മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം15

←അധ്യായം14

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം15

അധ്യായം16→

1 [ധൃ]
     കഥം കുരൂണാം ഋഷഭോ ഹതോ ഭീഷ്മഃ ശിഖണ്ഡിനാ
     കഥം രഥാത് സ ന്യപതത് പിതാ മേ വാസവോപമഃ
 2 കഥം ആസംശ് ച മേ പുത്രാ ഹീനാ ഭീഷ്മേണ സഞ്ജയ
     ബലിനാ ദേവകൽപേന ഗുർവർഥേ ബ്രഹ്മചാരിണാ
 3 തസ്മിൻ ഹതേ മഹാസത്ത്വേ മഹേഷ്വാസേ മഹാബലേ
     മഹാരഥേ നരവ്യാഘ്ര കിം ഉ ആസീൻ മനസ് തദാ
 4 ആർതിഃ പരാ മാവിശതി യതഃ ശംസസി മേ ഹതം
     കുരൂണാം ഋഷഭം വീരം അകമ്പ്യം പുരുഷർഷഭം
 5 കേ തം യാന്തം അനുപ്രേയുഃ കേ ചാസ്യാസൻ പുരോഗമാഃ
     കേ ഽതിഷ്ഠൻ കേ ന്യവർതന്ത കേ ഽഭ്യവർതന്ത സഞ്ജയ
 6 കേ ശൂരാ രഥശാർദൂലം അച്യുതം ക്ഷത്രിയർഷഭം
     രഥാനീകം ഗാഹമാനം സഹസാ പൃഷ്ഠതോ ഽന്വയുഃ
 7 യസ് തമോ ഽർക ഇവാപോഹൻ പരസൈന്യം അമിത്രഹാ
     സഹസ്രരശ്മി പ്രതിമഃ പരേഷാം ഭയം ആദധത്
     അകരോദ് ദുഷ്കരം കർമ രണേ കൗരവ ശാസനാത്
 8 ഗ്രസമാനം അനീകാനി യ ഏനം പര്യവാരയൻ
     കൃതിനം തം ദുരാധർഷം സമ്യഗ് യാസ്യന്തം അന്തികേ
     കഥം ശാന്തനവം യുദ്ധേ പാണ്ഡവാഃ പ്രത്യവാരയൻ
 9 നികൃന്തന്തം അനീകാനി ശരദംഷ്ട്രം തരസ്വിനം
     ചാപവ്യാത്താനനം ഘോരം അസി ജിഹ്വം ദുരാസദം
 10 അത്യന്യാൻ പുരുഷവ്യാഘ്രാൻ ഹ്രീമന്തം അപരാജിതം
    പാതയാം ആസ കൗന്തേയഃ കഥം തം അജിതം യുധി
11 ഉഗ്രധന്വാനം ഉഗ്രേഷും വർതമാനം രഥോത്തമേ
    പരേഷാം ഉത്തമാംഗാനി പ്രചിന്വന്തം ശിതേഷുഭിഃ
12 പാണ്ഡവാനാം മഹത് സൈന്യം യം ദൃഷ്ട്വോദ്യന്തം ആഹവേ
    കാലാഗ്നിം ഇവ ദുർധർഷം സമവേഷ്ടത നിത്യശഃ
13 പരികൃഷ്യ സ സേനാം മേ ദശരാത്രം അനീകഹാ
    ജഗാമാസ്തം ഇവാദിത്യഃ കൃത്വാ കർമ സുദുഷ്കരം
14 യഃ സ ശക്ര ഇവാക്ഷയ്യം വർഷം ശരമയം സൃജൻ
    ജഘാന യുധി യോധാനാം അർബുദം ദശഭിർ ദിനൈഃ
15 സ ശേതേ നിഷ്ടനൻ ഭൂമൗ വാതരുഗ്ണ ഇവ ദ്രുമഃ
    മമ ദുർമന്ത്രിതേനാസൗ യഥാ നാർഹ സ ഭാരത
16 കഥം ശാന്തനവം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡവാനാം അനീകിനീ
    പ്രഹർതും അശകത് തത്ര ഭീഷ്മം ഭീമപരാക്രമം
17 കഥം ഭീഷ്മേണ സംഗ്രാമം അകുർവൻ പാണ്ഡുനന്ദനാഃ
    കഥം ച നാജയദ് ഭീഷ്മോ ദ്രോണേ ജീവതി സഞ്ജയ
18 കൃപേ സംനിഹിതേ തത്ര ഭരദ്വാജാത്മജേ തഥാ
