മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം104

1 [ധൃ]
     കഥം ശിഖണ്ഡീ ഗാംഗേയം അഭ്യവർതത സംയുഗേ
     പാണ്ഡവാശ് ച തഥാ ഭീഷ്മം തൻ മമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ
 2 [സ്]
     തതഃ പ്രഭാതേ വിമലേ സൂര്യസ്യോദയനം പ്രതി
     വാദ്യമാനാസു ഭേരീഷു മൃദംഗേഷ്വ് ആനകേഷു ച
 3 ധ്മായത്സു ദധി വർണേഷു ജലജേഷു സമന്തതഃ
     ശിഖണ്ഡിനം പുരസ്കൃത്യ നിര്യാതാഃ പാണ്ഡവാ യുധി
 4 കൃത്വാ വ്യൂഹം മഹാരാജ സർവശത്രുനിബർഹണം
     ശിഖണ്ഡീ സർവസൈന്യാനാം അഗ്ര ആസീദ് വിശാം പതേ
 5 ചക്രരക്ഷൗ തതസ് തസ്യ ഭിമസേന ധനഞ്ജയൗ
     പൃഷ്ഠതോ ദ്രൗപദേയാശ് ച സൗഭദ്രശ് ചൈവ വീര്യവാൻ
 6 സാത്യകിശ് ചേകിതാനശ് ച തേഷാം ഗോപ്താ മഹാരഥഃ
     ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ് തതഃ പശ്ചാത് പാഞ്ചാലൈർ അഭിരക്ഷിതഃ
 7 തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ യമാഭ്യാം സഹിതഃ പ്രഭുഃ
     പ്രയയൗ സിംഹനാദേന നാദയൻ ഭരതർഷഭ
 8 വിരാടസ് തു തതഃ പശ്ചാത് സ്വേന സൈന്യേന സംവൃതഃ
     ദ്രുപദശ് ച മഹാരാജ തതഃ പശ്ചാദ് ഉപാദ്രവത്
 9 കേകയാ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച ധൃഷ്ടകേതുശ് ച വീര്യവാൻ
     ജഘനം പാലയാം ആസ പാണ്ഡുസൈന്യസ്യ ഭാരത
 10 ഏവം വ്യൂഹ്യ മഹത് സൈന്യം പാണ്ഡവാസ് തവ വാഹിനീം
    അഭ്യദ്രവന്ത സംഗ്രാമേ ത്യക്ത്വാ ജീവിതം ആത്മനഃ
11 തഥൈവ കുരവോ രാജൻ ഭീഷ്മം കൃത്വാ മഹാബലം
    അഗ്രതഃ സർവസൈന്യാനാം പ്രയയുഃ പാണ്ഡവാൻ പ്രതി
12 പുത്രൈസ് തവ ദുരാധർഷൈ രക്ഷിതഃ സുമഹാബലൈഃ
    തതോ ദ്രോണോ മഹേഷ്വാസഃ പുത്രശ് ചാസ്യ മഹാരഥഃ
13 ഭഗദത്തസ് തതഃ പശ്ചാദ് ഗജാനീകേന സംവൃതഃ
    കൃപശ് ച കൃപ വർമാ ച ഭഗദത്തം അനുവ്രതൗ
14 കാംബോജരാജോ ബലവാംസ് തതഃ പശ്ചാത് സുദക്ഷിണഃ
    മാഗധശ് ച ജയത്സേനഃ സൗബലശ് ച ബൃഹദ്ബലഃ
15 തഥേതേരേ മഹേഷ്വാസാഃ സുശർമപ്രമുഖാ നൃപാഃ
    ജഘനം പാലയാം ആസുസ് തവ സൈന്യസ്യ ഭാരത
16 ദിവസേ ദിവസേ പ്രാപ്തേ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ യുധി
    ആസുരാൻ അകരോദ് വ്യൂഹാൻ പൈശാചാൻ അഥ രാക്ഷസാൻ
17 തതഃ പ്രവവൃതേ യുദ്ധം തവ തേഷാം ച ഭാരത
    അന്യോന്യം നിഘ്നതാം രാജന്യം അരാഷ്ട്ര വിവർധനം
18 അർജുന പ്രമുഖാഃ പാർഥാഃ പുരസ്കൃത്യ ശിഖണ്ഡിനം
    ഭീഷ്മം യുദ്ധേ ഽഭ്യവർതന്ത കിരന്തോ വിവിധാഞ് ശരാൻ
19 തത്ര ഭാരത ഭീമേന പീഡിതാസ് താവകാഃ ശരൈഃ
