മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം68

←അധ്യായം67

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം 68

അധ്യായം69→

1 [വ്]
     പ്രതിജ്ഞായ തു ദുഃഷന്തേ പ്രതിയാതേ ശകുന്തലാ
     ഗർഭം സുഷാവ വാമോരുഃ കുമാരം അമിതൗജസം
 2 ത്രിഷു വർഷേഷു പൂർണേഷു ദിപ്താനല സമദ്യുതിം
     രൂപൗദാര്യഗുണോപേതം ദൗഃഷന്തിം ജനമേജയ
 3 ജാതകർമാദി സംസ്കാരം കണ്വഃ പുണ്യകൃതാം വരഃ
     തസ്യാഥ കാരയാം ആസ വർധമാനസ്യ ധീമതഃ
 4 ദന്തൈഃ ശുക്ലൈഃ ശിഖരിഭിഃ സിംഹസംഹനനോ യുവാ
     ചക്രാങ്കിത കരഃ ശ്രീമാൻ മഹാമൂർധാ മഹാബലഃ
     കുമാരോ ദേവഗർഭാഭഃ സ തത്രാശു വ്യവർധത
 5 ഷഡ് വർഷ ഏവ ബാലഃ സ കണ്വാശ്രമപദം പ്രതി
     വ്യാഘ്രാൻ സിംഹാൻ വരാഹാംശ് ച ഗജാംശ് ച മഹിഷാംസ് തഥാ
 6 ബദ്ധ്വാ വൃക്ഷേഷു ബലവാൻ ആശ്രമസ്യ സമന്തതഃ
     ആരോഹൻ ദമയംശ് ചൈവ ക്രീഡംശ് ച പരിധാവതി
 7 തതോ ഽസ്യ നാമ ചക്രുസ് തേ കണ്വാശ്രമനിവാസിനഃ
     അസ്ത്വ് അയം സർവദമനഃ സർവം ഹി ദമയത്യ് അയം
 8 സ സർവദമനോ നാമ കുമാരഃ സമപദ്യത
     വിക്രമേണൗജസാ ചൈവ ബലേന ച സമന്വിതഃ
 9 തം കുമാരം ഋഷിർ ദൃഷ്ട്വാ കർമ ചാസ്യാതിമാനുഷം
     സമയോ യൗവ രാജ്യായേത്യ് അബ്രവീച് ച ശകുന്തലാം
 10 തസ്യ തദ് ബലം ആജ്ഞായ കണ്വഃ ശിഷ്യാൻ ഉവാച ഹ
    ശകുന്തലാം ഇമാം ശീഘ്രം സഹപുത്രാം ഇത ആശ്രമാത്
    ഭർത്രേ പ്രാപയതാദ്യൈവ സർവലക്ഷണപൂജിതാം
11 നാരീണാം ചിരവാസോ ഹി ബാന്ധവേഷു ന രോചതേ
    കീർതിചാരിത്രധർമഘ്നസ് തസ്മാൻ നയത മാചിരം
12 തഥേത്യ് ഉക്ത്വാ തു തേ സർവേ പ്രാതിഷ്ഠന്താമിതൗജസഃ
    ശകുന്തലാം പുരസ്കൃത്യ സപുത്രാം ഗജസാഹ്വയം
13 ഗൃഹീത്വാമര ഗർഭാഭം പുത്രം കമലലോചനം
    ആജഗാമ തതഃ ശുഭ്രാ ദുഃഷന്ത വിദിതാദ് വനാത്
14 അഭിസൃത്യ ച രാജാനം വിദിതാ സാ പ്രവേശിതാ
    സഹ തേനൈവ പുത്രേണ തരുണാദിത്യവർചസാ
15 പൂജയിത്വാ യഥാന്യായം അബ്രവീത് തം ശകുന്തലാ
