മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം58

←അധ്യായം57

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം 58

അധ്യായം59→

1 [ജ്]
     യ ഏതേ കീർതിതാ ബ്രഹ്മൻ യേ ചാന്യേ നാനുകീർതിതാഃ
     സമ്യക് താഞ് ശ്രോതും ഇച്ഛാമി രാജ്ഞശ് ചാന്യാൻ സുവർചസഃ
 2 യദർഥം ഇഹ സംഭൂതാ ദേവകൽപാ മഹാരഥാഃ
     ഭുവി തൻ മേ മഹാഭാഗ സമ്യഗ് ആഖ്യാതും അർഹസി
 3 [വ്]
     രഹസ്യം ഖല്വ് ഇദം രാജൻ ദേവാനാം ഇതി നഃ ശ്രുതം
     തത് തു തേ കഥയിഷ്യാമി നമസ്കൃത്വാ സ്വയം ഭുവേ
 4 ത്രിഃ സപ്തകൃത്വഃ പൃഥിവീം കൃത്വാ നിഃക്ഷത്രിയാം പുരാ
     ജാമദഗ്ന്യസ് തപസ് തേപേ മഹേന്ദ്രേ പർവതോത്തമേ
 5 തദാ നിഃക്ഷത്രിയേ ലോകേ ഭാർഗവേണ കൃതേ സതി
     ബ്രാഹ്മണാൻ ക്ഷത്രിയാ രാജൻ ഗർഭാർഥിന്യോ ഽഭിചക്രമുഃ
 6 താഭിഃ സഹ സമാപേതുർ ബ്രാഹ്മണാഃ സംശിതവ്രതാഃ
     ഋതാവ് ഋതൗ നരവ്യാഘ്ര ന കാമാൻ നാനൃതൗ തഥാ
 7 തേഭ്യസ് തു ലേഭിരേ ഗർഭാൻ ക്ഷത്രിയാസ് താഃ സഹസ്രശഃ
     തതഃ സുഷുവിരേ രാജൻ ക്ഷത്രിയാൻ വീര്യസംമതാൻ
     കുമാരാംശ് ച കുമാരീശ് ച പുനഃ ക്ഷത്രാഭിവൃദ്ധയേ
 8 ഏവം തദ് ബ്രാഹ്മണൈഃ ക്ഷത്രം ക്ഷത്രിയാസു തപസ്വിഭിഃ
     ജാതം ഋധ്യത ധർമേണ സുദീർഘേണായുഷാന്വിതം
     ചത്വാരോ ഽപി തദാ വർണാ ബഭൂവുർ ബ്രാഹ്മണോത്തരാഃ
 9 അഭ്യഗച്ഛന്ന് ഋതൗ നാരീം ന കാമാൻ നാനൃതൗ തഥാ
     തഥൈവാന്യാനി ഭൂതാനി തിര്യഗ്യോനിഗതാന്യ് അപി
     ഋതൗ ദാരാംശ് ച ഗച്ഛന്തി തദാ സ്മ ഭരതർഷഭ
 10 തതോ ഽവർധന്ത ധർമേണ സഹസ്രശതജീവിനഃ
    താഃ പ്രജാഃ പൃഥിവീപാല ധർമവ്രതപരായണാഃ
    ആധിഭിർ വ്യാധിഭിശ് ചൈവ വിമുക്താഃ സർവശോ നരാഃ
11 അഥേമാം സാഗരാപാംഗാം ഗാം ഗജേന്ദ്ര ഗതാഖിലാം
    അധ്യതിഷ്ഠത് പുനഃ ക്ഷത്രം സശൈലവനകാനനാം
12 പ്രശാസതി പുനഃ ക്ഷത്രേ ധർമേണേമാം വസുന്ധരാം
    ബ്രാഹ്മണാദ്യാസ് തദാ വർണാ ലേഭിരേ മുദം ഉത്തമാം
13 കാമക്രോധോദ്ഭവാൻ ദോഷാൻ നിരസ്യ ച നരാധിപാഃ
    ദണ്ഡം ദണ്ഡ്യേഷു ധർമേണ പ്രണയന്തോ ഽന്വപാലയൻ
14 തഥാ ധർമപരേ ക്ഷത്രേ സഹസ്രാക്ഷഃ ശതക്രതുഃ
    സ്വാദു ദേശേ ച കാലേ ച വവർഷാപ്യായയൻ പ്രജാഃ
