മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം37

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം37

1 [ബ്ര്]
     രജോ ഽഹം വഃ പ്രവക്ഷ്യാമി യാഥാ തഥ്യേന സത്തമാഃ
     നിബോധത മഹാഭാഗാ ഗുണവൃത്തം ച സർവശഃ
2 സംഘാതോ രൂപം ആയാസഃ സുഖദുഃഖേ ഹിമാതപൗ
     ഐശ്വര്യം വിഗ്രഹഃ സന്ധിർ ഹേതുവാദോ ഽരതിഃ ക്ഷമാ
3 ബലം ശൗര്യം മദോ രോഷോ വ്യായാമകലഹാവ് അപി
     ഈർഷ്യേപ്സാ പൈശുനം യുദ്ധം മമത്വം പരിപാലനം
4 വധബന്ധപരിക്ലേശാഃ ക്രയോ വിക്രയ ഏവ ച
     നികൃന്ത ഛിന്ധി ഭിന്ധീതി പരമർമാവകർതനം
5 ഉഗ്രം ദാരുണം ആക്രോശഃ പരവിത്താനുശാസനം
     ലോകചിന്താ വിചിന്താ ച മത്സരഃ പരിഭാഷണം
6 മൃഷാവാദോ മൃഷാ ദാനം വികൽപഃ പരിഭാഷണം
     നിന്ദാസ്തുതിഃ പ്രശംസാ ച പ്രതാപഃ പരിതർപണം
7 പരിചര്യാ ച ശുശ്രൂഷാ സേവാ തൃഷ്ണാ വ്യപാശ്രയഃ
     വ്യൂഹോ ഽനയഃ പ്രമാദശ് ച പരിതാപഃ പരിഗ്രഹഃ
8 സംസ്കാരാ യേ ച ലോകേ ഽസ്മിൻ പ്രവർതന്തേ പൃഥക് പൃഥക്
     നൃഷു നാരീഷു ഭൂതേഷു ദ്രവ്യേഷു ശരണേഷു ച
9 സന്താപോ ഽപ്രത്യയശ് ചൈവ വ്രതാനി നിയമാശ് ച യേ
     പ്രദാനം ആശീർ യുക്തം ച സതതം മേ ഭവത്വ് ഇതി
10 സ്വധാ കാരോ നമഃ കാരഃ സ്വാഹാകാരോ വഷട് ക്രിയാ
    യാജനാധ്യാപനേ ചോഭേ തഥൈവാഹുഃ പരിഗ്രഹം
11 ഇദം മേ സ്യാദ് ഇദം മേ സ്യാത് സ്നേഹോ ഗുണസമുദ്ഭവഃ
    അഭിദ്രോഹസ് തഥാ മായാ നികൃതിർ മാന ഏവ ച
12 സ്തൈന്യം ഹിംസാ പരീവാദഃ പരിതാപഃ പ്രജാഗരഃ
    സ്തംഭോ ദംഭോ ഽഥ രാഗശ് ച ഭക്തിഃ പ്രീതിഃ പ്രമോദനം
13 ദ്യൂതം ച ജനവാദശ് ച സംബന്ധാഃ സ്ത്രീകൃതാശ് ച യേ
    നൃത്തവാദിത്രഗീതാനി പ്രസംഗാ യേ ച കേ ചന
    സർവ ഏതേ ഗുണാ വിപ്രാ രാജസാഃ സമ്പ്രകീർതിതാഃ
14 ഭൂതഭവ്യ ഭവിഷ്യാണാം ഭാവാനാം ഭുവി ഭാവനാഃ
    ത്രിവർഗനിരതാ നിത്യം ധർമോ ഽർഥഃ കാമ ഇത്യ് അപി
15 കാമവൃത്താഃ പ്രമോദന്തേ സർവകാമസമൃദ്ധിഭിഃ
    അർവാക് സ്രോതസ ഇത്യ് ഏതേ തൈജസാ രജസാവൃതാഃ
16 അസ്മിംൽ ലോകേ പ്രമോദന്തേ ജായമാനാഃ പുനഃ പുനഃ
    പ്രേത്യ ഭാവികം ഈഹന്ത ഇഹ ലൗകികം ഏവ ച
    ദദതി പ്രതിഗൃഹ്ണന്തി ജപന്ത്യ് അഥ ച ജുഹ്വതി
17 രജോഗുണാ വോ ബഹുധാനുകീർതിതാ; യഥാവദ് ഉക്തം ഗുണവൃത്തം ഏവ ച
    നരോ ഹി യോ വേദ ഗുണാൻ ഇമാൻ സദാ; സ രാജസൈഃ സർവഗുണൈർ വിമുച്യതേ