    അയം പുത്രസ് ത്വയാ രാജൻ യൗവ രാജ്യേ ഽഭിഷിച്യതാം
16 ത്വയാ ഹ്യ് അയം സുതോ രാജൻ മയ്യ് ഉത്പന്നഃ സുരോപമഃ
    യഥാ സമയം ഏതസ്മിൻ വർതസ്വ പുരുഷോത്തമ
17 യഥാ സമാഗമേ പൂർവം കൃതഃ സ സമയസ് ത്വയാ
    തം സ്മരസ്വ മഹാഭാഗ കണ്വാശ്രമപദം പ്രതി
18 സോ ഽഥ ശ്രുത്വൈവ തദ് വാക്യം തസ്യാ രാജാ സ്മരന്ന് അപി
    അബ്രവീൻ ന സ്മരാമീതി കസ്യ ത്വം ദുഷ്ടതാപസി
19 ധർമകാമാർഥ സംബന്ധം ന സ്മരാമി ത്വയാ സഹ
    ഗച്ഛ വാ തിഷ്ഠ വാ കാമം യദ് വാപീച്ഛസി തത് കുരു
20 സൈവം ഉക്താ വരാരോഹാ വ്രീഡിതേവ മനസ്വിനീ
    വിസഞ്ജ്ഞേവ ച ദുഃഖേന തസ്ഥൗ സ്ഥാണുർ ഇവാചലാ
21 സംരംഭാമർഷ താമ്രാക്ഷീ സ്ഫുരമാണൗഷ്ഠ സമ്പുടാ
    കടാക്ഷൈർ നിർദഹന്തീവ തിര്യഗ് രാജാനം ഐക്ഷത
22 ആകാരം ഗൂഹമാനാ ച മന്യുനാഭിസമീരിതാ
    തപസാ സംഭൃതം തേജോ ധാരയാം ആസ വൈ തദാ
23 സാ മുഹൂർതം ഇവ ധ്യാത്വാ ദുഃഖാമർഷ സമന്വിതാ
    ഭർതാരം അഭിസമ്പ്രേക്ഷ്യ ക്രുദ്ധാ വചനം അബ്രവീത്
24 ജാനന്ന് അപി മഹാരാജ കസ്മാദ് ഏവം പ്രഭാഷസേ
    ന ജാനാമീതി നിഃസംഗം യഥാന്യഃ പ്രാകൃതസ് തഥാ
25 അത്ര തേ ഹൃദയം വേദ സത്യസ്യൈവാനൃതസ്യ ച
    കല്യാണ ബത സാക്ഷീ ത്വം മാത്മാനം അവമന്യഥാഃ
26 യോ ഽന്യഥാ സന്തം ആത്മാനം അന്യഥാ പ്രതിപദ്യതേ
    കിം തേന ന കൃതം പാപം ചോരേണാത്മാപഹാരിണാ
27 ഏകോ ഽഹം അസ്മീതി ച മന്യസേ ത്വം; ന ഹൃച്ഛയം വേത്സി മുനിം പുരാണം
    യോ വേദിതാ കർമണഃ പാപകസ്യ; യസ്യാന്തികേ ത്വം വൃജിനം കരോഷി
28 മന്യതേ പാപകം കൃത്വാ ന കശ് ചിദ് വേത്തി മാം ഇതി
    വിദന്തി ചൈനം ദേവാശ് ച സ്വശ് ചൈവാന്തര പൂരുഷഃ
29 ആദിത്യചന്ദ്രാവ് അനിലാനലൗ ച; ദ്യൗർ ഭൂമിർ ആപോ ഹൃദയം യമശ് ച
    അഹശ് ച രാത്രിശ് ച ഉഭേ ച സന്ധ്യേ; ധർമശ് ച ജാനാതി നരസ്യ വൃത്തം
30 യമോ വൈവസ്വതസ് തസ്യ നിര്യാതയതി ദുഷ്കൃതം
    ഹൃദി സ്ഥിതഃ കർമ സാക്ഷീ ക്ഷേത്രജ്ഞോ യസ്യ തുഷ്യതി
31 ന തു തുഷ്യതി യസ്യൈഷ പുരുഷസ്യ ദുരാത്മനഃ
    തം യമഃ പാപകർമാണം നിര്യാതയതി ദുഷ്കൃതം
