മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം92
| ←അധ്യായം91 | മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന: അധ്യായം 92 |
അധ്യായം93→ |
| ശാന്തനൂപഖ്യാനം |
1 [വ്]
തതഃ പ്രതീപോ രാജാ സ സർവഭൂതഹിതേ രതഃ
നിഷസാദ സമാ ബഹ്വീർ ഗംഗാതീരഗതോ ജപൻ
2 തസ്യ രൂപഗുണോപേതാ ഗംഗാ ശ്രീർ ഇവ രൂപിണീ
ഉത്തീര്യ സലിലാത് തസ്മാൽ ലോഭനീയതമാകൃതിഃ
3 അധീയാനസ്യ രാജർഷേർ ദിവ്യരൂപാ മനസ്വിനീ
ദക്ഷിണം ശാലസങ്കാശം ഊരും ഭേജേ ശുഭാനനാ
4 പ്രതീപസ് തു മഹീപാലസ് താം ഉവാച മനസ്വിനീം
കരവാണി കിം തേ കല്യാണി പ്രിയം യത് തേ ഽഭികാങ്ക്ഷിതം
5 [സ്ത്രീ]
ത്വാം അഹം കാമയേ രാജൻ കുരുശ്രേഷ്ഠ ഭജസ്വ മാം
ത്യാഗഃ കാമവതീനാം ഹി സ്ത്രീണാം സദ്ഭിർ വിഗർഹിതഃ
6 [പ്ര്]
നാഹം പരസ്ത്രിയം കാമാദ് ഗച്ഛേയം വരവർണിനി
ന ചാസവർണാം കല്യാണി ധർമ്യം തദ് വിദ്ധി മേ വ്രതം
7 [സ്ത്രീ]
നാശ്രേയസ്യ് അസ്മി നാഗമ്യാ ന വക്തവ്യാ ച കർഹി ചിത്
ഭജ മ്മാം ഭജമാനാം ത്വം രാജൻ കന്യാം വരസ്ത്രിയം
8 [പ്ര്]
മയാതിവൃത്തം ഏതത് തേ യൻ മാം ചോദയസി പ്രിയം
അന്യഥാ പ്രതിപന്നം മാം നാശയേദ് ധർമവിപ്ലവഃ
9 പ്രാപ്യ ദക്ഷിണം ഊരും മേ ത്വം ആശ്ലിഷ്ടാ വരാംഗനേ
അപത്യാനാം സ്നുഷാണാം ച ഭീരു വിദ്ധ്യ് ഏതദ് ആസനം
10 സവ്യതഃ കാമിനീ ഭാഗസ് ത്വയാ സ ച വിവർജിതഃ
തസ്മാദ് അഹം നാചരിഷ്യേ ത്വയി കാമം വരാംഗനേ
11 സ്നുഷാ മേ ഭവ കല്യാണി പുത്രാർഥേ ത്വാം വൃണോമ്യ് അഹം
സ്നുഷാപേക്ഷം ഹി വാമോരു ത്വം ആഗമ്യ സമാശ്രിതാ
12 [സ്ത്രീ]
ഏവം അപ്യ് അസ്തു ധർമജ്ഞ സംയുജ്യേയം സുതേന തേ
ത്വദ്ഭക്ത്യൈവ ഭജിഷ്യാമി പ്രഖ്യാതം ഭാരതം കുലം
13 പൃഥിവ്യാം പാർഥിവാ യേ ച തേഷാം യൂയം പരായണം
ഗുണാ ന ഹി മയാ ശക്യാ വക്തും വർഷശതൈർ അപി
കുലസ്യ യേ വഃ പ്രഥിതാസ് തത് സാധുത്വം അനുത്തമം
14 സ മേ നാഭിജനജ്ഞഃ സ്യാദ് ആചരേയം ച യദ് വിഭോ
തത് സർവം ഏവ പുത്രസ് തേ ന മീമാംസേത കർഹി ചിത്
15 ഏവം വസന്തീ പുത്രേ തേ വർധയിഷ്യാമ്യ് അഹം പ്രിയം
പുത്രൈഃ പുണ്യൈഃ പ്രിയൈശ് ചാപി സ്വർഗം പ്രാപ്സ്യതി തേ സുതഃ
16 [വ്]
തഥേത്യ് ഉക്ത്വാ തു സാ രാജംസ് തത്രൈവാന്തരധീയത
പുത്ര ജന്മ പ്രതീക്ഷംസ് തു സ രാജാ തദ് അധാരയത്
