മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം44

←അധ്യായം43

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം44

അധ്യായം45→

1 [സ്]
     രാജഞ് ശതസഹസ്രാണി തത്ര തത്ര തദാ തദാ
     നിർമര്യാദം പ്രയുദ്ധാനി തത് തേ വക്ഷ്യാമി ഭാരത
 2 ന പുത്രഃ പിതരം ജജ്ഞേ ന പിതാ പുത്രം ഔരസം
     ന ഭ്രാതാ ഭ്രാതരം തത്ര സ്വസ്രീയം ന ച മാതുലഃ
 3 മാതുലം ന ച സ്വസ്രീയോ ന സഖായം സഖാ തഥാ
     ആവിഷ്ടാ ഇവ യുധ്യന്തേ പാണ്ഡവാഃ കുരുഭിഃ സഹ
 4 രഥാനീകം നരവ്യാഘ്രാഃ കേ ചിദ് അഭ്യപതൻ രഥൈഃ
     അഭജ്യന്ത യുഗൈർ ഏവ യുഗാനി ഭരതർഷഭ
 5 രഥേഷാശ് ച രഥേഷാഭിഃ കൂബരാ രഥകൂബരൈഃ
     സംഹതാ സംഹതൈഃ കേ ചിത് പരസ്പരജിഘാംസവഃ
 6 ന ശേകുശ് ചലിതും കേ ചിത് സംനിപത്യ രഥാ രഥൈഃ
     പ്രഭിന്നാസ് തു മഹാകായാഃ സംനിപത്യ ഗജാ ഗജൈഃ
 7 ബഹുധാദാരയൻ ക്രുദ്ധാ വിഷാണൈർ ഇതരേതരം
     സ തോമരപതാകൈശ് ച വാരണാഃ പരവാരണൈഃ
 8 അഭിസൃത്യ മഹാരാജ വേഗവദ്ഭിർ മഹാഗജൈഃ
     ദന്തൈർ അഭിഹതാസ് തത്ര ചുക്രുശുഃ പരമാതുരാഃ
 9 അഭിനീതാശ് ച ശിക്ഷാഭിസ് തോത്ത്രാങ്കുശ സമാഹതാഃ
     സുപ്രഭിന്നാഃ പ്രഭിന്നാനാം സംമുഖാഭിമുഖാ യയുഃ
 10 പ്രഭിന്നൈർ അപി സംസക്താഃ കേ ചിത് തത്ര മഹാഗജാഃ
    ക്രൗഞ്ചവൻ നിനദം മുക്ത്വാ പ്രാദ്രവന്ത തതസ് തതഃ
11 സമ്യക് പ്രണീതാ നാഗാശ് ച പ്രഭിന്നകരടാ മുഖാഃ
    ഋഷ്ടിതോമരനാരാചൈർ നിർവിദ്ധാ വരവാരണാഃ
12 വിനേദുർ ഭിന്നമർമാണോ നിപേതുശ് ച ഗതാസവഃ
    പ്രാദ്രവന്ത ദിശഃ കേ ചിൻ നദന്തോ ഭൈരവാൻ രവാൻ
13 ഗജാനാം പാദരക്ഷാസ് തു വ്യൂഢോരസ്കാഃ പ്രഹാരിണഃ
    ഋഷ്ടിഭിശ് ച ധനുർഭിശ് ച വിമലൈശ് ച പരശ്വധൈഃ
14 ഗദാഭിർ മുസലൈശ് ചൈവ ഭിണ്ഡിപാലൈഃ സ തോമരൈഃ
    ആയസൈഃ പരിഘൈശ് ചൈവ നിസ്ത്രിംശൈർ വിമലൈഃ ശിതൈഃ
15 പ്രഗൃഹീതൈഃ സുസംരബ്ധാ ധാവമാനാസ് തതസ് തതഃ
    വ്യദൃശ്യന്ത മഹാരാജ പരസ്പരജിഘാംസവഃ
16 രാജമാനാശ് ച നിസ്ത്രിംശാഃ സംസിക്താ നരശോണിതൈഃ
