി പരമാർഥനിശ്ചിതേഹാഃ
ശേഷാസ്തു ഭ്രമനിലയേ പരിഭ്രമന്തഃ        1

ആദൗ വിജിത്യ വിഷയാന്മദമോഹരാഗ-
ദ്വേഷാദിശത്രുഗണമാഹൃതയോഗരാജ്യാഃ
ജ്ഞാത്വാ മതം സമനുഭൂയപരാത്മവിദ്യാ-
കാന്താസുഖം വനഗൃഹേ വിചരന്തി ധന്യാഃ        2

ത്യക്ത്വാ ഗൃഹേ രതിമധോഗതിഹേതുഭൂതാം
ആത്മേച്ഛയോപനിഷദർഥരസം പിബന്തഃ
വീതസ്പൃഹാ വിഷയഭോഗപദേ വിരക്താ
ധന്യാശ്ചരന്തി വിജനേഷു വിരക്തസംഗാഃ        3

ത്യക്ത്വാ മമാഹമിതി ബന്ധകരേ പദേ ദ്വേ
മാനാവമാനസദൃശാഃ സമദർശിനശ്ച
കർതാരമന്യമവഗമ്യ തദർപിതാനി
കുർവന്തി കർമപരിപാകഫലാനി ധന്യാഃ        4

ത്യക്ത്വഈഷണാത്രയമവേക്ഷിതമോക്ഷമർഗാ
ഭൈക്ഷാമൃതേന പരികൽപിതദേഹയാത്രാഃ
ജ്യോതിഃ പരാത്പരതരം പരമാത്മസഞ്ജ്ഞം
ധന്യാ ദ്വിജാരഹസി ഹൃദ്യവലോകയന്തി        5

നാസന്ന സന്ന സദസന്ന മഹസന്നചാണു
ന സ്ത്രീ പുമാന്ന ച നപുംസകമേകബീജം
യൈർബ്രഹ്മ തത്സമമുപാസിതമേകചിത്തൈഃ
ധന്യാ വിരേജുരിത്തരേഭവപാശബദ്ധാഃ        6

അജ്ഞാനപങ്കപരിമഗ്നമപേതസാരം
ദുഃഖാലയം മരണജന്മജരാവസക്തം
സംസാരബന്ധനമനിത്യമവേക്ഷ്യ ധന്യാ
ജ്ഞാനാസിനാ തദവശീര്യ വിനിശ്ചയന്തി        7

 
ശാന്തൈരനന്യമതിഭിർമധുരസ്വഭാവൈഃ
ഏകത്വനിശ്ചിതമനോഭിരപേതമോഹൈഃ
സാകം വനേഷു വിജിതാത്മപദസ്വരുപം
തദ്വസ്തു സമ്യഗനിശം വിമൃശന്തി ധന്യാഃ        8