മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം38

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം 38

1 [ഷൃ]
     യദ്യ് ഏതത് സാഹസം താത യദി വാ ദുഷ്കൃതം കൃതം
     പ്രിയം വാപ്യ് അപ്രിയം വാ തേ വാഗ് ഉക്താ ന മൃഷാ മയാ
2 നൈവാന്യഥേദം ഭവിതാ പിതർ ഏഷ ബ്രവീമി തേ
     നാഹം മൃഷാ പ്രബ്രവീമി സ്വൈരേഷ്വ് അപി കുതഃ ശപൻ
3 [ഷമീക]
     ജാനാമ്യ് ഉഗ്രപ്രഭാവം ത്വാം പുത്ര സത്യഗിരം തഥാ
     നാനൃതം ഹ്യ് ഉക്തപൂർവം തേ നൈതൻ മിഥ്യാ ഭവിഷ്യതി
4 പിത്രാ പുത്രോ വയഃസ്ഥോ ഽപി സതതം വാച്യ ഏവ തു
     യഥാ സ്യാദ് ഗുണസംയുക്തഃ പ്രാപ്നുയാച് ച മഹദ് യശഃ
5 കിം പുനർ ബാല ഏവ ത്വം തപസാ ഭാവിതഃ പ്രഭോ
     വർധതേ ച പ്രഭവതാം കോപോ ഽതീവ മഹാത്മനാം
6 സോ ഽഹം പശ്യാമി വക്തവ്യം ത്വയി ധർമഭൃതാം വര
     പുത്രത്വം ബാലതാം ചൈവ തവാവേക്ഷ്യ ച സാഹസം
7 സ ത്വം ശമ യുതോ ഭൂത്വാ വന്യം ആഹാരം ആഹരൻ
     ചര ക്രോധം ഇമം ത്യക്ത്വാ നൈവം ധർമം പ്രഹാസ്യസി
8 ക്രോധോ ഹി ധർമം ഹരതി യതീനാം ദുഃഖസഞ്ചിതം
     തതോ ധർമവിഹീനാനാം ഗതിർ ഇഷ്ടാ ന വിദ്യതേ
9 ശമ ഏവ യതീനാം ഹി ക്ഷമിണാം സിദ്ധികാരകഃ
     ക്ഷമാവതാം അയം ലോകഃ പരശ് ചൈവ ക്ഷമാവതാം
10 തസ്മാച് ചരേഥാഃ സതതം ക്ഷമാ ശീലോ ജിതേന്ദ്രിയഃ
    ക്ഷമയാ പ്രാപ്സ്യസേ ലോകാൻ ബ്രഹ്മണഃ സമനന്തരാൻ
11 മയാ തു ശമം ആസ്ഥായ യച് ഛക്യം കർതും അദ്യ വൈ
    തത് കരിഷ്യേ ഽദ്യ താതാഹം പ്രേഷയിഷ്യേ നൃപായ വൈ
12 മമ പുത്രേണ ശപ്തോ ഽസി ബാലേനാകൃത ബുദ്ധിനാ
    മമേമാം ധർഷണാം ത്വത്തഃ പ്രേക്ഷ്യ രാജന്ന് അമർഷിണാ
13 [സ്]
    ഏവമാദിശ്യ ശിഷ്യം സ പ്രേഷയാം ആസ സുവ്രതഃ
    പരിക്ഷിതേ നൃപതയേ ദയാപന്നോ മഹാതപാഃ
14 സന്ദിശ്യ കുശലപ്രശ്നം കാര്യവൃത്താന്തം ഏവ ച
    ശിഷ്യം ഗൗര മുഖം നാമ ശീലവന്തം സമാഹിതം
15 സോ ഽഭിഗമ്യ തതഃ ശീഘ്രം നരേന്ദ്രം കുരുവർധനം
    വിവേശ ഭവനം രാജ്ഞഃ പൂർവം ദ്വാഃസ്ഥൈർ നിവേദിതഃ
16 പൂജിതശ് ച നരേന്ദ്രേണ ദ്വിജോ ഗൗര മുഖസ് തതഃ
    ആചഖ്യൗ പരിവിശ്രാന്തോ രാജ്ഞേ സർവം അശേഷതഃ
    ശമീക വചനം ഘോരം യഥോക്തം മന്ത്രിസംനിധൗ
17 ശമീകോ നാമ രാജേന്ദ്ര വിഷയേ വർതതേ തവ
    ഋഷിഃ പരമധർമാത്മാ ദാന്തഃ ശാന്തോ മഹാതപാഃ
18 തസ്യ ത്വയാ നരവ്യാഘ്ര സർപഃ പ്രാണൈർ വിയോജിതഃ
    അവസക്തോ ധനുഷ്കോട്യാ സ്ഖന്ധേ ഭരതസത്തമ
    ക്ഷാന്തവാംസ് തവ തത് കർമ പുത്രസ് തസ്യ ന ചക്ഷമേ
19 തേന ശപ്തോ ഽസി രാജേന്ദ്ര പിതുർ അജ്ഞാതം അദ്യ വൈ