    പ്രത്യദൃശ്യന്ത ശൂരാണാം അന്യോന്യം അഭിധാവതാം
17 അവക്ഷിപ്താവധൂതാനാം അസീനാം വീരബാഹുഭിഃ
    സഞ്ജജ്ഞേ തുമുലഃ ശബ്ദഃ പതതാം പരമർമസു
18 ഗദാമുസലരുഗ്ണാനാം ഭിന്നാനാം ച വരാസിഭിഃ
    ദന്തി ദന്താവ് അഭിന്നാനാം മൃദിതാനാം ച ദന്തിഭിഃ
19 തത്ര തത്ര നരൗഘാണാം ക്രോശതാം ഇതരേതരം
    ശുശ്രുവുർ ദാരുണാ വാചഃ പ്രേതാനാം ഇവ ഭാരത
20 ഹയൈർ അപി ഹയാരോഹാശ് ചാമരാപീഡ ധാരിഭിഃ
    ഹംസൈർ ഇവ മഹാവേഗൈർ അന്യോന്യം അഭിദുദ്രുവുഃ
21 തൈർ വിമുക്താ മഹാപ്രാസാ ജാംബൂനദവിഭൂഷണാഃ
    ആശുഗാ വിമലാസ് തീക്ഷ്ണാഃ സമ്പേതുർ ഭുജഗോപമാഃ
22 അശ്വൈർ അഗ്ര്യജവൈഃ കേ ചിദ് ആപ്ലുത്യ മഹതോ രഥാൻ
    ശിരാംസ്യ് ആദദിരേ വീരാ രഥിനാം അശ്വസാദിനഃ
23 ബഹൂൻ അപി ഹയാരോഹാൻ ഭല്ലൈഃ സംനതപർവഭിഃ
    രഥീ ജഘാന സമ്പ്രാപ്യ ബാണഗോചരം ആഗതാൻ
24 നഗമേഘപ്രതീകാശാശ് ചാക്ഷിപ്യ തുരഗാൻ ഗജാഃ
    പാദൈർ ഏവാവമൃദ്നന്ത മത്താഃ കനകഭൂഷണാഃ
25 പാട്യമാനേഷു കുംഭേഷു പാർശ്വേഷ്വ് അപി ച വാരണാഃ
    പ്രാസൈർ വിനിഹതാഃ കേ ചിദ് വിനേദുഃ പരമാതുരാഃ
26 സാശ്വാരോഹാൻ ഹയാൻ കേ ചിദ് ഉന്മഥ്യ വരവാരണാഃ
    സഹസാ ചിക്ഷിപുസ് തത്ര സങ്കുലേ ഭൈരവേ സതി
27 സാശ്വാരോഹാൻ വിഷാണാഗ്രൈർ ഉത്ക്ഷിപ്യ തുരഗാൻ ദ്വിപാഃ
    രഥൗഘാൻ അവമൃദ്നന്തഃ സ ധ്വജാൻ പരിചക്രമുഃ
28 പുംസ്ത്വാദ് അഭിമദത്വാച് ച കേ ചിദ് അത്ര മഹാഗജാഃ
    സാശ്വാരോഹാൻ ഹയഞ് ജഘ്നുഃ കരൈഃ സ ചരണൈസ് തഥാ
29 കേ ചിദ് ആക്ഷിപ്യ കരിണഃ സാശ്വാൻ അപി രഥാൻ കരൈഃ
    വികർഷന്തോ ദിശഃ സർവാഃ സമീയുഃ സർവശബ്ദഗാഃ
30 ആശുഗാ വിമലാസ് തീക്ഷ്ണാഃ സമ്പേതുർ ഭുജഗോപമാഃ
    നരാശ്വകായാൻ നിർഭിദ്യ ലൗഹാനി കവചാനി ച
31 നിപേതുർ വിമലാഃ ശക്ത്യോ വീരബാഹുഭിർ അർപിതാഃ
    മഹോൽകാ പ്രതിമാ ഘോരാസ് തത്ര തത്ര വിശാം പതേ
32 ദ്വീപിചർമാവനദ്ധൈശ് ച വ്യാഘ്രചർമ ശയൈർ അപി
    വികോശൈർ വിമലൈഃ ഖഡ്ഗൈർ അഭിജഘ്നുഃ പരാൻ രണേ
33 അഭിപ്ലുതം അഭിക്രുദ്ധം ഏകപാർശ്വാവദാരിതം
    വിദർശയന്തഃ സമ്പേതുഃ ഖഡ്ഗചർമ പരശ്വധൈഃ