17 ഏതസ്മിന്ന് ഏവ കാലേ തു പ്രതീപഃ ക്ഷത്രിയർഷഭഃ
തപസ് തേപേ സുതസ്യാർഥേ സഭാര്യഃ കുരുനന്ദന
18 തയോഃ സമഭവത് പുത്രോ വൃദ്ധയോഃ സ മഹാഭിഷഃ
ശാന്തസ്യ ജജ്ഞേ സന്താനസ് തസ്മാദ് ആസീത് സ ശന്തനുഃ
19 സംസ്മരംശ് ചാക്ഷയാംൽ ലോകാൻ വിജിതാൻ സ്വേന കർമണാ
പുണ്യകർമകൃദ് ഏവാസീച് ഛന്തനുഃ കുരു സത്തമ
20 പ്രതീപഃ ശന്തനും പുത്രം യൗവനസ്ഥം തതോ ഽന്വശാത്
പുരാ മാം സ്ത്രീ സമഭ്യാഗാച് ഛന്തനോ ഭൂതയേ തവ
21 ത്വാം ആവ്രജേദ് യദി രഹഃ സാ പുത്ര വരവർണിനീ
കാമയാനാഭിരൂപാഢ്യാ ദിവ്യാ സ്ത്രീ പുത്രകാമ്യയാ
സാ ത്വയാ നാനുയോക്തവ്യാ കാസി കസ്യാസി വാംഗനേ
22 യച് ച കുര്യാൻ ന തത് കാര്യം പ്രഷ്ടവ്യാ സാ ത്വയാനഘ
മന്നിയോഗാദ് ഭജന്തീം താം ഭജേഥാ ഇത്യ് ഉവാച തം
23 ഏവം സന്ദിശ്യ തനയം പ്രതീപഃ ശന്തനും തദാ
സ്വേ ച രാജ്യേ ഽഭിഷിച്യൈനം വനം രാജാ വിവേശ ഹ
24 സ രാജാ ശന്തനുർ ധീമാൻ ഖ്യാതഃ പൃഥ്വ്യാം ധനുർധരഃ
ബഭൂവ മൃഗയാ ശീലഃ സതതം വനഗോചരഃ
25 സ മൃഗാൻ മഹിഷാംശ് ചൈവ വിനിഘ്നൻ രാജസത്തമഃ
ഗംഗാം അനുചചാരൈകഃ സിദ്ധചാരണസേവിതാം
26 സ കദാ ചിൻ മഹാരാജ ദദർശ പരമസ്ത്രിയം
ജാജ്വല്യമാനാം വപുഷാ സാക്ഷാത് പദ്മാം ഇവ ശ്രിയം
27 സർവാനവദ്യാം സുദതീം ദിവ്യാഭരണഭൂഷിതാം
സൂക്ഷ്മാംബരധരാം ഏകാം പദ്മോദര സമപ്രഭാം
28 താം ദൃഷ്ട്വാ ഹൃഷ്ടരോമാഭൂദ് വിസ്മിതോ രൂപസമ്പദാ
പിബന്ന് ഇവ ച നേത്രാഭ്യാം നാതൃപ്യത നരാധിപഃ
29 സാ ച ദൃഷ്ട്വൈവ രാജാനം വിചരന്തം മഹാദ്യുതിം
സ്നേഹാദ് ആഗതസൗഹാർദാ നാതൃപ്യത വിലാസിനീ
30 താം ഉവാച തതോ രാജാ സാന്ത്വയഞ് ശ്ലക്ഷ്ണയാ ഗിരാ
ദേവീ വാ ദാനവീ വാ ത്വം ഗന്ധർവീ യദി വാപ്സരാഃ
31 യക്ഷീ വാ പന്നഗീ വാപി മാനുഷീ വാ സുമധ്യമേ
യാ വാ ത്വം സുരഗർഭാഭേ ഭാര്യാ മേ ഭവ ശോഭനേ
32 ഏതച് ഛ്രുത്വാ വചോ രാജ്ഞഃ സസ്മിതം മൃദു വൽഗു ച
വസൂനാം സമയം സ്മൃത്വാ അഭ്യഗച്ഛദ് അനിന്ദിതാ
33 ഉവാച ചൈവ രാജ്ഞഃ സാ ഹ്ലാദയന്തീ മനോ ഗിരാ
ഭവിഷ്യാമി മഹീപാല മഹിഷീ തേ വശാനുഗാ
34 യത് തു കുര്യാം അഹം രാജഞ് ശുഭം വാ യദി വാശുഭം
ന തദ് വാരയിതവ്യാസ്മി ന വക്തവ്യാ തഥാപ്രിയം
35 ഏവം ഹി വർതമാനേ ഽഹം ത്വയി വത്സ്യാമി പാർഥിവ
വാരിതാ വിപ്രിയം ചോക്താ ത്യജേയം ത്വാം അസംശയം
