മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം1

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം1

1 [വ്]
     കൃതോദകം തു രാജാനം ധൃതരാഷ്ട്രം യുധിഷ്ഠിരഃ
     പുരസ്കൃത്യ മഹാബാഹുർ ഉത്തതാരാകുലേന്ദ്രിയഃ
2 ഉത്തീര്യ ച മഹീപാലോ ബാഷ്പവ്യാകുലലോചനഃ
     പപാത തീരേ ഗംഗായാ വ്യാധവിദ്ധ ഇവ ദ്വിപഃ
3 തം സീദമാനം ജഗ്രാഹ ഭീമഃ കൃഷ്ണേന ചോദിതഃ
     മൈവം ഇത്യ് അബ്രവീച് ചൈനം കൃഷ്ണഃ പരബലാർദനഃ
4 തം ആർതം പതിതം ഭൂമൗ നിശ്വസന്തം പുനഃ പുനഃ
     ദദൃശുഃ പാണ്ഡവാ രാജൻ ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം
5 തം ദൃഷ്ട്വാ ദീനമനസം ഗതസത്ത്വം ജനേശ്വരം
     ഭൂയഃ ശോകസമാവിഷ്ടാഃ പാണ്ഡവാഃ സമുപാവിശൻ
6 രാജാ ച ധൃതരാഷ്ട്രസ് തം ഉപാസീനോ മഹാഭുജഃ
     വാക്യം ആഹ മഹാപ്രാജ്ഞോ മഹാശോകപ്രപീഡിതം
7 ഉത്തിഷ്ഠ കുരുശാർദൂല കുരു കാര്യം അനന്തരം
     ക്ഷത്രധർമേണ കൗരവ്യ ജിതേയം അവനിസ് ത്വയാ
8 താം ഭുങ്ക്ഷ്വ ഭ്രാതൃഭിഃ സാർധം സുഹൃദ്ഭിശ് ച ജനേശ്വര
     ന ശോചിതവ്യം പശ്യാമി ത്വയാ ധർമഭൃതാം വര
9 ശോചിതവ്യം മയാ ചൈവ ഗാന്ധാര്യാ ച വിശാം പതേ
     പുത്രൈർ വിഹീനോ രാജ്യേന സ്വപ്നലബ്ധധനോ യഥാ
10 അശ്രുത്വാ ഹിതകാമസ്യ വിദുരസ്യ മഹാത്മനഃ
    വാക്യാനി സുമഹാർഥാനി പരിതപ്യാമി ദുർമതിഃ
11 ഉക്തവാൻ ഏഷ മാം പൂർവം ധർമാത്മാ ദിവ്യദർശനഃ
    ദുര്യോധനാപരാധേന കുലം തേ വിനശിഷ്യതി
12 സ്വസ്തി ചേദ് ഇച്ഛസേ രാജൻ കുലസ്യാത്മന ഏവ ച
    വധ്യതാം ഏഷ ദുഷ്ടാത്മാ മന്ദോ രാജസുയോധനഃ
13 കർണശ് ച ശകുനിശ് ചൈവ മൈനം പശ്യതു കർഹി ചിത്
    ദ്യൂതസമ്പാതം അപ്യ് ഏഷാം അപ്രമത്തോ നിവാരയ
14 അഭിഷേചയ രാജാനം ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം
    സ പാലയിഷ്യതി വശീധർമേണ പൃഥിവീം ഇമാം
15 അഥ നേച്ഛസി രാജാനം കുന്തീപുത്രം യുധിഷ്ഠിരം
    മേഢീ ഭൂതഃ സ്വയം രാജ്യം പ്രതിഗൃഹ്ണീഷ്വ പാർഥിവ
16 സമം സർവേഷു ഭൂതേഷു വർതമാനം നരാധിപ
    അനുജീവന്തു സർവേ ത്വാം ജ്ഞാതയോ ജ്ഞാതിവർധന
17 ഏവം ബ്രുവതി കൗന്തേയ വിദുരേ ദീർഘദർശിനി
    ദുര്യോധനം അഹം പാപം അന്വവർതം വൃഥാ മതിഃ
18 അശ്രുത്വാ ഹ്യ് അസ്യ വീരസ്യ വാക്യാനി മധുരാണ്യ് അഹം
    ഫലം പ്രാപ്യ മഹദ് ദുഃഖം നിമഗ്നഃ ശോകസാഗരേ
19 വൃദ്ധൗ ഹി തേ സ്വഃ പിതരൗ പശ്യാവാം ദുഃഖിതൗ നൃപ
    ന ശോചിതവ്യം ഭവതാ പശ്യാമീഹ ജനാധിപ