മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം45

←അധ്യായം44

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം45

അധ്യായം46→

1 [സ്]
     ഗതപൂർവാഹ്ണഭൂയിഷ്ഠേ തസ്മിന്ന് അഹനി ദാരുണേ
     വർതമാനേ മഹാരൗദ്രേ മഹാവീര വരക്ഷയേ
 2 ദുർമുഖഃ കൃതവർമാ ച കൃപഃ ശല്യോ വിവിംശതിഃ
     ഭീഷ്മം ജുഗുപുർ ആസാദ്യ തവ പുത്രേണ ചോദിതാഃ
 3 ഏതൈർ അതിരഥൈർ ഗുപ്തഃ പഞ്ചഭിർ ഭരതർഷഭ
     പാണ്ഡവാനാം അനീകാനി വിജഗാഹേ മഹാരഥഃ
 4 ചേദികാശികരൂഷേഷു പാഞ്ചാലേഷു ച ഭാരത
     ഭീഷ്മസ്യ ബഹുധാ താലശ് ചരൻ കേതുർ അദൃശ്യത
 5 ശിരാംസി ച തദാ ഭീഷ്മോ ബാഹൂംശ് ചാപി സഹായുധാൻ
     നിചകർത മഹാവേഗൈർ ഭല്ലൈഃ സംനതപർവഭിഃ
 6 നൃത്യതോ രഥമാർഗേഷു ഭീഷ്മസ്യ ഭരതർഷഭ
     കേ ചിദ് ആർതസ്വരം ചക്രുർ നാഗാ മർമണി താഡിതാഃ
 7 അഭിമന്യുഃ സുസങ്ക്രുദ്ധഃ പിശംഗൈസ് തുരഗോത്തമൈഃ
     സംയുക്തം രഥം ആസ്ഥായ പ്രായാദ് ഭീഷ്മരഥം പ്രതി
 8 ജാംബൂനദവിചിത്രേണ കർണികാരേണ കേതുനാ
     അഭ്യവർഷത ഭീഷ്മം ച താംശ് ചൈവ രഥസത്തമാൻ
 9 സ താലകേതോസ് തീക്ഷ്ണേന കേതും ആഹത്യ പത്രിണാ
     ഭീഷ്മേണ യുയുധേ വീരസ് തസ്യ ചാനുചരൈഃ സഹ
 10 കൃതവർമാണം ഏകേന ശല്യം പഞ്ചഭിർ ആയസൈഃ
    വിദ്ധ്വാ നവഭിർ ആനർഛച് ഛിതാഗ്രൈഃ പ്രപിതാമഹം
11 പൂർണായതവിസൃഷ്ടേന സമ്യക് പ്രണിഹിതേന ച
    ധ്വജം ഏകേന വിവ്യാധ ജാംബൂനദവിഭൂഷിതം
12 ദുർമുഖസ്യ തു ഭല്ലേന സർവാവരണഭേദിനാ
    ജഹാര സാരഥേഃ കായാച് ഛിരഃ സംനതപർവണാ
13 ധനുശ് ചിച്ഛേദ ഭല്ലേന കാർതസ്വരവിഭൂഷിതം
    കൃപസ്യ നിശിതാഗ്രേണ താംശ് ച തീക്ഷ്ണമുഖൈഃ ശരൈഃ
14 ജഘാന പരമക്രുദ്ധോ നൃത്യന്ന് ഇവ മഹാരഥഃ
    തസ്യ ലാഘവം ഉദ്വീക്ഷ്യ തുതുഷുർ ദേവതാ അപി
15 ലബ്ധലക്ഷ്യതയാ കർഷ്ണേഃ സർവേ ഭീഷ്മ മുഖാ രഥാഃ
    സത്ത്വവന്തം അമന്യന്ത സാക്ഷാദ് ഇവ ധനഞ്ജയം
