മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം/അധ്യായം81
| ←അധ്യായം80 | മഹാഭാരതം മൂലം/ഉദ്യോഗപർവം രചന: അധ്യായം81 |
അധ്യായം82→ |
1 [അർജുന]
കുരൂണാം അദ്യ സർവേഷാം ഭവാൻ സുഹൃദ് അനുത്തമഃ
സംബന്ധീ ദയിതോ നിത്യം ഉഭയോഃ പക്ഷയോർ അപി
2 പാണ്ഡവൈർ ധാർതരാഷ്ട്രാണാം പ്രതിപാദ്യം അനാമയം
സമർഥ പ്രശമം ചൈഷാം കർതും ത്വം അസി കേശവ
3 ത്വം ഇതഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷ സുയോധനം അമർഷണം
ശാന്ത്യ് അർഥം ഭാരതം ബ്രൂയാ യത് തദ് വാച്യം അമിത്രഹൻ
4 ത്വയാ ധർമാർഥയുക്തം ചേദ് ഉക്തം ശിവം അനാമയം
ഹിതം നാദാസ്യതേ ബാലോ ദിഷ്ടസ്യ വശം ഏഷ്യതി
5 [ഭ]
ധർമ്യം അസ്മദ്ധിതം ചൈവ കുരൂണാം യദ് അനാമയം
ഏഷ യാസ്യാമി രാജാനം ധൃതരാഷ്ട്രം അഭീഷ്പ്സയാ
6 [വ്]
തതോ വ്യപേതേ തമസി സൂര്യേ വിമല ഉദ്ഗതേ
മൈത്രേ മുഹൂർതേ സമ്പ്രാപ്തേ മൃദ്വ് അർചിഷി ദിവാകരേ
7 കൗമുദേ മാസി രേവത്യാം ശരദ് അന്തേ ഹിമാഗമേ
സ്ഫീതസസ്യമുഖേ കാലേ കല്യഃ സത്ത്വവതാം വരഃ
8 മംഗല്യാഃ പുണ്യനിർഘോഷാ വാചഃ ശൃണ്വംശ് ച സൂനൃതാഃ
ബ്രാഹ്മണാനാം പ്രതീതാനാം ഋഷീണാം ഇവ വാസവഃ
9 കൃത്വാ പൗർവാഹ്ണികം കൃത്യം സ്നാതഃ ശുചിർ അലങ്കൃതഃ
ഉപതസ്ഥേ വിവസ്വന്തം പാവകം ച ജനാർദനഃ
10 ഋഷഭം പൃഷ്ഠ ആലഭ്യ ബ്രാഹ്മണാൻ അഭിവാദ്യ ച
അഗ്നിം പ്രദക്ഷിണം കൃത്വാ പശ്യൻ കല്യാണം അഗ്രതഃ
11 തത് പ്രതിജ്ഞായ വചനം പാണ്ഡവസ്യ ജനാർദനഃ
ശിനേർ നപ്താരം ആസീനം അഭ്യഭാഷത സാത്യകിം
12 രഥ ആരോപ്യതാം ശംഖശ് ചക്രം ച ഗദയാ സഹ
ഉപാസംഗാശ് ച ശക്ത്യശ് ച സർവപ്രഹരണാനി ച
13 ദുര്യോധനോ ഹി ദുഷ്ടാത്മാ കർണശ് ച സഹ സൗബലഃ
ന ച ശത്രുർ അവജ്ഞേയഃ പ്രാകൃതോ ഽപി ബലീയസാ
14 തതസ് തൻ മതം ആജ്ഞായ കേശവസ്യ പുരഃസരാഃ
പ്രസസ്രുർ യോജയിഷ്യന്തോ രഥം ചക്രഗദാഭൃതഃ
15 തം ദീപ്തം ഇവ കാലാഗ്നിം ആകാശഗം ഇവാധ്വഗം
ചന്ദ്രസൂര്യപ്രകാശാഭ്യാം ചക്രാഭ്യാം സമലങ്കൃതം
16 അർധചന്ദ്രൈശ് ച ചന്ദ്രൈശ് ച മത്സ്യൈഃ സമൃഗപക്ഷിഭിഃ
പുഷ്പൈശ് ച വിവിധൈശ് ചിത്രം മണിരത്നൈശ് ച സർവശഃ
17 തരുണാദിത്യസങ്കാശം ബൃഹന്തം ചാരുദർശനം
