മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം23

1 [വ്]
     രാജ്ഞസ് തു വചനം ശ്രുത്വാ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ സഞ്ജയഃ
     ഉപപ്ലവ്യം യയൗ ദ്രഷ്ടും പാണ്ഡവാൻ അമിതൗജസഃ
 2 സ തു രാജാനം ആസാദ്യ ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം
     പ്രണിപത്യ തതഃ പൂർവം സൂതപുത്രോ ഽഭ്യഭാഷത
 3 ഗാവൽഗണിഃ സഞ്ജയ സൂത സൂനുർ; അജാതശത്രും അവദത് പ്രതീതഃ
     ദിഷ്ട്യാ രാജംസ് ത്വാം അരോഗം പ്രപശ്യേ; സഹായവന്തം ച മഹേന്ദ്രകൽപം
 4 അനാമയം പൃച്ഛതി ത്വാംബികേയോ; വൃദ്ധോ രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രോ മനീഷീ
     കച് ചിദ് ഭീമഃ കുശലീ പാണ്ഡവാഗ്ര്യോ; ധനഞ്ജയസ് തൗ ച മാദ്രീ തനൂജൗ
 5 കച് ചിത് കൃഷ്ണാ ദ്രൗപദീ രാജപുത്രീ; സത്യവ്രതാ വീര പത്നീ സപുത്രാ
     മനസ്വിനീ യത്ര ച വാഞ്ഛസി ത്വം; ഇഷ്ടാൻ കാമാൻ ഭാരത സ്വസ്തി കാമഃ
 6 ഗാവൽഗണേ സഞ്ജയ സ്വാഗതം തേ; പ്രീതാത്മാഹം ത്വാഭിവദാമി സൂത
     അനാമയം പ്രതിജാനേ തവാഹം; സഹാനുജൈഃ കുശലീ ചാസ്മി വിദ്വൻ
 7 ചിരാദ് ഇദം കുശലം ഭരതസ്യ; ശ്രുത്വാ രാജ്ഞഃ കുരുവൃദ്ധസ്യ സൂത
     മന്യേ സാക്ഷാദ് ദൃഷ്ടം അഹം നരേന്ദ്രം; ദൃഷ്ട്വൈവ ത്വാം സഞ്ജയ പ്രീതിയോഗാത്
 8 പിതാമഹോ നഃ സ്ഥവിരോ മനസ്വീ; മഹാപ്രജ്ഞഃ സർവധർമോപപന്നഃ
     സ കൗരവ്യഃ കുശലീ താത ഭീഷ്മോ; യഥാപൂർവം വൃത്തിർ അപ്യ് അസ്യ കച് ചിത്
 9 കച് ചിദ് രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രഃ സപുത്രോ; വൈചിത്ര വീര്യഃ കുശലീ മഹാത്മാ
     മഹാരാജോ ബാഹ്ലികഃ പ്രാതിപേയഃ; കച് ചിദ് വിദ്വാൻ കുശലീ സൂതപുത്ര
 10 സ സോമദത്തഃ കുശലീ താത കച് ചിദ്; ഭൂരിശ്രവാഃ സത്യസന്ധഃ ശലശ് ച
    ദ്രോണഃ സപുത്രശ് ച കൃപശ് ച വിപ്രോ; മഹേഷ്വാസാഃ കച് ചിദ് ഏതേ ഽപ്യ് അരോഗാഃ
11 മഹാപ്രാജ്ഞാഃ സർവശാസ്ത്രാവദാതാ; ധനുർ ഭൃതാം മുഖ്യതമാഃ പൃഥിവ്യാം
    കച് ചിൻ മാനം താത ലഭന്ത ഏതേ; ധനുർ ഭൃതഃ കച് ചിദ് ഏതേ ഽപ്യ് അരോഗാഃ
12 സർവേ കുരുഭ്യഃ സ്പൃഹയന്തി സഞ്ജയ; ധനുർധരാ യേ പൃഥിവ്യാം യുവാനഃ
    യേഷാം രാഷ്ട്രേ നിവസതി ദർശനീയോ; മഹേഷ്വാസഃ ശീലവാൻ ദ്രോണപുത്രഃ
13 വൈശ്യാപുത്രഃ കുശലീ താത കച് ചിൻ; മഹാപ്രാജ്ഞോ രാജപുത്രോ യുയുത്സുഃ
    കർണോ ഽമാത്യഃ കുശലീ താത കച് ചിത്; സുയോധനോ യസ്യ മന്ദോ വിധേയഃ
