മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം69

←അധ്യായം68

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം 69

അധ്യായം70→

1 [ഷക്]
     രാജൻ സർഷപ മാത്രാണി പരച് ഛിദ്രാണി പശ്യസി
     ആത്മനോ ബില്വമാത്രാണി പശ്യന്ന് അപി ന പശ്യസി
 2 മേനകാ ത്രിദശേഷ്വ് ഏവ ത്രിദശാശ് ചാനു മേനകാം
     മമൈവോദ്രിച്യതേ ജന്മ ദുഃഷന്ത തവ ജന്മതഃ
 3 ക്ഷിതാവ് അടസി രാജംസ് ത്വം അന്തരിക്ഷേ ചരാമ്യ് അഹം
     ആവയോർ അന്തരം പശ്യ മേരുസർഷപയോർ ഇവ
 4 മഹേന്ദ്രസ്യ കുബേരസ്യ യമസ്യ വരുണസ്യ ച
     ഭവനാന്യ് അനുസംയാമി പ്രഭാവം പശ്യ മേ നൃപ
 5 സത്യശ് ചാപി പ്രവാദോ ഽയം യം പ്രവക്ഷ്യാമി തേ ഽനഘ
     നിദർശനാർഥം ന ദ്വേഷാത് തച് ഛ്രുത്വാ ക്ഷന്തും അർഹസി
 6 വിരൂപോ യാവദ് ആദർശേ നാത്മനഃ പശ്യതേ മുഖം
     മന്യതേ താവദ് ആത്മാനം അന്യേഭ്യോ രൂപവത്തരം
 7 യദാ തു മുഖം ആദർശേ വികൃതം സോ ഽഭിവീക്ഷതേ
     തദേതരം വിജാനാതി ആത്മാനം നേതരം ജനം
 8 അതീവ രൂപസമ്പന്നോ ന കിം ചിദ് അവമന്യതേ
     അതീവ ജൽപൻ ദുർവാചോ ഭവതീഹ വിഹേഠകഃ
 9 മൂർഖോ ഹി ജൽപതാം പുംസാം ശ്രുത്വാ വാചഃ ശുഭാശുഭാഃ
     അശുഭം വാക്യം ആദത്തേ പുരീഷം ഇവ സൂകരഃ
 10 പ്രാജ്ഞസ് തു ജൽപതാം പുംസാം ശ്രുത്വാ വാചഃ ശുഭാശുഭാഃ
    ഗുണവദ് വാക്യം ആദത്തേ ഹംസഃ ക്ഷീരം ഇവാംഭസഃ
11 അന്യാൻ പരിവദൻ സാധുർ യഥാ ഹി പരിതപ്യതേ
    തഥാ പരിവദന്ന് അന്യാംസ് തുഷ്ടോ ഭവതി ദുർജനഃ
12 അഭിവാദ്യ യഥാ വൃദ്ധാൻ സന്തോ ഗച്ഛന്തി നിർവൃതിം
    ഏവം സജ്ജനം ആക്രുശ്യ മൂർഖോ ഭവതി നിർവൃതഃ
13 സുഖം ജീവന്ത്യ് അദോഷജ്ഞാ മൂർഖാ ദോഷാനുദർശിനഃ
    യത്ര വാച്യാഃ പരൈഃ സന്തഃ പരാൻ ആഹുസ് തഥാവിധാൻ
14 അതോ ഹാസ്യതരം ലോകേ കിം ചിദ് അന്യൻ ന വിദ്യതേ
    ഇദം ദുർജന ഇത്യ് ആഹ ദുർജനഃ സജ്ജനം സ്വയം
15 സത്യധർമച്യുതാത് പുംസഃ ക്രുദ്ധാദ് ആശീവിഷാദ് ഇവ
    അനാസ്തികോ ഽപ്യ് ഉദ്വിജതേ ജനഃ കിം പുനർ ആസ്തികഃ
16 സ്വയം ഉത്പാദ്യ വൈ പുത്രം സദൃശം യോ ഽവമന്യതേ
    തസ്യ ദേവാഃ ശ്രിയം ഘ്നന്തി ന ച ലോകാൻ ഉപാശ്നുതേ
17 കുലവംശപ്രതിഷ്ഠാം ഹി പിതരഃ പുത്രം അബ്രുവൻ