15 ന ബാല ഏവ മ്രിയതേ തദാ കശ് ചിൻ നരാധിപ
    ന ച സ്ത്രിയം പ്രജാനാതി കശ് ചിദ് അപ്രാപ്തയൗവനഃ
16 ഏവം ആയുഷ്മതീഭിസ് തു പ്രജാഭിർ ഭരതർഷഭ
    ഇയം സാഗരപര്യന്താ സമാപൂര്യത മേദിനീ
17 ഈജിരേ ച മഹായജ്ഞൈഃ ക്ഷത്രിയാ ബഹു ദക്ഷിണൈഃ
    സാംഗോപനിഷദാൻ വേദാൻ വിപ്രാശ് ചാധീയതേ തദാ
18 ന ച വിക്രീണതേ ബ്രഹ്മ ബ്രാഹ്മണാഃ സ്മ തദാ നൃപ
    ന ച ശൂദ്ര സമാഭ്യാശേ വേദാൻ ഉച്ചാരയന്ത്യ് ഉത
19 കാരയന്തഃ കൃഷിം ഗോഭിസ് തഥാ വൈശ്യാഃ ക്ഷിതാവ് ഇഹ
    ന ഗാം അയുഞ്ജന്ത ധുരി കൃശാംഗാശ് ചാപ്യ് അജീവയൻ
20 ഫേനപാംശ് ച തഥാ വത്സാൻ ന ദുഹന്തി സ്മ മാനവാഃ
    ന കൂടമാനൈർ വണിജഃ പണ്യം വിക്രീണതേ തദാ
21 കർമാണി ച നരവ്യാഘ്ര ധർമോപേതാനി മാനവാഃ
    ധർമം ഏവാനുപശ്യന്തശ് ചക്രുർ ധർമപരായണാഃ
22 സ്വകർമനിരതാശ് ചാസൻ സർവേ വർണാ നരാധിപ
    ഏവം തദാ നരവ്യാഘ്ര ധർമോ ന ഹ്രസതേ ക്വ ചിത്
23 കാലേ ഗാവഃ പ്രസൂയന്തേ നാര്യശ് ച ഭരതർഷഭ
    ഫലന്ത്യ് ഋതുഷു വൃഷ്കാശ് ച പുഷ്പാണി ച ഫലാനി ച
24 ഏവം കൃതയുഗേ സമ്യഗ് വർതമാനേ തദാ നൃപ
    ആപൂര്യതേ മഹീകൃത്സ്നാ പ്രാണിഭിർ ബഹുഭിർ ഭൃശം
25 തതഃ സമുദിതേ ലോകേ മാനുഷേ ഭരതർഷഭ
    അസുരാ ജജ്ഞിരേ ക്ഷേത്രേ രാജ്ഞാം മനുജപുംഗവ
26 ആദിത്യൈർ ഹി തദാ ദൈത്യാ ബഹുശോ നിർജിതാ യുധി
    ഐശ്വര്യാദ് ഭ്രംശിതാശ് ചാപി സംബഭൂവുഃ ക്ഷിതാവ് ഇഹ
27 ഇഹ ദേവത്വം ഇച്ഛന്തോ മാനുഷേഷു മനസ്വിനഃ
    ജജ്ഞിരേ ഭുവി ഭൂതേഷു തേഷു തേഷ്വ് അസുരാ വിഭോ
28 ഗോഷ്വ് അശ്വേഷു ച രാജേന്ദ്ര ഖരോഷ്ട്രമഹിഷേഷു ച
    ക്രവ്യാദേഷു ച ഭൂതേഷു ഗജേഷു ച മൃഗേഷു ച
29 ജാതൈർ ഇഹ മഹീപാല ജായമാനൈശ് ച തൈർ മഹീ
    ന ശശാകാത്മനാത്മാനം ഇയം ധാരയിതും ധരാ
30 അഥ ജാതാ മഹീപാലാഃ കേ ചിദ് ബലസമന്വിതാഃ
    ദിതേഃ പുത്രാ ദനോശ് ചൈവ തസ്മാൽ ലോകാദ് ഇഹ ച്യുതാഃ
31 വീര്യവന്തോ ഽവലിപ്താസ് തേ നാനാരൂപധരാ മഹീം
    ഇമാം സാഗരപര്യന്താം പരീയുർ അരിമർദനാഃ
32 ബ്രാഹ്മണാൻ ക്ഷത്രിയാൻ വൈശ്യാഞ് ശൂദ്രാംശ് ചൈവാപ്യ് അപീഡയൻ
    അന്യാനി ചൈവ ഭൂതാനി പീഡയാം ആസുർ ഓജസാ
33 ത്രാസയന്തോ വിനിഘ്നന്തസ് താംസ് താൻ ഭൂതഗണാംശ് ച തേ