മണിഹേമവിചിത്രാംഗം സുധ്വജം സുപതാകിനം
18 സൂപസ്കരം അനാധൃഷ്യം വൈയാഘ്രപരിവാരണം
യശോഘ്നം പ്രത്യമിത്രാണാം യദൂനാം നന്ദിവർധനം
19 വാജിഭിഃ സൈന്യസുഗ്രീവം ഏധ പുഷ്പബലാഹകൈഃ
സ്നാതൈഃ സമ്പാദയാം ചക്രുഃ സമ്പന്നൈഃ സർവസമ്പദാ
20 മഹിമാനം തു കൃഷ്ണസ്യ ഭൂയ ഏവാഭിവർധയൻ
സുഘോഷഃ പതഗേന്ദ്രേണ ധ്വജേന യുയുജേ രഥഃ
21 തം മേരുശിഖരപ്രഖ്യം മേഘദുന്ദുഭി നിസ്വനം
ആരുരോഹ രഥം ശൗരിർ വിമാനം ഇവ പുണ്യകൃത്
22 തതഃ സാത്യകിം ആരോപ്യ പ്രയയൗ പുരുഷോത്തമഃ
പൃഥിവീം ചാന്തരിക്ഷം ച രഥഗോഷേണ നാദയൻ
23 വ്യപോഢാഭ്ര ഘനഃ കാലഃ ക്ഷണേന സമപദ്യത
ശിവശ് ചാനുവവൗ വായുഃ പ്രശാന്തം അഭവദ് രവിഃ
24 പ്രദക്ഷിണാനുലോമാശ് ച മംഗല്യാ മൃഗപക്ഷിണഃ
പ്രയാണേ വാസുദേവസ്യ ബഭൂവുർ അനുയായിനഃ
25 മംഗല്യാർഥ പദൈഃ ശബ്ദൈർ അന്വവർതന്ത സർവശഃ
സാരസാഃ ശതപത്രാശ് ച ഹംസാശ് ച മധുസൂദനം
26 മന്ത്രാഹുതി മഹാഹോമൈർ ഹൂയമാനശ് ച പാവകഃ
പ്രദക്ഷിണശിഖോ ഭൂത്വാ വിധൂമഃ സമപദ്യത
27 വസിഷ്ഠോ വാമദേവശ് ച ഭൂരിദ്യുമ്നോ ഗയഃ ക്രഥഃ
ശുക്രനാരദ വാൽമീകാ മരുതഃ കുശികോ ഭൃഗുഃ
28 ബ്രഹ്മ ദേവർഷയശ് ചൈവ കൃഷ്ണം യദുസുഖാവഹം
പ്രദക്ഷിണം അവർതന്ത സഹിതാ വാസവാനുജം
29 ഏവം ഏതൈർ മഹാഭാഗൈർ മഹർഷിഗണസാധുഭിഃ
പൂജിതഃ പ്രയയൗ കൃഷ്ണഃ കുരൂണാം സദനം പ്രതി
30 തം പ്രയാന്തം അനുപ്രായാത് കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ
ഭീമസേനാർജുനൗ ചോഭൗ മാദ്രീപുത്രൗ ച പാണ്ഡവൗ
31 ചേകിതാനശ് ച വിക്രാന്തോ ധൃഷ്ടകേതുശ് ച ചേദിപഃ
ദ്രുപദഃ കാശിരാജശ് ച ശിഖണ്ഡീ ച മഹാരഥഃ
32 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നഃ സപുത്രശ് ച വിരാടഃ കേകയൈഃ സഹ
സംസാധനാർഥം പ്രയയുഃ ക്ഷത്രിയാഃ ക്ഷത്രിയർഷഭം
33 തതോ ഽനുവ്രജ്യ ഗോവിന്ദം ധർമരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ
രാജ്ഞാം സകാശേ ദ്യുതിമാൻ ഉവാചേദം വചസ് തദാ
34 യോ നൈവ കാമാൻ ന ഭയാൻ ന ലോഭാൻ നാർഥകാരണാത്
അന്യായം അനുവർതേത സ്ഥിരബുദ്ധിർ അലോലുപഃ
35 ധർമജ്ഞോ ധൃതിമാൻ പ്രാജ്ഞഃ സർവഭൂതേഷു കേശവഃ
ഈശ്വരഃ സർവഭൂതാനാം ദേവദേവഃ പ്രതാപവാൻ