32 അവമന്യാത്മനാത്മാനം അന്യഥാ പ്രതിപദ്യതേ
    ദേവാ ന തസ്യ ശ്രേയാംസോ യസ്യാത്മാപി ന കാരണം
33 സ്വയം പ്രാപ്തേതി മാം ഏവം മാവമംസ്ഥാഃ പതിവ്രതാം
    അർഘ്യാർഹാം നാർചയസി മാം സ്വയം ഭാര്യാം ഉപസ്ഥിതാം
34 കിമർഥം മാം പ്രാകൃതവദ് ഉപപ്രേക്ഷസി സംസദി
    ന ഖല്വ് അഹം ഇദം ശൂന്യേ രൗമി കിം ന ശൃണോഷി മേ
35 യദി മേ യാചമാനായാ വചനം ന കരിഷ്യസി
    ദുഃഷന്ത ശതധാ മൂർധാ തതസ് തേ ഽദ്യ ഫലിഷ്യതി
36 ഭാര്യാം പതിഃ സമ്പ്രവിശ്യ സ യസ്മാജ് ജായതേ പുനഃ
    ജായായാ ഇതി ജായാത്വം പുരാണാഃ കവയോ വിദുഃ
37 യദ് ആഗമവതഃ പുംസസ് തദ് അപത്യം പ്രജായതേ
    തത് താരയതി സന്തത്യാ പൂർവപ്രേതാൻ പിതാമഹാൻ
38 പുൻ നാമ്നോ നരകാദ് യസ്മാത് പിതരം ത്രായതേ സുതഃ
    തസ്മാത് പുത്ര ഇതി പ്രോക്തഃ സ്വയം ഏവ സ്വയംഭുവാ
39 സാ ഭാര്യാ യാ ഗൃഹേ ദക്ഷാ സാ ഭാര്യാ യാ പ്രജാവതീ
    സാ ഭാര്യാ യാ പതിപ്രാണാ സാ ഭാര്യാ യാ പതിവ്രതാ
40 അർധം ഭാര്യാ മനുഷ്യസ്യ ഭാര്യാ ശ്രേഷ്ഠതമഃ സഖാ
    ഭാര്യാ മൂലം ത്രിവർഗസ്യ ഭാര്യാ മിത്രം മരിഷ്യതഃ
41 ഭാര്യാവന്തഃ ക്രിയാവന്തഃ സഭാര്യാ ഗൃഹമേധിനഃ
    ഭാര്യാവന്തഃ പ്രമോദന്തേ ഭാര്യാവന്തഃ ശ്രിയാന്വിതാഃ
42 സഖായഃ പ്രവിവിക്തേഷു ഭവന്ത്യ് ഏതാഃ പ്രിയംവദാഃ
    പിതരോ ധർമകാര്യേഷു ഭവന്ത്യ് ആർതസ്യ മാതരഃ
43 കാന്താരേഷ്വ് അപി വിശ്രാമോ നരസ്യാധ്വനികസ്യ വൈ
    യഃ സദാരഃ സ വിശ്വാസ്യസ് തസ്മാദ് ദാരാഃ പരാ ഗതിഃ
44 സംസരന്തം അപി പ്രേതം വിഷമേഷ്വ് ഏകപാതിനം
    ഭാര്യൈവാന്വേതി ഭർതാരം സതതം യാ പതിവ്രതാ
45 പ്രഥമം സംസ്ഥിതാ ഭാര്യാ പതിം പ്രേത്യ പ്രതീക്ഷതേ
    പൂർവം മൃതം ച ഭർതാരം പശ്ചാത് സാധ്വ്യ് അനുഗച്ഛതി
46 ഏതസ്മാത് കാരണാദ് രാജൻ പാണിഗ്രഹണം ഇഷ്യതേ
    യദ് ആപ്നോതി പതിർ ഭാര്യാം ഇഹ ലോകേ പരത്ര ച
47 ആത്മാത്മനൈവ ജനിതഃ പുത്ര ഇത്യ് ഉച്യതേ ബുധൈഃ
    തസ്മാദ് ഭാര്യാം നരഃ പശ്യേൻ മാതൃവത് പുത്ര മാതരം