    തക്ഷകഃ സപ്തരാത്രേണ മൃത്യുസ് തേ വൈ ഭവിഷ്യതി
20 തത്ര രക്ഷാം കുരുഷ്വേതി പുനഃ പുനർ അഥാബ്രവീത്
    തദ് അന്യഥാ ന ശക്യം ച കർതും കേന ചിദ് അപ്യ് ഉത
21 ന ഹി ശക്നോതി സംയന്തും പുത്രം കോപസമന്വിതം
    തതോ ഽഹം പ്രേഷിതസ് തേന തവ രാജൻ ഹിതാർഥിനാ
22 ഇതി ശ്രുത്വാ വചോ ഘോരം സ രാജാ കുരുനന്ദനഃ
    പര്യതപ്യത തത് പാപം കൃത്വാ രാജാ മഹാതപാഃ
23 തം ച മൗന വ്രതധരം ശ്രുത്വാ മുനിവരം തദാ
    ഭൂയ ഏവാഭവദ് രാജാ ശോകസന്തപ്ത മാനസഃ
24 അനുക്രോശാത്മതാം തസ്യ ശമീകസ്യാവധാര്യ തു
    പര്യതപ്യത ഭൂയോ ഽപി കൃത്വാ തത് കിൽബിഷം മുനേഃ
25 ന ഹി മൃത്യും തഥാ രാജാ ശ്രുത്വാ വൈ സോ ഽന്വതപ്യത
    അശോചദ് അമരപ്രഖ്യോ യഥാ കൃത്വേഹ കർമ തത്
26 തതസ് തം പ്രേഷയാം ആസ രാജാ ഗൗര മുഖം തദാ
    ഭൂയഃ പ്രസാദം ഭഗവാൻ കരോത്വ് ഇതി മമേതി വൈ
27 തസ്മിംശ് ച ഗതമാത്രേ വൈ രാജാ ഗൗര മുഖേ തദാ
    മന്ത്രിഭിർ മന്ത്രയാം ആസ സഹ സംവിഗ്നമാനസഃ
28 നിശ്ചിത്യ മന്ത്രിഭിശ് ചൈവ സഹിതോ മന്ത്രതത്ത്വവിത്
    പ്രാസാദം കാരയാം ആസ ഏകസ്തംഭം സുരക്ഷിതം
29 രക്ഷാം ച വിദധേ തത്ര ഭിഷജശ് ചൗഷധാനി ച
    ബ്രാഹ്മണാൻ സിദ്ധമന്ത്രാംശ് ച സർവതോ വൈ ന്യവേശയത്
30 രാജകാര്യാണി തത്രസ്ഥഃ സർവാണ്യ് ഏവാകരോച് ച സഃ
    മന്ത്രിഭിഃ സഹധർമജ്ഞഃ സമന്താത് പരിരക്ഷിതഃ
31 പ്രാപ്തേ തു ദിവസേ തസ്മിൻ സപ്തമേ ദ്വിജസത്തമ
    കാശ്യപോ ഽഭ്യാഗമദ് വിദ്വാംസ് തം രാജാനം ചികിത്സിതും
32 ശ്രുതം ഹി തേന തദ് അഭൂദ് അദ്യ തം രാജസത്തമം
    തക്ഷകഃ പന്നഗശ്രേഷ്ഠോ നേഷ്യതേ യമസാദനം
33 തം ദഷ്ടം പന്നഗേന്ദ്രേണ കരിഷ്യേ ഽഹം അപജ്വരം
    തത്ര മേ ഽർഥശ് ച ധർമശ് ച ഭവിതേതി വിചിന്തയൻ
34 തം ദദർശ സ നാഗേന്ദ്രസ് തക്ഷകഃ കാശ്യപം പഥി
    ഗച്ഛന്തം ഏകമനസം ദ്വിജോ ഭൂത്വാ വയോ ഽതിഗഃ
35 തം അബ്രവീത് പന്നഗേന്ദ്രഃ കാശ്യപം മുനിപുംഗവം
    ക്വ ഭവാംസ് ത്വരിതോ യാതി കിം ച കാര്യം ചികീർഷതി
36 [ക്]
    നൃപം കുരു കുലോത്പന്നം പരിക്ഷിതം അരിന്ദമം
    തക്ഷകഃ പന്നഗശ്രേഷ്ഠസ് തേജസാദ്യ പ്രധക്ഷ്യതി
37 തം ദഷ്ടം പന്നഗേന്ദ്രേണ തേനാഗ്നിസമതേജസാ
    പാണ്ഡവാനാം കുലകരം രാജാനം അമിതൗജസം
    ഗച്ഛാമി സൗമ്യ ത്വരിതം സദ്യഃ കർതും അപജ്വരം
38 [ത്]
    അഹം സ തക്ഷകോ ബ്രഹ്മംസ് തം ധക്ഷ്യാമി മഹീപതിം
    നിവർതസ്വ ന ശക്തസ് ത്വം മയാ ദഷ്ടം ചികിത്സിതും
39 [ക്]
    അഹം തം നൃപതിം നാഗ ത്വയാ ദഷ്ടം അപജ്വരം
    കരിഷ്യ ഇതി മേ ബുദ്ധിർ വിദ്യാ ബലം ഉപാശ്രിതഃ