36 തം സർവഗുണസമ്പന്നം ശ്രീവത്സ കൃതലക്ഷണം
സമ്പരിഷ്വജ്യ കൗന്തേയഃ സന്ദേഷ്ടും ഉപചക്രമേ
37 യാ സാ ബാല്യാത് പ്രഭൃത്യ് അസ്മാൻ പര്യവർധയതാബലാ
ഉപവാസതപഃ ശീലാ സദാ സ്വസ്ത്യയനേ രതാ
38 ദേവതാതിഥിപൂജാസു ഗുരുശുശ്രൂഷണേ രതാ
വത്സലാ പ്രിയപുത്രാ ച പ്രിയാസ്മാകം ജനാർദന
39 സുയോധന ഭയാദ് യാ നോ ഽത്രായതാമിത്രകർശന
മഹതോ മൃത്യുസംബാധാദ് ഉത്തരൻ നൗർ ഇവാർണവാത്
40 അസ്മത് കൃതേ ച സതതം യയാ ദുഃഖാനി മാധവ
അനുഭൂതാന്യ് അദുഃഖാർഹാ താം സ്മ പൃച്ഛേർ അനാമയം
41 ഭൃശം ആശ്വാസയേശ് ചൈനാം പുത്രശോകപരിപ്ലുതാം
അഭിവാദ്യ സ്വജേഥാശ് ച പാണ്ഡവാൻ പരികീർതയൻ
42 ഊഢാത് പ്രഭൃതി ദുഃഖാനി ശ്വശുരാണാം അരിന്ദമ
നികാരാൻ അതദർഹാ ച പശ്യന്തീ ദുഃഖം അശ്നുതേ
43 അപി ജാതു സ കാലഃ സ്യാത് കൃഷ്ണ ദുഃഖവിപര്യയഃ
യദ് അഹം മാതരം ക്ലിഷ്ടാം സുഖേ ദധ്യാം അരിന്ദമ
44 പ്രവ്രജന്തോ ഽന്വധാവത് സാ കൃപണാ പുത്രഗൃദ്ധിനീ
രുദതീം അപഹായൈനാം ഉപഗച്ഛാമ യദ് വനം
45 ന നൂനം മ്രിയതേ ദുഃഖൈഃ സാ ചേജ് ജീവതി കേശവ
തഥാ പുത്രാധിഭിർ ഗാഢം ആർതാ ഹ്യ് ആനർത സത്കൃതാ
46 അഭിവാദ്യാ തു സാ കൃഷ്ണ ത്വയാ മദ്വചനാദ് വിഭോ
ധൃതരാഷ്ട്രശ് ച കൗരവ്യോ രാജാനശ് ച വയോ ഽധികാഃ
47 ഭീഷ്മം ദ്രോണം കൃപം ചൈവ മഹാരാജം ച ബാഹ്ലികം
ദ്രൗണിം ച സോമദത്തം ച സർവാംശ് ച ഭരതാൻ പൃഥക്
48 വിദുരം ച മഹാപ്രാജ്ഞം കുരൂണാം മന്ത്രധാരിണം
അഗാധ ബുദ്ധിം ധർമജ്ഞം സ്വജേഥാ മധുസൂദന
49 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ കേശവം തത്ര രാജമധ്യേ യുധിഷ്ഠിരഃ
അനുജ്ഞാതോ നിവവൃതേ കൃഷ്ണം കൃത്വാ പ്രദക്ഷിണം
50 വ്രജന്ന് ഏവ തു ബീഭത്സുഃ സഖായം പുരുഷർഷഭം
അബ്രവീത് പരവീരഘ്നം ദാശാർഹം അപരാജിതം
51 യദ് അസ്മാകം വിഭോ വൃത്തം പുരാ വൈ മന്ത്രനിശ്ചയേ
അർധരാജ്യസ്യ ഗോവിന്ദ വിദിതം സർവരാജസു
52 തച് ചേദ് ദദ്യാദ് അസംഗേന സത്കൃത്യാനവമന്യ ച
പ്രിയം മേ സ്യാൻ മഹാബാഹോ മുച്യേരൻ മഹതോ ഭയാത്
53 അതശ് ചേദ് അന്യഥാ കർതാ ധാർതരാഷ്ട്രോ ഽനുപായവിത്
അന്തം നൂനം കരിഷ്യാമി ക്ഷത്രിയാണാം ജനാർദന
54 ഏവം ഉക്തേ പാണ്ഡവേന പര്യഹൃഷ്യദ് വൃകോദരഃ