    ഉത്തമം സർവധർമാണാം തസ്മാത് പുത്രം ന സന്ത്യജേത്
18 സ്വപത്നീ പ്രഭവാൻ പഞ്ച ലബ്ധാൻ ക്രീതാൻ വിവർധിതാൻ
    കൃതാൻ അന്യാസു ചോത്പന്നാൻ പുത്രാൻ വൈ മനുർ അബ്രവീത്
19 ധർമകീർത്യ് ആവഹാ നൄണാം മനസഃ പ്രീതിവർധനാഃ
    ത്രായന്തേ നരകാജ് ജാതാഃ പുത്രാ ധർമപ്ലവാഃ പിതൄൻ
20 സ ത്വം നൃപതിശാർദൂല ന പുത്രം ത്യക്തും അർഹസി
    ആത്മാനം സത്യധർമൗ ച പാലയാനോ മഹീപതേ
    നരേന്ദ്ര സിംഹകപടം ന വോഢും ത്വം ഇഹാർഹസി
21 വരം കൂപശതാദ് വാപീ വരം വാപീ ശതാത് ക്രതുഃ
    വരം ക്രതുശതാത് പുത്രഃ സത്യം പുത്രശതാദ് വരം
22 അശ്വമേധ സഹസ്രം ച സത്യം ച തുലയാ ധൃതം
    അശ്വമേധ സഹസ്രാദ് ധി സത്യം ഏവ വിശിഷ്യതേ
23 സർവവേദാധിഗമനം സർവതീർഥാവഗാഹനം
    സത്യം ച വദതോ രാജൻ സമം വാ സ്യാൻ ന വാ സമം
24 നാസ്തി സത്യാത് പരോ ധർമോ ന സത്യാദ് വിദ്യതേ പരം
    ന ഹി തീവ്രതരം കിം ചിദ് അനൃതാദ് ഇഹ വിദ്യതേ
25 രാജൻ സത്യം പരം ബ്രഹ്മസത്യം ച സമയഃ പരഃ
    മാ ത്യാക്ഷീഃ സമയം രാജൻ സത്യം സംഗതം അസ്തു തേ
26 അനൃതേ ചേത് പ്രസംഗസ് തേ ശ്രദ്ദധാസി ന ചേത് സ്വയം
    ആത്മനോ ഹന്ത ഗച്ഛാമി ത്വാദൃശേ നാസ്തി സംഗതം
27 ഋതേ ഽപി ത്വയി ദുഃഷന്ത ശൗല രാജാവതംസകാം
    ചതുരന്താം ഇമാം ഉർവീം പുത്രോ മേ പാലയിഷ്യതി
28 [വ്]
    ഏതാവദ് ഉക്ത്വാ വചനം പ്രാതിഷ്ഠത ശകുന്തലാ
    അഥാന്തരിക്ഷേ ദുഃഷന്തം വാഗ് ഉവാചാശരീരിണീ
    ഋത്വിക് പുരോഹിതാചാര്യൈർ മന്ത്രിഭിശ് ചാവൃതം തദാ
29 ഭസ്ത്രാ മാതാ പിതുഃ പുത്രോ യേന ജാതഃ സ ഏവ സഃ
    ഭരസ്വ പുത്രം ദുഃഷന്ത മാവമംസ്ഥാഃ ശകുന്തലാം
30 രേതോധാഃ പുത്ര ഉന്നയതി നരദേവ യമക്ഷയാത്
    ത്വം ചാസ്യ ധാതാ ഗർഭസ്യ സത്യം ആഹ ശകുന്തലാ
31 ജായാ ജനയതേ പുത്രം ആത്മനോ ഽംഗം ദ്വിധാകൃതം
    തസ്മാദ് ഭരസ്വ ദുഃഷന്ത പുത്രം ശാകുന്തലം നൃപ
32 അഭൂതിർ ഏഷാ കസ് ത്യജ്യാജ് ജീവഞ് ജീവന്തം ആത്മജം
    ശാകുന്തലം മഹാത്മാനം ദൗഃഷന്തിം ഭര പൗരവ
33 ഭർതവ്യോ ഽയം ത്വയാ യസ്മാദ് അസ്മാകം വചനാദ് അപി
    തസ്മാദ് ഭവത്വ് അയം നാമ്നാ ഭരതോ നാമ തേ സുതഃ
34 തച് ഛ്രുത്വാ പൗരവോ രാജാ വ്യാഹൃതം വൈ ദിവൗകസാം