    ഭീഷ്മഃ പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠഃ കഥം സ നിധനം ഗതഃ
19 കഥം ചാതിരഥസ് തേന പാഞ്ചാല്യേന ശിഖണ്ഡിനാ
    ഭീഷ്മോ വിനിഹതോ യുദ്ധേ ദേവൈർ അപി ദുരുത്സഹഃ
20 യഃ സ്പർധതേ രണേ നിത്യം ജാമദഗ്ന്യം മഹാബലം
    അജിതം ജാമദഗ്ന്യേന ശക്രതുല്യപരാക്രമം
21 തം ഹതം സമരേ ഭീഷ്മം മഹാരഥബലോചിതം
    സഞ്ജയാചക്ഷ്വ മേ വീരം യേന ശർമ ന വിദ്മഹേ
22 മാമകാഃ കേ മഹേഷ്വാസാ നാജഹുഃ സഞ്ജയാച്യുതം
    ദുര്യോധനം സമാദിഷ്ടാഃ കേ വീരാഃ പര്യവാരയൻ
23 യച് ഛിഖണ്ഡി മുഖാഃ സർവേ പാണ്ഡവാ ഭീഷ്മം അഭ്യയുഃ
    കച് ചിൻ ന കുരവോ ഭീതാസ് തത്യജുഃ സഞ്ജയാച്യുതം
24 മൗർവീ ഘോഷസ്തനയിത്നുഃ പൃഷത്ക പൃഷതോ മഹാൻ
    ധനുർ ഹ്വാദ മഹാശബ്ദോ മഹാമേഘ ഇവോന്നതഃ
25 യദ് അഭ്യവർഷത് കൗന്തേയാൻ സപാഞ്ചാലാൻ സ സൃഞ്ജയാൻ
    നിഘ്നൻ പരരഥാൻ വീരോ ദാനവാൻ ഇവ വജ്രഭൃത്
26 ഇഷ്വസ്ത്രസാഗരം ഘോരം ബാണഗ്രാഹം ദുരാസദം
    കാർമുകോർമിണം അക്ഷയ്യം അദ്വീപം സമരേ ഽപ്ലവം
    ഗദാസിമകരാവർതം ഹയഗ്രാഹം ഗജാകുലം
27 ഹയാൻ ഗജാൻ പദാതാംശ് ച രഥാംശ് ച തരസാ ബഹൂൻ
    നിമജ്ജയന്തം സമരേ പരവീരാപഹാരിണം
28 വിദഹ്യമാനം കോപേന തേജസാ ച പരന്തപം
    വേലേവ മകരാവാസം കേ വീരാഃ പര്യവാരയൻ
29 ഭീഷ്മോ യദ് അകരോത് കർമ സമരേ സഞ്ജയാരിഹാ
    ദുര്യോധനഹിതാർഥായ കേ തദാസ്യ പുരോ ഽഭവൻ
30 കേ ഽരക്ഷൻ ദക്ഷിണം ചക്രം ഭീഷ്മസ്യാമിതതേജസഃ
    പൃഷ്ഠതഃ കേ പരാൻ വീരാ ഉപാസേധൻ യതവ്രതാഃ
31 കേ പുരസ്താദ് അവർതന്ത രക്ഷന്തോ ഭീഷ്മം അന്തികേ
    കേ ഽരക്ഷന്ന് ഉത്തരം ചക്രം വീരാ വീരസ്യ യുധ്യതഃ
32 വാമേ ചക്രേ വർതമാനാഃ കേ ഽഘ്നൻ സഞ്ജയ സൃഞ്ജയാൻ
    സമേതാഗ്രം അനീകേഷു കേ ഽഭ്യരക്ഷൻ ദുരാസദം
33 പാർശ്വതഃ കേ ഽഭ്യവർതന്ത ഗച്ഛന്തോ ദുർഗമാം ഗതിം
    സമൂഹേ കേ പരാൻ വീരാൻ പ്രത്യയുധ്യന്ത സഞ്ജയ
34 രക്ഷ്യമാണഃ കഥം വീരൈർ ഗോപ്യമാനാശ് ച തേന തേ
    ദുർജയാനാം അനീകാനി നാജയംസ് തരസാ യുധി
35 സർവലോകേശ്വരസ്യേവ പരമേഷ്ഠി പ്രജാപതേഃ
    കഥം പ്രഹർതും അപി തേ ശേകുഃ സഞ്ജയ പാണ്ഡവാഃ
36 യസ്മിൻ ദ്വീപേ സമാശ്രിത്യ യുധ്യന്തി കുരവഃ പരൈഃ
    തം നിമഗ്നം നരവ്യാഘ്രം ഭീഷ്മം ശംസസി സഞ്ജയ
37 യസ്യ വീര്യേ സമാശ്വസ്യ മമ പുത്രോ ബൃഹദ്ബലഃ
    ന പാണ്ഡവാൻ അഗണയത് കഥം സ നിഹതഃ പരൈഃ