മുഹുർ മുഹുഃ ക്രോധവശാത് പ്രവേപത ച പാണ്ഡവഃ
55 വേപമാനശ് ച കൗന്തേയഃ പ്രാക്രോശൻ മഹതോ രവാൻ
ധനഞ്ജയ വചഃ ശ്രുത്വാ ഹർഷോത്സിക മനാ ഭൃശം
56 തസ്യ തം നിനദം ശ്രുത്വാ സമ്പ്രാവേപന്ത ധന്വിനഃ
വാഹനാനി ച സർവാണി ശകൃൻ മൂത്രം പ്രസുസ്രുവുഃ
57 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ കേശവം തത്ര തഥാ ചോക്ത്വാ വിനിശ്ചയം
അനുജ്ഞാതോ നിവവൃതേ പരിഷ്വജ്യ ജനാർദനം
58 തേഷു രാജസു സർവേഷു നിവൃത്തേഷു ജനാർദനഃ
തൂർണം അഭ്യപതദ് ധൃഷ്ടഃ സൈന്യസുഗ്രീവ വാഹനഃ
59 തേ ഹയാ വാസുദേവസ്യ ദാരുകേണ പ്രചോദിതാഃ
പന്ഥാനം ആചേമുർ ഇവ ഗ്രസമാനാ ഇവാംബരം
60 അഥാപശ്യൻ മഹാബാഹുർ ഋഷീൻ അധ്വനി കേശവഃ
ബ്രാഹ്മ്യാ ശ്രിയാ ദീപ്യമാനാൻ സ്ഥിതാൻ ഉഭയതഃ പഥി
61 സോ ഽവതീര്യ രഥാത് തൂർണം അഭിവാദ്യ ജനാർദനഃ
യഥാവത് താൻ ഋഷീൻ സർവാൻ അഭ്യഭാഷത പൂജയൻ
62 കച് ചിൽ ലോകേഷു കുശലം കച് ചിദ് ധർമഃ സ്വനുഷ്ഠിതഃ
ബ്രാഹ്മണാനാം ത്രയോ വർണാഃ കച് ചിത് തിഷ്ഠന്തി ശാസനേ
63 തേഭ്യഃ പ്രയുജ്യ താം പൂജാം പ്രോവാച മധുസൂദനഃ
ഭഗവന്തഃ ക്വ സംസിദ്ധാഃ കാ വീഥീ ഭവതാം ഇഹ
64 കിം വാ ഭഗവതാം കാര്യം അഹം കിം കരവാണി വഃ
കേനാർഥേനോപസമ്പ്രാപ്താ ഭഗവന്തോ മഹീതലം
65 തം അബ്രവീജ് ജാമദഗ്ന്യ ഉപേത്യ മധുസൂദനം
പരിഷ്വജ്യ ച ഗോവിന്ദം പുരാ സുചരിതേ സഖാ
66 ദേവർഷയഃ പുണ്യകൃതോ ബ്രാഹ്മണാശ് ച ബഹുശ്രുതാഃ
രാജർഷയശ് ച ദാശാർഹ മാനയന്തസ് തപസ്വിനഃ
67 ദേവാസുരസ്യ ദ്രഷ്ടാരഃ പുരാണസ്യ മഹാദ്യുതേ
സമേതം പാർഥിവം ക്ഷത്രം ദിദൃക്ഷന്തശ് ച സർവതഃ
68 സഭാസദശ് ച രാജാനസ് ത്വാം ച സത്യം ജനാർദന
ഏതൻ മഹത് പ്രേക്ഷണീയം ദ്രഷ്ടും ഗച്ഛാമ കേശവ
69 ധർമാർഥസഹിതാ വാചഃ ശ്രോതും ഇച്ഛാമി മാധവ
ത്വയോച്യമാനാഃ കുരുഷു രാജമധ്യേ പരന്തപ
70 ഭീഷ്മദ്രോണാദയശ് ചൈവ വിദുരശ് ച മഹാമതിഃ
ത്വം ച യാദവ ശാർദൂലസഭായാം വൈ സമേഷ്യഥ
71 തവ വാക്യാനി ദിവ്യാനി തത്ര തേഷാം ച മാധവ
ശ്രോതും ഇച്ഛാമി ഗോവിന്ദ സത്യാനി ച ശുഭാനി ച
72 ആപൃഷ്ടോ ഽസി മഹാബാഹോ പുനർ ദ്രക്ഷ്യാമഹേ വയം
യാഹ്യ് അവിഘ്നേന വൈ വീര ദ്രക്ഷ്യാമസ് ത്വാം സഭാ ഗതം