16 തസ്യ ലാഘവമാർഗസ്ഥം അലാതസദൃശപ്രഭം
    ദിശഃ പര്യപതച് ചാപം ഗാണ്ഡീവം ഇവ ഘോഷവത്
17 തം ആസാദ്യ മഹാവേഗൈർ ഭീഷ്മോ നവഭിർ ആശുഗൈഃ
    വിവ്യാധ സമരേ തൂർണം ആർജുനിം പരവീരഹാ
18 ധ്വജം ചാസ്യ ത്രിഭിർ ഭല്ലൈശ് ചിച്ഛേദ പരമൗജസഃ
    സാരഥിം ച ത്രിഭിർ ബാണൈർ അജഘാന യതവ്രതഃ
19 തഥൈവ കൃതവർമാ ച കൃപഃ ശല്യശ് ച മാരിഷ
    വിദ്ധ്വാ നാകമ്പയത് കാർഷ്ണിം മൈനാകം ഇവ പർവതം
20 സ തൈഃ പരിവൃതഃ ശൂരോ ധാർതരാഷ്ട്രൈർ മഹാരഥൈഃ
    വവർഷ ശരവർഷാണി കാർഷ്ണിഃ പഞ്ച രഥാൻ പ്രതി
21 തതസ് തേഷാം മഹാസ്ത്രാണി സംവാര്യ ശരവൃഷ്ടിഭിഃ
    നനാദ ബലവാ കാർഷ്ണിർ ഭീഷ്മായ വിസൃജഞ് ശരാൻ
22 തത്രാസ്യ സുമഹദ് രാജൻ ബാഹ്വോർ ബലം അദൃശ്യത
    യതമാനസ്യ സമരേ ഭീഷ്മം അർദയതഃ ശരൈഃ
23 പരാക്രാന്തസ്യ തസ്യൈവ ഭീഷ്മോ ഽപി പ്രാഹിണോച് ഛരാൻ
    സ താംശ് ചിച്ഛേദ സമരേ ഭീഷ്മചാപച്യുതാഞ് ശരാൻ
24 തതോ ധ്വജം അമോഘേഷുർ ഭീഷ്മസ്യ നവഭിഃ ശരൈഃ
    ചിച്ഛേദ സമരേ വീരസ് തത ഉച്ചുക്രുശുർ ജനാഃ
25 സ രാജതോ മഹാസ്കന്ധസ് താലോ ഹേമവിഭൂഷിതഃ
    സൗഭദ്ര വിശിഖൈശ് ഛിന്നഃ പപാത ഭുവി ഭാരത
26 ധ്വജം സൗഭദ്ര വിശിഖൈഃ പതിതം ഭരതർഷഭ
    ദൃഷ്ട്വാ ഭീമോ ഽനദദ് ധൃഷ്ടഃ സൗഭദ്രം അഭിഹർഷയൻ
27 അഥ ഭീഷ്മോ മഹാസ്ത്രാണി ദിവ്യാനി ച ബഹൂനി ച
    പ്രാദുശ്ചക്രേ മഹാരൗദ്രഃ ക്ഷണേ തസ്മിൻ മഹാബലഃ
28 തതഃ ശതസഹസ്രേണ സൗഭദ്രം പ്രപിതാമഹഃ
    അവാകിരദ് അമേയാത്മാ ശരാണാം നതപർവണാം
29 തതോ ദശ മഹേഷ്വാസാഃ പാണ്ഡവാനാം മഹാരഥാഃ
    രക്ഷാർഥം അഭ്യധാവന്ത സൗഭദ്രം ത്വരിതാ രഥൈഃ
30 വിരാടഃ സഹ പുത്രേണ ധൃഷ്ടദ്യുമ്നശ് ച പാർഷതഃ
    ഭീമശ് ച കേകയാശ് ചൈവ സാത്യകിശ് ച വിശാം പതേ
31 ജവേനാപതതാം തേഷാം ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ രണേ
    പാഞ്ചാല്യം ത്രിഭിർ ആനർഛത് സാത്യകിം നിശിതൈഃ ശരൈഃ
32 പൂർണായതവിസൃഷ്ടേന ക്ഷുരേണ നിശിതേന ച