    വിചേരുഃ സർവതോ രാജൻ മഹീം ശതസഹസ്രശഃ
34 ആശ്രമസ്ഥാൻ മഹർഷീംശ് ച ധർഷയന്തസ് തതസ് തതഃ
    അബ്രഹ്മണ്യാ വീര്യമദാ മത്താ മദബലേന ച
35 ഏവം വീര്യബലോത്സിക്തൈർ ഭൂർ ഇയം തൈർ മഹാസുരൈഃ
    പീഡ്യമാനാ മഹീപാല ബ്രഹ്മാണം ഉപചക്രമേ
36 ന ഹീമാം പവനോ രാജൻ ന നാഗാ ന നഗാ മഹീം
    തദാ ധാരയിതും ശേകുർ ആക്രാന്താം ദാനവൈർ ബലാത്
37 തതോ മഹീ മഹീപാല ഭാരാർതാ ഭയപീഡിതാ
    ജഗാമ ശരണം ദേവം സർവഭൂതപിതാമഹം
38 സാ സംവൃതം മഹാഭാഗൈർ ദേവദ്വിജ മഹർഷിഭിഃ
    ദദർശ ദേവം ബ്രഹ്മാണം ലോകകർതാരം അവ്യയം
39 ഗന്ധർവൈർ അപ്സരോഭിശ് ച ബന്ദി കർമസു നിഷ്ഠിതൈഃ
    വന്ദ്യമാനം മുദോപേതൈർ വവന്ദേ ചൈനം ഏത്യ സാ
40 അഥ വിജ്ഞാപയാം ആസ ഭൂമിസ് തം ശരണാർഥിനീ
    സംനിധൗ ലോകപാലാനാം സർവേഷാം ഏവ ഭാരത
41 തത് പ്രധാനാത്മനസ് തസ്യ ഭൂമേഃ കൃത്യം സ്വയം ഭുവഃ
    പൂർവം ഏവാഭവദ് രാജൻ വിദിതം പരമേഷ്ഠിനഃ
42 സ്രഷ്ടാ ഹി ജഗതഃ കസ്മാൻ ന സംബുധ്യേത ഭാരത
    സുരാസുരാണാം ലോകാനാം അശേഷേണ മനോഗതം
43 തം ഉവാച മഹാരാജ ഭൂമിം ഭൂമിപതിർ വിഭുഃ
    പ്രഭവഃ സർവഭൂതാനാം ഈശഃ ശംഭുഃ പ്രജാപതിഃ
44 യദർഥം അസി സമ്പ്രാപ്താ മത്സകാശം വസുന്ധരേ
    തദർഥം സംനിയോക്ഷ്യാമി സർവാൻ ഏവ ദിവൗകസഃ
45 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ സ മഹീം ദേവോ ബ്രഹ്മാ രാജൻ വിസൃജ്യ ച
    ആദിദേശ തദാ സർവാൻ വിബുധാൻ ഭൂതകൃത് സ്വയം
46 അസ്യാ ഭൂമേർ നിരസിതും ഭാരം ഭാഗൈഃ പൃഥക് പൃഥക്
    അസ്യാം ഏവ പ്രസൂയധ്വം വിരോധായേതി ചാബ്രവീത്
47 തഥൈവ ച സമാനീയ ഗന്ധർവാപ്സരസാം ഗണാൻ
    ഉവാച ഭഗവാൻ സർവാൻ ഇദം വചനം ഉത്തമം
    സ്വൈർ അംശൈഃ സമ്പ്രസൂയധ്വം യഥേഷ്ടം മാനുഷേഷ്വ് ഇതി
48 അഥ ശക്രാദയഃ സർവേ ശ്രുത്വാ സുരഗുരോർ വചഃ
    തഥ്യം അർഥ്യം ച പഥ്യം ച തസ്യ തേ ജഗൃഹുസ് തദാ
49 അഥ തേ സർവശോ ഽംശൈഃ സ്വൈർ ഗന്തും ഭൂമിം കൃതക്ഷണാഃ
    നാരായണം അമിത്രഘ്നം വൈകുണ്ഠം ഉപചക്രമുഃ
50 യഃ സചക്രഗദാപാണിഃ പീതവാസാസിത പ്രഭഃ
    പദ്മനാഭഃ സുരാരിഘ്നഃ പൃഥുചാർവഞ്ചിതേക്ഷണഃ
51 തം ഭുവഃ ശോധനായേന്ദ്ര ഉവാച പുരുഷോത്തമം
    അംശേനാവതരസ്വേതി തഥേത്യ് ആഹ ച തം ഹരിഃ