48 ഭാര്യായാം ജനിതം പുത്രം ആദർശേ സ്വം ഇവാനനം
    ഹ്ലാദതേ ജനിതാ പ്രേഷ്ക്യ സ്വർഗം പ്രാപ്യേവ പുണ്യകൃത്
49 ദഹ്യമാനാ മനോദുഃഖൈർ വ്യാധിഭിശ് ചാതുരാ നരാഃ
    ഹ്ലാദന്തേ സ്വേഷു ദാരേഷു ഘർമാർതാഃ സലിലേഷ്വ് ഇവ
50 സുസംരബ്ധോ ഽപി രാമാണാം ന ബ്രൂയാദ് അപ്രിയം ബുധഃ
    രതിം പ്രീതിം ച ധർമം ച താസ്വ് ആയത്തം അവേക്ഷ്യ ച
51 ആത്മനോ ജന്മനഃ ക്ഷേത്രം പുണ്യം രാമാഃ സനാതനം
    ഋഷീണാം അപി കാ ശക്തിഃ സ്രഷ്ടും രാമാം ഋതേ പ്രജാഃ
52 പരിപത്യ യദാ സൂനുർ ധരണീ രേണുഗുണ്ഠിതഃ
    പിതുർ ആശ്ലിഷ്യതേ ഽംഗാനി കിം ഇവാസ്ത്യ് അധികം തതഃ
53 സ ത്വം സ്വയം അനുപ്രാപ്തം സാഭിലാഷം ഇമം സുതം
    പ്രേക്ഷമാണം ച കാക്ഷേണ കിമർഥം അവമന്യസേ
54 അണ്ഡാനി ബിഭ്രതി സ്വാനി ന ഭിന്ദന്തി പിപീലികാഃ
    ന ഭരേഥാഃ കഥം നു ത്വം ധർമജ്ഞഃ സൻ സ്വം ആത്മജം
55 ന വാസസാം ന രാമാണാം നാപാം സ്പർശസ് തഥാ സുഖഃ
    ശിശോർ ആലിംഗ്യമാനസ്യ സ്പർശഃ സൂനോർ യഥാസുഖഃ
56 ബ്രാഹ്മണോ ദ്വിപദാം ശ്രേഷ്ഠോ ഗൗർ വരിഷ്ഠാ ചതുഷ്പദാം
    ഗുരുർ ഗരീയസാം ശ്രേഷ്ഠഃ പുത്രഃ സ്പർശവതാം വരഃ
57 സ്പൃശതു ത്വാം സമാശ്ലിഷ്യ പുത്രോ ഽയം പ്രിയദർശനഃ
    പുത്ര സ്പർശാത് സുഖതരഃ സ്പർശോ ലോകേ ന വിദ്യതേ
58 ത്രിഷു വർഷേഷു പൂർണേഷു പ്രജാതാഹം അരിന്ദമ
    ഇമം കുമാരം രാജേന്ദ്ര തവ ശോകപ്രണാശനം
59 ആഹർതാ വാജിമേധസ്യ ശതസംഖ്യസ്യ പൗരവ
    ഇതി വാഗ് അന്തരിക്ഷേ മാം സൂതകേ ഽഭ്യവദത് പുരാ
60 നനു നാമാങ്കം ആരോപ്യ സ്നേഹാദ് ഗ്രാമാന്തരം ഗതാഃ
    മൂർധ്നി പുത്രാൻ ഉപാഘ്രായ പ്രതിനന്ദന്തി മാനവഃ
61 വേദേഷ്വ് അപി വദന്തീമം മന്ത്രവാദം ദ്വിജാതയഃ
    ജാതകർമണി പുത്രാണാം തവാപി വിദിതം തഥാ
62 അംഗാദ് അംഗാത് സംഭവസി ഹൃദയാദ് അഭിജായസേ
    ആത്മാ വൈ പുത്ര നാമാസി സ ജീവ ശരദഃ ശതം
63 പോഷോ ഹി ത്വദധീനോ മേ സന്താനം അപി ചാക്ഷയം
    തസ്മാത് ത്വം ജീവ മേ വത്സ സുസുഖീ ശരദാം ശതം