    പുരോഹിതം അമാത്യാംശ് ച സമ്പ്രഹൃഷ്ടോ ഽബ്രവീദ് ഇദം
35 ശൃണ്വന്ത്വ് ഏതദ് ഭവന്തോ ഽസ്യ ദേവദൂതസ്യ ഭാഷിതം
    അഹം അപ്യ് ഏവം ഏവൈനം ജാനാമി സ്വയം ആത്മജം
36 യദ്യ് അഹം വചനാദ് ഏവ ഗൃഹ്ണീയാം ഇമം ആത്മജം
    ഭവേദ് ധി ശങ്കാ ലോകസ്യ നൈവം ശുദ്ധോ ഭവേദ് അയം
37 തം വിശോധ്യ തദാ രാജാ ദേവദൂതേന ഭാരത
    ഹൃഷ്ടഃ പ്രമുദിതശ് ചാപി പ്രതിജഗ്രാഹ തം സുതം
38 മൂർധ്നി ചൈനം ഉപാഘ്രായ സസ്നേഹം പരിഷസ്വജേ
    സഭാജ്യമാനോ വിപ്രൈശ് ച സ്തൂയമാനശ് ച ബന്ദിഭിഃ
    സ മുദം പരമാം ലേഭേ പുത്ര സംസ്പർശജാം നൃപഃ
39 താം ചൈവ ഭാര്യാം ധർമജ്ഞഃ പൂജയാം ആസ ധർമതഃ
    അബ്രവീച് ചൈവ താം രാജാ സാന്ത്വപൂർവം ഇദം വചഃ
40 കൃതോ ലോകപരോക്ഷോ ഽയം സംബന്ധോ വൈ ത്വയാ സഹ
    തസ്മാദ് ഏതൻ മയാ ദേവി ത്വച് ഛുദ്ധ്യ് അർഥം വിചാരിതം
41 മന്യതേ ചൈവ ലോകസ് തേ സ്ത്രീഭാവാൻ മയി സംഗതം
    പുത്രശ് ചായം വൃതോ രാജ്യേ മയാ തസ്മാദ് വിചാരിതം
42 യച് ച കോപിതയാത്യർഥം ത്വയോക്തോ ഽസ്മ്യ് അപ്രിയം പ്രിയേ
    പ്രണയിന്യാ വിശാലാക്ഷി തത് ക്ഷാന്തം തേ മയാ ശുഭേ
43 താം ഏവം ഉക്ത്വാ രാജർഷിർ ദുഃഷന്തോ മഹിഷീം പ്രിയാം
    വാസോഭിർ അന്നപാനൈശ് ച പൂജയാം ആസ ഭാരത
44 ദുഃഷന്തശ് ച തതോ രാജാ പുത്രം ശാകുന്തലം തദാ
    ഭരതം നാമതഃ കൃത്വാ യൗവരാജ്യേ ഽഭ്യഷേചയത്
45 തസ്യ തത് പ്രഥിതം ചക്രം പ്രാവർതത മഹാത്മനഃ
    ഭാസ്വരം ദിവ്യം അജിതം ലോകസംനാദനം മഹത്
46 സ വിജിത്യ മഹീപാലാംശ് ചകാര വശവർതിനഃ
    ചകാര ച സതാം ധർമം പ്രാപ ചാനുത്തമം യശഃ
47 സ രാജാ ചക്രവർത്യ് ആസീത് സാർവഭൗമഃ പ്രതാപവാൻ
    ഈജേ ച ബഹുഭിർ യജ്ഞൈർ യഥാ ശക്രോ മരുത്പതിഃ
48 യാജയാം ആസ തം കണ്വോ ദക്ഷവദ് ഭൂരിദക്ഷിണം
    ശ്രീമാൻ ഗോവിതതം നാമ വാജിമേധം അവാപ സഃ
    യസ്മിൻ സഹസ്രം പദ്മാനാം കണ്വായ ഭരതോ ദദൗ
49 ഭരതാദ് ഭാരതീ കീർതിർ യേനേദം ഭാരതം കുലം
    അപരേ യേ ച പൂർവേ ച ഭാരതാ ഇതി വിശ്രുതാഃ
50 ഭരതസ്യാന്വവായേ ഹി ദേവകൽപാ മഹൗജസഃ
    ബഭൂവുർ ബ്രഹ്മകൽപാശ് ച ബഹവോ രാജസത്തമഃ
51 യേഷാം അപരിമേയാനി നാമധേയാനി സർവശഃ
    തേഷാം തു തേ യഥാമുഖ്യം കീർതയിഷ്യാമി ഭാരത
    മഹാഭാഗാൻ ദേവകൽപാൻ സത്യാർജവ പരായണാൻ