മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം31

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം31

1 [ബ്ര്]
     ത്രയോ വൈ രിപവോ ലോകേ നവ വൈ ഗുണതഃ സ്മൃതാഃ
     ഹർഷഃ സ്തംഭോ ഽഭിമാനശ് ച ത്രയസ് തേ സാത്ത്വികാ ഗുണാഃ
2 ശോകഃ ക്രോധോ ഽതിസംരംഭോ രാജസാസ് തേ ഗുണാഃ സ്മൃതാഃ
     സ്വപ്നസ് തന്ദ്രീ ച മോഹശ് ച ത്രയസ് തേ താമസാ ഗുണാഃ
3 ഏതാൻ നികൃത്യ ധൃതിമാൻ ബാണസന്ധൈർ അതന്ദ്രിതഃ
     ജേതും പരാൻ ഉത്സഹതേ പ്രശാന്താത്മാ ജിതേന്ദ്രിയഃ
4 അത്ര ഗാഥാഃ കീർതയന്തി പുരാകൽപവിദോ ജനാഃ
     അംബരീഷേണ യാ ഗീതാ രാജ്ഞാ രാജ്യം പ്രശാസതാ
5 സമുദീർണേഷു ദോഷേഷു വധ്യമാനേഷു സാധുഷു
     ജഗ്രാഹ തരസാ രാജ്യം അംബരീഷ ഇതി ശ്രുതിഃ
6 സ നിഗൃഹ്യ മഹാദോഷാൻ സാധൂൻ സമഭിപൂജ്യ ച
     ജഗാമ മഹതീം സിദ്ധിം ഗാഥാം ചേമാം ജഗാദ ഹ
7 ഭൂയിഷ്ഠം മേ ജിതാ ദോഷാ നിഹതാഃ സർവശത്രവഃ
     ഏകോ ദോഷോ ഽവശിഷ്ടസ് തു വധ്യഃ സ ന ഹതോ മയാ
8 യേന യുക്തോ ജന്തുർ അയം വൈതൃഷ്ണ്യം നാധിഗച്ഛതി
     തൃഷ്ണാർത ഇവ നിമ്നാനി ധാവമാനോ ന ബുധ്യതേ
9 അകാര്യം അപി യേനേഹ പ്രയുക്തഃ സേവതേ നരഃ
     തം ലോഭം അസിഭിസ് തീക്ഷ്ണൈർ നികൃന്തന്തം നികൃന്തത
10 ലോഭാദ് ധി ജായതേ തൃഷ്ണാ തതശ് ചിന്താ പ്രസജ്യതേ
    സ ലിപ്സമാനോ ലഭതേ ഭൂയിഷ്ഠം രാജസാൻ ഗുണാൻ
11 സ തൈർ ഗുണൈഃ സംഹതദേഹബന്ധനഃ; പുനഃ പുനർ ജായതി കർമ ചേഹതേ
    ജന്മ ക്ഷയേ ഭിന്നവികീർണ ദേഹഃ; പുനർ മൃത്യും ഗച്ഛതി ജന്മനി സ്വേ
12 തസ്മാദ് ഏനം സമ്യഗ് അവേക്ഷ്യ ലോഭം; നിഗൃഹ്യ ധൃത്യാത്മനി രാജ്യം ഇച്ഛേത്
    ഏതദ് രാജ്യം നാന്യദ് അസ്തീതി വിദ്യാദ്; യസ് ത്വ് അത്ര രാജാ വിജിതോ മമൈകഃ
13 ഇതി രാജ്ഞാംബരീഷേണ ഗാഥാ ഗീതാ യശസ്വിനാ
    ആധിരാജ്യം പുരസ്കൃത്യ ലോഭം ഏകം നികൃന്തതാ