    രുധിരൗഘപരിക്ലിന്നാഃ പരലോകം യയുസ് തദാ
20 നകുലഃ സഹദേവശ് ച സാത്യകിശ് ച മഹാരഥഃ
    തവ സൈന്യം സമാസാദ്യ പീഡയാം ആസുർ ഓജസാ
21 തേ വധ്യമാനാഃ സമരേ താവകാ ഭരതർഷഭ
    നാശക്നുവൻ വാരയിതും പാണ്ഡവാനാം മഹദ് ബലം
22 തതസ് തു താവകം സൈന്യം വധ്യമാനം സമന്തതഃ
    സമ്പ്രാദ്രവദ് ദിശോ രാജൻ കാല്യമാനം മഹാരഥൈഃ
23 ത്രാതാരം നാധ്യഗച്ഛന്ത താവകാ ഭരതർഷഭ
    വധ്യമാനാഃ ശിതൈർ ആണൈഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ സൃഞ്ജയൈഃ
24 [ധൃ]
    പീഡ്യമാനം ബലം പാർഥൈർ ദൃഷ്ട്വാ ഭീഷ്മഃ പരാക്രമീ
    യദ് അകാർഷീദ് രണേ ക്രുദ്ധസ് തൻ മമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ
25 കഥം വാ പാണ്ഡവാൻ യുദ്ധേ പ്രത്യുദ്യാതഃ പരന്തപഃ
    വിനിഘ്നൻ സോമകാൻ വീരാംസ് തൻ മമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ
26 [സ്]
    ആചക്ഷേ തേ മഹാരാജ യദ് അകാർഷീത് പിതാമഹഃ
    പീഡിതേ തവ പുത്രസ്യ സൈന്യേ പാണ്ഡവ സൃഞ്ജയൈഃ
27 പ്രഹൃഷ്ടമനസഃ ശൂരാഃ പാണ്ഡവാഃ പാണ്ഡുപൂർവജ
    അഭ്യവർതന്ത നിഘ്നന്തസ് തവ പുത്രസ്യ വാഹിനീം
28 തം വിനാശം മനുഷ്യേന്ദ്ര നരവാരണവാജിനാം
    നാമൃഷ്യത തദാ ഭീഷ്മഃ സൈന്യഘാതം രണേ പരൈഃ
29 സ പാണ്ഡവാൻ മഹേഷ്വാസഃ പാഞ്ചാലാംശ് ച സ സൃഞ്ജയാൻ
    അഭ്യദ്രവത ദുർധർഷസ് ത്യക്ത്വാ ജീവിതം ആത്മനഃ
30 സ പാണ്ഡവാനാം പ്രവരാൻ പഞ്ച രാജൻ മഹാരഥാൻ
    ആത്തശസ്ത്രാൻ രണേ യത്താൻ വാരയാം ആസ സായകൈഃ
    നാരാചൈർ വത്സദന്തൈശ് ച ശിതൈർ അഞ്ജലികൈസ് തഥാ
31 നിജഘ്നേ സമരേ ക്രുദ്ധോ ഹസ്ത്യശ്വം അമിതം ബഹു
    രഥിനോ ഽപാതയദ് രാജൻ രഥേഭ്യഃ പുരുഷർഷഭഃ
32 സാദിനശ് ചാശ്വപൃഷ്ഠേഭ്യഃ പദാതീംശ് ച സമാഗതാൻ
    ഗജാരോഹാൻ ഗജേഭ്യശ് ച പരേഷാം വിദധദ് ഭയം
33 തം ഏകം സമരേ ഭീഷ്മം ത്വരമാണം മഹാരഥം
    പാണ്ഡവാഃ സമവർതന്ത വജ്രപാണിം ഇവാസുരാഃ
34 ശക്രാശനിസമസ്പർശാൻ വിമുഞ്ചൻ നിശികാഞ് ശരാൻ
    ദിക്ഷ്വ് അദൃശ്യത സർവാസു ഘോരം സന്ധരയൻ വപുഃ
35 മണ്ഡലീകൃതം ഏവാസ്യ നിത്യം ധനുർ അദൃശ്യത
    സംഗ്രാമേ യുധ്യമാനസ്യ ശക്രചാപനിഭം മഹത്
36 തദ് ദൃഷ്ട്വാ സമരേ കർമ തവ പുത്രാ വിശാം പതേ
    വിസ്മയം പരമം പ്രാപ്താഃ പിതാമഹം അപൂജയൻ
37 പാർഥാ വിമനസോ ഭൂത്വാ പ്രൈക്ഷന്ത പിതരം തവ
    യുധ്യമാനം രണേ ശൂരം വിപ്രചീതിം ഇവാമരാഃ
    ന ചൈനം വാരയാം ആസുർ വ്യാത്താനനം ഇവാന്തകം
