മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം12

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം12

1 [വാ]
     ദ്വിവിധോ ജായതേ വ്യാധിഃ ശാരീരോ മാനസസ് തഥാ
     പരസ്പരം തയോർ ജന്മ നിർദ്വന്ദ്വം നോപലഭ്യതേ
2 ശരീരേ ജായതേ വ്യാഥിഃ ശാരീരോ നാത്ര സംശയഃ
     മാനസോ ജായതേ വ്യാധിർ മനസ്യ് ഏവേതി നിശ്ചയഃ
3 ശീതോഷ്ണേ ചൈവ വായുശ് ച ഗുണാ രാജഞ് ശരീരജാഃ
     തേഷാം ഗുണാനാം സാമ്യം ചേത് തദ് ആഹുഃ സ്വസ്ഥലക്ഷണം
     ഉഷ്ണേന ബാധ്യതേ ശീതം ശീതേനോഷ്ണം ച ബാധ്യതേ
4 സത്ത്വം രജസ് തമശ് ചേതി ത്രയസ് ത്വ് ആത്മഗുണാഃ സ്മൃതാഃ
     തേഷാം ഗുണാനാം സാമ്യം ചേത് തദ് ആഹുഃ സ്വസ്ഥലക്ഷണം
     തേഷാം അന്യതമോത്സേകേ വിധാനം ഉപദിശ്യതേ
5 ഹർഷേണ ബാധ്യതേ ശോകോ ഹർഷഃ ശോകേന ബാധ്യതേ
     കശ് ചിദ് ദുഃഖേ വർതമാനഃ സുഖസ്യ സ്മർതും ഇച്ഛതി
     കശ് ചിത് സുഖേ വർതമാനോ ദുഃഖസ്യ സ്മർതും ഇച്ഛതി
6 സ ത്വം ന ദുഃഖീ ദുഃഖസ്യ ന സുഖീ സുസുഖസ്യ വാ
     സ്മർതും ഇച്ഛസി കൗന്തേയ ദിഷ്ടം ഹി ബലവത്തരം
7 അഥ വാ തേ സ്വഭാവോ ഽയം യേന പാർഥാവകൃഷ്യസേ
     ദൃഷ്ട്വാ സഭാ ഗതാം കൃഷ്ണാം ഏകവസ്ത്രാം രജസ്വലാം
     മിഷതാം പാണ്ഡവേയാനാം ന തത് സംസ്മർതും ഇച്ഛസി
8 പ്രവ്രാജനം ച നഗരാദ് അജിനൈശ് ച വിവാസനം
     മഹാരണ്യനിവാസശ് ച ന തസ്യ സ്മർതും ഇച്ഛസി
9 ജടാസുരാത് പരിക്ലേശശ് ചിത്രസേനേന ചാഹവഃ
     സൈന്ധവാച് ച പരിക്ലേശോ ന തസ്യ സ്മർതും ഇച്ഛസി
10 പുനർ അജ്ഞാതചര്യായാം കീചകേന പദാ വധഃ
    യാജ്ഞസേന്യാസ് തദാ പാർഥ ന തസ്യ സ്മർതും ഇച്ഛസി
11 യച് ച തേ ദ്രോണ ഭീഷ്മാഭ്യാം യുദ്ധം ആസീദ് അരിന്ദമ
    മനസൈകേന യോദ്ധവ്യം തത് തേ യുദ്ധം ഉപസ്ഥിതം
    തസ്മാദ് അഭ്യുപഗന്തവ്യം യുദ്ധായ ഭരതർഷഭ
12 പരം അവ്യക്തരൂപസ്യ പരം മുക്ത്വാ സ്വകർമഭിഃ
    യത്ര നൈവ ശരൈഃ കാര്യം ന ഭൃത്യൈർ ന ച ബന്ധുഭിഃ
    ആത്മനൈകേന യോദ്ധവ്യം തത് തേ യുദ്ധം ഉപസ്ഥിതം
13 തസ്മിന്ന് അനിർജിതേ യുദ്ധേ കാം അവസ്ഥാം ഗമിഷ്യസി
    ഏതജ് ജ്ഞാത്വാ തു കൗന്തേയ കൃതകൃത്യോ ഭവിഷ്യസി
14 ഏതാം ബുദ്ധിം വിനിശ്ചിത്യ ഭൂതാനാം ആഗതിം ഗതിം
    പിതൃപൈതാമഹേ വൃത്തേ ശാധി രാജ്യം യഥോചിതം