14 സ്ത്രിയോ വൃദ്ധാ ഭാരതാനാം ജനന്യോ; മഹാനസ്യോ ദാസഭാര്യാശ് ച സൂത
    വധ്വഃ പുത്രാ ഭാഗിനേയാ ഭഗിന്യോ; ദൗഹിത്രാ വാ കച് ചിദ് അപ്യ് അവ്യലീകാഃ
15 കച് ചിദ് രാജാ ബാഹ്മണാനാം യഥാവത്; പ്രവർതതേ പൂർവവത് താത വൃത്തിം
    കച് ചിദ് ദായാൻ മാമകാൻ ധാർതരാഷ്ട്രോ; ദ്വിജാതീനാം സഞ്ജയ നോപഹന്തി
16 കച് ചിദ് രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രഃ സപുത്ര; ഉപേക്ഷതേ ബ്രാഹ്മണാതിക്രമാൻ വൈ
    കച് ചിൻ ന ഹേതോർ ഇവ വർത്മ ഭൂത; ഉപേക്ഷതേ തേഷു സ ന്യൂന വൃത്തിം
17 ഏതജ് ജ്യോതിർ ഉത്തമം ജീവലോകേ; ശുക്ലം പ്രജാനാം വിഹിതം വിധാത്രാ
    തേ ചേൽ ലോഭം ന നിയച്ഛന്തി മന്ദാഃ; കൃത്സ്നോ നാശോ ഭവിതാ കൗരവാണാം
18 കച് ചിദ് രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രഃ സപുത്രോ; ബുഭൂഷതേ വൃത്തിം അമാത്യവർഗേ
    കച് ചിൻ ന ഭേദേന ജിജീവിഷന്തി; സുഹൃദ് രൂപാ ദുർഹൃദശ് ചൈകമിത്രാഃ
19 കച് ചിൻ ന പാപം കഥയന്തി താത; തേ പാണ്ഡവാനാം കുരവഃ സർവ ഏവ
    കച് ചിദ് ദൃഷ്ട്വാ ദസ്യു സംഘാൻ സമേതാൻ; സ്മരന്തി പാർഥസ്യ യുധാം പ്രണേതുഃ
20 മൗർവീ ഭുജാഗ്ര പ്രഹിതാൻ സ്മ താത; ദോധൂയമാനേന ധനുർധരേണ
    ഗാണ്ഡീവമുക്താൻ സ്തനയിത്നുഘോഷാൻ; അജിഹ്മഗാൻ കച് ചിദ് അനുസ്മരന്തി
21 ന ഹ്യ് അപശ്യം കം ചിദ് അഹം പൃഥിവ്യാം; ശ്രുതം സമം വാധികം അർജുനേന
    യസ്യൈക ഷഷ്ടിർ നിശിതാസ് തീക്ഷ്ണധാരാഃ; സുവാസസഃ സംമതോ ഹസ്തവാപഃ
22 ഗദാപാണിർ ഭീമസേനസ് തരസ്വീ; പ്രവേപയഞ് ശത്രുസംഘാൻ അനീകേ
    നാഗഃ പ്രഭിന്ന ഇവ നഡ്വലാസു; ചങ്ക്രമ്യതേ കച് ചിദ് ഏനം സ്മരന്തി
23 മാദ്രീപുത്രഃ സഹദേവഃ കലിംഗാൻ; സമാഗതാൻ അജയദ് ദന്തകൂരേ
    വാമേനാസ്യൻ ദക്ഷിണേനൈവ യോ വൈ; മഹാബലം കച് ചിദ് ഏനം സ്മരന്തി
24 ഉദ്യന്ന് അയം നകുലഃ പ്രേഷിതോ വൈ; ഗാവൽഗണേ സഞ്ജയ പശ്യതസ് തേ
    ദിശം പ്രതീചീം വശം ആനയൻ മേ; മാദ്രീ സുതം കച് ചിദ് ഏനം സ്മരന്തി
25 അഭ്യാഭവോ ദ്വൈതവനേ യ ആസീദ്; ദുർമന്ത്രിതേ ഘോഷയാത്രാ ഗതാനാം
    യത്ര മന്ദാഞ് ശത്രുവശം പ്രയാതാൻ; അമോചയദ് ഭീമസേനോ ജയശ് ച
26 അഹം പശ്ചാദ് അർജുനം അഭ്യരക്ഷം; മാദ്രീപുത്രൗ ഭീമസേനശ് ച ചക്രേ
    ഗാണ്ഡീവഭൃച് ഛത്രുസംഘാൻ ഉദസ്യ; സ്വസ്ത്യ് ആഗമത് കച് ചിദ് ഏനം സ്മരന്തി
27 ന കർമണാ സാധുനൈകേന നൂനം; കർതും ശക്യം ഭവതീഹ സഞ്ജയ
    സർവാത്മനാ പരിജേതും വയം ചേൻ; ന ശക്നുമോ ധൃതരാഷ്ട്രസ്യ പുത്രം