    ധ്വജം ഏകന ചിച്ഛേദ ഭീമസേനസ്യ പത്രിണാ
33 ജാംബൂനദമയഃ കേതുഃ കേസരീ നരസത്തമ
    പപാത ഭീമസേനസ്യ ഭീഷ്മേണ മഥിതോ രഥാത്
34 ഭീമസേനസ് ത്രിഭിർ വിദ്ധ്വാ ഭീഷ്മം ശാന്തനവം രണേ
    കൃപം ഏകേന വിവ്യാധ കൃതവർമാണം അഷ്ടഭിഃ
35 പ്രഗൃഹീതാഗ്ര ഹസ്തേന വൈരാടിർ അപി ദന്തിനാ
    അഭ്യദ്രവത രാജാനം മദ്രാധിപതിം ഉത്തരഃ
36 തസ്യ വാരണരാജസ്യ ജവേനാപതതോ രഥീ
    ശല്യോ നിവാരയാം ആസ വേഗം അപ്രതിമം രണേ
37 തസ്യ ക്രുദ്ധഃ സ നാഗേന്ദ്രോ ബൃഹതഃ സാധു വാഹിനഃ
    പദാ യുഗം അധിഷ്ഠായ ജഘാന ചതുരോ ഹയാൻ
38 സ ഹതാശ്വേ രഥേ തിഷ്ഠൻ മദ്രാധിപതിർ ആയസീം
    ഉത്തരാന്ത കരീം ശക്തിം ചിക്ഷേപ ഭുജഗോപമാം
39 തയാ ഭിന്നതനു ത്രാണഃ പ്രവിശ്യ വിപുലം തമഃ
    സ പപാത ഗജസ്കന്ധാത് പ്രമുക്താങ്കുശ തോമരഃ
40 സമാദായ ച ശല്യോ ഽസിം അവപ്ലുത്യ രഥോത്തമാത്
    വാരണേന്ദ്രസ്യ വിക്രമ്യ ചിച്ഛേദാഥ മഹാകരം
41 ഭിന്നമർമാ ശരവ്രാതൈശ് ഛിന്നഹസ്തഃ സ വാരണഃ
    ഭീമം ആർതസ്വരം കൃത്വാ പപാത ച മമാര ച
42 ഏതദ് ഈദൃശകം കൃത്വാ മദ്രരാജോ മഹാരഥഃ
    ആരുരോഹ രഥം തൂർണം ഭാസ്വരം കൃതവർമണഃ
43 ഉത്തരം നിഹതം ദൃഷ്ട്വാ വൈരാടിർ ഭ്രാതരം ശുഭം
    കൃതവർമണാ ച സഹിതം ദൃഷ്ട്വാ ശല്യം അവസ്ഥിതം
    ശംഖഃ ക്രോധാത് പ്രജജ്വാല ഹവിഷാ ഹവ്യവാഡ് ഇവ
44 സ വിസ്ഫാര്യ മഹച് ചാപം കാർതസ്വരവിഭൂഷിതം
    അഭ്യധാവജ് ജിഘാംസൻ വൈ ശല്യം മദ്രാധിപം ബലീ
45 മഹതാ രഥവംശേന സമന്താത് പരിവാരിതഃ
    സൃജൻ ബാണമയം വർഷം പ്രായാച് ഛല്യ രഥം പ്രതി
46 തം ആപതന്തം സമ്പ്രേക്ഷ്യ മത്തവാരണവിക്രമം
    താവകാനാം രഥാ സപ്ത സമന്താത് പര്യവാരയൻ
    മദ്രരാജം പരീപ്സന്തോ മൃത്യോർ ദംഷ്ട്രാന്തരം ഗതം
47 തതോ ഭീഷ്മോ മഹാബാഹുർ വിനദ്യ ജലദോ യഥാ
    താലമാത്രം ധനുർ ഗൃഹ്യ ശംഖം അഭ്യദ്രവദ് രണേ
48 തം ഉദ്യതം ഉദീക്ഷ്യാഥ മഹേഷ്വാസം മഹാബലം