34 ശക്തിഭിർ ദാരിതാഃ കേ ചിത് സഞ്ഛിന്നാശ് ച പരശ്വധൈഃ
    ഹസ്തിഭിർ മൃദിതാഃ കേ ചിത് ക്ഷുണ്ണാശ് ചാന്യേ തുരംഗമൈഃ
35 രഥനേമി നികൃത്താശ് ച നികൃത്താ നിശിതൈഃ ശരൈഃ
    വിക്രോശന്തി നരാ രാജംസ് തത്ര തത്ര സ്മ ബാന്ധവാൻ
36 പുത്രാൻ അന്യേ പിതൄൻ അന്യേ ഭ്രാതൄംശ് ച സഹ ബാന്ധവൈഃ
    മാതുലാൻ ഭാഗിനേയാംശ് ച പരാൻ അപി ച സംയുഗേ
37 വികീർണാന്ത്രാഃ സുബഹവോ ഭഗ്നസക്ഥാശ് ച ഭാരത
    ബാഹുഭിഃ സുഭുജാച്ഛിന്നൈഃ പാർശ്വേഷു ച വിദാരിതാഃ
    ക്രന്ദന്തഃ സമദൃശ്യന്ത തൃഷിതാ ജീവിതേപ്സവഃ
38 തൃഷ്ണാ പരിഗതാഃ കേ ചിദ് അൽപസത്ത്വാ വിശാം പതേ
    ഭൂമൗ നിപതിതാഃ സംഖ്യേ ജലം ഏവ യയാചിരേ
39 രുധിരൗഘപരിക്ലിന്നാ ക്ലിശ്യമാനാശ് ച ഭാരത
    വ്യനിന്ദൻ ഭൃശം ആത്മാനം തവ പുത്രാംശ് ച സംഗതാൻ
40 അപരേ ക്ഷത്രിയാഃ ശൂരാഃ കൃതവൈരാഃ പരസ്പരം
    നൈവം ശസ്ത്രം വിമുഞ്ചന്തി നൈവ ക്രന്ദന്തി മാരിഷ
    തർജയന്തി ച സംഹൃഷ്ടാസ് തത്ര തത്ര പരസ്പരം
41 നിർദശ്യ ദശനൈശ് ചാപി ക്രോധാത് സ്വദശനച് ഛദാൻ
    ഭ്രുകുടീ കുടിലൈർ വക്ത്രൈഃ പ്രേക്ഷന്തേ ച പരസ്പരം
42 അപരേ ക്ലിശ്യമാനാസ് തു വ്രണാർതാഃ ശരപീഡിതാഃ
    നിഷ്കൂജാഃ സമപദ്യന്ത ദൃഢസത്ത്വാ മഹാബലാഃ
43 അന്യേ തു വിരഥാഃ ശൂരാ രഥം അന്യസ്യ സംയുഗേ
    പ്രാർഥയാനാ നിപതിതാഃ സങ്ക്ഷുണ്ണാ വരവാരണൈഃ
    അശോഭന്ത മഹാരാജ പുഷ്പിതാ ഇവ കിംശുകാഃ
44 സംബഭൂവുർ അനീകേഷു ബഹവോ ഭൈരവസ്വനാഃ
    വർതമാനേ മഹാഭീമേ തസ്മിൻ വീരവരക്ഷയേ
45 അഹനത് തു പിതാ പുത്രം പുത്രശ് ച പിതരം രണേ
    സ്വസ്രീയോ മാതുലം ചാപി സ്വസ്രീയം ചാപി മാതുലഃ
46 സഖായം ച സഖാ രാജൻ സംബന്ധീ ബാന്ധവം തഥാ
    ഏവം യുയുധിരേ തത്ര കുരവഃ പാണ്ഡവൈഃ സഹ
47 വർതമാനേ ഭയേ തസ്മിൻ നിർമര്യാദേ മഹാഹവേ
    ഭീഷ്മം ആസാദ്യ പാർഥാനാം വാഹിനീ സമകമ്പത
48 കേതുനാ പഞ്ച താരേണ താലേന ഭരതർഷഭ
    രാജതേന മഹാബാഹുർ ഉച്ഛ്രിതേന മഹാരഥേ
    ബഭൗ ഭീഷ്മസ് തദാ രാജംശ് ചന്ദ്രമാ ഇവ മേരുണാ