38 യഃ പുരാ വിബുധൈഃ സേന്ദ്രൈഃ സാഹായ്യേ യുദ്ധദുർമദഃ
    കാങ്ക്ഷിതോ ദാനവാൻ ഘ്നദ്ഭിഃ പിതാ മമ മഹാവ്രതഃ
39 യസ്മിഞ് ജാതേ മഹാവീര്യേ ശന്തനുർ ലോകശങ്കരേ
    ശോകം ദുഃഖം ച ദൈന്യം ച പ്രാജഹാത് പുത്ര ലക്ഷ്മണി
40 പ്രജ്ഞാ പരായണം തജ്ജ്ഞം സദ് ധർമനിരതം ശുചിം
    വേദവേദാംഗതത്ത്വജ്ഞം കഥം ശംസസി മേ ഹതം
41 സർവാസ്ത്രവിനയോപേതം ദാന്തം ശാന്തം മനസ്വിനം
    ഹതം ശാന്തനവം ശ്രുത്വാ മന്യേ ശേഷം ബലം ഹതം
42 ധർമാദ് അധർമോ ബലവാൻ സമ്പ്രാപ്ത ഇതി മേ മതിഃ
    യത്ര വൃദ്ധം ഗുരും ഹത്വാ രാജ്യം ഇച്ഛന്തി പാണ്ഡവാഃ
43 ജാമദഗ്ന്യഃ പുരാ രാമഃ സർവാസ്ത്രവിദ് അനുത്തമഃ
    അംബാർഥം ഉദ്യതഃ സംഖ്യേ ഭീഷ്മേണ യുധി നിർജിതഃ
44 തം ഇന്ദ്രസമകർമാണം കകുദം സർവധന്വിനാം
    ഹതം ശംസസി ഭീഷ്മം മേ കിം നു ദുഃഖം അതഃ പരം
45 അസകൃത് ക്ഷത്രിയ വ്രാതാഃ സംഖ്യേ യേന വിനിർജിതാഃ
    ജാമദഗ്ന്യസ് തഥാ രാമഃ പരവീര നിഘാതിനാ
46 തമാൻ നൂനം മഹാവീര്യാദ് ഭാർഗവാദ് യുദ്ധദുർമദാത്
    തേജോ വീര്യബലൈർ ഭൂയാഞ് ശിഖണ്ഡീ ദ്രുപദാത്മജഃ
47 യഃ ശൂരം കൃതിനം യുദ്ധേ സർവശാസ്ത്രവിശാരദം
    പരമാസ്ത്രവിദം വീരം ജഘാന ഭരതർഷഭം
48 കേ വീരാസ് തം അമിത്രഘ്നം അന്വയുഃ ശത്രുസംസദി
    ശംസ മേ തദ് യഥാവൃത്തം യുദ്ധം ഭീഷ്മസ്യ പാണ്ഡവൈഃ
49 യോഷേവ ഹതവീരാ മേ സേനാ പുത്രസ്യ സഞ്ജയ
    അഗോപം ഇവ ചോദ്ഭ്രാന്തം ഗോകുലം തദ് ബലം മമ
50 പൗരുഷം സർവലോകസ്യ പരം യസ്യ മഹാഹവേ
    പരാസിക്തേ ച വസ് തസ്മിൻ കഥം ആസീൻ മനസ് തദാ
51 ജീവിതേ ഽപ്യ് അദ്യ സാമർഥ്യം കിം ഇവാസ്മാസു സഞ്ജയ
    ഘാതയിത്വാ മഹാവീര്യം പിതരം ലോകധാർമികം
52 അഗാധേ സലിലേ മഗ്നാം നാവം ദൃഷ്ട്വേവ പാരഗാഃ
    ഭീഷ്മേ ഹതേ ഭൃശം ദുഃഖാൻ മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ
53 അദ്രിസാരമയം നൂനം സുദൃഢം ഹൃദയം മമ
    യച് ഛ്രുത്വാ പുരുഷവ്യാഘ്രം ഹതം ഭീഷ്മം ന ദീര്യതേ
54 യസ്മിന്ന് അസ്ത്രം ച മേധാ ച നീതിശ് ച ഭരതർഷഭേ
    അപ്രമേയാണി ദുർധർഷേ കഥം സ നിഹതോ യുധി
55 ന ചാസ്ത്രേണ ന ശൗര്യേണ തപസാ മേധയാ ന ച
    ന ധൃത്യാ ന പുനസ് ത്യാഗാൻ മൃത്യോഃ കശ് ചിദ് വിമുച്യതേ
56 കാലോ നൂനം മഹാവീര്യഃ സർവലോകദുരത്യയഃ
    യത്ര ശാന്തനവം ഭീഷ്മം ഹതം ശംസസി സഞ്ജയ