64 ത്വദ് അംഗേഭ്യഃ പ്രസൂതോ ഽയം പുരുഷാത് പുരുഷോ ഽപരഃ
    സരസീവാമല ആത്മാനം ദ്വിതീയം പശ്യ മേ സുതം
65 യഥാ ഹ്യ് ആഹവനീയോ ഽഗ്നിർ ഗാർപപത്യാത് പ്രണീയതേ
    തഥാ ത്വത്തഃ പ്രസൂതോ ഽയം ത്വം ഏകഃ സൻ ദ്വിധാകൃതഃ
66 മൃഗാപകൃഷ്ടേന ഹി തേ മൃഗയാം പരിധാവതാ
    അഹം ആസാദിതാ രാജൻ കുമാരീ പിതുർ ആശ്രമേ
67 ഉർവശീ പൂർവചിത്തിശ് ച സഹജന്യാ ച മേനകാ
    വിശ്വാചീ ച ഘൃതാചീ ച ഷഡ് ഏവാപ്സരസാം വരാഃ
68 താസാം മാം മേനകാ നാമ ബ്രഹ്മയോനിർ വരാപ്സരാഃ
    ദിവഃ സമ്പ്രാപ്യ ജഗതീം വിശ്വാമിത്രാദ് അജീജനത്
69 സാ മാം ഹിമവതഃ പൃഷ്ഠേ സുഷുവേ മേനകാപ്സരാഃ
    അവകീര്യ ച മാം യാതാ പരാത്മജം ഇവാസതീ
70 കിം നു കർമാശുഭം പൂർവം കൃതവത്യ് അസ്മി ജന്മനി
    യദ് അഹം ബാന്ധവൈസ് ത്യക്താ ബാല്യേ സമ്പ്രതി ച ത്വയാ
71 കാമം ത്വയാ പരിത്യക്താ ഗമിഷ്യാമ്യ് അഹം ആശ്രമം
    ഇമം തു ബാലം സന്ത്യക്തും നാർഹസ്യ് ആത്മജം ആത്മനാ
72 [ദുഹ്]
    ന പുത്രം അഭിജാനാമി ത്വയി ജാതം ശകുന്തലേ
    അസത്യവചനാ നാര്യഃ കസ് തേ ശ്രദ്ധാസ്യതേ വചഃ
73 മേനകാ നിരനുക്രോശാ ബന്ധകീ ജനനീ തവ
    യയാ ഹിമവതഃ പൃഷ്ഠേ നിർമാല്യേവ പ്രവേരിതാ
74 സ ചാപി നിരനുക്രോശഃ ക്ഷത്രയോനിഃ പിതാ തവ
    വിശ്വാമിത്രോ ബ്രാഹ്മണത്വേ ലുബ്ധഃ കാമപരായണഃ
75 മേനകാപ്സരസാം ശ്രേഷ്ഠാ മഹർഷീണാം ച തേ പിതാ
    തയോർ അപത്യം കസ്മാത് ത്വം പുംശ്ചലീവാഭിധാസ്യസി
76 അശ്രദ്ധേയം ഇദം വാക്യം കഥയന്തീ ന ലജ്ജസേ
    വിശേഷതോ മത്സകാശേ ദുഷ്ടതാപസി ഗമ്യതാം
77 ക്വ മഹർഷിഃ സദൈവോഗ്രഃ സാപ്സരാ ക്വ ച മേനകാ
    ക്വ ച ത്വം ഏവം കൃപണാ താപസീ വേഷധാരിണീ
78 അതികായശ് ച പുത്രസ് തേ ബാലോ ഽപി ബലവാൻ അയം
    കഥം അൽപേന കാലേന ശാലസ്കന്ധ ഇവോദ്ഗതഃ
79 സുനികൃഷ്ടാ ച യോനിസ് തേ പുംശ്ചലീ പ്രതിഭാസി മേ
    യദൃച്ഛയാ കാമരാഗാജ് ജാതാ മേനകയാ ഹ്യ് അസി
80 സർവം ഏതത് പരോക്ഷം മേ യത് ത്വം വദസി താപസി
    നാഹം ത്വാം അഭിജാനാമി യഥേഷ്ടം ഗമ്യതാം ത്വയാ