മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം12

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം12

1 [ധൃ]
     ജംബൂ ഖണ്ഡസ് ത്വയാ പ്രോക്തോ യഥാവദ് ഇഹ സഞ്ജയ
     വിഷ്കംഭം അസ്യ പ്രബ്രൂഹി പരിമാണം ച തത്ത്വതഃ
2 സമുദ്രസ്യ പ്രമാണം ച സമ്യഗ് അച്ഛിദ്ര ദർശന
     ശാകദ്വീപം ച മേ ബ്രൂഹി കുശ ദ്വീപം ച സഞ്ജയ
3 ശാൽമലം ചൈവ തത്ത്വേന ക്രൗഞ്ചദ്വീപം തഥൈവ ച
     ബ്രൂഹി ഗാവൽഗണേ സർവം രാഹോഃ സോമാർകയോസ് തഥാ
4 [സ്]
     രാജൻ സുബഹവോ ദ്വീപാ യൈർ ഇദം സന്തതം ജഗത്
     സപ്ത ത്വ് അഹം പ്രവക്ഷ്യാമി ചന്ദ്രാദിത്യൗ ഗ്രഹാംസ് തഥാ
5 അഷ്ടാദശസഹസ്രാണി യോജനാനാം വിശാം പതേ
     ഷട്ശതാനി ച പൂർണാനി വിഷ്കംഭോ ജംബുപർവതഃ
6 ലാവണസ്യ സമുദ്രസ്യ വിഷ്കംഭോ ദ്വിഗുണഃ സ്മൃതഃ
     നാനാജനപദാകീർണോ മണിവിദ്രുമ ചിത്രിതഃ
7 നൈകധാതുവിചിത്രൈശ് ച പർവതൈർ ഉപശോഭിതഃ
     സിദ്ധചാരണസങ്കീർണഃ സാഗരഃ പരിമണ്ഡലഃ
8 ശാകദ്വീപം ച വക്ഷ്യാമി യഥാവദ് ഇഹ പാർഥിവ
     ശൃണു മേ ത്വം യഥാന്യായം ബ്രുവതഃ കുരുനന്ദന
9 ജംബൂദ്വീപപ്രമാണേന ദ്വിഗുണഃ സ നരാധിപ
     വിഷ്കംഭേണ മഹാരാജ സാഗരോ ഽപി വിഭാഗശഃ
     ക്ഷീരോദോ ഭരതശ്രേഷ്ഠ യേന സമ്പരിവാരിതഃ
10 തത്ര പുണ്യാ ജനപദാ ന തത്ര മ്രിയതേ ജനഃ
    കുത ഏവ ഹി ദുർഭിക്ഷം ക്ഷമാ തേജോ യുതാ ഹി തേ
11 ശാകദ്വീപസ്യ സങ്ക്ഷേപോ യഥാവദ് ഭരതർഷഭ
    ഉക്ത ഏഷ മഹാരാജ കിം അന്യച് ഛ്രോതും ഇച്ഛസി
12 [ധൃ]
    ശാകദ്വീപസ്യ സങ്ക്ഷേപോ യഥാവദ് ഇഹ സഞ്ജയ
    ഉക്തസ് ത്വയാ മഹാഭാഗ വിസ്തരം ബ്രൂഹി തത്ത്വതഃ
13 [സ്]
    തഥൈവ പർവതാ രാജൻ സപ്താത്ര മണിഭൂഷിതാഃ
    രത്നാകരാസ് തഥാ നദ്യസ് തേഷാം നാമാനി മേ ശൃണു
    അതീവ ഗുണവത് സർവം തത്ര പുണ്യം ജനാധിപ
14 ദേവർഷിഗന്ധർവയുതഃ പരമോ മേരുർ ഉച്യതേ
    പ്രാഗായതോ മഹാരാജ മലയോ നാമ പർവതഃ
    യതോ മേഘാഃ പ്രവർതന്തേ പ്രഭവന്തി ച സർവശഃ
15 തതഃ പരേണ കൗരവ്യ ജലധാരോ മഹാഗിരിഃ
    യത്ര നിത്യം ഉപാദത്തേ വാസവഃ പരമം ജലം
    യതോ വർഷം പ്രഭവതി വർഷാ കാലേ ജനേശ്വര
16 ഉച്ചൈർ ഗിരീ രൈവതകോ യത്ര നിത്യം പ്രതിഷ്ഠിതഃ
    രേവതീ ദിവി നക്ഷത്രം പിതാമഹ കൃതോ വിധിഃ
17 ഉത്തരേണ തു രാജേന്ദ്ര ശ്യാമോ നാമ മഹാഗിരിഃ
    യതഃ ശ്യാമത്വം ആപന്നാഃ പ്രജാ ജനപദേശ്വര
18 [ധൃ]