57 പുത്രശോകാഭിസന്തപ്തോ മഹദ് ദുഃഖം അചിന്തയൻ
    ആശംസേ ഽഹം പുരാ ത്രാണം ഭീഷ്മാച് ഛന്തനുനന്ദനാത്
58 യദാദിത്യം ഇവാപശ്യത് പതിതം ഭുവി സഞ്ജയ
    ദുര്യോധനഃ ശാന്തനവം കിം തദാ പ്രത്യപദ്യത
59 നാഹം സ്വേഷാം പരേഷാം വാ ബുദ്ധ്യാ സഞ്ജയ ചിന്തയൻ
    ശേഷം കിം ചിത് പ്രപശ്യാമി പ്രത്യനീകേ മഹീക്ഷിതാം
60 ദാരുണഃ ക്ഷത്രധർമോ ഽയം ഋഷിഭിഃ സമ്പ്രദർശിതഃ
    യത്ര ശാന്തനവം ഹത്വാ രാജ്യം ഇച്ഛന്തി പാണ്ഡവാഃ
61 വയം വാ രാജ്യം ഇച്ഛാമോ ഘാതയിത്വാ പിതാമഹം
    ക്ഷത്രധർമേ സ്ഥിതാഃ പാർഥാ നാപരാധ്യന്തി പുത്രകാഃ
62 ഏതദ് ആര്യേണ കർതവ്യം കൃച്ഛ്രാസ്വ് ആപത്സു സഞ്ജയ
    പരാക്രമഃ പരം ശക്ത്യാ തച് ച തസ്മിൻ പ്രതിഷ്ഠിതം
63 അനീകാനി വിനിഘ്നന്തം ഹ്രീമന്തം അപരാജിതം
    കഥം ശാന്തനവം താത പാണ്ഡുപുത്രാ ന്യപാതയൻ
64 കഥം യുക്താന്യ് അനീകാനി കഥം യുദ്ധം മഹാത്മഭിഃ
    കഥം വാ നിഹതോ ഭീഷ്മഃ പിതാ സഞ്ജയ മേ പരൈഃ
65 ദുര്യോധനശ് ച കർണശ് ച ശകുനിശ് ചാപി സൗബലഃ
    ദുഃശാസനശ് ച കിതവോ ഹതേ ഭീഷ്മേ കിം അബ്രുവൻ
66 യച് ഛരീരൈർ ഉപസ്തീർണാം നരവാരണവാജിനാം
    ശരശക്തിഗദാഖഡ്ഗതോമരാക്ഷാം ഭയാവഹാം
67 പ്രാവിശൻ കിതവാ മന്ദാഃ സഭാം യുധി ദുരാസദാം
    പ്രാണദ്യൂതേ പ്രതിഭയേ കേ ഽദീവ്യന്ത നരർഷഭാഃ
68 കേ ഽജയൻ കേ ജിതാസ് തത്ര ഹൃതലക്ഷാ നിപാതിതാഃ
    അന്യേ ഭീഷ്മാച് ഛാന്തനവാത് തൻ മമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ
69 ന ഹി മേ ശാന്തിർ അസ്തീഹ യുധി ദേവവ്രതം ഹതം
    പിതരം ഭീമകർമാണം ശ്രുത്വാ മേ ദുഃഖം ആവിശത്
70 ആർതിം മേ ഹൃദയേ രൂഢാം മഹതീം പുത്ര കാരിതാം
    ത്വം സിഞ്ചൻ സർപിഷേവാഗ്നിം ഉദ്ദീപയസി സഞ്ജയ
71 മഹാന്തം ഭാരം ഉദ്യമ്യ വിശ്രുതം സാർവ ലൗകികം
    ദൃഷ്ട്വാ വിനിഹതം ഭീഷ്മം മന്യേ ശോചന്തി പുത്രകാഃ
72 ശ്രോഷ്യാമി താനി ദുഃഖാനി ദുര്യോധനകൃതാന്യ് അഹം
    തസ്മാൻ മേ സർവം ആചക്ഷ്വ യദ്വൃത്തം തത്ര സഞ്ജയ
73 സംഗ്രാമേ പൃഥിവീശാനാം മന്ദസ്യാബുദ്ധി സംഭവം
    അപനീതം സുനീതം വാ തൻ മമാചക്ഷ്വ സഞ്ജയ
74 യത്കൃതം തത്ര ഭീഷ്മേണ സംഗ്രാമേ ജയം ഇച്ഛതാ
    തേയോ യുക്തം കൃതാസ്ത്രേണ ശംസ തച് ചാപ്യ് അശേഷതഃ
75 യഥാ തദ് അഭവദ് യുദ്ധം കുരുപാണ്ഡവസേനയോഃ
    ക്രമേണ യേന യസ്മിംശ് ച കാലേ യച് ച യഥാ ച തത്