38 ദശമേ ഽഹനി സമ്പ്രാപ്തേ രഥാനീകം ശിഖണ്ഡിനഃ
    അദഹൻ നിശിതൈർ ബാണൈഃ കൃഷ്ണ വർത്മേവ കാനനം
39 തം ശിഖണ്ഡീ ത്രിഭിർ ബാണൈർ അഭ്യവിധ്യത് സ്തനാന്തരേ
    ആശീവിഷം ഇവ ക്രുദ്ധം കാലസൃഷ്ടം ഇവാന്തകം
40 സ തേനാതിഭൃശം വിദ്ധഃ പ്രേക്ഷ്യ ഭീഷ്മഃ ശിഖണ്ഡിനം
    അനിച്ഛന്ന് അപി സങ്ക്രുദ്ധഃ പ്രഹസന്ന് ഇദം അബ്രവീത്
41 കാമം അഭ്യാസവാ മാ വാ ന ത്വാം യോത്സ്യേ കഥം ചന
    യൈവ ഹി ത്വം കൃതാ ധാത്രാ സൈവ ഹി ത്വം ശിഖണ്ഡിനീ
42 തസ്യ തദ് വചനം ശ്രുത്വാ ശിഖണ്ഡീ ക്രോധമൂർഛിതഃ
    ഉവാച ഭീഷ്മം സമരേ സൃക്കിണീ പരിലേഹിഹൻ
43 ജാനാമി ത്വാം മഹാബാഹോ ക്ഷത്രിയാണാം ക്ഷയം കരം
    മയാ ശ്രുതം ച തേ യുദ്ധം ജാമദഗ്ന്യേന വൈ സഹ
44 ദിവ്യശ് ച തേ പ്രഭാവോ ഽയം സ മയാ ബഹുശഃ ശ്രുതഃ
    ജാനന്ന് അപി പ്രഭാവം തേ യോത്സ്യേ ഽദ്യാഹം ത്വയാ സഹ
45 പാണ്ഡവാനാം പ്രിയം കുർവന്ന് ആത്മനശ് ച നരോത്തമ
    അദ്യ ത്വാ യോധയിഷ്യാമി രണേ പുരുഷസത്തമ
46 ധ്രുവം ച ത്വാ ഹനിഷ്യാമി ശപേ സത്യേന തേ ഽഗ്രതഃ
    ഏതച് ഛ്രുത്വാ വചോ മഹ്യം യത് ക്ഷമം തത് സമാചര
47 കാമം അഭ്യാസവാ മാ വാ ന മേ ജീവൻ വിമോക്ഷ്യസേ
    സുദൃഷ്ടഃ ക്രിയതാം ഭീഷ്മ ലോകോ ഽയം സമിതിഞ്ജയ
48 ഏവം ഉക്ത്വാ തതോ ഭീഷ്മം പഞ്ചഭിർ നതപർവഭിഃ
    അവിധ്യത രണേ രാജൻ പ്രണുന്നം വാക്യസായകൈഃ
49 തസ്യ തദ് വചനം ശ്രുത്വാ സവ്യസാചീ പരന്തപഃ
    കാലോ ഽയം ഇതി സഞ്ചിന്ത്യ ശിഖണ്ഡിനം അചോദയത്
50 അഹം ത്വാം അനുയാസ്യാമി പരാൻ വിദ്രാവയഞ് ശരൈഃ
    അഭിദ്രവ സുസംരബ്ധോ ഭീഷ്മം ഭീമപരാക്രമം
51 ന ഹി തേ സംയുഗേ പീഡാം ശക്തഃ കർതും മഹാബലഃ
    തസ്മാദ് അദ്യ മഹാബാഹോ വീര ഭീഷ്മം അഭിദ്രവ
52 അഹത്വാ സമരേ ഭീഷ്മം യദി യാസ്യസി മാരിഷ
    അവഹാസ്യോ ഽസ്യ ലോകസ്യ ഭവിഷ്യസി മയാ സഹ
53 നാവഹാസ്യാ യഥാ വീര ഭവേമ പരമാഹവേ
    തഥാ കുരു രണേ യത്നം സാധയസ്വ പിതാമഹം
54 അഹം തേ രക്ഷണം യുദ്ധേ കരിഷ്യാമി പരന്തപ
    വാരയൻ രഥിനഃ സർവാൻ സാധയസ്വ പിതാമഹം
55 ദ്രോണം ച ദ്രോണപുത്രം ച കൃപം ചാഥ സുയോധനം
    ചിത്രസേനം വികർണം ച സൈന്ധവം ച ജയദ്രഥം
56 വിന്ദാനുവിന്ദാവ് ആവന്ത്യൗ കാംബോജം ച സുദക്ഷിണം
    ഭഗദത്തം തഥാ ശൂരം മാഗധം ച മഹാരഥം
57 സൗമദത്തിം രണേ ശൂരം ആർശ്യശൃംഗിം ച രാക്ഷസം
    ത്രിഗർതരാജം ച രണേ സഹ സർവൈർ മഹാരഥൈഃ
    അഹം ആവാരയിഷ്യാമി വേലേവ മകരാകയം
58 കുരൂംശ് ച സഹിതാൻ സർവാൻ യേ ചൈഷാം സൈനികാഃ സ്ഥിതാഃ
    നിവാരയിഷ്യാമി രണേ സാധയസ്വ പിതാമഹം