    സുമഹാൻ സംശയോ മേ ഽദ്യ പ്രോക്തം സഞ്ജയ യത് ത്വയാ
    പ്രജാഃ കഥം സൂതപുത്ര സമ്പ്രാപ്താഃ ശ്യാമതാം ഇഹ
19 [സ്]
    സർവേഷ്വ് ഏവ മഹാപ്രാജ്ഞ ദ്വീപേഷു കുരുനന്ദന
    ഗൗരഃ കൃഷ്ണശ് ച വർണൗ ദ്വൗ തയോർ വർണാന്തരം നൃപ
20 ശ്യാമോ യസ്മാത് പ്രവൃത്തോ വൈ തത് തേ വക്ഷ്യാമി ഭാരത
    ആസ്തേ ഽത്ര ഭഗവാൻ കൃഷ്ണസ് തത് കാന്ത്യാ ശ്യാമതാം ഗതഃ
21 തതഃ പരം കൗരവേന്ദ്ര ദുർഗ ശൈലോ മഹോദയഃ
    കേസരീ കേസര യുതോ യതോ വാതഃ പ്രവായതി
22 തേഷാം യോജനവിഷ്കംഭോ ദ്വിഗുണഃ പ്രവിഭാഗശഃ
    വർഷാണി തേഷു കൗരവ്യം സമ്പ്രോക്താനി മനീഷിഭിഃ
23 മഹാമേരുർ മഹാകാശോ ജലദഃ കുമുദോത്തരഃ
    ജലധാരാത് പരോ രാജൻ സുകുമാര ഇതി സ്മൃതഃ
24 രൈവതസ്യ തു കൗമാരഃ ശ്യാമസ്യ തു മണീ ചകഃ
    കേസരസ്യാഥ മോദാകീ പരേണ തു മഹാപുമാൻ
25 പരിവാര്യ തു കൗരവ്യ ദൈർഘ്യം ഹ്രസ്വത്വം ഏവ ച
    ജംബൂദ്വീപേന വിഖ്യാതസ് തസ്യ മധ്യേ മഹാദ്രുമഃ
26 ശാകോ നാമ മഹാരാജ തസ്യ ദ്വീപസ്യ മധ്യഗഃ
    തത്ര പുണ്യാ ജനപദാഃ പൂജ്യതേ തത്ര ശങ്കരഃ
27 തത്ര ഗച്ഛന്തി സിദ്ധാശ് ച ചാരണാ ദൈവതാനി ച
    ധാർമികാശ് ച പ്രജാ രാജംശ് ചത്വാരോ ഽതീവ ഭാരത
28 വർണാഃ സ്വകർമനിരതാ ന ച സ്തേനോ ഽത്ര ദൃശ്യതേ
    ദീർഘായുഷോ മഹാരാജ ജരാമൃത്യുവിവർജിതാഃ
29 പ്രജാസ് തത്ര വിവർധന്തേ വർഷാസ്വ് ഇവ സമുദ്രഗാഃ
    നദ്യഃ പുണ്യജലാസ് തത്ര ഗംഗാ ച ബഹുധാ ഗതിഃ
30 സുകുമാരീ കുമാരീ ച സീതാ കാവേരകാ തഥാ
    മഹാനദീ ച കൗരവ്യ തഥാ മണിജലാ നദീ
    ഇക്ഷുവർധനികാ ചൈവ തഥാ ഭരതസത്തമ
31 തതഃ പ്രവൃത്താഃ പുണ്യോദാ നദ്യഃ കുരുകുലോദ്വഹ
    സഹസ്രാണാം ശതാന്യ് ഏവ യതോ വർഷതി വാസവഃ
32 ന താസാം നാമധേയാനി പരിമാണം തഥൈവ ച
    ശക്യതേ പരിസംഖ്യാതും പുണ്യാസ് താ ഹി സരിദ് വരാഃ
33 തത്ര പുണ്യാ ജനപദാശ് ചത്വാരോ ലോകസംമതാഃ
    മഗാശ് ച മശകാശ് ചൈവ മാനസാ മന്ദഗാസ് തഥാ
34 മഗാ ബ്രാഹ്മണഭൂയിഷ്ഠാഃ സ്വകർമനിരതാ നൃപ
    മശകേഷു തു രാജന്യാ ധാർമികാഃ സർവകാമദാഃ
35 മാനസേഷു മഹാരാജ വൈശ്യാഃ കർമോപജീവിനഃ
    സർവകാമസമായുക്താഃ ശൂരാ ധർമാർഥനിശ്ചിതാഃ
    ശൂദ്രാസ് തു മന്ദഗേ നിത്യം പുരുഷാ ധർമശീലിനഃ
36 ന തത്ര രാജാ രാജേന്ദ്ര ന ദണ്ഡോ ന ച ദണ്ഡികാഃ
    സ്വധർമേണൈവ ധർമം ച തേ രക്ഷന്തി പരസ്പരം
37 ഏതാവദ് ഏവ ശക്യം തു തസ്മിൻ ദ്വീപേ പ്രഭാഷിതും
    ഏതാവദ് ഏവ ശ്രോതവ്യം ശാകദ്വീപേ മഹൗജസി