36 തഥേതി രാജ്ഞാ സാ തൂക്താ തദാ ഭരതസത്തമ
പ്രഹർഷം അതുലം ലേഭേ പ്രാപ്യ തം പാർഥിവോത്തമം
37 ആസാദ്യ ശന്തനുസ് താം ച ബുഭുജേ കാമതോ വശീ
ന പ്രഷ്ടവ്യേതി മന്വാനോ ന സ താം കിം ചിദ് ഊചിവാൻ
38 സ തസ്യാഃ ശീലവൃത്തേന രൂപൗദാര്യഗുണേന ച
ഉപചാരേണ ച രഹസ് തുതോഷ ജഗതീപതിഃ
39 ദിവ്യരൂപാ ഹി സാ ദേവീ ഗംഗാ ത്രിപഥഗാ നദീ
മാനുഷം വിഗ്രഹം ശ്രീമത് കൃത്വാ സാ വരവർണിനീ
40 ഭാഗ്യോപനത കാമസ്യ ഭാര്യേവോപസ്ഥിതാഭവത്
ശന്തനോ രാജസിംഹസ്യ ദേവരാജസമദ്യുതേഃ
41 സംഭോഗസ്നേഹചാതുര്യൈർ ഹാവ ലാസ്യൈർ മനോഹരൈഃ
രാജാനം രമയാം ആസ യഥാ രേമേ തഥൈവ സഃ
42 സ രാജാ രതിസക്തത്വാദ് ഉത്തമസ്ത്രീ ഗുണൈർ ഹൃതഃ
സംവത്സരാൻ ഋതൂൻ മാസാൻ ന ബുബോധ ബഹൂൻ ഗതാൻ
43 രമമാണസ് തയാ സാർധം യഥാകാമം ജനേശ്വരഃ
അഷ്ടാവ് അജനയത് പുത്രാംസ് തസ്യാം അമര വർണിനഃ
44 ജാതം ജാതം ച സാ പുത്രം ക്ഷിപത്യ് അംഭസി ഭാരത
പ്രീണാമി ത്വാഹം ഇത്യ് ഉക്ത്വാ ഗംഗാ സ്രോതസ്യ് അമജ്ജയത്
45 തസ്യ തൻ ന പ്രിയം രാജ്ഞഃ ശന്തനോർ അഭവത് തദാ
ന ച താം കിം ചനോവാച ത്യാഗാദ് ഭീതോ മഹീപതിഃ
46 അഥ താം അഷ്ടമേ പുത്രേ ജാതേ പ്രഹസിതാം ഇവ
ഉവാച രാജാ ദുഃഖാർതഃ പരീപ്സൻ പുത്രം ആത്മനഃ
47 മാ വധീഃ കാസി കസ്യാസി കിം ഹിംസസി സുതാൻ ഇതി
പുത്രഘ്നി സുമഹത് പാപം മാ പ്രാപസ് തിഷ്ഠ ഗർഹിതേ
48 [സ്ത്രീ]
പുത്ര കാമന തേ ഹന്മി പുത്രം പുത്രവതാം വര
ജീർണസ് തു മമ വാസോ ഽയം യഥാ സ സമയഃ കൃതഃ
49 അഹം ഗംഗാ ജഹ്നുസുതാ മഹർഷിഗണസേവിതാ
ദേവകാര്യാർഥ സിദ്ധ്യർഥം ഉഷിടാഹം ത്വയാ സഹ
50 അഷ്ടമേ വസവോ ദേവാ മഹാഭാഗാ മഹൗജസഃ
വസിഷ്ഠ ശാപദോഷേണ മാനുഷത്വം ഉപാഗതാഃ
51 തേഷാം ജനയിതാ നാന്യസ് ത്വദൃതേ ഭുവി വിദ്യതേ
മദ്വിധാ മാനുഷീ ധാത്രീ ന ചൈവാസ്തീഹ കാ ചന
52 തസ്മാത് തജ് ജനനീ ഹേതോർ മാനുഷത്വം ഉപാഗതാ
ജനയിത്വാ വസൂൻ അഷ്ടൗ ജിതാ ലോകാസ് ത്വയാക്ഷയാഃ
53 ദേവാനാം സമയസ് ത്വ് ഏഷ വസൂനാം സംശ്രുതോ മയാ
ജാതം ജാതം മോക്ഷയിഷ്യേ ജന്മതോ മാനുഷാദ് ഇതി
54 തത് തേ ശാപാദ് വിനിർമുക്താ ആപവസ്യ മഹാത്മനഃ
സ്വസ്തി തേ ഽസ്തു ഗമിഷ്യാമി പുത്രം പാഹി മഹാവ്രതം
55 ഏഷ പര്യായ വാസോ മേ വസൂനാം സംനിധൗ കൃതഃ
മത്പ്രസൂതം വിജാനീഹി ഗംഗാ ദത്തം ഇമം സുതം