    സന്ത്രസ്താ പാണ്ഡവീ സേനാ വാതവേഗഹതേവ നൗഃ
49 തത്രാർജുനഃ സന്ത്വരിതഃ ശംഖസ്യാസീത് പുരഃസരഃ
    ഭീഷ്മാദ് രക്ഷ്യോ ഽയം അദ്യേതി തതോ യുദ്ധം അവർതത
50 ഹാഹാകാരോ മഹാൻ ആസീദ് യോധാനാം യുധി യുധ്യതാം
    തേജസ് തേജസി സമ്പൃക്തം ഇത്യ് ഏവം വിസ്മയം യയുഃ
51 അഥ ശല്യോ ഗദാപാണിർ അവതീര്യ മഹാരഥാത്
    ശംഖസ്യ ചതുരോ വാഹാൻ അഹനദ് ഭരതർഷഭ
52 സ ഹതാശ്വാദ് രഥാത് തൂർണം ഖഡ്ഗം ആദായ വിദ്രുതഃ
    ബീഭത്സോഃ സ്യന്ദനം പ്രാപ്യ തതഃ ശാന്തിം അവിന്ദത
53 തതോ ഭീഷ്മരഥാത് തൂർണം ഉത്പതന്തി പതത്രിണഃ
    യൈർ അന്തരിക്ഷം ഭൂമിശ് ച സർവതഃ സമവസ്തൃതം
54 പാഞ്ചാലാൻ അഥ മത്സ്യാംശ് ച കേകയാംശ് ച പ്രഭദ്രകാൻ
    ഭീഷ്മഃ പ്രഹരതാം ശ്രേഷ്ഠഃ പാതയാം ആസ മാർഗണൈഃ
55 ഉത്സൃജ്യ സമരേ തൂർണം പാണ്ഡവം സവ്യസാചിനം
    അഭ്യദ്രവത പാഞ്ചാല്യം ദ്രുപദം സേനയാ വൃതം
    പ്രിയം സംബന്ധിനം രാജഞ് ശരാൻ അവകിരൻ ബഹൂൻ
56 അഗ്നിനേവ പ്രദഗ്ധാനി വനാനി ശിശിരാത്യയേ
    ശരദഗ്ധാന്യ് അദൃശ്യന്ത സൈന്യാനി ദ്രുപദസ്യ ഹ
    അതിഷ്ഠത രണേ ഭീഷ്മോ വിധൂമ ഇവ പാവകഃ
57 മധ്യന്ദിനേ യഥാദിത്യം തപന്തം ഇവ തേജസാ
    ന ശേകുഃ പാണ്ഡവേയസ്യ യോധാ ഭീഷ്മം നിരീക്ഷിതും
58 വീക്ഷാം ചക്രുഃ സമന്താത് തേ പാണ്ഡവാ ഭയപീഡിതാഃ
    ത്രാതാരം നാധ്യഗച്ഛന്ത ഗാവഃ ശീതാർദിതാ ഇവ
59 ഹതവിപ്രദ്രുതേ സൈന്യേ നിരുത്സാഹേ വിമർദിതേ
    ഹാഹാകാരോ മഹാൻ ആസീത് പാണ്ഡുസൈന്യേഷു ഭാരത
60 തതോ ഭീഷ്മഃ ശാന്തനവോ നിത്യം മണ്ഡലകാർമുകഃ
    മുമോച ബാണാൻ ദീപ്താഗ്രാൻ അഹീൻ ആശീവിഷാൻ ഇവ
61 ശരൈർ ഏകായനീകുർവൻ ദിശഃ സർവാ യതവ്രതഃ
    ജഘാന പാണ്ഡവരഥാൻ ആദിശ്യാദിശ്യ ഭാരത
62 തതഃ സൈന്യേഷു ഭഗ്നേഷു മഥിതേഷു ച സർവശഃ
    പ്രാപ്തേ ചാസ്തം ദിനകരേ ന പ്രാജ്ഞായത കിം ചന
63 ഭീഷ്മം ച സമുദീര്യന്തം ദൃഷ്ട്വാ പാർഥാ മഹാഹവേ
    അവഹാരം അകുർവന്ത സൈന്യാനാം ഭരതർഷഭ